حكمفرما است ؟ يا ايدئولوژی انسان همانطور كه از نظر گروهی يگانه استنه چند گانه ، از نظر زمانی و مكانی نيز يگانه است نه چند گانه ، بهعبارت ديگر همچنانكه از نظر گروهی ، عام است نه خاص ، از نظر زمانی ومكانی ، مطلق است نه نسبی . اينكه يك ايدئولوژی از نظر زمانی و مكانی مطلق باشد يا نسبی نيز بهنوبه خود از يك نظر بسته به اين است كه خاستگاهش فطرت نوعی انسان وهدفش سعادت نوع انسان باشد و يا خاستگاهش منافع گروهی و احساسات قومیو طبقاتی باشد ، و از نظر ديگر بسته به آن است كه ماهيت تحولات اجتماعیرا چه بدانيم ؟ آيا آنگاه كه جامعهای متحول میشود و دورهای را پشت سرمیگذارد و دوره جديدی را آغاز میكند ، آن جامعه تغيير ماهيت میدهد وبالنتيجه قوانينی بر آن حاكم میشود مغاير قوانين حاكم پيشين ، آنچنانكهمثلا آب پس از يك دوره بالا رفتن درجه حرارت ، تبديل به بخار میشود واز آن پس قوانين گازها بر آن حاكم است نه قوانين مايعات ؟ يا تحولات وتكاملهای اجتماعی از اين قبيل نيست قوانين اصلی تكاملی جامعه ، و مداریكه در آن تحول میيابد ثابت است جامعه تغيير منزل و مرحله میدهد نهتغيير مدار و قانون تكامل ، آنچنانكه جاندران ازنظر زيستی متحول و متكاملمیشوند اما قوانين تكامل همواره ثابت است . و از نظری اين مساله كه يك ايدئولوژی از نظر زمانی و مكانی مطلق استيا نسبی بسته به آن است كه جهان بينی آن ايدئولوژی چه جهان بينیئی باشد؟ علمی يا فلسفی و يا مذهبی ؟ ايدئولوژی علمی به حكم اينكه مبتنی بر يكجهان بينی ناپايدار است نمیتواند پايدار باشد ، بر خلاف جهانبينی فلسفیمبتنی بر اصول اوليه و بديهيات |
