 |  |  |
احكام پوشش
مسأله 588: واجب است زن بدن و موى خود را از نامحرم بپوشاند و احتياط مستحب آن است كه از پسر نابالغ كه خوب و بد را مى فهمد و به حدّى رسيده كه مورد نظر شهوانى است مستور دارد، ولى پوشانيدن صورت و دستها تا مچ واجب نيست.
سؤال 589: نظر حضرتعالى در مورد اصل مسأله حجاب چيست؟ رعايت آن، مخصوصاً در شهرهاى مذهبى، و بالاخص در اماكن مقدّسه دينى، چه حكمى دارد؟
جواب : بدون شك حجاب از مسلّمات اسلام است و تمام فقهاى اسلام در آن اتّفاق نظر دارند و هر گونه بد حجابى و بى حجابى بر خلاف شريعت مقدّسه است، خصوصاً در شهرهاى مذهبى و از آن بالاتر در أماكن مقدّسه دينى بايد بيشتر مراعات شود و گناه بد حجابى و بى حجابى در اين أماكن بيشتر است و بدون شك پوشيدن چادر همه جا، مخصوصاً در اين أماكن، اولى است.
سؤال 590: حجاب از نظر اسلام چيست؟ و چه نوع پوششى براى زن حجاب است؟ آيا موهاى مصنوعى، كه بعضى از زنها بر سر مى گذارند، حجاب موهاى طبيعى محسوب مى شود؟
جواب : حجاب شرعى در مورد زنان پوشيدن تمام بدن به جز صورت و دستها تا مچ مى باشد، امّا بعضى از انواع پوشش كه زينت ظاهرى محسوب مى شود، مثل موهاى مصنوعى كافى نيست و همچنين لباسهايى كه لباس زينت محسوب مى شوند
[ 172 ]
كافى نيست.
سؤال 591: گفته مى شود كه استفاده از چادر مشكى مناسب نيست و كراهت دارد و خانمها بايد از پوشاك روشن و رنگهاى متنوّع استفاده نمايند و دليلى ندارد كه توصيه شود خانمها كفش و مانتوى تيره بپوشند، نظر شما در اين مورد چيست؟
جواب : انتخاب چادر مشكى براى زنان، مكروه نيست و استفاده از رنگهاى ساده ديگر، مادام كه منشأ مفاسدى نشود، جايز است; البتّه رنگهاى سنگين بهتر است.
سؤال 592: در عرف مرسوم است كه بانوان بعد از ازدواج، خود را به امورى از قبيل برداشتن زير ابرو و زائل كردن موهاى صورت و مانند آن زينت مى كنند، آيا پوشيدن صورت در اين حالت لازم است؟
جواب : اگر تنها كم كردن موهاى صورت و ابرو و مانند آن باشد اشكالى ندارد.
سؤال 593: چنانچه زن با خود زينت داشته باشد (مانند حلقه ازدواج، يا انگشتر، يا چهره اش را آراسته باشد) آيا واجب است صورت و دستها را هم بپوشاند؟
جواب : در مورد حلقه و انگشتر مانعى ندارد; ولى در مورد آرايش مشكل است.
سؤال 594: آيا سرمه كشيدن، ابرو چيدن، انگشتر عقيق، ساعت، عينك طبّى زيبا، براى زنان زينت به حساب مى آيد كه پوشش آن لازم باشد؟
جواب : ظاهراً جزء زينت ممنوع نيست.
سؤال 595: چنانچه نپوشاندن صورت و دستها تا مچ، براى برخى از زنان در جامعه فسادى را به دنبال داشته باشد، آيا پوشاندن آن واجب است؟
جواب : در اين صورت واجب مى شود; ولى تا يقين به چنين چيزى نداشته باشد پوشانيدن وجه و كفّين لازم نيست.
سؤال 596: آيا شوهر، يا پدر و مادر، مى توانند همسر و يا دختران خود را مجبور كنند تا دستها و صورتشان را نيز به هنگام خروج از منزل بپوشانند؟
جواب : اجبار در اين امر جايز نيست; ولى هر گاه پدر و مادر يا شوهر حسّاسيت خاصّى داشته باشند رعايت آن خوب است.
[ 173 ]
مسأله 597: در مورد حجاب واجب، كافى است كه زن بدن خود را، جز صورت و دستها تا مچ، به هر وسيله اى كه مى تواند بپوشاند و لباس خاصّى شرط نيست; ولى پوشيدن لباسهاى تنگ و چسبان و همچنين لباسهاى زينتى اشكال دارد.
سؤال 598: آيا بر زنان و دختران لازم است پاهايشان تا مچ را نيز بپوشانند؟ يا آنچه اكنون در جامعه رواج پيدا كرده، كه با پاى بدون پوشش ظاهر مى شوند، اشكالى ندارد؟
جواب : پوشيدن روى پا و كف پا بهتر است.
سؤال 599: آيا پوشيدن جورابهاى نازك، در صورتى كه پا در آن پيدا باشد، براى زنان جايز است؟
جواب : اگر پا در آن پيدا باشد جايز نيست; ولى معلوم بودن حجم پاها ضررى ندارد.
سؤال 600: اگر مدرسه اى ابلاغ كند كه دختران به هنگام ورزش بايد لباس مخصوص ورزش بپوشند، چه حكمى دارد؟
جواب : پوشيدن لباس ورزشى براى دختران، در صورتى كه در محيط مخصوص خودشان باشند، مانعى ندارد.
سؤال 601: پوشيدن لباسهاى مبتذل، يا لباسهاى تنگ و مهيّج، يا مدلهائى كه موجب ترويج فرهنگ غرب است، بويژه براى زنان، چه حكمى دارد؟
جواب : اين گونه لباسها اشكال دارد و بر پسران و دختران و مردان و زنان مسلمان لازم است رعايت موازين عفّت اسلامى را، كه مايه سعادت دنيا و آخرت آنهاست، بنمايند.
سؤال 602: آيا پوشيدن مانتو براى زنان، در صورتى كه حجاب اسلامى حفظ نشود و برجستگى هاى اندام مشخّص باشد، اشكال دارد؟
جواب : در صورتى كه لباس چسبان باشد حرام است; ولى اگر لباس گشاد باشد اشكال ندارد.
[ 174 ]
سؤال 603: پوشيدن مانتو چه حكمى دارد؟ آيا جزء لباسهاى زينتى است؟
جواب : پوشيدن لباسهاى زينتى اشكال دارد; ولى مانتوهاى معمولى زينتى نيست و لباسى كه تمام بدن جز صورت و كفّين را بپوشاند كافى است; هر چند چادر محفوظ تر و بهتر است.
سؤال 604: منظور از لباس زينتى، كه پوشيدن آن اشكال دارد، چيست؟
جواب : منظور لباسهايى است كه در عرف مردم آن را لباس زينت مى خوانند.
سؤال 605: مقدار پوشش زنان مسلمان، در برابر زنان غير مسلمان چيست؟
جواب : بهتر آن است كه بدن خود را در برابر زنان غير مسلمان برهنه نكنند; هر چند با پوشاندن عورت، ظاهر كردن بقيّه حرام نيست.
سؤال 606: گفته مى شود كه زن بايد خود را از پسر بچّه مميّز بپوشاند، بفرماييد مميّز بودن پسر بچّه از چه راهى شناخته مى شود؟
جواب : مستحبّ است خود را از چنين پسرى بپوشاند، و منظور از مميّز اين است كه از مسائل جنسى آگاه باشد.
سؤال 607: شنيده شده است كه حجاب بر زنان بزرگسال، كه اميد ازدواج آنها نمى رود، لازم نيست، لطفاً در اين مورد به سؤالات زير پاسخ دهيد:
الف: چنين زنانى چه مقدار از بدنشان را در مقابل نامحرم مى توانند نپوشانند؟
جواب : مى توانند سر و گردن و مقدارى از دستها را نپوشانند; ولى پوشانيدن براى آنها نيز بهتر است.
ب: آيا اين حكم اختصاص به زنان بيوه دارد، يا شامل زنان شوهردار، كه در اين سنّ و سال هستند، نيز مى شود؟
جواب : اين حكم شامل همه زنان در اين سنّ و سال مى شود.
ج: حكم مذكور مختصّ پوشش و نظر است، يا شامل لمس هم مى شود؟
جواب : اين حكم شامل لمس نمى شود.
سؤال 608: پوشيدن لباسهايى كه فقط تنه را مى پوشاند براى بانوان در مقابل
[ 175 ]
يكديگر و در مكانهاى ورزشى مخصوص بانوان، كه هيچ مردى حضور ندارد، چه حكمى دارد؟
جواب : در فرض مسأله مانعى ندارد، مگر در مواردى كه مفاسد خاصّى ظاهر گردد.
سؤال 609: برخى از مادران، دختران خود را، كه به سنّ بلوغ شرعى نرسيده اند، با سر و پاى برهنه در خيابان ها و مجالس در حضور نامحرمان مى آورند، وظيفه چنين مادرانى چيست؟
جواب : بر پدر و مادر لازم است فرزندان خود را از زمان طفوليّت به مسائل اسلامى آشنا كنند.
سؤال 610: آيا حجاب از ضروريّات دين است؟ منكر حجاب چه حكمى دارد؟ لطفاً توضيح دهيد كه منظور از «ضرورى دين» چيست؟
جواب : آرى حجاب از ضروريّات دين و برگرفته از قرآن مجيد است و همه مذاهب اسلامى آن را قبول دارند و منظور از ضرورى دين چيزى است كه هر كس با مسلمين مقدارى معاشرت داشته باشد، مى فهمد مسلمانان به آن پايبند هستند.
سؤال 611: فلسفه حجاب بانوان چيست؟ آيا حجاب با آزادى زنان در جامعه منافات ندارد؟
جواب : حجاب براى حفظ شخصيّت زن و جلوگيرى از انحراف جوانان و گسترش فساد در جامعه اسلامى است و همانگونه كه اصل پوشيدن لباس براى زنان و مردان منافات با آزادى آنها ندارد، حجاب نيز چنين است.
احكام لمس
سؤال 612: تماسّ مرد با زن نامحرم درموقع پول دادن، يا مبادله شىء، و يا تماسّ بدنى در معابر، يا نشستن كنار زن نامحرم در وسيله نقليّه، چه حكمى دارد؟
جواب : اگر دستها در موقع پول دادن و مبادله اشياء، با هم تماس پيدا كند حرام
[ 176 ]
است; ولى تماسّ بدنها از روى لباس در وسايل نقليّه يا مكانهاى پر ازدحام اشكالى ندارد; مگر اين كه مفسده خاصّى بر آن مترتّب شود.
سؤال 613: بوسيدن و لمس كردن همجنس (مثل اين كه زنى، زن ديگرى را ببوسد) اگر موجب لذّت شود، يا مصداق ريبه باشد، چه حكمى دارد؟
جواب : جايز نيست.
سؤال 614: در منطقه ما رسم بر اين است كه گاه زن عمو دست پسر برادر شوهر خود را مى گيرد و او را مى بوسد، يا زن برادر و خواهر زن نيز خود را با برادر شوهر و شوهر خواهر محرم حساب مى كنند و دست دادن، خصوصاً بوسيدن سر و دست به هنگام بازگشت از سفر و ايّام عيد شديداً رايج و مرسوم است و هر چه تذكّر داده مى شود نمى پذيرند، بلكه گاهى ناراحت مى شوند، تكليف ما چيست؟ اگر موجب قطع صله رحم شود چه حكمى دارد؟
جواب : اين گونه كارها حرام و خلاف شرع است و نتيجه ناآگاهى بعضى از مردم مى باشد. وظيفه شما آن است كه با زبان خوش امر به معروف و نهى از منكر كنيد و اگر صله رحم بدون آن ميسّر نيست، صله رحم را ترك كنيد.
سؤال 615: در محيط هاى دانشگاهى فرانسه، هنگام برخورد با اساتيد زن، يا دانشجويان دختر، ناگزير به مصافحه هستيم و گرنه حمل بر اسائه ادب دانشجويان مسلمان مى شود، در اين صورت مصافحه با زنان غير مسلمان چه صورت دارد؟
جواب : وظيفه شرعى شما دست ندادن است و بايد اين فرهنگ اسلامى را به آنها فهماند تا مايه حمل بر اسائه ادب نشود.
سؤال 616: دست دادن زن با مرد نامحرم با دستكش چه حكمى دارد؟
جواب : بهتر ترك اين كار است; مگر در موارد ضرورت.
سؤال 617: آيا دست دادن با نامحرم از روى لباس اشكال دارد؟
جواب : تماسّ از روى لباس بدون قصد تلذّذ و ريبه اشكالى ندارد.
[ 177 ]
احكام نگاه و نظر
مسأله 618: نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذّت باشد يا بدون آن، حرام است و همچنين نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم; ولى نگاه كردن به صورت و دستهاى زن نامحرم تا مچ، اگر به قصد لذّت نباشد و مايه فساد و گناه نگردد اشكال ندارد، همچنين نگاه كردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار كه معمولا آن را نمى پوشانند، مانند سر و صورت و گردن و مقدارى از پا و دست، اشكال ندارد.
مسأله 619: نگاه كردن به عورت ديگرى حرام است; هر چند در آئينه يا آب صاف و مانند آن باشد، خواه محرم باشد يا نامحرم، مرد باشد يا زن، و احتياط واجب آن است كه به عورت بچّه مميّز نگاه نكند; ولى زن و شوهر مى توانند به تمام بدن يكديگر نگاه كنند.
سؤال 620: هنگامى كه با مادرم به حمام مى رويم هيچ كدام شورت نمى پوشيم، آيا اين كار براى ما اشكال دارد؟
جواب : جايز نيست.
مسأله 621: نگاه كردن زن به بدن زن ديگر با قصد لذّت حرام است.
سؤال 622: معمولا خانمها در مجالس جشن و عروسى لباسهاى زيبا مى پوشند و خود را آرايش مى كنند، گاهى آرايش آنها بقدرى غليظ است كه ما زنها هم از نگاه كردن به آن فرد لذّت مى بريم، آيا نگاه كردن در اين صورت جايز است؟
جواب :در صورتى كه نگاه هوس آلود بوده باشد جايز نيست.
سؤال 623: در «رساله توضيح المسائل» و «استفتائات جديد» كلمه «تلذّذ» و «ريبه» زياد به چشم مى خورد; منظور از اين دو كلمه چيست؟
جواب : منظور از «ريبه» ترس از افتادن در حرام و منظور از «تلذّذ» همان لذّت جنسى است.
سؤال 624: در كلاسهاى دانشگاه، هم اساتيد مرد و هم اساتيد زن، تدريس مى كنند، نگاه كردن دانشجويان مرد به استاد زن و بالعكس چه حكمى دارد؟
[ 178 ]
جواب : در صورتى كه نگاه هوس آلود نباشد، در مورد وجه و كفّين اشكالى ندارد.
مسأله 625: مرد و زنى كه با هم محرمند (مانند خواهر و برادر) مى توانند به بدن يكديگر به آن مقدار كه در ميان محارم معمول است نگاه كنند و در غير آن احتياط آن است كه نگاه نكنند.
سؤال 626: با توجّه به آنچه در مسأله بالا آمده است، آيا خواهر و برادر، يا پسر و مادر، يا دختر و پدر، يا عمو و دختر برادر، و مانند آن، مى توانند با همديگر به حمام بروند (با توجّه به اين كه در حمام معمولا تمام بدن به جز عورتين برهنه است). مخصوصاً در مواردى كه افراد مسنّ نياز به همراه و مراقب دارند؟
جواب : تا ضرورتى نباشد اقدام به اين كار نكنند.
مسأله 627: عكس برداشتن مرد از زن نامحرم حرام نيست، مگر اين كه ناچار باشد كه به بدن او، غير از صورت و دستها، نگاه كند.
مسأله 628: در صورتى كه زن مقيّد به حجاب شرعى باشد، نگاه كردن به عكس بدون حجاب او اشكال دارد; مگر اين كه او را نشناسد و مفسده ديگرى از نگاه كردن حاصل نشود.
سؤال 629: ديدن عكس زنان بدون حجاب غير مسلمان، بدون قصد لذّت چه حكمى دارد؟
جواب : چنانچه بدون قصد لذّت باشد و منشأ مفاسدى نگردد، اشكال ندارد.
سؤال 630: آيا جايز است عكسى كه بدون حجاب اسلامى گرفته شده را براى ظاهر كردن به عكّاس نامحرم داد؟
جواب : در صورتى كه عكّاس صاحب آن عكس را نشناسد و منشأ مفاسد خاصّى نگردد مانعى ندارد.
سؤال 631: زن و شوهرى با هم عكس گرفته اند، ولى حجاب كامل و كافى نداشته اند، سپس از هم جدا شده اند، يا يكى از آنها فوت كرده است، آيا بعد از طلاق يا فوت يكى از آنها، ديگرى مى تواند به آن عكسها نگاه كند؟
[ 179 ]
جواب : در صورت وفات اشكال ندارد، ولى در صورت جدائى نگاه نكنند.
سؤال 632: آيا خواهران مذهبى مى توانند در عروسى ها و عقدها، كه نوعاً بدحجاب و آرايش كرده هستند، جلو دوربين قرار گيرند تا توسّط خواهران عكّاس، عكس آنها گرفته شود و عكس آنها را مردان نامحرم ظاهر كنند؟
جواب : عكس گرفتن از زنان به وسيله زنان اشكال ندارد، مگر اين كه به دست مردان بيگانه بيفتد و آنها را بشناسند و يا منشأ فساد شود.
سؤال 633: آيا تصوير تلويزيون در حكم عكس متحرّك است؟
جواب : آرى مناظرى كه در تلويزيون ديده مى شود حكم عكس متحرّك را دارد.
سؤال 634: آيا ديدن سريالها و فيلمهاى خارجى كه بعضاً بطور نامناسبى از سيماى جمهورى اسلامى ايران پخش مى شود و خانمهاى بى حجاب در آن بازى مى كنند، جايز است؟
جواب : نگاه كردن به فيلمهاى مبتذل، كه موجب فساد خود انسان يا خانواده اش مى شود، جايز نيست و بايد از نگاه كردن به آن خوددارى كرد; ولى برنامه هايى كه موجب فساد نمى باشد جايز است.
سؤال 635: گاهى تلويزيون، شناگران را با بدنهاى عريان، يا فيلمهاى خارجى، زنان را نيمه عريان نشان مى دهد، ديدن اين مناظر چه حكمى دارد؟
جواب : چنانچه ديدن آنها منشأ فساد گردد جايز نيست.
سؤال 636: ديدن فيلمهاى ويدئويى كه در آن زنها در برابر زنها و مردان در برابر مردان مى رقصند چه حكمى دارد؟
جواب : مشاهده اين فيلمها موجب فساد است و جايز نيست.
سؤال 637: در مسأله 2091 رساله حضرتعالى آمده است كه: «نگاه كردن مرد به زنى كه مى خواهد با او ازدواج كند، به منظور آگاه شدن از حُسن و عيب او جايز است» آيا براى زن نيز جايز است كه به همين منظور به بدن مردى كه به خواستگارى او آمده نگاه كند؟ محدوده اين نگاه و شرايط آن چيست؟
[ 180 ]
جواب : آرى براى زن هم جايز است و محدوده آن قسمتهائى از بدن است كه مشاهده آن در انتخاب همسر تأثير دارد. و اين امور بايد در مواردى باشد كه بطور جدّى تصميم بر ازدواج در فرض پسنديدن وجود دارد.
سؤال 638: در مسأله 2093 توضيح المسائل جنابعالى، چاپ بيست و هشتم، چنين مى خوانيم: «نگاه كردن به زن نامحرم براى شناختن او به منظور شهادت دادن در دادگاه و امور مهم و لازمى از اين قبيل جايز است» آيا حكم فوق اختصاص به مردان دارد؟
جواب : در اين گونه مسائل فرقى ميان زنان و مردان نيست.
سؤال 639: نگاه كردن به موى سر زنان اهل كتاب بدون قصد لذّت چه حكمى دارد؟
جواب : اگربه قصد لذّت نباشد اشكال ندارد.
سؤال 640: نگريستن به مرد نامحرم چه حكمى دارد؟ آيا مى توان به مردانى كه پيراهن آستين كوتاه مى پوشند، نگاه كرد؟
جواب : هر گاه نظر از روى شهوت نباشد، اشكالى ندارد.
سؤال 641: زنان تا چند سالگى مى توانند به بدن پسر بچّه ها نگاه كنند؟ نگاه به عورت بچه هاى كوچك تا چند سالگى براى مادران آنها، مخصوصاً در موارد ناچارى، مثل وقتى كه مى خواهند آنها را شستشو بدهند يا تطهير كنند جايز است؟
جواب : آنها مى توانند به قسمتهايى از بدن بچّه هاى غير بالغ كه معمولا پوشانيده نمى شود نگاه كنند. و نگاه به عورت بچّه غير مميّز اشكالى ندارد و مادران در موارد ضرورت مى توانند آن را جهت شستشو يا غير آن لمس كنند.
گفتگو
مسأله 642: شنيدن صداى زن نامحرم، در صورتى كه به قصد لذّت نباشد و سبب انجام گناه نشود اشكالى ندارد; ولى زن نبايد لحن صداى خود را طورى كند كه
[ 181 ]
هوس انگيز باشد.
سؤال 643: شغل بعضى از خانمها ذكر توسّل به اهل بيت(عليهم السلام) است گاهى از اوقـات كه مشـغول روضـه خوانى در مجالـس زنانه هستند، مرد يا بچّه هايى كه خوب و بد را مى فهمند وارد حياط آن خانه مى شوند و صداى اين خانم را مى شنوند، حكم اين قبيل روضه خوانيها چيست؟
جواب : لازم است در موارد فوق، صداى خود را آهسته تر كند و يا بدون تكيه بر صوت بخواند.
سؤال 644: اگر زن با صوت قرآن بخواند، آيا مرد نامحرم مى تواند به آن گوش دهد؟ آيا در اين مورد تفاوتى بين نوار و غير آن هست؟
جواب : در صورتى كه زن بطور ساده قرآن بخواند مانعى ندارد; ولى اگر با آهنگ يا صداى زيبا بخواند، گوش دادن مرد اجنبى جايز نيست و نوار و غير نوار فرقى نمى كند.
سؤال 645: شوخى كردن و خنده نمودن استاد زن در كلاس درس دانشجويان دختر و پسر، به منظور رفع كسالت و خستگى و تجديد روحيه دانشجويان، چه حكمى دارد؟
جواب : رعايت آداب عفّت در كلاس درس واجب است.
سؤال 646: آيا پاسخ دادن به سلام مرد نامحرم، مخصوصاً مردان جوان، لازم است؟
جواب : جواب سلام بصورت عادى و متعارف واجب است.
سؤال 647: آيا بطور كلّى گفتگو با زن نامحرم جايز است؟
جواب : در صورتى كه بطور عادى باشد مانعى ندارد.
سؤال 648: آيا خواهران دانشجو مى توانند در مورد امور كلاس يا مسائل علمى در بين برادران دانشجو، كنفراس ارائه نمايند؟
جواب : هرگاه موازين شرعى در آن رعايت گردد و مفسده خاصّى نداشته باشد
[ 182 ]
مانعى ندارد.
سؤال 649: منزل ما در همسايگى يك دبيرستان دخترانه است، گاهى از اوقات مخصوصاً به هنگام مراسم صبحگاهى دانش آموزان، صداى آنها را در حال قرائت قرآن يا دعا و گاهى سرودهاى دستجمعى مى شنويم، حكم آن چيست؟
جواب : شما عمداً گوش ندهيد، هر چند بدون اختيار به گوش شما برسد و لازم است به مسؤولين آنجا يادآور شويد كه صدا را آهسته تر كنند.
سؤال 650: گفتگو با مردان نامحرم با چه شرائطى جايز است؟
جواب : در حدود سخنان عادى، مشروط به اين كه منشأ فسادى نباشد، جايز است.
سؤال 651: حدود شرعى ارتباط دختر و پسرى كه حقيقتاً قصد ازدواج دارند تا چه ميزانى است؟ چه مقدار گفتگو براى آنها جايز است؟
جواب : مرد و زنى كه مى خواهند با يكديگر ازدواج كنند، مى توانند به مقدار لازم در جلسه اى بنشينند و يكديگر را ببينند و با يكديگر صحبت كنند و اگر در يك جلسه مقصود حاصل نشد، مى توانند در چند جلسه با هم بنشينند و صحبت كنند و سپس تصميم بگيرند.
سؤال 652: مكالمه تلفنى پسر و دختر و مراوده طرفين جهت دوستى چه حكمى دارد؟ اگر اين گونه امور مقدّمه اى براى تحقيق پيرامون ازدواج باشد چه صورت دارد؟
جواب : جايز نيست; مگر به مقدارى كه براى تحقيق در ازدواج ضرورت دارد.
سؤال 653: هنر پيشگى دختران و زنان در فيلم هاى تلويزيونى و سينمايى در كنار مردان نامحرم و به عنوان همسر صورى آنان چه حكمى دارد؟ آيا در هنگام اجراى نقش، مجاز به خنده و گفتگوى صميمانه با يكديگر هستند؟
جواب : صحبتهاى معمولى و ايفاء اين نقشها، اگر مفسده خاصّى بر آن مترتّب نشود و حجاب اسلامى رعايت گردد، اشكالى ندارد.
[ 183 ]
اختلاط زن و مرد
مسأله 654: احتياط واجب آن است كه مرد و زن نامحرم در محلّ خلوتى كه كسى در آنجا نيست و ديگرى هم نمى تواند وارد شود، نمانند; حتّى اگر در آنجا نماز بخوانند نماز آنها اشكال دارد.
سؤال 655: محدوده خلوت با اجنبيّه چيست؟ اگر شخصى مطمئن باشد كه در خلوت با اجنبيّه به گناه نمى افتد، باز هم اين كار اشكال دارد؟
جواب : اگر در مكانى هستند كه معمولا هيچ كس رفت و آمد نمى كند، خلوت با اجنبيّه محسوب مى شود و خلوت با اجنبيّه، حتّى اگر فكر مى كنند به حرام نمى افتند، اشكال دارد.
سؤال 656: خانمى مى خواهد به تحصيل خود ادامه دهد تا در آينده شغل مناسب و مشروعى انتخاب كند، ولى ادامه تحصيل او ملازم با اين است كه با نامحرمان روبه رو شود; مثل اين كه نزد نامحرم درس بخواند، يا با دانشجويان پسر در يك كلاس بنشيند، آيا ادامه تحصيل در چنين شرايطى جايز است؟
جواب : هرگاه توأم با امر حرامى - مانندِ خلوت با اجنبيّه و يا مفاسد ديگرـ نگردد، مانعى ندارد.
سؤال 657: آيا شركت دختران و بانوان همراه با مردان و پسران در ارگانهاى انقلابى، مانند جهاد سازندگى، بنياد شهيد، سپاه پاسداران و مانند آن، و انجام امور محوّله و نشست با هم، كه ناچار از تماسّ و برخورد با هم مى باشند، مشروع است؟
جواب : در صورتى كه جهات شرعى رعايت شود و منشأ فسادى نگردد، جايز است.
سؤال 658: با توجّه به آنچه در مسأله 49 از احكام النكاح جلد دوم عروة الوثقى آمده كه اختلاط مردان و زنان مكروه شمرده شده است، آيا اين كراهت در آن دسته از مناسك حج كه بصورت مختلط انجام مى شود نيز وجود دارد؟
جواب : در مورد مناسك حج، كه سيره مسلمين هميشه بر آن جارى بوده،
[ 184 ]
اشكالى نيست.
سؤال 659: نظر حضر تعالى در مورد مدارس مختلط پسر و دختر، كه در برخى مناطق بخاطر كمبود محلّ درس ناچار از آن هستند، چيست؟
جواب : در موارد ضرورت، با رعايت حجاب اسلامى و موازين شرعى مانعى ندارد; ولى كوشش براى جدا سازى اين مدارس بايد ادامه يابد.
سؤال 660: آيا براى نمايش صحنه هاى تاريخى، اختلاط زن و مرد مسلمان كه در نقش كفّار بازى مى كنند و همراه با مكالمات مهيّج شهوت و عاشقانه است، جايز است؟
جواب : بازى كردن در نقش كفّار به منظور اهداف آموزنده مانعى ندارد; ولى مكالمات محرّك و شهوت انگيز جايز نيست.
سؤال 661: گاهى دانشجوى پسرى در بين عدّه اى دانشجوى دختر و يا بالعكس درس مى خواند، با توجّه با اين كه اگر با اين شرايط تحصيل را ادامه ندهد متضرّر مى شود، آيا درس خواندن در فرض مسأله جايز است؟
جواب : اگر موجب كار حرامى نمى شود اشكالى ندارد; ولى سزاوار است كه مسؤولين كشورهاى اسلامى برنامه اى براى جدا ساختن مراكز تحصيلى پسران و دختران تنظيم كنند.
مجلس عروسى
سؤال 662: به نظر حضرتعالى جشن عروسى يك مسلمان چه ويژگيهايى دارد؟ به تعبير ديگر، زوجين جوان مسلمان كه قصد دارند جشن عروسى برپا كنند، به گونه اى كه از يك سو مورد رضايت خداوند باشد و قدم اوّل زندگى مشترك را با معصيت آغاز نكنند و از سوى ديگر همراه با شادى و شور و شعف باشد و رضايت دعوت شدگان هم فراهم شود، بايد چه كنند؟
جواب : بايد از برنامه هايى استفاده كنند كه آميخته با خلاف شرع نباشد و اين،
[ 185 ]
امر ممكنى است و بسيارى از مؤمنين انجام مى دهند.
سؤال 663: طبق نظر برخى از مراجع تقليد، موسيقى در مجالس عروسى استثناء شده است، نظر حضر تعالى در اين زمينه چيست؟ آيا مقلّدين شما (در صورتى كه جواب منفى باشد) مى توانند در اين مسأله از آن مراجع تقليد كنند؟
جواب : بنا بر احتياط واجب فرقى ميان مجالس عروسى و غير عروسى نيست و با توجّه به اين كه ما در اين مسأله احتياط واجب داريم، مقلّدين ما مى توانند به مرجع ديگرى مراجعه كنند.
سؤال 664: آواز خوانى زنان و دختران بصورت انفرادى يا دستجمعى، در محفل خصوصى زنان، مخصوصاً مجالس عروسى، چه حكمى دارد؟
جواب : اگر منظور از آواز، خوانندگيهاى مناسب مجالس لهو و فساد باشد، جايز نيست.
سؤال 665: آواز خواندن زن براى شوهرش چه حكمى دارد؟
جواب : در صورتى كه بدون آهنگهاى مناسب لهو و فساد باشد اشكال ندارد.
سؤال 666: زنان در كشمير در مراسم ازدواج براى استقبال از داماد و عروس در خيابانها و در جمع نامحرمان ترانه هاى محلّى مى خوانند، اين عمل چه حكمى دارد؟ آيا شركت در اين مجالس جايز است؟
جواب : خواندن اين ترانه ها جايز نيست و شركت در اين گونه مجالس اشكال دارد.
سؤال 667: برخى از خانمها معتقدند كه نواختن آهنگ با سازهاى بدون حلقه و نيز با ظروفى مانند قابلمه و سطل و مانند آن اشكال ندارد، آيا نواختن آهنگ با اين وسائل در مجالس عروسى زنانه جايز است؟
جواب : هرگاه با اين وسائل آهنگهايى مانند وسايل موسيقى نواخته شود جايز نيست; امّا اگر همانند آن آهنگها نباشد مانعى ندارد.
سؤال 668: خانمها در مجالس عروسى نسبت به سرو وضع و رخت و لباس خود
[ 186 ]
حسّاسيّت خاصّى دارند، به گونه اى كه اگر خانمى لباس گرانقيمتى را در يك جشن عروسى بپوشد، آن را در مجلس جشن ديگر نمى پوشد! حتّى برخى از خانمها به اين مقدار نيز قناعت نكرده و در يك مجلس عروسى چند بار لباس عوض مى كنند! اين گونه كارها چه حكمى دارد؟
جواب : اين گونه كارها در شأن زنان با شخصيّت و با ايمان نيست.
سؤال 669: آيا رقص در مجالس عروسى، مخصوصاً مجالس زنانه، جايز است؟
جواب : رقص منشأ فساد است و اشكال دارد، خواه رقص زن براى زن، يا مرد براى مرد و يا زنان براى مردان باشد; ولى رقص زن براى همسرش اشكال ندارد.
سؤال 670: آيا جايز است زن در ميان زنان برقصد؟ اگر جايز نيست، حكم نشستن زنان در تالارها و چنين مجالسى چگونه است؟
جواب : همانگونه كه گفته شد تنها رقص زن براى شوهرش جايز است و بقيّه اشكال دارد و نبايد در مجالس معصيت شركت كرد.
سؤال 671: آيا براى عروس جايز است كه در مجلس عروسى زنانه، كه هيچ مردى جز داماد حضور ندارد، فقط براى شوهرش برقصد; هر چند زنان ديگر هم تماشا كنند؟
جواب : رقص زن فقط براى شوهرش جايز است، نه در حضور زنان ديگر.
سؤال 672: حكم كف زدن و دست افشانى و چوب بازى در مجالس عروسى چيست؟
جواب : كف زدن اشكالى ندارد، و چوب بازى نيز اشكالى ندارد، مگر اين كه مفسده خاصّى بر آن مترتب شود; ولى رقص براى غير شوهر اشكال دارد.
سؤال 673: شركت در عروسى، يا مجالس ديگر، كه انسان مى داند در آن رعايت شؤونات اسلامى نمى شود (از قبيل اختلاط زن و مرد، رقص و پايكوبى، استفاده از نوارهاى موسيقى و مانند آن) چه حكمى دارد؟
جواب : شركت در مجالس گناه حرام است.
[ 187 ]
سؤال 674: متأسّفانه غالب مجالس عروسى در زمان ما براى مؤمنين مشكل ساز شده است، به گونه اى كه رفتن به مجلس عزا براى آنها، خوشايندتر از رفتن به چنان مجالس شادى است! حال اگر شخصى مجبور باشد در مجلس عروسى، كه آلوده به گناهانى همچون موسيقى حرام و رقص و مانند آن است شركت كند و در اطاقى كه اين گناهان انجام مى شود نرود، بلكه در اطاق مجاور كه صداى ساز و آواز مى آيد باشد، آيا مرتكب گناه شده است؟ همچنين اگر در تالارى باشند كه در يك قسمت موسيقى و رقص هست و او در قسمت ديگرى است، ولى صداى موسيقى را مى شنود، چه حكمى دارد؟
جواب : اگر در محلّ جداگانه اى باشد كه دو مجلس محسوب شود اشكالى ندارد; ولى عمداً به موسيقى حرام گوش ندهد، هر چند بى اختيار به گوشش برسد.
حضانت
سؤال 675: زن بيوه اى، كه يك پسر پنج ساله از شوهر مرحوم خود دارد، چند سال پس از فوت شوهرش ازدواج كرده است، پدر بزرگ اين پسر مى گويد: «من به عنوان ولىّ نمى گذارم نوه ام در خانه مرد بيگانه اى تربيت شود» و مادر پسر مى گويد: «من به عنوان مادر، خود او را پرورش مى دهم» حقّ حضانت اين پسر بچّه با كيست؟
جواب : در مورد نگهدارى بچّه و پرورش او تا زمان بلوغ، مادر بچّه بر جدّ او مقدّم است; حتّى در صورتى كه شوهر كند، ولى در مسأله ولايت بر اموال، حقّ با جدّ است و مادر ولايتى بر اموال كودك ندارد.
سؤال 676: در مواردى كه بين زوجين مفارقت حاصل مى شود و فرزند مشتركى دارند، فتواى مشهور فقهاى شيعه اين است كه مادر در مورد دختر تا هفت سالگى و در مورد پسر تا دو سالگى اولويّت در حضانت دارد و پس از آن، فرزند در حضانت پدر قرار مى گيرد. از آنجا كه مادّه 1169 قانون مدنى با الهام از اين فتوا تنظيم شده است، محاكم دادگسترى نيز در موارد مطروحه در پرونده هاى جارى بر اين اساس
[ 188 ]
عمل مى نمايند; ولى اين امر چند مشكل اجرايى در بر دارد:
الف: تعلّق عاطفى فرزندان، اعمّ از پسر و دختر، در سنين پايين به مادر بيشتر است و گرفتن پسر بچّه هاى دو تا هفت ساله از مادر، در موارد زيادى موجب اخلال در مسائل تربيتى و عاطفى آنان مى شود.
ب: غالباً پدرهاى ازدواج نكرده در نگهدارى اين گونه كودكان دچار مشكلات مهمّى مى شوند و بيشتر به خاطر لجاجت، اصرار در گرفتن كودك دارند. و غالباً بعد از تحويل، كودك را به عمّه، يا مادربزرگ، يا يكى ديگر از اقوام مى سپارند و خود مباشرت در حضانت ندارند.
| | |
