از راه حقوق ، از راه حق طبيعی بشر ، از راه حق آزادی ، از راه اينكه جنگ به طور كلی برخلاف حق آزادی است ، آزادی عقيده ، آزادی اراده ، آزادی انتخاب مذهب ، انتخاب مليت و غيره . ما از هر دو زاويه به مطلب نظر میافكنيم : هم از زاويه اخلاقی و معيارهای اخلاقی و هم از زاويه حقوق انسانی و با معيارهای جديد انسانی . اين مسئله را هم جلسه پيش جوابش را من ذكر كردم . جواب خيلی واضح و روشنی است كه اين حرف درستی نيست . تجاوز بد است نه جنگ ، و هر جنگی تجاوز نيست ! بمردميكه آن مردم نسبت باين مهاجم كاری ندارند و نسبت باين اجتماع هم كاری ندارند ، تهاجم برای تصرف سرزمينشان و ربودن اموالشان ، يا برای برده ساختن آنها و زير نفوذ و حكم قرار دادن آنها ، شك ندارد كه اين بد است . آنچه بد است تجاوز است ، تجاوز بد است ، ولی هر جنگی از طرف هر كسی تجاوز نيست ، ممكن است تجاوز باشد و ممكن است جوابگوئی به تجاوز باشد ، چون جواب را گاهی بايد با زور داد يعنی راهی غير از زور برای جواب دادن به تجاوز نيست . صلح ، نه تسليم و تحمل ذلت تجاوز قرار گرفتند و يا اگر فرضا خودشان مورد تجاوز قرار نگرفتند مردم ديگری مورد تجاوز قرار گرفتند ، چه كنند ؟ برای اينجا بايد قانون جنگ و جهاد مقرر بكنند . ميگويند صلح خوب است ما هم قبول داريم صلح خوب است ، اما تسليم و ذلت چطور ؟ تسليم و ذلت هم خوب است ؟ ! اگر قدرتی با يك قدرت ديگر |