لا مروءة لكذوب.
(نيست مروت مر دروغگوى را.)
معنى اين كلمه به تازى:
من لم يكن له صدق الاقوال لم يكن له حسن الافعال، فيكون خاليا من خصائص المروءة، عاريا من ملابس الفتوة، و لهذا قيل: الصدق ام الفضائل، و الكذب ام الرذائل.
معنى اين كلمه به پارسى:
هر كه را صدق گفتار نباشد حسن كردار نباشد، و هر كه چنين باشد از مروت خالى و از فتوت عارى بود.
شعر:
هر كه باشد دروغزن بروى - از مروت كجا فروغ بود؟
گر كند عهد، آن خداع بود - ور دهد وعده، آن دروغ بود
- الاعجاز / 29، شرح غرر و درر: ش 10582، المناقب / 375.
لا وفاء لملول.
(نيست وفا با مردم ملول.)
معنى اين كلمه به تازى:
الانسان اذا كان ملولا لا يعتمد على عهده، و لايعول على وعده، فانه اذا مل نقض العهد، و اذا سئم اخلف الوعد.
معنى اين كلمه به پارسى:
هر كه ملول باشد بر عهد بستن و دوستى جستن او هيچ اعتماد نباشد؛ از بهر آن كه چون سلطان ملالت و شيطان سآمت برو مستولى گردد، هم عهد را بشكند و هم دوستى را تباه كند.
شعر:
مطلب تو وفا ز مرد ملول - نشود مجتمع ملال و وفا
گر كند عهد چون ملالش خاست - بشكند عهد را به دست جفا
- عقد الفريد 2/319 (لا اخاء...) الاعجاز / 29، شرح غرر و درر: ش 10437، المناقب / 375.
لا كرم اعز من التقى.
(نيست هيچ كرم بزرگوارتر از پرهيزگارى.)
معنى اين كلمه به تازى:
من كان تقيا فهو عند الله مكرم و عند الناس معظم، ((ان اكرمكم عند الله اتقيكم. (13 / حجرات) )).
ولها معنى آخر و هو: ان الكرم على نوعين: احدهما ان يكف الانسان شره عن غيره، و ثانيهما ان يجعل الانسان نصيبا للغير من خيره، فالاول يسمى تقى و زهادة؛ و الثانى يسمى جودا و افادة، و الاول اشرف من الثانى لان فائدته اتم و منفعته اعم؛ و لهذا كان الانبياء - صلوات الله عليهم - يوصون بكف الاذى عن الناس.
معنى اين كلمه به پارسى:
هر كه پرهيزگار باشد به نزديك خداى - عز و جل - گرامى بود و به نزديك مردمان بزرگ و نامى.
و نيز اين كلمه را معنى ديگر توان گفت، و آن معنى آن است كه: كرم دو گونه است: يك گونه آن است كه خلق را از شر خويش ايمن دارد و اين پرهيزگارى است، و گونه ديگر آن است كه خلق را از خير خويش نصيب دهد؛ و اين جوانمردى است و پرهيزگارى شريفتر از جوانمردى، به حكم آن كه فايده او كاملتر است و منفعت او شاملتر.
شعر:
گر كريمى به راه تقوى رو - ز آن كه تقوى سر همه كرم است
ناگرفتن درم زوجه حرام - بهتر از بذل كردن درم است
- دستور معالم / 34 (لاكنز اعز من التقوى)، شرح غرر و درر: ش 10464، الاعجاز / 29، المناقب / 375 (...التقوى).
لا شرف اعلى من الاسلام.
(نيست هيچ شرف بلند پايهتر از مسلمانى.)
معنى اين كلمه به تازى:
المسلم عزيز عند الله و ان رق حاله و الكافر ذليل عند الله و ان كثر ماله، و اى شرف يكون اعلى من العزة الموبدة و اوفى من الكرامة المخلدة؟
معنى اين كلمه به پارسى:
هر كه مسلمان شد به عز جاودانى و شرف دو جهانى رسيد، و عقلا دانند كه عز مويد بهتر از ملك گذرنده و مال ناپايدارنده.
شعر:
اى كه در ذل كفر ماندستى - عز اسلام دادهاى از كف
گر شرف بايدت مسلمان شو - كه چو اسلام نيست هيچ شرف
-نهج البلاغه، حكمت 371، دستور معالم / 34، الاعجاز / 29
لا معقل احسن من الورع.
(نيست پناهى نيكوتر از پرهيزگارى. )
معنى اين كلمه به تازى:
الورع للانسان احسن معقل و ملاذ، و احصن موئل و معاذ.
معنى اين كلمه به پارسى:
هر كه خواهد تا از حوادث دنيا و نوايب عقبى امان يابد، او را در پناه ورع بايد گريخت، چه به بركات ورع هيچ آفت در دو جهان بدو نرسد.
شعر:
اى كه از دفع لشكر آفات - عاجزى و ترا سپاهى نيست
در پناه ورع گريز از آنك - از ورع نيكتر پناهى نيست
- نهج البلاغه حكمت 371 و دستور معالم / 34 (در هر دو احصن)، الاعجاز / 29 (احرز)
لا شفيع انجح من التوبة.
(نيست هيچ شفيع حاجت رواتر از توبه. )
معنى اين كلمه به تازى:
من تمسك بحبل التوبة و الاعتذار، و تشبث بذيل الندامة و الاستغفار، ثم اشتغل بعد ذلك برفع حاجاته و عرض مهماته على الحضرة الالهية، فانه ببركة التوبة تقضى حاجاته و ان كثرت، و تكفى مهماته و ان كبرت.
و لها معنى آخر و هو: ان العبد اذا جنى جناية مقتضية للمعاتبة مستدعية للمعاقبة، فلا مخلص له من اظفار تلك الآفة و من مخالب تلك المخافة الا بالشفاعة او بالتوبة، لكن جاز ان يكون كثرة الشفاعات تهيج غضب الحليم و تشعل لهب الكريم، فيحرم الجانى، بسبب ذلك، برد العفو المطلوب زلاله، المحبوب ظلاله، و كثرة التذلل عند الاقرار بالحوبة يحبها كل احد و يرق لها كل خلد، فاذن التوبة من الشفاعة انفع و لضرر العقوبة ادفع.
معنى اين كلمه به پارسى:
هر كه توبه كند و آن گاه از خداى - عز و جل - حاجتى خواهد خداى - عز و جل - به بركت توبه آن حاجت او روا كند، پس هيچ شفيعى در دين و دنيا، و آخرت و اولى بهتر از توبه نباشد.
و نيز اين كلمه را معنى ديگر توان گفت، و آن معنى اين است كه: اگر كهترى گناه كند و مهتر بر او خشم آلود شود، پس آن كهتر توبه كند و دست در حبل اعتذار و دامن استغفار زند و خضوع و خشوع نمودن گيرد، اين حال به رضاى مهتر نزديكتر از آن باشد كه به نزديك مردمان رود و شفيعان انگيزد، و مهتر را از جوانب دردسر دهد.
شعر:
اى كه بى حد گناه كردستى - مىنترسى از آن فعال شنيع؟
توبه كن تا رضاى حق يابى - كه به از توبه نيست هيچ شفيع
- نهج البلاغه حكمت 371، دستور معالم / 34، الاعجاز / 29، المناقب /375.
 |
|  |
