|
|
|
 |
|
 |
| |
4- پشيمانى برگناه آن را محو مىسازد. 5- پشيمانى برگناه استغفار است. 6- پشيمانى برگناه از بازگشتن به آن جلوگيرى مىكند (يعنى نمىگذارد كه انسان دوباره مرتكبمعصيت گردد). 7- پشيمانى دلگناه را پوشيده، و جرم و گناه را مىبرد (و در حقيقت توبه واقعى پشيمانى است). پشيمان 1- خوشا بحال هر پشيمان بر لغزش خود، تلافى كنندهگذشته از گناهش را. 2- هر كهپشيمان شود در حقيقت توبه كرده است. ــــــــــــــــــــــــــــ ص 1403الإنذار 1- الإنذارإعذار 177. المنازعة 1- لا تلاحالدّنيّ فيجترئ عليك 10221. 2- لا تنازعالسّفهاء و لا تستهتر بالنّساء فإنّ ذلك يزري بالعقلاء 10422. 3- منازعة السّفلتشين السّادة 9813. المنزل 1- المنزلالبهيّ أحد الجنّتين 1632. ترسانيدن 1- ترسانيدن (خود) معذور ساختن است (چنانكهسوارهاى قبل از پامال نمودن پياده خبر داده، و يا رانندهاى بوق مىزند اگر بعداز اخبار، طرف پامال گرديد، منذر معذور است و عرفا مؤاخذه نخواهد شد). با يكديگر نزاع نمودن 1- با پست مرتبه منازعه مكن، پس بر تودلير شود (و رعايت ادب در حق تو ننمايد). 2- با سفيهانمنازعه مكن، و شيفته زنان مشو، زيرا كه چنين كارى عقلاء را عيبناك سازد. 3- با مردم پستمرتبه نزاع نمودن بزرگى و مهترى را عيبناك مىسازد. منزل و مسكن 1- منزل خوب يا وسيع يكى از دو بهشت است.ــــــــــــــــــــــــــــ ص 14042- من ضاقتساحته قلّت راحته 9191. 3- احذر منازلالغفلة و الجفاء و قلّة الأعوان على طاعة اللّه 2600. 4- كم من بانمالا يسكنه 6958. التّنزّه و النزاهة 1- التّنزّه عنالمعاصي عبادة التّوابين 1758. 2- النّزاهةعين الظّرف 463. 3- التّنزّهأوّل النّبل 527. 4- النّزاهةآية العفّة 831. 5- النّزاهة منشيم النّفوس الطّاهرة 1434. 6- كن متنزّهاتكن تقيّا 7137. 2- هر كه فضاى خانه او (و يا شعاع معاشرت او نسبت به خلق) تنگباشد را حتى او كم خواهد بود. 3- از منزلهاىبىخبرى، و جفا، و كمى ياران بر طاعت خدا دورى نما (يعنى در چنين جائى اقامت وسكنى مكن، زيرا بيخبران و جنايتكاران دور از معارف و محاسن در آنجا بوده، و ازياران خدا خالى مىباشد). 4- بسا بناكننده جائى كه در آن سكونت ننمايد. پاكيزگى از معاصى 1- پاكيزگى از گناهان عبادت توبه كنندگاناست. 2- پاكيزگى عينكياست و عاقلى است. 3- پاكيزگى اولنجابت و يا تندى فهم است. 4- پاكى وپاكيزگى نشانه پاكدامنى است. 5- پاكيزگى (درزندگى و يا از گناهان) از خصلتهاى نفسهاى پاك است. 6- (از گناهان)پاكيزه باش، تا با تقوا گردى. ــــــــــــــــــــــــــــ ص 1405النزهة 1- ربّ نزهةعادت نغصة 5283. 2- قد تنقلبالنّزهة غصّة 6649. المتنسّك 1- ربّ متنسّكو لا دين له 5340. النّساء 1- النّساءأعظم الفتنتين 1680. 2- النّساء لحمعلى وضم إلّا ما ذبّ عنه 1958. 3- اتّقوا شرارالنّساء، و كونوا من خيارهنّ على حذر 2522. شادمانى 1- بسا شادمان و بىغمى كه بهكدورتى برگردد (پس نبايد به آن مغرور شد). 2- گاهى سير وگشت به غصه و اندوه مبدل مىگردد. عبادت كننده 1- چه بسا عبادت كنندهاى كه براى او دينى نيست(يعنى نبايد عبادت كسى آدمى را فريب دهد). زنها 1- زنها بزرگترين دو فتنهاند (يكى از آنها مال و اولادو ديگرى زنان). 2- زنها گوشتىهستند بر روى تخته گوشت مگر آنچه از آن دفاع شود. 3- از زنان بدبپرهيزيد، و از خوبان ايشان بر حذر باشيد (مبادا شما را به مخالفت پروردگار مبتلاسازند).ــــــــــــــــــــــــــــ ص 14064- إيّاك وكثرة الوله بالنّساء، و الإغراء (الاغترار) بلذّات الدّنيا، فإنّ الوله بالنّساءممتحن، و الغريّ باللّذّات ممتهن 2721. 5- إيّاك ومشاورة النّساء، فإنّ رأيهنّ إلى أفن، و عزمهنّ إلى وهن، و اكفف عليهنّ منأبصارهنّ، فحجابك لهنّ خير من الارتياب بهنّ، و ليس خروجهنّ بشرّ من إدخالك من لايوثق به عليهنّ، و إن استطعت أن لا يعرفن (لا يعرفهنّ) غيرك فافعل 2736. 6- إنّ النّساءهمّهنّ زينة الحياة الدّنيا و الفساد فيها 3414. 7- الاستهتاربالنّساء شيمة النّوكى 1317. 4- از بسيارى شيفتگى و عشق نسبت بزنان، و از فريبخوردن يا بر انگيختن به لذتهاى دنيا بر حذر باش، زيرا كه دلباخته به زنها در رنجافتاده، و بر انگيخته شده به لذّتها خوار خواهد بود. 5- (عين همينعبارت در وصيت نامه آن حضرت به امام حسن- عليه السلام- ذكر شده هنگامى كه ازصفين برگشتند چنانكه در نهج البلاغه كتاب 31 مىباشد) بپرهيز از مشورت نمودن بازنها، زيرا كه رأيشان بجانب ضعف، و عزمشان بسوى سستى است، و آنها را از ديدنشان يااز چشمهايشان باز دار (نگذار كه آنها مردم را ببينند، يا مردم آنها را ببينند) درنتيجه آنها را در حجاب كنى بهتر از گمان بد بردن است نسبت به آنها،. و بيرون رفتنآنها از داخل كردن تو فردى را كه مورد اعتماد نيست بر آنها بدتر نبوده، و اگر قدرتدارى كه آنها غير تو را نشناسند، و يا نشناسد آنها را غير تو، پس چنين كارى كن(چون روشن است كه در شناسائى و رفت و آمد با افرادى كه مورد اطمينان نبوده، ومتدين نمىباشند خالى از مفسده نمىباشد، و آدمى را دچار بدگمانى خواهد كرد). 6- براستى كهزنان انديشه و همت آنها آرايش زندگانى دنيا و فساد در آن است. 7- به زنهاحريص بودن (بگونهاى كه پروا نكند از آنچه در حق او از بدــــــــــــــــــــــــــــ ص 14078- إن رأيت مننسائك ريبة، فاجعل لهنّ النّكير على الكبير و الصّغير و إيّاك أن تكرّر العتب،فإنّ ذلك يغري بالذّنب، و يهوّن العتب 3747. 9- خير خصالالنّساء شرّ خصال الرّجال 5003. 10- طاعةالنّساء غاية الجهل 5984. 11- طاعةالنّساء تزري بالنّبلاء و تردي العقلاء 6019. 12- طاعةالنّساء شيمة الحمقى 6022. 13- من استمتعبالنّساء فسد عقله 8015. بگويند) خصلت كم عقلان است. 8- اگر اززنهاى خود بدگمانى ديدى پس نگهبانى بر بزرگ و كوچك آنها قرار ده، و از اين كاربپرهيز كه سرزنش را تكرار كنى، زيرا تكرار ملامت (آنها را) بر گناه حريص كرده، وسرزنش را خوار و بىارزش مىنمايد. 9- بهترينخصلتهاى زنها بدترين خصلتهاى مردان است (در نهج البلاغه حكمت 231 چنين دارد:«خيار خصال النساء شرار خصال الرّجال: الزّهو و الجبن و البخل.... آن حضرت بهترينخصلتهاى زنها را تكبّر، و ترس و بخيلى بحساب آورده است، و جهت آن را هم بيانفرموده: كه چون زن متكبره باشد بغير شوهر تمكين نكند، و هرگاه بخيل گردد مال خود وشوهرش را نگاه مىدارد، و زمانى كه ترسو باشد از آنچه به او رو آورد مىترسد). 10- فرمانبردارى زنان نهايت نادانى است. 11- فرمانبردارى زنان مردم نجيب و هوشيار و گرامى را عيبناك ساخت و عقلاء را در هلاكتمىاندازد. 12- فرمانبردارى زنان خصلت مردم احمق يا كم عقل است. 13- هر كه زمانطولانى از زنها نفع برد و يا پيوسته از آنها لذّت برد (شايد كنايه از كثرت عملجنسى باشد) عقلش فاسد باشد يا فاسد شود (مرحوم علامهــــــــــــــــــــــــــــ ص 140814- معاشرالنّاس، إنّ النّساء نواقص الإيمان، نواقص العقول، نواقص الحظوظ، فأمّا نقصإيمانهنّ فقعودهنّ في أيّام الحيض عن الصّلاة، و الصّيام، و أمّا نقصان حظوظهنّفمواريثهنّ على نصف مواريث الرّجال، و أمّا نقصان عقولهنّ، فشهادة امرأتين كشهادةرجل، فاتّقوا شرار النّساء، و كونوا من خيارهنّ على حذر 9877. 15- لا تطيعواالنّساء في المعروف حتّى لا يطمعن في المنكر 10346. 16- لا تكثّرنّالخلوة بالنّساء فيمللنك و تملّهنّ و استبق من نفسك و عقلك بالإبطاء عنهنّ 10414. 17- لا تحملواالنّساء أثقالكم، و استغنوا عنهنّ ما استطعتم، فإنّهنّ خوانسارى فرموده: ظاهرمشورت با آنهاست و عمل كردن به رأى آنها و يا اعمّ از هر طلب نفعى از ايشان بهملازمت و نوكرى و امثال آن). 14- آى گروهمردم براستى كه زنها نواقص الإيمان، نواقص العقول، نواقص الحظوظ مىباشند امانقصان ايمانشان از جهت نشستن آنهاست از نماز و روزه در ايام حيض خود (كه تكليف بهآنها ندارند) و اما نقصان بهرههاى آنها از اين جهت است كه ميراثشان نصف ميراثمردانست، و اما نقصان عقلشان از اين جهت خواهد بود كه شهادت دو زن مانند شهادت يكمرد است، بنا بر اين از بدهاى زنان پرهيز كنيد و از خوبانشان بر حذر باشيد، (زيرابا نقصان عقل هر لحظه امكان بدى در آنها انتظار مىرود). 15- زنها رادر كار خوب اطاعت نكنيد تا در كار بد طمع نكنند. 16- خلوت بازنان را بسيار مكن، پس از تو ملول و افسرده شده و تو هم از آنها ملول گردى، و ازبراى نفس و عقل خود به درنگ كردن از آنها باقى بگذار (و جان و عقلت را فداى مباشرتبا آنها مكن). 17- سنگينىهاىخود را بار زنها مكنيد (تا مىتوانيد كارهاى خود را انجامــــــــــــــــــــــــــــ ص 1409يكثرن الامتنان، و يكفرن الإحسان 10415. 18- المرأة شرّكلّها و شرّ منها أنّه لا بدّ منها 1887. 19- المرأةعقرب حلوة اللّسعة (اللّسبة) 1424. 20- إنّماالمرأة لعبة فمن اتّخذها فليغطّها 3880. 21- صيانةالمرأة أنعم لحالها و أدوم لجمالها 5820. 22- لا تملّكالمرأة ما جاوز نفسها، فإنّ المرأة ريحانة، و ليست بقهرمانة 10372. دهيد) تا قدرتداريد از آنان بىنياز شويد، زيرا كه آنها (در كار) منت بسيار گذاشته و كفراناحسان كنند. 18- زن همه آنبد، و بدتر از آن اين كه چارهاى از آن نيست. 19- زن عقربىاست شيرين گزش. 20- همانا بسزن اسباب لهو و لعب و يا موجودى است كه با آن بازى كنند، چون چنين است هر كه آن رافرا گيرد پس بايد او را بپوشاند. 21- نگهدارى زن(از تماس با اجنبى و از رفتن به جاهائى كه از نظر شرع نكوهيده است مانند عروسىها،بازار، مجالس عزا، و يا از خدمت خانه مانند طباخى، و جاروب كردن و مانند آن) ازبراى حال او شايستهتر، و براى جمال و زيبائيش پايندهتر است. 22- (اين فرازنيز از فرازهاى وصيت آن حضرت است 31 نهج البلاغه به امام حسن- عليه السلام- بعداز آنكه فرموده: از مشورت با زنها بپرهيز زيرا انديشه آنها رو بناتوانى و تصميمشانرو بسستى است و با حجاب و پوشاندن چشمهاى آنها را باز دار زيرا سخت گرفتن حجاببراى ايشان پايندهتر است و بيرون رفتن آنان بدتر نيست از اين كه تو كسى را كهاطمينان به او نمىباشد بر آنها وارد سازى و اگر مىتوانى كارى كن كه غير تو رانشناسند بكن و) زن را به آنچه (مربوط به او نيست و) ــــــــــــــــــــــــــــ ص 1410نسيان اللّه 1- من نسياللّه أنساه نفسه 7797. 2- النّسيانظلمة و فقد 603. 3- من نسيسبحانه أنساه اللّه نفسه و أعمى قلبه 8875. النّصح و النصيحة 1- النّصح يثمرالمحبّة 614. 2- النّصيحة منأخلاق الكرام 1298. 3- ربّما نصحغير النّاصح 5365. از نفس او در گذرد مسلط مكن (مرحوم خوانسارى چنين ترجمه كرده:مالك نشود زن آنچه را كه...) زيرا كه زن ريحانه است (گياه خوشبو) و قهرمان نيست(يعنى نبايد متصدى امورى شود كه از حد او بيرونست بلكه بايد بكارهاى مربوطهبپردازد). فراموشى خدا 1- هر كه خدا را فراموش كند خداوند نفس او را فراموش اوكند (يعنى او را بخود واگذار كه خود را هم فراموش كند هيچگاه در اصلاح نفس برنيايد). 2- فراموشى(خدا) تاريكى و نيافتن (راه حق) است. 3- هر كه خداىسبحان را فراموش نمايد خداوند نفسش را فراموش او گردانده، و دلش را كور كند. خالص بودن و نصيحت 1- خالص بودن مثمر محبت است. 2- خالص بودن(و يا پند دادن) از اخلاق نيكوكاران است. 3- چه بسانصيحت كند كسى كه خالص نيست (داراى غل و غش است).ــــــــــــــــــــــــــــ ص 14114- ربّما غشّالمستنصح 5366. 5- طوبى لمنأطاع ناصحا يهديه و تجنّب غاويا يرديه 5944. 6- قد جهل مناستنصح أعدائه 6663. 7- قد نصحتمفانتصحوا و بصّرتم فأبصروا و أرشدتم فاسترشدوا 6683. 8- قد دللتم إناستدللتم و وعظتم إن اتّعظتم و نصحتم إن انتصحتم 6684. 9- كيف ينتفعبالنّصيحة من يلتذّ بالفضيحة 7008. 10- من تاجركبالنّصح فقد أجزل لك الرّبح 8699. 11- من تاجركفي النّصح كان شريكك في الرّبح 9053. 4- چه بسا غش نمايد و ناصاف باشد آنكه از اوطلب نصيحت مىشود. 5- خوشا بحالكسى كه از نصيحت كنندهاى كه او را هدايت مىنمايد پيروى كرده، و از كسى كه هلاككند او را و يا بهلاكت اندازد دورى گزيند. 6- در حقيقتنادانست كسى كه از دشمنان خود درخواست نصيحت نمايد. 7- در حقيقتنصيحت كرده شدهايد پس نصيحت پذير باشيد و بينا شدهايد پس ببينيد و راهنمائىگشتهايد پس براه درست برويد. 8- در حقيقترهنمود شدهايد اگر راه بجوئيد و پند داده شدهايد اگر پند پذيريد و نصيحت كردهشدهايد اگر قبول نصيحت كنيد. 9- چگونه بهنصيحت منتفع مىگردد كسى كه از رسوائى لذّت مىبرد. 10- هر كه باتو به نصيحت سودا كند پس در حقيقت براى تو سود را بزرگ گرداند. 11- هر كه درنصيحت و پند با تو تجارت نمايد، در سود شريك تو خواهد بود.ــــــــــــــــــــــــــــ ص 141212- من أحسنالنّصيحة الإبانة عن القبيحة 9304. 13- من أحسنالدّين النّصح 9378. 14- من أفضلالنّصح الإشارة بالصّلح 9379. 15- مرارةالنّصح أنفع من حلاوة الغشّ 9799. 16- مناصحكمشفق عليك محسن إليك ناظر في عواقبك مستدرك فوارطك ففي طاعته رشادك و في مخالفتهفسادك 9839. 17- نصحك بينالملاء تقريع 9966. 18- لا تردّنّعلى النّصيح و لا تستغشّنّ المشير 10279. 19- لا تنتصحبمن فاته العقل و لا تثق بمن خانه الأصل فإنّ من فاته 12- از بهترين نصيحت ظاهركردن افعال زشت قبيح است (كه به طرف عيوب او را بگويد و آن را ظاهر سازد). 13- ازنيكوترين (دستورات) دين است نصيحت كردن و يا صاف بودن. 14- ازافزونترين صاف بودن (و يا موعظه) اشاره كردن به صلح است (ميان دو نفر كه با همدشمنى كردهاند). 15- تلخى نصيحتاز شيرينى ناصافى و غش نمودن سودمندتر است. 16- نصيحتكننده تو ترسناك است بر تو (كه مبادا در هلاكت و ضلالت افتى) احسان كننده بسوى تو،ناظر در عاقبتهاى تو، استدراك نماينده كوتاهىها و از دست رفتههاى تو خواهد بود،پس در پيروى او رشدت، و در مخالفت او فساد تو مىباشد. 17- نصيحت كردنتو در ميان جمعيت سرزنش است. 18- بر نصيحتكننده رد مكن و هرگز اشاره كننده (بصلاح حال) را غش كننده طلب مفرما. 19- پند كسى رانپذير كه عقل را از دست داده باشد، و به كسى كه اصلــــــــــــــــــــــــــــ ص 1413العقل يغشّ من حيث ينصح و من خانه الأصل يفسد من حيث يصلح10399. 20- لا إخلاصكالنّصح 10504. 21- لا واعظأبلغ من النّصح 10622. 22- لا خير فيقوم ليسوا بناصحين و لا يحبّون النّاصحين 10884. 23- لا ينصحاللّئيم أحدا إلّا عن رغبة أو رهبة فإذا زالت الرّغبة و الرّهبة عاد إلى جوهره10910. 24- يا أيّهاالنّاس اقبلوا النّصيحة ممّن نصحكم و تلقّوها بالطّاعة ممّن حملها إليكم، و اعلمواأنّ اللّه سبحانه لم يمدح من القلوب إلّا أوعاها (و نژاد) به او خيانت كرده (وداراى اصل و نژادى نيست) اعتماد مكن، زيرا كسى كه عقل را از دست داده از جائى كهنصيحت مىكند غش كرده (و خيانت خواهد نمود) و كسى كه اصل به او خيانت كرده (و اصيلنيست) افساد مىكند، از جائى كه اصلاح مىنمايد (چون بد ذات است). 20- هيچ اخلاصىمانند نصيحت نيست. 21- نيست واعظىرساتر از نصيحت (دوستان و آشنايان زيرا كسى كه از دوستان پند نگيرد از هيچ واعظىپند نخواهد گرفت). 22- خيرى نيستدر قومى كه نصيحت كننده (و يا خالص) نبوده و نصيحت كنندگان (و يا افراد خالص را)دوست ندارند. 23- صاف و خالصنشود لئيم با كسى مگر از راه رغبت (باحسان) يا ترس، و چون رغبت و ترس بر طرف شودبه گوهر خود بر گردد (يعنى دنى و پست مرتبه است). 24- اى مردمنصيحت و پند را از هر كه شما را نصيحت كند بپذيريد، و آن را بطاعت از هر كه بسوىشما آن را حمل مىنمايد تلقّى نمائيد، و بدانيد كه خداىــــــــــــــــــــــــــــ ص 1414للحكمة، و من النّاس إلّا أسرعهم إلى الحقّ إجابة، و اعلمواأنّ الجهاد الأكبر جهاد النّفس، فاشتغلوا بجهاد أنفسكم تسعدوا، و ارفضوا القال والقيل تسلموا، و أكثروا ذكر اللّه تغنموا، و كونوا عباد اللّه إخوانا تسعدوا لديهبالنّعيم المقيم 11005. 25- لا نصح كالتّحذير10448. 26- من عصىنصيحة نصر ضدّه 8355. 27- من أقبلعلى النّصيح أعرض عن القبيح 8683. 28- من استغشّالنّصيح غشيه القبيح 8684. 29- من أعرض عننصيحة النّاصح أحرق بمكيدة الكاشح 8697. سبحان از دلها نستوده مگر نگهدارندهترينآنها را براى حكمت، و از مردم (نستوده) مگر شتاب كنندهترين ايشان را بسوى حق دراجابت (و قبول) و بدانيد كه جهاد اكبر جهاد نفس است، پس به جهاد نفسهاى خود اشتغالپيدا كنيد تا نيكبخت گرديد، و قال و قيل را واگذاريد (كمتر بسخن بپردازيد) تا سالممانيد، و بسيار ياد خدا كنيد تا نفع عمده بريد، و آى بندگان خدا برادر يكديگرباشيد تا در نزد او (خدا) به نعمت پاى بر جا، نيكبخت گرديد. 25- هيچ نصيحتىمانند ترسانيدن (از معاصى) نيست. 26- هر كه پنددهنده خود را نافرمانى كند دشمن خويش را يارى نموده است. 27- هر كه برنصيحت كننده رو آورد از زشتى رو گرداند. 28- هر كهنصيحت كننده را صاحب غش بحساب آرد (و پنديات او را با غرض آميخته داند) زشتى او رافرو گيرد. 29- هر كه ازپند پند دهنده رو گرداند بمكر و حيله دشمنى كه دشمنى خود را پنهان مىدارد بسوزد.ــــــــــــــــــــــــــــ ص 141530- من خالفالنّصح هلك 7743. 31- قد يستفيدالظّنّة النّاصح 6622. 32- قد يغشّالمستنصح 6623. 33- قد ينصحغير النّاصح 6624. 34- كيف ينصحغيره من يغشّ نفسه 6999. 35- لربّما خانالنّصيح المؤتمن و نصح المستخان 7391. 36- من نصحكفقد أنجدك 7767. 37- من استنصحكفلا تغشّه 7827. 38- من نصحكأشفق عليك 7923. 30- هر كه مخالفت نصيحت و پند نمايد هلاك گردد. 31- گاهى نصيحتكننده (يا كسى كه صاف است) بد گمانى را سود مىبرد (به اعتبار اين كه طرف خيال غرضدر حق او مىنمايد). 32- گاهىناصافى مىكند طلب نصيحت كرده شده (يعنى كسى كه از او طلب نصيحت مىكنند). 33- گاهى غيرنصيحت كننده يا غير صاف خالص مىگردد. 34- چگونه غيرخود را نصيحت مىنمايد (يا صاف است) كسى كه با نفس خود ناصاف مىباشد 35- چه بساچنين اتفاق افتد كه نصيحت كننده امين خيانت كرده و كسى كه خائن بحسان آمده خالصباشد و يا پند دهد. 36- هر كه تورا نصيحت كند در حقيقت تو را يارى نموده است. 37- هر كه ازتو طلب نصيحت نمايد پس با او غش مكن. 38- هر كه تورا نصيحت نمايد بر تو ترسيده و محبت و شفّقت نمايد.ــــــــــــــــــــــــــــ ص 141639- من استغشّالنّصيح استحسن القبيح 8104. 40- من قبلالنّصيحة أمن من الفضيحة 8344. 41- النّصيحةتثمر الودّ 844. نصرة الحق 1- إن كنتم لامحالة متعصّبين فتعصّبوا لنصرة الحقّ و إغاثة الملهوف 3738. 2- لو لمتتخاذلوا عن نصرة الحقّ لم تهنوا عن توهين الباطل 7596. 39- هر كه نصيحت كنندهخود را مغرض بحساب آرد (يعنى كارهاى زشت خود را نيكو قلمداد كند و پنديات ناصح رابر خلاف) و يا هر كه از نصيحت كننده طبق خواهش خود نصيحت طلبد زشت را نيكو پندارد.40- هر كه قبولنصيحت كند از رسوائى ايمن خواهد گرديد. 41- نصيحت مثمردوستى است. يارى حق 1- اگر ناچار متعصب خواهيد بود، پس در يارى حق وفرياد رسى ستمديده بيچاره متعصب باشيد. 2- اگر از يارىكردن حق پشت نگردانيده بوديد از خوارى باطل ناتوان و سست نمىشديد (يعنىمىتوانستيد باطل را سرنگون كنيد، مخفى نماند كه عبارت ناقص است و بنا بر آنچه درنهج البلاغه خطبه 165 ذكر شده است: «أيّها الناس لو لم تتخاذلوا عن نصر الحقّ و لمتهنوا عن توهين الباطل لم يطمع فيكم من ليس مثلكم...» بنا بر اين معنى چنين استاگر شما از يارى حق يكديگر را باز نمىداشتيد و از پست گردانيدن باطل (معاويه)سستى نمىكرديد در شما طمع نمىكرد كسى كه مثل شما نيست و عليه شما قوت نمىگرفت.ــــــــــــــــــــــــــــ ص 14173- من نصرالحقّ أفلح 7699. 4- انصر اللّهبقلبك و لسانك و يدك فإنّ اللّه سبحانه قد تكفّل بنصرة من ينصره 2382. 5- من نام عننصرة وليّه انتبه بوطأة عدوّه 8673. 6- من أحدّسنان الغضب للّه سبحانه قوي على أشدّاء الباطل 8750. 7- لم يعدمالنّصر من انتصر بالصّبر 7538. نصرة الباطل 1- من نصرالباطل خسر 7696. 3- كسى كه يارى حق كند رستگار گردد. 4- خدا را بادل و زبان و دست خود يارى نما، زيرا كه خداوند سبحان در حقيقت متكفل و ضامن نصرتكسى است كه او را يارى كند. 5- هر كه ازيارى كردن وليّ خود (خدا و رسول و امام يا كسى كه در خط آنها حركت مىكند) بخوابد(و نسبت به آن بىتفاوت باشد) به لگد و پامال كردن دشمن خود بيدار خواهد گرديد. 6- هر كه نيزهخشم را براى خداى سبحان تيز نمايد عليه نيروهاى باطل قوى خواهد گرديد (در نهجالبلاغه كلمات قصار 165 چنين دارد «قوي على قتل أشدّاء الباطل» يعنى بر كشتنسختترين باطل پيروز شود). 7- نصر (وغلبه) را از دست نداده كسى كه بصبر و شكيبائى يارى جسته است. يارى باطل 1- هر كه يارى باطل كند زيان بيند. ــــــــــــــــــــــــــــ ص 1418الانتصار 1- من انتصربأعداء اللّه استحقّ الخذلان 8580. 2- من انتصرباللّه عزّ نصره 8707. من كان اللّه نصيره 1- من يكناللّه نصيره يغلب خصمه و يكن له حزبا 8818. الانتصاف 1- لا ينتصفالبرّ من الفاجر 10732. يارى خواستن 1- هر كه از اعداء خدا يارى جويد مستحق خذلانو خوارى گردد. 2- هر كه بخدايارى جويد يارى او غالب باشد (يعنى خداوند ياريش كند). خدا يار 1- هر كه خداونديارى كننده او باشد بر دشمن خود پيروز گشته، و برايش گروهى خواهد بود (در اينجاحضرت لطيفهاى بكار برده است كه خداوند با اين كه فرد است او را گروه معرفىفرموده، يعنى چنانكه لشكر و قشون سبب پيروزى هستند خداى واحد احد نيز همچون لشكر وبالاتر سبب غلبه خواهد بود آرى غلبه گروه هم با خواست اوست). انتصاف و انتقام 1- نيكو كار از فاسق انتقام نخواهد كشيد(ممكن است از جهت برترى خود باشد و يا آنكه مىداند اگر انتقام كشد او بدتر خواهدنمود).ــــــــــــــــــــــــــــ ص 14192- لا ينتصفعالم من جاهل 10733. 3- لا ينتصفالكريم من اللّئيم 10735. 4- لا ينتصف منسفيه قطّ إلّا بالحلم عنه 10879. الإنصاف 1- الإنصافراحة، الشّرّ وقاحة 16. 2- الإنصافعنوان النّبل 264. 3- الإنصافشيمة الأشراف 570. 4- الإنصافأفضل الفضائل 805. 5- الإنصافيرفع الخلاف و يوجب الايتلاف 1702. 6- الإنصاف منالنّفس كالعدل في الإمرة 1951. 2- عالم از جاهل انتقام نكشد (بهمان اعتبار). 3- كريم ازلئيم انتقام نكشد (بهمان اعتبار). 4- از سفيه (كمحلم و يا نادان) هرگز استيفاى حق نمىشود مگر به بردبارى از او (بهمان اعتبار كهجلوتر ذكر شد). انصاف 1- داد رسى و عدل را حتى (يا سبب راحتى) است، و بدىنشانه كمى حياء است. 2- انصاف و عدلنشانه (و دليل نجابت و) هوشيارى است. 3- عدل شيوهبزرگان است. 4- انصافبرترين فضيلتهاست. 5- حق دادنبطرف مخالفت را برطرف ساخته، و باعث الفت مىگردد. 6- انصاف ازنفس، مانند دادگريست در امارت و حكومت.ــــــــــــــــــــــــــــ ص 14207- إنّ أعظمالمثوبة مثوبة الإنصاف 3387. 8- الإنصافأفضل الشّيم 971. 9- الإنصافيستديم المحبّة 1076. 10- الإنصافيألف (يؤّلّف) القلوب 1130. 11- إنّك إنأنصفت من نفسك أزلفك اللّه 3803. 12- بالنّصفةتدوم الوصلة 4190. 13- ثلاثة لاينتصفون من ثلاثة أبدا: العاقل من الأحمق، و البرّ من الفاجر، و الكريم من اللّئيم4674. 14- علىالإنصاف ترسخ الموّدة 6190. 15- عامل سائرالنّاس بالإنصاف و عامل المؤمنين بالإيثار 6342. 7- براستى كه بزرگترين پاداشخوب، پاداش انصاف است. 8- انصافبرترين خصلتهاست. 9- انصاف دوستىرا پاينده دارد. 10- انصاف دلهارا بهم پيوند مىدهد. 11- براستى كهتو اگر از جانب نفس خود انصاف دهى خداوند ترا (بجوار رحمت خود) نزديك گرداند. 12- بعدل وانصاف، پيوند پايدار خواهد شد. 13- سهدستهاند كه از سه دسته ديگر داد خود هرگز نمىگيرند: عاقل از احمق، نيكوكار ازبيباك از گناه، و كريم از لئيم. 14- بر انصاف وعدل است كه دوستى ثابت مىماند. 15- با همهمردم با عدل و انصاف عمل نموده، و با مؤمنين به ايثار عمل نما. (يعنى آنان را برخود مقدم دار).ــــــــــــــــــــــــــــ ص 142116- غايةالإنصاف أن ينصف المرء نفسه 6367. 17- من أنصفأنصف 7692. 18- من عدمإنصافه لم يصحب 8114. 19- من منعالإنصاف سلبه اللّه الإمكان 8394. 20- من كثرإنصافه تشاهدت النّفوس بتعديله 8408. 21- من تحلّىبالإنصاف بلغ مراتب الإشراف 8734. 22- من لمينصفك منه حياؤه لم ينصفك منه دينه 9004. 23- مع الإنصافتدوم الأخوّة 9736. 16- انتها درجه انصاف آنست كه مرد نسبت به نفس خود منصف باشد(و شكى نيست در اين كه انصاف در نفس انصاف نسبت بديگران هم هست، بلكه بالاتر، چونوقتى نسبت بنفس انصاف را بكار مىبرد، كه تا حدودى حق ديگران را بهتر مراعات كند).17- كسى كه (بامردم) انصاف بكار برد (با او) انصاف شود. 18- هر كهانصاف نداشته باشد مصاحبت نشود (يعنى كسى رفيق او نخواهد شد چون بىانصاف است). 19- هر كه عدلو انصاف نكند خداوند از او امكان را سلب و برطرف سازد. 20- هر كه عدلو انصافش بسيار باشد، همه نفسها به تعديل او گواهى دهند (همه گويند شخص عادلىاست). 21- هر كه بهانصاف زيور يابد به مرتبههاى بلند نائل گردد. 22- هر كه شرمو حيائش سبب انصاف در حق تو نشود دينش انصاف نياورد (يعنى حياء در غالب اوقات سببعدل و انصاف گردد نه دين). 23- با انصافبرادرى پايدارى مىماند.ــــــــــــــــــــــــــــ ص 142224- الإنصافزين الإمرة 923. المنصف 1- المنصف كثيرالأولياء و الأودّاء 2116. 2- أنصف النّاسمن أنصف من نفسه من غير حاكم عليه 3345. 3- إنّ من فضلالرّجل أن ينصف من نفسه، و يحسن إلى من أساء إليه 3481. 4- المنصفكريم، الظّالم لئيم 54. المنظر 1- لا خير فيالمنظر إلّا مع حسن المخبر 10896. 24- انصاف (و عدالت) زينت حكومت است. شخص منصف 1- شخص منصف محبان و دوستان او بسيار است. 2- باانصافترين مردم كسى است كه بدون حاكمى بر او از نفس خود انصاف دهد، (يعنى خود حكمبحق كند، نيازى بگفتن ديگرى نداشته باشد). 3- براستى كهاز افزونى مرتبه مرد آنست كه با مردم از نفس خود با عدالت رفتار كند، و به كسى كهنسبت به او بدى كرده احسان و نيكوئى نمايد. 4- دادگربزرگوار، و ستمگر پست است. هيئت و صورت 1- خيرى در منظر (هيئت و صورت كه جايگاه نظر است)نيست مگر با نيكوئى مخبر (جاى خبر از او كه احوال او يا سخن او يا زبانش باشد). ــــــــــــــــــــــــــــ ص 1423النّظم في العمل 1- اجعل لكلّإنسان من خدمك عملا تأخذه به فإنّ ذلك أحرى أن لا يتواكلوا في خدمتك 2432. النّعمة 1- النّعمةموصولة بالشّكر، و الشّكر موصول بالمزيد، و هما مقرونان في قرن، فلن ينقطع المزيدمن اللّه سبحانه حتّى ينقطع الشّكر من الشّاكر 2091. 2- استصلح كلّنعمة أنعمها اللّه عليك، و لا تضع نعمة من نعم اللّه عندك 2412. نظم 1- براى هرفردى از خدمتكاران خود كارى را معيّن كن كه او را به آن مؤاخذه نمائى، زيرا چنينكارى سزاوارتر از آنست كه هر يك در خدمت تو بر يكديگر اعتماد نكنند (يعنى وقتى كارمعين گرديد در آن اهتمام ورزيده انجامش دهند، ولى وقتى خدمت خاصّى نبود حوالهبديگرى كرده، و گويند: چرا من انجام دهم او چرا انجام ندهد). نعمت 1- نعمت به شكر پيوسته، و شكر بزيادتى، و هر دو در يكشاخ همراهند، پس زيادتى از خداى پاك و منزه بريده نخواهد شد تا آنكه شكر ازشكرگذار بريده شود (اين روايت اشاره به آيه مباركه لَئِنْ شَكَرْتُمْلَأَزِيدَنَّكُمْ مىباشد). 2- هر نعمتى راكه خداوند بر تو انعام فرموده طلب صلاح كرده و آن را در مصرف خود صرف نما، و نعمتىاز نعمتهاى خدا را كه در نزد تست ضايعــــــــــــــــــــــــــــ ص 14243- و لير عليكأثر ما أنعم اللّه سبحانه به عليك 2413. 4- استتمّوانعم اللّه عليكم بالصّبر على طاعته، و المحافظة على ما استحفظكم من كتابه 2520. 5- احذروا نفارالنّعم فما كلّ شارد بمردود 2617. 6- ألا و إنّمن النّعم سعة المال، و أفضل من سعة المال صحّة البدن، و أفضل من صحّة البدن تقوىالقلب 2776. 7- أفضل ما منّاللّه سبحانه به على عباده: علم، و عقل، و ملك و عدل 2205. 8- أحسن النّاسحالا في النّعم من استدام حاضرها بالشّكر و ارتجع مكن، و يا نعمتى از نعمتهاى خدادر نزد تو ضايع نشود. 3- بايد كه درتو نشانه آنچه خداوند سبحان بوسيله آن بر تو انعام كرده ديده شود (تا اين كه مردمنعمتهاى خدا را در بندگان او مشاهده كرده، محبتهاى آفريدگار خويش را دريابند). 4- نعمتهاىخدا را بر خود بوسيله صبر بر طاعت او، و محافظت بر آنچه از شما نگهدارى آن را (باعمل به احكام و تعظيم و توقير آن) نسبت به كتابش خواسته تمام گردانيد. 5- از گريختننعمتها (بسبب معاصى) دورى نمائيد، چون هرگريزان برگشت نخواهد كرد. 6- آگاه باشيد،براستى كه از نعمتهاست توسعه مال، و برتر از توسعه مال تندرستى، و برتر از تندرستىتقواى دل است. 7- افزونترينچيزى كه خداوند سبحان بوسيله آن بر بندگانش منّت نهاده: علم و عقل، و پادشاهى، وعدل است. 8- بهترين مردماز نظر حال در باره نعمتها كسى است كه حاضر آن را باــــــــــــــــــــــــــــ ص 1425فائتها بالصّبر 3282. 9- أقلّ مايلزمكم للّه تعالى أن لا تستعينوا بنعمه على معاصيه 3330. 10- إنّ للّهسبحانه عبادا يختصّهم بالنّعم لمنافع العباد، يقرّها في أيديهم ما بذلوها فإذامنعوها نزعها منهم و حوّلها إلى غيرهم 3469. 11- إنّ للّهتعالى في السّرّاء نعمة الإفضال، و في الضّرّاء نعمة التّطهير 3529. 12- النّعمتدوم بالشّكر 1088. 13- إن استطعتأن لا يكون بينك و بين اللّه ذو نعمة فافعل 3718. شكر پايدار نموده، و رفته آنهارا بصبر باز گرداند (از اين روايت استفاده مىشود كه نعمتهاى رفته با صبر وشكيبائى باز گردانده خواهد شد پس بايد شكر و صبر نمود). 9- كمترين چيزىكه براى خداى تعالى بر شما لازم مىشود آنست كه كمك نگيريد از نعمتهاى او برنافرمانيهاى او (يعنى نعمتها را صرف معاصى نكنيد بلكه آنها را در طاعت خدا بكاربريد). 10- براستى كهبراى خداى سبحان بندگانى است كه آنها را به نعمتها از براى منفعتهاى بندگانمخصوص گردانيده، آن نعمتها را مادامى در دست آنان مىگذارد كه بخشش كنند، پس هرگاه از آنها جلوگيرى نمودند آن را از آنها گرفته، و بسوى غير ايشان تحويل مىدهد. 11- براستى كهبراى خداى تعالى در شادى است نعمت احسان، و در سختى و تنگى است نعمت تطهير ازگناهان (يعنى انسان دائم متنعم است خيال نكند تنها در وقت سلامتى و خوشى داراىنعمت خواهد بود). 12- نعمتهابوسيله شكر دوام پيدا خواهد كرد. 13- اگر چنينتوانائى دارى كه ميان تو و خدا ولىّ نعمتى نباشد پســــــــــــــــــــــــــــ ص 142614- إنّما يعرفقدر النّعم بمقاساة ضدّها 3879. 15- إذا رأيتاللّه سبحانه يتابع عليك النّعم مع المعاصي فهو استدراج لك 4047. 16- إذا نزلتبك النّعمة فاجعل قراها الشّكر 4065. 17- إذا رأيتربّك يتابع عليك النّعم فاحذره 4082. 18- بعوارضالآفات تتكدّر النّعم 4252. 19- ربّ منعمعليه مستدرج بالنّعمى 5318. بكن (معلوم است كه استطاعت تحقق پيدا نكند). 14- همانا بسقدر نعمتها بقياس كردن يا به رنج كشيدن ضدّ آنها شناخته مىشود (يعنى تا كسى نعمتىرا از دست ندهد و بزحمت فقدان نعمت دچار نگردد قدر نعمت را نخواهد فهميد). 15- هر گاهديدى كه خداى سبحان بر تو با وجود معاصى نعمتها را پى در پى مىفرستد، پس آناستدراج است براى تو، (يعنى نظر لطف خود را از تو قطع كرده، كى شود نعمتها را ازتو بگيرد و تو را بسبب گناه كيفر نمايد، مبادا چنين كارى سبب غرور شود). 16- هر گاه بتونعمتى فرود آمد مهمانى آن را شكر قرار ده (يعنى نعمت مهمان تو است پذيرائى آن شكرالهى است). 17- هر گاهپروردگار خود را چنين ديدى كه بر تو نعمتها را پى در پى مىفرستد پس بترس، چون ممكناست استدراج و نوعى عقوبت باشد. 18- به ورودآفتها نعمتها تيره مىشود (يعنى بايد آدمى بدنبال نعمتى برود و جد و جهد نمايد كهچيزى آن را تيره و مكدّر نسازد كه آن نعمتهاى اخروى است). 19- بسا نعمتداده شده بر او كه بسبب نعمتها استدراج شده است (يعنى گاهى نعمت رحمت نبوده بلكهعذابى است از جانب خدا پروردگار مىخواهد او راــــــــــــــــــــــــــــ ص 142720- زكاةالنّعم اصطناع المعروف 5457. 21- زين النّعمصلة الرّحم 5464. 22- زوالالنّعم بمنع حقوق اللّه منها و التّقصير في شكرها 5475. 23- سبب زوالالنّعمة الكفران 5517. 24- في كلّنعمة أجر 6508. 25- كلّ نعيمالدّنيا ثبور 6867. 26- كلّ نعمةأنيل منها المعروف فإنّها مأمونة السّلب محصّنة من الغير 6914. 27- كلّما حسنتنعمة الجاهل إزداد قبحا فيها 7198. بدينوسيله عذاب نمايد «استدراج يعنى دادن نعمتو گرفتن از روى غضب»). 20- زكاتنعمتها احسان و نيكى را بكار بردن است. 21- زينتنعمتها پيوند با خويش است. 22- زائل شدننعمتها بواسطه جلوگيرى حقوق خدا (مانند زكات و خمس و مانند آن) از آنها و كوتاهى نمودندر شكر آنها مىباشد. |
|
|
 |
|
 |
|
