سبكباری و آزادی است . اما اين حكيم عاليقدر روسی چقدر خوب ارزش "
سرمايه " های معنوی را درك كرده است ، او نمی‏گويد ايمان " سربار "
است می‏گويد " سرمايه است " . من هنگامی كه اين سخن تولستوی را ديدم‏
بياد شعر معروف ناصر خسرو افتادم ، آنجا كه بفرزندش خطاب كرده می‏گويد
:

زد دنيا روی زی دين كردم ايراك

مرا ، بی‏دين ، جهان ، چه بود و زندان

مرا پورا ز دين ملكی است در دل

كه آن هرگز نخواهد گشت ويران

دين ، پشتوانه اخلاق و قانون

ركن اساسی در اجتماعات بشری اخلاق است و قانون ، اجتماع قانون و اخلاق‏
می‏خواهد و پشتوانه قانون و اخلاق هم فقط و فقط دين است .
اينكه می‏گويند اخلاق بدون پايه دينی هم استحكامی خواهد داشت ، هرگز
باور نكنيد ، درست مثل اسكناس بدون پشتوانه است كه اعتباری ندارد ،
مثل اعلاميه حقوق بشر است كه فرنگيان منتشر كردند و می‏كنند و خودشان هم‏
قبل از ديگران عليه آن قيام كرده و می‏كنند ، چرا ؟ چون متكی به ايمانی كه‏
از عمق وجدان بشر برخاسته باشد نيست .
ژرژ بيدو كه زمانی خودش رهبر سوسياليستهای فرانسه بود وقتی كه خواستند
به الجزاير استقلال بدهند آمد جزو سازمان‏های آدم كشی ها قرار گرفت ، كه‏
چرا به

39