مرا پورا ز دين ملكی است در دل

كه آن هرگز نخواهد گشت ويران

ايمان مذهبی آثار نيك فراوان دارد چه از نظر توليد بهجت و انبساط ، و
چه از نظر نيكو ساختن روابط اجتماعی ، و چه از نظر كاهش و رفع
ناراحتيهای ضروری كه لازمه ساختمان اين جهان است اينك آثار ايمان مذهبی‏
را در اين سه بخش توضيح می‏دهيم :

الف . بهجت و انبساط

اولين اثر ايمان مذهبی ، از نظر بهجت زائی و انبساط آفرينی " خوشبينی‏
" است ، خوشبينی به جهان و خلقت و هستی ايمان مذهبی از آن جهت كه‏
تلقی انسان را نسبت به جهان شكل خاص می‏دهد به اين نحو كه آفرينش را
هدفدار و هدف را خير و تكامل و سعادت معرفی می‏كند طبعا ديد انسان را
نسبت به نظام كلی هستی و قوانين حاكم بر آن خوشبينانه می‏سازد حالت فرد
با ايمان در كشور هستی ، مانند حالت فردی است كه در كشوری زندگی می‏كند
كه قوانين و تشكيلات و نظامات آن كشور را صحيح و عادلانه می‏داند ، به حسن‏
نيت گردانندگان اصلی كشور نيز ايمان دارد ، و قهرا زمينه ترقی و تعالی‏
را برای خودش و همه افراد ديگر فراهم می‏بيند و معتقد است كه تنها چيزی‏
كه ممكن است موجب عقب ماندگی او بشود تنبلی و بی تجربگی خود او و
انسانهائی مانند او است كه مانند او مكلف و مسؤولند .
از نظر چنين شخصی مسؤول عقب ماندگی او خودش است نه تشكيلات و
نظامات كشور ، و هر نقصی وجود دارد از آنجاست كه

39