درباره فلسفه تكامل به ما می‏دهد . با واژه ( تكامل ) همه آشنا هستيم ،
همه جا سخن از تكامل است : تكامل جهان ، تكامل جانداران ، تكامل انسان و
اجتماع .
اين تكامل چيست و چگونه صورت می‏گيرد ؟ آيا يك سلسله علل تصادفی است‏
كه منجر به تكامل می‏شود ، و يا در سرشت آن چيزی كه متكامل می‏گردد ميل و
جذبه‏ای به سوی تكامل هست و او راه خود را از پيش انتخاب و مشخص كرده‏
است ؟ آيا حركت تكاملی همواره روی خط معين و مشخص و با هدف و مقصد
شناخته شده صورت می‏گيرد ، و يا اين حركت چندی يك بار تحت تاثير علل‏
تصادفی بر روی يك خط قرار می‏گيرد و پيوسته تغيير جهت می‏دهد و هيچ گونه‏
هدف و مقصد مشخص ندارد ؟
از نظر قرآن سير تكاملی جهان و انسان و اجتماع يك سير هدايت شده و
هدفدار است و بر روی خطی است كه ( صراط مستقيم ) ناميده می‏شود و از
لحاظ مبدا و مسير و منتها مشخص است . انسان و اجتماع ، متحول و متكامل‏
است ، ولی راه و خط سير ، مشخص و واحد و مستقيم است :
« و ان هذا صراطی مستقيما فاتبعوه و لا تتبعوا السبل فتفرق بكم عن سبيله‏
غ ( 1 ) .

يكی خط است از اول تا به آخر

بر او خلق خدا جمله مسافر

تكامل انسان به اين نحو نيست كه در هر زمانی تحت تاثير يك سلسله علل‏
- صنعتی يا اجتماعی يا اقتصادی - در يك راه

پاورقی :
. 1 انعام / . 153

17