قرآن وظيفه تعليم و تبليغ و حفظ آيات آسمانی به علما منتقل شده و علما
از اين نظر جانشين انبياء می‏شوند . اين آيه اعلام بلوغ و استقلال بشريت در
اين ناحيه است . قرآن در سراسر آياتش بشر را به تعقل و استدلال و مشاهده‏
عينی و تجربی طبيعت و مطالعه تاريخ و به تفقه و فهم عميق دعوت می‏كند .
اينها همه نشانه‏های ختم نبوت و جانشينی عقل و علم به جای وحی تبليغی‏
است .
برای كداميك از كتب آسمانی به اندازه قرآن كار شده است ؟ به محض‏
نزول قرآن هزارها حافظ قرآن پيدا می‏شود . هنوز نيم قرن نگذشته به خاطر
قرآن علم نحو و صرف و دستور زبان تدوين و لغتهای زبان عربی جمع آوری‏
می‏گردد ، علم معانی و بيان و بدايع ابتكار می‏شود ، هزارها تفسير و مفسر و
حوزه‏های تفسير به وجود می‏آيد ، روی كلمه به كلمه قرآن كار می‏شود . غالب‏
اين فعاليتها از طرف مردمی صورت می‏گيرد كه نسبت به زبان عربی‏
بيگانه‏اند . فقط علاقه به قرآن است كه چنين شور و هيجانی به وجود می‏آورد
. چرا برای تورات و انجيل و اوستا چنين فعاليتهايی نشد ؟ آيا اين خود
دليل بر رشد و بلوغ بشريت و قابليت او برای حفظ و تعليم و تبليغ كتاب‏
آسمانی‏اش نيست ؟ آيا اين خود دليل جانشين شدن دانش به جای نبوت‏
تبليغی نيست ؟
بشر در دوره‏های پيشين مانند كودك مكتبی بوده است كه كتابی كه به‏
دستش برای خواندن می‏دهند پس از چند روز پاره پاره می‏كند ، و بشر دوره‏
اسلامی مانند يك عالم بزرگسال است كه با همه مراجعات مكرری كه به‏
كتابهای خود می‏كند ، آنها را در نهايت دقت حفظ می‏نمايد .
زندگی بشر را معمولا به عهد تاريخی و عهد ما قبل تاريخ

37