میگويند حشرات از همه حيوانات از لحاظ غريزه مجهزترند ، در صورتی كه ازلحاظ مراحل تكامل در درجه پايين قرار گرفتهاند و انسان كه بر بالاترين پلهنردبان تكامل قرار گرفته است از لحاظ غريزه از همه ناتوانتر است .وحی ، عالیترين و راقیترين مظاهر و مراتب هدايت است . وحی ،رهنمونيهايی دارد كه از دسترس حس و خيال و عقل و علم و فلسفه بيروناست و چيزی از اينها جانشين آن نمیشود . ولی وحيی كه چنين خاصيتی داردوحی تشريعی است نه تبليغی وحی . تبليغی برعكس است . تا زمانی بشر نيازمند به وحی تبليغی است كه درجه عقل و علم و تمدن بهپايهای نرسيده است كه خود بتواند عهدهدار دعوت و تعليم و تبليغ و تفسيرو اجتهاد در امر دين خود بشود . ظهور علم و عقل ، و به عبارت ديگر ، رشدو بلوغ انسانيت ، خود به خود به وحی تبليغی خاتمه میدهد و علما جانشينچنان انبياء میگردند . میبينيم قرآن در اولين آيهای كه نازل میشود سخن ازقرائت و نوشتن و قلم و علم به ميان میآورد : « اقرا باسم ربك الذی خلق ، خلق الانسان من علق ، اقرا و ربك الاكرمالذی علم بالقلم ، علم الانسان مالم يعلم »( 1 ) . اين آيه اعلام میكند كه عهد قرآن ، عهد خواندن و نوشتن و ياد دادن و علمو عقل است . اين آيه تلويحا میفهماند كه در عهد پاورقی : . 1 علق / 1 - . 5 |
