بلاذری با سند روايت می‏كند كه هنگام ظهور اسلام در همه مكه چند نفر با
سواد بودند . می‏گويد :
" اسلام ظهور كرد و در قريش فقط هفده نفر صنعت نوشتن را می‏دانستند :
عمر بن الخطاب ، علی بن ابی طالب ( ع ) ، عثمان بن عفان ، ابو عبيده‏
جراح ، طلحه ، يزيد بن ابی سفيان ، ابو حذيفه بن ربيعه ، حاطب بن عمرو
عامری ، ابوسلمه مخزومی ، ابان بن سعيد اموی ، خالد بن سعيد اموی ،
عبدالله بن سعد بن ابی سرح ، حويطب بن عبدالعزی ، ابوسفيان بن حرب ،
معاوية بن ابی سفيان ، جهيم بن الصلت ، علاء بن الحضرمی كه از هم پيمانان‏
قريش بودند نه از خود قريش " .
بلاذری فقط يك زن قرشی را نام می‏برد كه در دوره جاهليت مقارن ظهور
اسلام ، خواندن و نوشتن می‏دانست و او شفاء دختر عبدالله عدوی بود . اين‏
زن مسلمان شد و از مهاجران اوليه به شمار می‏رود .
بلاذری می‏گويد : " اين زن همان است كه حفصه همسر پيغمبر را نوشتن‏
آموخت و روزی پيغمبر اكرم به او فرمود : " « الا تعلمين حفصة رقية
النملة كما علمتها الكتابة » " يعنی همچنانكه نوشتن را به حفصه‏
آموزانيدی خوب است " رقية النملة " ( 1 ) را نيز به وی بياموزانی ".

پاورقی :
. 1 در فتوح البلدان ( مطبوع در مطبعة السعادش مصر در سال 1959 ) اين‏
كلمه را " رقنه النملة " ضبط كرده كه البته اشتباه نسخه است و صحيح آن‏
همان طور كه در النهاية ابن اثير ماده " نمل " ضبط شده است
" رقية النملة " است .
" رقية " جمله‏هايی بوده ورد مانند كه می‏خوانده‏اند و آن را برای دفع‏
بلا يا بيماری مفيد می‏دانسته‏اند . ابن اثير در ماده " رقی " می‏گويد بعضی‏
از اخبار منقول از پيغمبر >

16