18- بر خردمندسزاوار است كه بر رأى خود رأى عقلاء را اضافه نموده، و به علم خويش علوم حكماء راضميمه كند.
19- حق وسزاوار است بر خردمند كه هميشه جوياى راه راست بوده، و استبداد و خود رأيى را تركنمايد.
20- بهترين كسىكه مشورت كنى صاحبان عقل و دانش و خداوندان تجربه و دور انديشى هستند.
21- خيانت كردنبه مطيع و منقاد و كسى كه با اين كس مشورت كند از شنيعترين چيزها، و بزرگترينبديها، و موجب عذاب سعير (آتش افروخته شده) است.
22- قبل ازآنكه تصميم بگيرى مشورت نما، و پيش از آنكه قدم نهى فكر كن.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 732
23- شاور ذويالعقول، تأمن الزّلل و النّدم 5755.
24- شاور فيأمورك الّذين يخشون اللّه ترشد 5756.
25- ظلمالمستشير ظلم و خيانة 6037.
26- عليكبالمشاورة فإنّها نتيجة الحزم 6085.
27- على المشيرالاجتهاد في الرّأي، و ليس عليه ضمان النّجح 6194.
28- فيالاستشارة عين الهداية 6517.
29- كفىبالمشاورة ظهيرا 7020.
30- من خالفالمشورة ارتبك 7744.
31- من استشارالعاقل ملك 7770.
32- من ضلّمشيره بطل تدبيره 7905. 23- با صاحبان عقلها مشورت كن، تا از لغزش و پشيمانى ايمنگردى، 24- در كارهايت با كسانى كه از خدا مى‏ترسند مشورت نما تا راه راست و درستيابى.
25- ستم برمشورت كننده ظلم و خيانت است.
26- بر تو بادبه مشورت نمودن زيرا كه آن نتيجه دور انديشى است.
27- بر مشورتكننده است بذل جهد و اجتهاد در رأى ولى بر او ضمانت پيروزى نيست (يعنى تنهاوظيفه‏اش اجتهاد است نه پيروزى).
28- در مشورتكردنست عين هدايت. (يعنى خلاصه و به مطلوب رسيدن در مشورت خواهد بود).
29- براى مشورتكردن كفايت مى‏نمايد ياور و پشتوانه بودن.
30- هر كهمخالفت مشورت نمايد (در هلاكت و زيان) فرو رود.
31- هر كه باخردمند مشورت كند مالك (آنچه خير او باشد) خواهد گرديد.
32- هر كه طرفمشورتش گمراه باشد تدبيرش باطل شود.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 733
33- من نصحمستشيره صلح تدبيره 8046.
34- من غشّمستشيره سلب تدبيره 8055.
35- من شاورذوي العقول استضاء بأنوار العقول 8634.
36- من شاورذوي النّهى و الألباب فاز بالنّجح و الصّواب 8641.
37- من شاورالرّجال شاركها في عقولها 8652.
38- من استشارذوي النّهى و الألباب فاز بالحزم و السّداد 8913.
39- من لزمالمشاورة لم يعدم عند الصّواب مادحا و عند الخطاء عاذرا 8956.
40- ما ضلّ مناستشار 9454.
41- ما استنبطالصّواب بمثل المشاورة 9527. 33- هر كه با مشورت كننده خود خالص باشد تدبيرششايسته باشد.
34- هر كه بامشورت كننده خود غش نمايد (و با او صاف نباشد بلكه خيانت كند) تدبيرش از او سلبشود. (يعنى خداوند رأى و انديشه صحيح را از او بگيرد).
35- هر كه باصاحبان خردها مشورت نمايد به نورهاى عقلها روشن شود.
36- هر كه باصاحبان عقلها و خرد مشورت كند به مطلب و راه درست پيروزى يابد.
37- هر كه بامردان مشورت نمايد آنها را در عقلهايشان شريك گردد.
38- هر كه باصاحبان عقلها و خردها مشورت نمايد به دور انديشى و گفتار و رفتار درست پيروزى يابد.
39- هر كهملازم مشاورت باشد (و از آن جدا نشود) در وقت صواب و درستى كار ستايش كننده و درنزد خطا و اشتباه عذر خواهنده‏اى را از دست نخواهد داد.
40- گمراه نگشتهر كه مشورت نمود (چه با خدا و چه با عقلاء).
41- راه درستبه چيزى مانند مشورت كردن استنباط نگرديده است (يعنى‏
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 734
42- مشاورةالحازم المشفق ظفر 9858.
43- مشاورةالجاهل المشفق خطر 9859.
44- نعمالمظاهرة المشاورة 9888.
45- نعمالاستظهار المشاورة 9927.
46- لا تشاورعدوّك، و استره خبرك 10198.
47- لا تشاورنّفي أمرك من يجهل 10204.
48- لاتستصغرنّ عندك الرّأي الخطير إذا أتاك به الرّجل الحقير 10278. آدمى با مشورتحقايق را از خلال امور به دست آورد چنانكه مقنى آب را از خلال زمين و سنگ و شنبيرون آورد و مجتهد را هم به همين ملاك مستنبط گويند كه معارف اسلام و آب حيات رااز خلال كتاب و سنت استخراج مى‏نمايد).
42- مشورت كردنبا دور انديش ترسناك مهربان پيروزيست.
43- مشورت كردنبا جاهل مهربان خطرناك است (زيرا واقع بين نبوده آدمى را به هلاكت مى‏كشاند).
44- خوب پشتيبانو يارى كردنى است مشورت نمودن.
45- خوبپشتوانه و احتياطى است مشورت كردن.
46- با دشمنخود مشورت مكن، و از او خبر خود را بپوشان (ظاهرا نهى از مشورت در موضوعات سرّىاست و گرنه در روايتى گذشت كه با دشمن عاقل مشورت نمائيد).
47- در كار خودبا كسى كه نادانست هرگز مشورت مكن.
48- هرگز پيشخود رأى خطير و شريفى را كوچك مشمار هر گاه آن را براى تو مرد حقيرى بياورد. (يعنىبايد به گفته نظر كرد نه به گوينده).
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 735
49- لا تدخلنّفي مشورتك بخيلا فيعدل بك عن القصد و يعدك الفقر 10348.
50- لا تشركنّفي رأيك جبانا يضعّفك عن الأمر، و يعظّم عليك ما ليس بعظيم 10349.
51- لا تستشرالكذّاب فإنّه كالسّراب يقرّب عليك البعيد و يبعّد عليك القريب 10351.
52- لا تشركنّفي مشورتك حريصا يهوّن عليك الشّرّ، و يزيّن لك الشّره 10353.
53- لا يستغنيالعاقل عن المشاورة 10693.
54- لا مظاهرةأوثق من مشاورة 10694. 49- در مشورت خود بخيل را داخل مساز پس تو را از ميانه روىعدول داده و تو را وعده درويشى دهد.
50- هرگز دررأى خود ترسناكى را شريك مگردان كه تو را از كار ناتوان ساخته، و بر تو آنچه بزرگنيست عظيم جلوه دهد.
51- با بسياردروغگو مشورت مكن زيرا كه او مانند سراب (دورنماى آب) است كه بر تو دور را نزديككرده و بر تو نزديك را دور مى‏سازد (چون ممكن است آب پيش تو باشد و به دروغ آن رادور جلوه دهد).
52- هرگز حريصرا در مشورت خود شريك مگردان چون بر تو بدى را سهل كرده و حرص بسيار را زينت دهد.
53- عاقلبى‏نياز نمى‏شود از مشورت نمودن (بلكه محتاج به آنست و از آن بهره‏مند مى‏گردد).
54- پشت قوىكردن (و احتياط نمودن) محكمتر از مشورت كردن نيست.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 736
55- من استغنىبعقله (بفعله) ضلّ 7818.

الشّوق و المشتاق

1- الشّوق شيمةالموقنين 663.

2- الشّوقخلصان العارفين 855.

3- من اشتاقسلا 7730.

4- من اشتاقأدلج 9159.

الشهوة

1- الشهوة أحدالمغويين 1661.

2- الشّهواتأعلال قاتلات، و أفضل دوائها اقتناء الصّبر عنها 1789. 55- هر كه به عمل و يا بهعقل خود بى‏نياز گردد (و با ديگران مشورت ننمايد و يا از فكر و علم علماء استفادهنكند و يا به دنبال پيمبران و امامان نرود) گمراه شود.

اشتياق 1- شوق و اشتياق (به خدا و آخرت) روش اهل يقين است.

2- شوق (بهلقاى حضرت حق و فرامين او) جدا شدن و يا برگزيده عارفانست.

3- هر كه مشتاق(ملاقات خدا) باشد فراموش كند (دنيا را).

4- هر كه مشتاق(بهشت و نعمتهاى آن) باشد اول شب به راه افتد.

خواهش 1- خواهش يكى از دو گمراه كننده است و (ممكن است مرادجهل و شهوت يا شيطان و نفس باشد).

2- خواهشهاامراض و علت‏هاى كشنده‏اند، و بالاترين علاج آنها كسب كردن صبر ازآنهاست.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 737

3- الشّهواتمصائد الشّيطان 2121.

4- اغلبالشّهوة، تكمل لك الحكمة 2272.

5- اهجرواالشّهوات، فإنّها تقودكم إلى ركوب الذّنوب، و التّهجّم على السيّئات 2505.

6- الشّهواتآفات قاتلات، و خير دوائها اقتناء الصّبر عنها 1888.

7- إيّاكم وتحكّم الشّهوات عليكم، فإنّ عاجلها ذميم، و آجلها وخيم 2741.

8- إيّاكم وغلبة الشّهوات على قلوبكم، فإنّ بدايتها ملكة، و نهايتها هلكة 2746.

9- أوّلالشّهوة طرب، و آخرها عطب 3133.

10- الشّهوةتغري 26. 3- خواهشها دامهاى شكار شيطان است.

4- بر خواهش وآرزو غالب شو، تا براى تو حكمت كامل گردد.

5- از خواهشهاو شهوتها دورى نمائيد، زيرا كه آنها شما را به سوارى گناهان و داخل شدن بر بديهامى‏كشاند.

6- خواهشهاآفتهاى كشنده‏اند، و بهترين دواى آن كسب كردن صبر است از آنها.

7- بر شما بادبه دورى از تحكّم، و به زور حكم كردن خواهشها بر شما، زيرا كه حاضر آنها (يعنى دردنيا) نكوهيده، و آينده آنها (يعنى در آخرت) گران و سنگين است.

8- از غلبهكردن خواهشها بر دلهايتان دورى نمائيد، زيرا كه ابتداى آن (در دنيا) بندگى، وانتهاى آن (در آخرت) هلاكت است.

9- اوّل خواهش(غير مشروع) شادى و آخر آن هلاكت است.

10- خواهش آدمىرا حريص مى‏گرداند.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 738

11- الشّهواتآفات 49.

12- الشّهواتقاتلات 202.

13- الشّهوةحرب 224.

14- الشّهوة أضرّالأعداء 821.

15- الشّهواتسموم قاتلات 876.

16- الشّهواتتسترقّ الجهول 922.

17- الانقيادللشّهوة أدوأ الدّاء 1458.

18- إنّكم إنملّكتم شهواتكم نزت بكم إلى الأشر و الغواية 3851.

19- إذا غلبتعليك الشّهوة فاغلبها بالاختصار 4159.

20- بملكالشّهوة التّنزّه عن كلّ عاب 4354. 11- خواهشها آفت‏هاست.

12- خواهشهاكشندگانند.

13- خواهشگيرنده (عقل و ايمان) است.

14- خواهش زيانرساننده‏ترين دشمنان است.

15- خواهشهاسمّ‏هاى كشنده‏اند.

16- خواهشهانادان را بنده مى‏سازد.

17- در اختيارخواهش قرار گرفتن بدترين درد است.

18- براستى اگرشما خواهشهاى خود را مالك خود گردانيد، شما را به سوى فرحناكى (بى بند و بارى) وگمراهى سوق دهد.

19- هرگاه برتو خواهش غلبه نمود، بر آن به وسيله (نماز شب و نماز تهجّد و يا به) تكيه كردن براعمال شايسته غلبه نما.

20- به مالكشدن شهوت است پاكيزگى از هر عيب و نقصى (يعنى هر انسانى كه خواهش خود را به فرمانخود در آورد عيبى در او ديده نخواهد شد).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 739

21- تركالشّهوات أفضل عبادة و أجمل عادة 4527.

22- حلاوةالشّهوة ينغّصها عار الفضيحة 4885.

23- ردّالشّهوة أقضى لها و قضائها أشدّ لها 5390.

24- ردعالشّهوة و الغضب جهاد النّبلاء 5403.

25- زيادةالشّهوة تزري بالمروءة 5507.

26- سبب الشّرّغلبة الشّهوة 5533.

27- ضرامالشّهوة تبعث على تلف المهجة 5899.

28- ضادّواالشّهوة بالقمع 5915. 21- ترك خواهشها افزونترين عبادت و زيباترين عادت خواهدبود.

22- شيرينىخواهش، آن را عار و ننگ رسوائى (در دنيا و آخرت) تيره و ناصاف مى‏سازد.

23- برگردانيدن شهوت ورد آن براى آن فارغ كننده‏تر است (يعنى آدمى زود از آن بگذرد زمانىنبيند) و بر آوردن آن (يعنى پيروى از آن) محكمتر كننده‏تر است آن را (و پيوسته بعداز خواهشى خواهش ديگر كند).

24- بازداشتن(نفس را از) شهوت و غضب جهاد مردم نجيب يا تند زيركان است.

25- زيادتىخواهش مروّت و مردانگى را عيبناك سازد.

26- سبب شرّ وبدى غلبه خواهش است (بر عقل زيرا اگر عقل غالب گرديد بدى به وجود نيايد).

27- آتش برافروخته شهوت (خواهش) آدمى را بر (هلاكت اخروى يا تلف) خون يا روح بر مى‏انگيزاند.(يعنى انسان را به هلاكت مى‏رساند پس براى جلوگيرى از تلف نسبت به خود يا ديگرىبايد كوشيد آتش شهوت شعله‏ور نشود).

28- شهوت را بهكوبيدن مخالفت كنيد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 740

29- ضادّواالشّهوة مضادّة الضّد ضدّه، و حاربوها محاربة العدوّ العدوّ 5934.

30- طاعةالشّهوة تفسد الدّين 5985.

31- طاعةالشّهوة هلك، و معصيتها ملك 6026.

32- ظفر بجنّةالمأوى من أعرض عن شهوات الدّنيا 6065.

33- عبدالشّهوة أذلّ من عبد الرّق 6298.

34- عبدالشّهوة أسير لا ينفكّ أسره 6300.

35- غير منتفعبالعظات قلب متعلّق بالشّهوات 6406.

36- غلبةالشّهوة أعظم هلك، و ملكها أشرف ملك 6411.

37- غلبةالشّهوة تبطل العصمة و تورد الهلك 6412. 29- شهوت و خواهش را مخالفت نموده مانندمخالفت نمودن ضد با ضد و با آن بجنگند همچون جنگيدن دشمن با دشمن.

30- فرمانبردارى خواهش دين را فاسد مى‏نمايد.

31- فرمانبردارىاز خواهش هلاكت و نافرمانى آن پادشاهى يا مالك شدن نفس است.

32- به بهشتجاودان پيروزى يافته كسى كه از خواهشهاى دنيا روى گرداند.

33- بنده شهوتخوارتر از عبد زر خريد است.

34- بنده شهوتاسير و گرفتاريست كه گرفتاريش از او جدا نمى‏شود.

35- سود برندهبه موعظه و پندها نيست قلبى كه به خواهشها آويخته شده است.

36- غلبه شهوتبزرگترين هلاكت، و مالك شدن آن بلندترين مالك بودن يا بالاترين پادشاهى است.

37- غلبه شهوتعصمت (نگهدارى از گناه) را باطل ساخته و بر هلاكت‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 741

38- غالبالشّهوة قبل قوّة ضراوتها فإنّها إن قويت ملكتك، و استفادتك (استقادتك) و لم تقدرعلى مقاومتها 6444.

39- قرينالشّهوات أسير التّبعات 6755.

40- قرينالشّهوة مريض النّفس معلول (مغلول) العقل 6790.

41- قاومالشّهوة بالقمع لها تظفر 6803.

42- كم من شهوةمنعت رتبة 6937.

43- كيف يصبرعن الشّهوة من لم تعنه العصمة 6992.

44- لن يهلكالعبد حتّى يؤثر شهوته على دينه 7449.

45- ليس فيالمعاصي أشدّ من اتّباع الشّهوة فلا تطيعوها فيشغلكم عن وارد مى‏سازد.

38- بر خواهشغلبه كن قبل از قوى شدن حرص آن زيرا كه اگر قوى شود مالك تو گشته و زمام امرت رابه دست خواهد گرفت و تو را كسب نموده (يعنى بنده خود سازد) و تو بر مقاومت درمقابل آن قادر نخواهى بود.

39- رفيق وهمراه خواهشها اسير وبال و تبعات است (يعنى بايد پاى تبعاتش كه رفتن آبرو وگرفتاريهاست بايستد).

40- رفيق وقرين خواهش، بيمار نفس، بيمار عقل (و يا غل شده عقل) است.

41- در كوبيدنخواهش مقاومت نما تا پيروز گردى.

42- بسا خواهشىكه منع كند رتبه (و درجه‏اى) را.

43- چگونه صبرمى‏كند از خواهشها كسى كه او را عصمت (نگهدارى خدا) يارى نكرده است.

44- هرگزبنده‏اى هلاك نخواهد شد تا آنكه خواهش خود را بر دينش برگزيند (و مقدم دارد).

45- در ميانگناهان سخت‏تر از پيروى شهوت نيست پس اطاعت آن ننمائيد

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 742

اللّه 7520.

46- لو زهدتمفي الشّهوات لسلمتم من الآفات 7587.

47- من غلبشهوته ظهر عقله 7953.

48- من غلبتعليه شهوته لم تسلم نفسه 8140.

49- من صبر علىشهوته تناهى في المروّة 8224.

50- من ملكشهوته كان تقيّا 8284.

51- من أماتشهوته أحيى مروّته 8359.

52- من كثرتشهوته ثقلت مؤنته 8360.

53- من غلبشهوته صان قدره 8366.

54- من تسرّعإلى الشّهوات تسرّع إليه الآفات 8589. پس شما را از خدا مشغول سازد.

46- اگر درشهوت‏ها و خواهشها بى‏رغبت بوديد از آفت‏ها سالم مى‏مانديد.

47- هر كه برشهوت و خواهش خود غلبه نمايد عقلش ظاهر مى‏شود.

(ممكن است مراداين باشد كه نشانه عقل او خواهد بود و يا آنكه وقتى شهوت مغلوب گشت عقل بكار آيد).

48- هر كه براو شهوتش غالب گرديد نفس او سالم نخواهد بود.

49- هر كه برخواهش خود صبر نمايد در آدميت و يا مردانگى بنهايت رسيده است.

50- هر كه مالكخواهش خود شود پرهيزگار خواهد بود.

51- هر كه شهوتخود را بميراند مردانگى يا آدميّت خود را زنده كرده است.

52- هر كه شهوتاو بسيار باشد زحمت و مخارج او سنگين خواهد بود.

53- هر كه برشهوت خود غلبه كند قدر خود را نگه داشته است.

54- هر كه بسوىخواهشها شتاب نمايد آفت‏ها به سويش شتاب خواهد

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 743

55- من غريبالشّهوات أباح نفسه الغوائل 8751.

56- من ملكشهوته كملت مروّته، و حسنت عاقبته 8770.

57- من لم يملكشهوته لم يملك عقله 8995.

58- من لم يداوشهوته بالتّرك لم يزل عليلا 8999.

59- من مطاوعةالشّهوة تضاعف الآثام 9270.

60- مغلوبالشّهوة أذلّ من مملوك الرّق 9836.

61- مدمنالشّهوات صريع الآفات، مقارن السّيّئات، موقن بالثّبات 9843.

62- لا تسرف فيشهوتك و غضبك فيزريا بك 10212. نمود.

55- هر كه بهشهوتها حرص ورزد براى نفس خود مصيبت‏هاى عظيم را مباح كرده است (و همواره بايدمنتظر مصيبتى بعد از مصيبت ديگر باشد).

56- هر كه مالكشهوت خود گردد انسانيت و يا مردانگى او كامل شده و عاقبت او نيكو شود.

57- هر كه مالكشهوت خود نگردد مالك عقلش نخواهد بود.

58- هر كهخواهش خود را به ترك آن مداوا ننمايد پيوسته بيمار است.

59- از موافقتو پيروى خواهش است مضاعف شدن گناهان.

60- مغلوب شهوتاز مملوك بندگى ذليل‏تر است. (زيرا در هر دو سرا در زحمت است).

61- كسى كهپيوسته به دنبال خواهش است انداخته شده آفت‏ها، همراه و هم قرين گناهان، يقيندارنده مظلمه‏ها خواهد بود.

62- در خواهش وخشم خود اسراف مكن (و از حد مگذر) چون كه تو را عيبناك گردانند.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 744

63- لا عقل معشهوة 10526.

64- لا يفسدالتّقوى إلّا غلبة الشّهوة 10606.

65- لا فتنةأعظم من الشّهوة 10725.

66- ما أحسنبالإنسان أن لا يشتهي ما لا ينبغي 9649.

الشهيد

1- من مات علىفراشه و هو على معرفة حقّ ربّه و رسوله و حقّ أهل بيته مات شهيدا، و وقع أجره علىاللّه سبحانه و استوجب ثواب ما نوى من صالح عمله، و قامت نيّته مقام إصلاته سيفه(بسيفه)، فإنّ لكلّ شي‏ء أجلا لا يعدوه 9061. 63- هيچ با شهوت و خواهشى عقلىنيست.

64- تقوا رافاسد نخواهد نمود مگر غلبه شهوت.

65- فتنه‏اى ازخواهش بزرگتر نيست.

66- چه نيكوستكه انسان آنچه را كه سزاوار نيست خواهش ننمايد (مانند بازيهاى بيهوده و مطالبنامشروع و لهويات و لغويات).

شهيد 1- هر كه بر رختخواب خود بميرد و حال آنكه بر معرفت حقپروردگار خود و فرستاده او و حق اهل بيت رسول او باشد شهيد مرده، و پاداش او برخداى سبحان بوده و مستوجب مزد آنچه از عمل شايسته (مانند جهاد) قصد نموده خواهدشد، و نيت و قصد او جانشين از غلاف بيرون آوردن شمشير خويش است (در برابر دشمناندين در ركاب امام عادل خود و اگر بعد از نيت به اصل عمل موفق نگرديد بايد بداند)بدرستى كه براى هر چيزى مدّتى است كه از آن تجاوز نخواهد نمود (بنا بر اين كسانىكه در غيبت حضرت ولى عصر- ارواحنا لمقدمه الفداء- آرزوى يارى آن حضرت‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 745

2- نسأل اللّهسبحانه منازل الشّهداء، و معايشة السّعداء، و مرافقة الأنبياء و الأبرار 10007.

الشّهادة

1- و الشّهادةاستظهارا على المجاحدات 6608.

2- من شهد لكبالباطل شهد عليك بمثله 9135.

3- لا خير فيشهادة خائن 10714.

الشّهرة و النّباهة

1- حسن الشّهرةحصن القدرة 4810. مى‏نمايند و مشتاق جهاد در ركاب حضرتند پاداش جهاد گران راخواهند داشت).

2- (تتمه كلامىاست كه حضرت در خطبه 23 نهج البلاغه در پنديات و فوائد صله رحم و مهربانى و كمك بهخويشان بيان داشته آن گاه فرموده:) ما از خداى سبحان منازل شهيدان، و زندگانى نيكبختان،و رفاقت پيمبران و نيكو كاران را مسئلت داريم.

گواهى 1- (از فرازهاى حكمت 244 نهج البلاغه است) و شهادت وگواه گرفتن را براى قوى شدن پشت بر انكارها (واجب كرده است تا ديگران نتوانند حقىرا انكار نمايند).

2- هر كه بهباطل براى تو گواهى دهد عليه تو به مثل آن گواهى خواهد داد.

3- خيرى درشهادت خيانت كننده نيست.

شهرت 1- نيكوئى شهرت و مشهور شدن حصار و قلعه قدرت است (يعنىاگر كسى بخواهد قدرتمند باشد بايد به حسن شهرت متصف باشد).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 746

2- حبّالنّباهة رأس كلّ بليّة 4869.

الشّيب

1- كفى بالشّيبنذيرا 7019.

2- كفى بالشّيبناعيا 7029.

3- غيّرواالشّيب، و لا تشبّهوا باليهود 6407.

4- إذا ابيضّأسودك مات أطيبك 4039.

5- الشّيب آخرمواعيد الفناء 1456.

الشيعة

1- إنّ أهل الجنّةليتراءون منازل شيعتنا، كما يتراءى الرّجل منكم 2- دوستى شهرت طلبى ريشه و سر ورأس هر بلائى است. پيرى 1- پيرى و سپيدى موى كفايت مى‏كند براى نذير بودن (كهآدمى را از مرگ و سپرى شدن عمر مى‏ترساند).

2- براى سپيدىيا پيرى كفايت مى‏كند خبردهنده (از مرگ) 3- سفيدى موى را تغيير دهيد (يعنى خضابكنيد) و به يهود شبيه نشويد.

4- هر گاه موىسياه تو سپيد گرديد پاكيزه‏ترين و لذيذترين زندگانيت بميرد (كنايه از توانائىانسان است كه آدمى تا قدرت دارد از همه چيز عبادى و غير آن لذت مى‏برد، ولى وقتىمو سفيد شد نشانه ناتوانى آشكار شود آن گاه مى‏داند كه نزديك است فرصت از دست اوبرود).

5- سفيد شدن مويا پيرى آخر وعده‏هاى فناست، (پس بايد بقيه عمر را استدراك نموده به توبه و بازگشتبپردازد).

شيعه 1- براستى كه اهل بهشت هر آينه منزلهاى شيعه ما رامى‏بينند چنانكه مردى از

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 747

الكواكب في أفق السّماء 3514.

2- إنّ اللّهسبحانه أطلع إلى الأرض، فاختار لنا شيعة ينصروننا، و يفرحون لفرحنا، و يحزنونلحزننا، و يبذلون أنفسهم و أموالهم فينا أولئك منّا و إلينا 3706.

3- شيعتناكالنّحل لو عرفوا ما في جوفها لأكلوها 5786.

4- شيعتناكالأترجّة طيّب ريحها، حسن ظاهرها و باطنها 5787.

شين الرّجل

1- أربع تشينالرّجل: البخل، و الكذب، و الشّره، و سوء الخلق 2143. شما ستارگان را در اطرافآسمان مشاهده مى‏كند (از اين تعبير استفاده مى‏شود كه منازل شيعيان در ارتفاع خيلىبالائى قرار گرفته است، چنانكه آسمان نسبت بزمين مرتفع مى‏باشد).

2- به راستى كهخداوند سبحان به سوى زمين توجه فرمود، پس براى ما پيروانى را برگزيد كه ما را يارىكرده، و براى خوشحالى ما خوشحال شده، و براى اندوه ما غمناكند، و جانها و مالهاىخود را در حق ما مى‏دهند، آنان از ما و به سوى ما برگشت خواهند كرد.

3- شيعه و پيروما مانند زنبور عسل است، اگر بشناسند آنچه در جوف آنست هر آينه آن را خواهند خورد،(در اين عبارت محبت ائمه و اعتقاد به آنان تشبيه به عسل شده و آن از قبيل تشبيهمعقول به محسوس است).

4- شيعه ماهمچون ترنج است كه بوى آن خوش، ظاهر و باطنش نيكو مى‏باشد.

عيب مرد 1- چهار چيز است كه مرد را عيبناك مى‏سازد: بخيلى، ودروغ گوئى، و غلبه حرص، و بد اخلاقى.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 748

باب الصاد

الصبر و الصابر

1- الصّبر أوّللوازم الإتقان (الإيقان) 1580.

2- الصّبر علىالمصيبة يجزل المثوبة 1597.

3- الصّبر أحدالظّفرين 1641.

4- الصّبر علىالنّوائب ينيل شرف المراتب (المطالب) 1722.

5- الصّبر علىطاعة اللّه أهون من الصّبر على عقوبته 1731.

6- الصّبر علىالبلاء أفضل من العافية في الرّخاء 1821.

7- الصّبر أفضلسجيّة، و العلم أشرف حلية و عطيّة 1869.

8- الصّبر أنيحتمل الرّجل ما ينوبه و يكظم ما يغضبه 1874. شكيبائى و شكيبا 1- شكيبائى نخستينلوازم محكم كردن (يا يقين داشتن) است.

2- شكيبائى برمصيبت پاداش را بزرگ مى‏نمايد.

3- شكيبائى يكىاز دو رسيدن به هدف است.

4- شكيبائى برمصيبتها به بلندى پايه‏ها (يا مطلبها) مى‏رساند.

5- شكيبائى برطاعت خدا آسان‏تر است از صبر بر كيفر او.

6- شكيبائى بربلاء بالاتر از عافيت در وسعت زندگانى است.

7- شكيبائىبرترين خوى و دانش بالاترين زيور و بخشش است.

8- شكيبائىآنست كه انسان آنچه به او مى‏رسد متحمل شود، و آنچه كه او را

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 749

9- الصّبرصبران: صبر على ما تكره، و صبر عمّا تحبّ 1892.

10- الصّبرأحسن حلل الإيمان، و أشرف خلائق الإنسان 1893.

11- الصّبر عنالشّهوة عفّة، و عن الغضب نجدة، و عن المعصية ورع 1927.

12- الصّبرصبران: صبر في البلاء حسن جميل، و أحسن منه الصّبر عن المحارم 2000.

13- الصّبر علىالفقر مع العزّ أجمل من الغنى مع الذّلّ 2022.

14- الصّبر علىمضض الغصص يوجب الظّفر بالفرص 2096.

15- اصبر تنل2246.

16- اصبر تظفر2232. به خشم آورد فرو خورد.

9- صبر دو صبراست: صبر بر آنچه ناخوش دارى، و صبر از آنچه دوست دارى.

10- شكيبائىبهترين جامه‏هاى ايمان، و بلندترين صفتهاى آدمى است.

11- شكيبائى ازخواهش پارسائى، و از خشم بلندى مرتبه و از گناه و نافرمانى پرهيزگاريست.

12- شكيبائى دوشكيبائى است: شكيبائى در بلاء كه آن خوب زيبائى است، و نيكوتر از آن شكيبائى از حرامهاست.

13- شكيبائى برفقر با عزت نيكوتر از توانگرى با خواريست.

14- شكيبائى بردرد غصّه‏ها موجب پيروزى بر فرصتهاست.

15- شكيبائى راپيشه كن تا برسى.

16- شكيبا باشتا پيروز شوى.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 750

17- اشتغلبالصّبر على الرّزيّة عن الجزع لها 2321.

18- اصبر علىعمل لا بدّ لك من ثوابه، و عن عمل لا صبر لك على عقابه 2315.

19- الزمالصّبر، فإنّ الصّبر حلو العاقبة، ميمون المغبّة 2377.

20- اصبر علىمرارة الحقّ، و إيّاك أن تنخدع لحلاوة الباطل 2427.

21- الزمواالأرض، و اصبروا على البلاء، و لا تحرّكوا بأيديكم و هوى ألسنتكم 2499.

22- الزمواالصّبر، فإنّه دعامة الإيمان، و ملاك الأمور 2542.

23- أفضلالصّبر التّصبّر 2896. 17- به عوض ناراحتى و زارى كردن در مصيبت به صبر و شكيبائىبر آن مشغول شو.

18- بر عملى كهتو را چاره‏اى نيست از ثواب آن (مانند واجبات و ترك محرمات) و از عملى كه صبرىنباشد تو را بر عقاب آن شكيبائى را به كار بر.

19- از صبر جدامشو، زيرا كه شكيبائى شيرين عاقبت، و مبارك انجام است.

20- بر تلخى حقشكيبا باش، و بپرهيز از اين كه براى شيرينى باطل فريب خورى.

21- ملازم زمينبوده (افتادگى نموده و يا با كسى به منازعه بر نخيزيد) و بر بلا شكيبا باشيد، و بهدستها و آرزوى زبان خود (براى جنگ و نزاع) حركت نكنيد (پوشيده نمانده كه چنيندستورى هميشگى نبوده بلكه مختص به زمانى است كه اگر صبر و سكوت به كار نرود براىاسلام و مسلمين زيان‏آور باشد).

22- ملازمشكيبائى باشيد، زيرا كه آن ستون ايمان، و اصل كارهاست.

23- افزونترينشكيبائى، خود را بر شكيبائى داشتن است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 751

24- أقوى عددالشّدائد الصّبر 2908.

25- أفضلالصّبر عند مرّ الفجيعة 2975.

26- أفضلالصّبر الصّبر عن المحبوب 3030.

27- أفضل عدّةالصّبر على الشدّة 3110.

28- إنّ أحمدالأمور عاقبة الصّبر 3384.

29- إنّ الصّبرلجميل إلّا عنك، و إنّ الجزع لقبيح إلّا عليك، و إنّ المصاب بك لجليل، و إنّه قبلكو بعدك لجلل 3456.

30- الصّبرملاك 57.

31- الصّبرمرفعة، الجزع منقصة 93. 24- محكم‏ترين آماده شده و نيرو براى سختى‏ها صبر است(چون با صبر مشكلات آسان گشته و مصيبات عادى شود).

25- افزونترينشكيبائى صبر در وقت تلخى مصيبت است.

26- افزونترينشكيبائى شكيبائى از آنچه محبوب انسان است (مانند بعض از معاصى و خواهش‏هاى انسانى،يا صبر در مقابل تكليف الهى كه محبوب واقعى است).

27- افزونترينذخيره (و نيرو براى آخرت) شكيبائى بر سختى است.

28- براستى كهستوده‏ترين كارها از نظر عاقبت، شكيبائى است.

29- (و در وقتدفن رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم چنين فرمود:) براستى كه شكيبائى همانازيباست مگر از تو، و بى‏تابى هر آينه زشت است مگر بر تو، و بدرستى كه مصيبت نسبتبه تو بزرگ است و اما پيش از تو و بعد از تو هر آينه آسان و كوچك است.

30- شكيبائىبنياد است (يعنى بسيارى از ثوابها بر آن بنا خواهد گرديد).

31- شكيبائىوسيله بالا رفتن مرتبه، و بيتابى پستى پايه و مقدار است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 752

32- الصّبرمدفعة 169.

33- الصّبرظفر، العجل خطر 214.

34- الصّبريناضل الحدثان 254.

35- الصّبر رأسالإيمان 257.

36- الصّبرجنّة الفاقة 347.

37- الصّبرثمرة اليقين 411.

38- الصّبريهوّن الفجيعة 533.

39- الصّبريمحّص الرّزيّة 654.

40- الصّبرثمرة الإيمان 679.

41- الصّبرعدّة للبلاء 757.

42- الصّبركفيل بالظّفر 760. 32- شكيبائى سبب دفع (مهالك و آلام و اندوهها) است.

33- شكيبائىپيروزى، و عجله و ناشكيبائى خطر است.

34- صبر برمصائب معارضه مى‏نمايد.

35- شكيبائى سرايمان است.

36- شكيبائى سپرفقر و درويشى است (زيرا معناى واقعى صبر ايستادگى است و به چنان كسى تهيدستى رونخواهد آورد).

37- شكيبائىميوه يقين است.

38- شكيبائىمصيبت را آسان مى‏گرداند.

39- شكيبائىمصيبت را كم مى‏سازد.

40- شكيبائىميوه ايمان است.

41- شكيبائىنيروئى است آماده در مقابل بلاء.

42- شكيبائىكفيل و ضامن پيروزيست.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 753

43- الصّبرعنوان النّصر 761.

44- الصّبرأدفع للبلاء 762.

45- الصّبريرغم الأعداء 763.

46- الصّبرعدّة الفقر 765.

47- الصّبر عونعلى كلّ أمر 766.

48- الصّبرأفضل العدد 767.

49- الصّبرأقوى لباس 823.

50- الصّبرمطيّة لا تكبو 949.

51- الصّبرأعون شي‏ء على الدّهر 1248. 43- شكيبائى دليل و نشانه يارى حضرت حق است.

44- شكيبائىبلاء را دفع كننده‏تر است.

45- شكيبائىبينى دشمنان را بر خاك مى‏مالد (چون آنها از اين طرف انتظار جزع و بيتابى دارند،با صبر مأيوس خواهند شد).

46- شكيبائىساز و برگ جنگ با فقر و پريشانى است.

47- شكيبائى برهر كارى يار و مددكار است.

48- شكيبائىبرترين ذخيره‏هاست.

49- شكيبائى(بهترين لباس يا) قويترين پوشش است.

50- شكيبائىمركب سواريست كه به سر در نمى‏آيد.

51- شكيبائىيارى كننده‏ترين چيز است عليه روزگار، (چون مصائب و بلاها و گرفتاريها به روزگارنسبت داده مى‏شود گر چه عامل آن خدا و يا اعمال زشت ما باشد، صبر عليه آن به حسابآيد، و جدّا اگر شكيبائى نباشد آدمى مغلوب روزگار خواهد شد، و در نتيجه در مقابلهمه مشكلات و مكروهات له خواهد گرديد).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 754

52- الصّبر خيرجنود المؤمن 1252.

53- الحزم والفضيلة في الصّبر 1249.

54- الصّبر علىالمضض يؤدّي إلى إصابة الفرصة 1334.

55- الصّبرينزل على قدر المصيبة 1442.

56- الصّبر علىالمصائب من أفضل المواهب 1459.

57- الصّبر علىالمصيبة يفلّ حدّ الشّامت 1470.

58- الصّبرأدفع للضّرر 764.

59- إن ابتلاكماللّه بمصيبة فاصبروا 3707.

60- إن تصبرواففي اللّه من كلّ مصيبة خلف 3709. 52- شكيبائى بهترين لشكرهاى مؤمن است.

53- دور انديشىو فضيلت در شكيبائى است.

54- شكيبائى بردرد مصيبت (آدمى را) به رسيدن فرصت مى‏كشاند (يعنى كسى كه صبر كرد به كارهاى خيرهم موفق خواهد شد زيرا داراى قلق و اضطراب و جزع نمى‏باشد، فرصت عمل نيك را دارد).

55- شكيبائى بهاندازه مصيبت فرود آيد (هر چه صبر بيشتر باشد، بلاء و مصيبت عظيم‏تر خواهد بود).

56- شكيبائى برمصيبت‏ها از بهترين موهبت‏هاى حضرت حق است.

57- شكيبائى برمصيبت تندى و حد شماتت و سرزنش را مى‏شكند.

58- شكيبائىضرر را دفع كننده‏تر است.

59- اگر خداوندشما را به مصيبتى مبتلا ساخت شكيبا باشيد.

60- اگر صبركنى پس در (راه) خدا يا از جانب خدا از هر مصيبتى جانشينى است (از اجر و ثواب).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 755

61- إن صبرتجرى عليك القلم و أنت مأجور، و إن جزعت جرى عليك القلم و أنت مأزور 3711.

62- إن صبرتصبر الأحرار، و إلّا سلوت سلوّ الأغمار 3712.

63- إن صبرتأدركت بصبرك منازل الأبرار، و إن جزعت أوردك جزعك عذاب النّار 3713.

64- إن صبرتصبر الأكارم، و إلّا سلوت سلوّ البهائم 3727.

65- إنّك لنتدرك ما تحبّ من ربّك إلّا بالصّبر عمّا تشتهي 3794.

66- إنّكم إنصبرتم على البلاء، و شكرتم في الرّخاء، و رضيتم بالقضاء، كان لكم من اللّه سبحانهالرّضا 3845. 61- اگر صبر كنى بر تو قلم جارى مى‏گردد و (نوشته مى‏شود كه) توپاداش داده شده‏اى، و اگر بيتابى نمايى قلم بر تو جارى گشته و تو گنهكار نوشتهخواهى شد.

62- اگر صبركنى همچون صبر آزادگان (كه هيچ يعنى بايد چنين باشى) و گرنه فراموش خواهى كرد نوعفراموشى كسانى كه تجربه نداشته و زود گول خورده‏اند.

63- اگر صبرنمائى به سبب آن به منزلهاى نيكوكاران خواهى رسيد، و اگر بى تابى نمايى بى‏صبرىتو، تو را به عذاب جهنم وارد سازد.

64- اگر صبركنى نوع شكيبائى بزرگان (از آنان خواهى بود) و گرنه همچون تسلّى چهارپايان تسلّىخواهى شد (و از آنها بحساب آئى).

65- براستى كهتو هرگز به آنچه كه از پروردگارت دوست دارى نخواهى رسيد (مانند بهشت و عطاياى ديگرالهى) مگر به واسطه صبر و شكيبائى از آنچه دلخواه تو است.

66- براستى كهاگر شما به بلا و سختى صبر نموده، و در فراخى و راحتى شكر

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 756

67- إذا صبرتللمحنة فللت حدّها 4014.

68- بالصّبرتخفّ المحنة 4205.

69- بالصّبرتدرك الرّغائب 4227.

70- بالصّبرتدرك معالي الأمور 4276.

71- بشّر نفسكإذا صبرت بالنّجح و الظّفر 4447.

72- تجلببالصّبر و اليقين، فإنّهما نعم العدّة فى الرّخاء و الشّدّة 4509.

73- ثوابالصّبر يذهب مضض المصيبة 4691. كرده و به تقدير خداوند خوشنود باشيد از جانب خداىسبحان برايتان رضا و خوشنودى مقرّر است.

67- هرگاه براىمحنت و رنج شكيبائى نمايى تندى و حدّت آن را بشكنى.

68- با شكيبائىمحنت و رنج سبك گردد.

69- بوسيلهشكيبائى رغائب (يعنى چيزهائى كه مردم در آن رغبت كنند) بدست مى‏آيد.

70- به سبب صبر(بر مصيبت‏ها و مكاره و رنج‏ها) امور بلند به دست خواهد آمد.

71- نفس خويشرا مژده ده هرگاه به بر آمدن حاجت و كامروائى صبر نمايد و يا صبر نمائى.

72- صبر و يقينرا پيراهن خود كن (يعنى آن دو صفت را ملازم خود ساز چنانكه پيراهن را ملازم وملاصق بدن مى‏سازى) زيرا آن دو خوب ساز و برگى است در رفاه و سختى و نيكو ذخيره‏اىبراى فراخى و شدت خواهند بود.