کتابخانه الکترونيکي انهار

حكمفرما است ؟ يا ايدئولوژی انسان همانطور كه از نظر گروهی يگانه است‏
نه چند گانه ، از نظر زمانی و مكانی نيز يگانه است نه چند گانه ، به‏
عبارت ديگر همچنانكه از نظر گروهی ، عام است نه خاص ، از نظر زمانی و
مكانی ، مطلق است نه نسبی .
اينكه يك ايدئولوژی از نظر زمانی و مكانی مطلق باشد يا نسبی نيز به‏
نوبه خود از يك نظر بسته به اين است كه خاستگاهش فطرت نوعی انسان و
هدفش سعادت نوع انسان باشد و يا خاستگاهش منافع گروهی و احساسات قومی‏
و طبقاتی باشد ، و از نظر ديگر بسته به آن است كه ماهيت تحولات اجتماعی‏
را چه بدانيم ؟ آيا آنگاه كه جامعه‏ای متحول می‏شود و دوره‏ای را پشت سر
می‏گذارد و دوره جديدی را آغاز می‏كند ، آن جامعه تغيير ماهيت می‏دهد و
بالنتيجه قوانينی بر آن حاكم می‏شود مغاير قوانين حاكم پيشين ، آنچنانكه‏
مثلا آب پس از يك دوره بالا رفتن درجه حرارت ، تبديل به بخار می‏شود و
از آن پس قوانين گازها بر آن حاكم است نه قوانين مايعات ؟ يا تحولات و
تكاملهای اجتماعی از اين قبيل نيست قوانين اصلی تكاملی جامعه ، و مداری‏
كه در آن تحول می‏يابد ثابت است جامعه تغيير منزل و مرحله می‏دهد نه‏
تغيير مدار و قانون تكامل ، آنچنانكه جاندران ازنظر زيستی متحول و متكامل‏
می‏شوند اما قوانين تكامل همواره ثابت است .
و از نظری اين مساله كه يك ايدئولوژی از نظر زمانی و مكانی مطلق است‏
يا نسبی بسته به آن است كه جهان بينی آن ايدئولوژی چه جهان بينی‏ئی باشد
؟ علمی يا فلسفی و يا مذهبی ؟ ايدئولوژی علمی به حكم اينكه مبتنی بر يك‏
جهان بينی ناپايدار است نمی‏تواند پايدار باشد ، بر خلاف جهان‏بينی فلسفی‏
مبتنی بر اصول اوليه و بديهيات