انكار كردند و تكذيب كردند چيزی را كه به علم آن احاطه نداشتند (
نمی‏شناختند ) ( 1 ) .

سنت گرائی و گذشته نگری

انسان به حكم طبع اولی خود هنگامی كه می‏بيند يك فكر و عقيده خاص مورد
قبول نسلهای گذشته بوده است خودبخود بدون آنكه مجالی به انديشه خود بدهد
آن را می‏پذيرد قرآن يادآوری می‏كند كه پذيرفته‏ها و باورهای گذشتگان را
مادام كه با معيار عقل نسنجيده‏ايد نپذيريد ، در مقابل باورهای گذشتگان‏
استقلال فكری داشته باشيد .
در سوره بقره آيه 170 می‏گويد :
« و اذا قيل لهم اتبعوا ما انزل الله قالوا بل نتبع ما الفينا عليه‏
آبائنا ا و لو كان آباؤهم لا يعقلون شيئا و لا يهتدون ».
اگر به آنها گفته شود كه از آنچه خدا به وسيله وحی فرود آورده پيروی‏
كنيد ، می‏گويند : خير ، ما همان روشها و سنتها را پيروی می‏كنيم كه پدران‏
گذشته خود را بر آن يافته‏ايم آيا اگر پدرانشان هيچ چيزی را فهم
نمی‏كرده‏اند و راهی را نمی‏يافته‏اند باز هم از آنها پيروی می‏كنند ؟ !

شخصيت گرائی

يكی ديگر از موجبات لغزش انديشه ، گرايش به شخصيتها است شخصيتهای‏
بزرگ تاريخی يا معاصر از نظر عظمتی كه در نفوس دارند بر

پاورقی :
. 1 تفسير الميزان ، جلد ششم ( عربی ) ، ص 319 ذيل آيه 169 سوره‏
اعراف .

70