وظايف قاضي
| | | |
آري, در گذشته قاضي, همان گونه كه اسلام تكليف او را مشخّص كرده بود, مانند يك فرد معمولي در مسجد يا يكي از مكان هاي عمومي براي خدمت به مردم حضور مي يافت تا در دسترس و حضور همگان باشد و بر اساس گفتة شهود و دلايل موجود, يا طبقِ سوگند «قسامه»1 ميان آنان داوري نمايد2. گاهي نيز, بر اساس برخي قرائن و شواهد ديگري كه كاشف از اصل دعوا وماهيّت آن بود قضاوت مي كرد, كه اين گونه قضاوتها, برحسب موازينِ اسلامي مذكور در بابِ قضاوت انجام ميگرفت.
در يك مرحله از تاريخ اسلام, مسئوليت قضاوتِ يكي از قاضيان كه در شهر بزرگ و پر جمعيت كوفه قضاوت مي كرد, بسيار طولاني شد به طوري كه از زمان عمر بن الخطاب تا زمان عبدالملك بن مروان ادامه پيدا كرد. اين فرد در تمام اين مدّت قاضي بود, و شيوة كار او بدين گونه بود كه در مقابل مردم و بي هيچ پرده پوشي و اين دست آن دست كردن و سهل انگاري در مسجد حضور مي يافت و در بين مردم به داوري مي پرداخت. يكبار به مسجد نيامد و درخانه بين دو نفر داوري كرد. چون اين خبر به امام علي علیه السلام رسيد او را بابت اين كار سرزنش نمود و به وي دستور داد تا براي قضاوت در مسجد و ميان مردم حضور يابد. در صدر اسلام دادگاه اسلامي اين گونه بود و قاضي دور از هر آلودگي به سادهترين شكل و سريعترين و جه ممكن, به حلّ مشكلات و اختلافات مردم مي پرداخت.
امّا امروزه همة اين مزاياي نظام قضايي اسلام از بين رفته, پاكي و عدالت از شرايط قضاوت محسوب نمي شود. قضاوت بي نهايت پيچيده شده و نه تنها اغلب غير اسلامي شده است, بلكه همان گونه كه در همة كشورهاي اسلامي شاهديم, بر اساس قوانينِ وارداتي غرب يا شرق, يا براساس قوانيني است كه قانون گذاران آن به نظامِ قضائي اسلام اعتقادي ندارند و يا بي اطلاع از احكام قضايي اسلامي هستند. قضاوت مي كنند.
1. در اصطلاح «قضا» به شهودي گفته ميشود كه در اثبات ادعاي خود سوگند ياد ميكنند .
2. و اين طبق فرمايش رسول خدا& بود كه فرمود: ] انّما أقضى بينكم بالبّينات و الأيمان[ من بر اساس بيّنه و سوگند, بين شما قضاوت ميكنم .
| | | |
