کتابخانه الکترونيکي انهار

شغل بانوان

درست است كه بر مردان واجب است مخارج خانواده را تامين‏كنند و بانوان شرعا در اين بارهمسؤوليتى ندارند،ليكن خانمها نيز بايد شغل و كارى داشته باشند.در اسلام از فراغت وبيكارى مذمت‏شده است.

امام صادق عليه السلام فرمود:خداوند متعال خواب زياد و فراغت زياد رامبغوض ميدارد⁽¹⁾بازهم حضرت صادق عليه السلام فرمود:خواب زياد،دين‏و دنياى انسان را ضايع و تلف مى‏كند⁽²⁾حضرت زهرا عليها السلام هم درخانه كار ميكرد و زحمت مى‏كشيد⁽³⁾

انسان چه نيازمند باشد چه نباشد،بايد شغل و كارى داشته باشد وعمر خويش را بيهوده هدرندهد.كار كند و جهان را آباد نمايد.اگر محتاج‏بود درآمدش را صرف خانواده ميكند و اگر نبوددر امور خيريه و كمك به‏مستمندان بمصرف مى‏رساند.بيكارى ملال‏آور و خسته كننده است،و چه‏بسا باعث‏بيماريهاى روانى و جسمانى و فساد اخلاق ميشود.

بهترين كار براى بانوان شوهردار كارى است كه در داخل منزل‏انجام بگيرد.امور خانه‏دارى وبچه‏دارى و شوهردارى بهترين و آسانترين‏اشتغالات بانوان است.بانوانى خوش سليقه و فداكارمى‏توانند خانه رابصورت بهشت‏برين و مهد پرورش كودكان خوب و استراحتگاهشوهران‏مجاهد و پر تلاش خويش در آورند.و اين كار بسيار بزرگ و ارزنده‏اى‏است.رسول خداصلى الله عليه و آله فرمود:جهاد زن به اين است كه خوب‏شوهردارى كند⁽⁴⁾

ام سلمه از رسول خدا صلى الله عليه و آله پرسيد:كار كردن زن در خانه چه مقدار فضيلتدارد؟فرمود:هر زنى كه بمنظور اصلاح امور خانه‏چيزى را از جائى بردارد و در جاى ديگربگذارد خدا نظر مرحمت‏باوخواهد كرد و هر كس كه مورد نظر خدا واقع شود بعذاب الهىگرفتارنخواهد شد.ام سلمه عرض كرد:يا رسول الله!پدر و مادرم بقربانت،براى‏زنان ثوابهاىبيشترى بفرمائيد.رسول خدا فرمود:هنگاميكه زن آبستن‏ميشود خدا به او اجر كسى راميدهد كه با نفس و مالش در راه خدا جهادميكند.هنگاميكه بچه‏اش را بر زمين نهاد به اوخطاب مى‏رسد گناهانت‏آمرزيده شد.اعمالت را از سر بگير.و هنگامى كه بچه‏اش را شيرميدهدخدا در برابر هر مرتبه شير دادن ثواب آزاد كردن يك بنده در نامه عملش‏نوشتهميشود⁽⁵⁾

خانمهاى خانه‏دار علاوه بر كارهاى خانه‏دارى گاهى فراغت‏ديگرى هم پيدا ميكنند،كه آنها رانيز نبايد بيهوده صرف كرد.در آن اوقات‏خوبست اشتغالات مرتبى را براى خودشان انتخابكنند و همواره مشغول‏باشند:مى‏توانند كتابهاى سودمند بخوانند و در رشته‏هاى مفيدتحقيق وكنجكاوى كنند،و بر علوم و اطلاعات خويش بيفزايند.و نتيجه‏تحقيقاتشان را بصورتكتاب يا مقاله در اختيار ديگران قرار دهند.

مى‏توانند بكارهاى هنرى مانند نقاشى،خطاطى،گلدوزى،خياطى،بافندگى،بپردازند.بااشتغال به اين كارها مى‏توانند هم به اقتصاد خانواده‏كمك كنند هم به توليد و ترقى اقتصادىجامعه.بعلاوه در اثر اشتغال بكاراز ابتلاء به بيماريهاى روانى و ضعف اعصاب نيز تا حد زيادىمحفوظخواهند ماند.امير المؤمنين عليه السلام فرمود:خدا مؤمنى را كه به حرفه و كارىمشغول و امين باشد،دوست دارد⁽⁶⁾

بهر حال خوب است‏بانوان نيز شغل و كارى داشته باشند و بهترين‏كار براى آنها كارى استكه در داخل منزل انجام ميگيرد،تا به خانه‏دارى‏و شوهردارى و بچه‏دارى نيز خوب برسند.

اما بعض بانوان ميل دارند يا احساس ضرورت مى‏كنند كه درخارج منزل بكارى مشغولباشند.بهترين و مناسب‏ترين شغلها براى‏بانوان اشتغالات فرهنگى يا پرستارى است.مى‏تواننددر دبستان يادبيرستان يا كودكستان به تعليم و تربيت دختران كه هم شغل بسيارارزنده‏اىاست و هم با آفرينش لطيف آنها سازگار است مشغول باشند.ياشغل پزشكى بيماريهاى زنانيا پرستارى را انتخاب نمايند.اين قبيل‏اشتغالات هم با طبع لطيف و مهربان بانوان تناسبدارد،هم در انجام آنهانيازى به خلطه و معاشرت با مردان بيگانه را ندارند يا كمتر پيداميكنند.

به بانوانى كه مى‏خواهند در خارج منزل به كارى اشتغال داشته‏باشند توصيه ميشود به نكاتزير توجه نمايند:

1-در انتخاب شغل با شوهرتان تفاهم كنيد و بدون اجازه او شغل‏نگيريد،كه اين امر آرامش وصفاى خانوادگى را بر هم ميزند و زندگى رابر شما و فرزندانتان تلخ ميگرداند.و اين حقشوهر است كه اجازه بدهد ياندهد.به شوهران اين قبيل خانمها توصيه ميشود كه اگر درشغل همسرشان‏مانعى نمى‏بينند لجبازى نكنند و اجازه بدهند به شغل مورد پسندشمشغول‏باشد،هم به مردم خدمت ميكند هم به اقتصاد خانواده.

2-در خارج منزل و در محل كار حجاب اسلامى را كاملا رعايت نماييد.ساده و بى‏آرايش بهمحل كار برويد از خلطه و معاشرت با مردان‏بيگانه حتى القوه اجتناب كنيد.اداره جاى كار وخدمت است نه جاى‏رقابت و خودنمائى.شخصيت‏به لباس و زر و زيور نيست‏بلكه به متانتوسنگينى و كاردانى و انجام وظيفه است.آرامش و وقار و سنگينى يك زن‏مسلمان را حفظكنيد.هم محترم باشيد هم احساسات و عواطف لطيف‏همسرتان را جريحه‏دار نسازيد.لباسهاى زيبا و آرايش و زر و زيورتان رادر خانه و براى همسرتان بگذاريد.

3-در عين حال كه شما در خارج كار ميكنيد اما شوهر وفرزندانتان انتظار دارند از كارخانه‏دارى و شوهردارى و بچه‏دارى نيزغفلت نكنيد:با كمك و همكارى شوهرتان نظافتمنزل و طبخ غذا وشستن ظروف و لباسها و ساير امور خانه را تنظيم كنيد و در مواقعمناسب‏با هم انجام دهيد.منزل شما بايد مانند منزل ساير مردم بلكه بهتر اداره شود.

كار كردن خارج منزل مجوز اين نيست كه بكارهاى منزل نرسيد و شوهر وفرزندانتان راناراحت‏سازيد.كار خارج منزل مقدمه،و منزل آسايشگاه‏شما است.از تنظيم آسايشگاه غفلتنكنيد.

به شوهران چنين بانوانى نيز توصيه ميشود كه در امر خانه‏دارى وبچه‏دارى حتما باهمسرشان تعاون و همكارى نمايند.از او انتظار نداشته‏باشند كه هم به شغلش ادامه بدهد وهم كارهاى منزل را به تنهائى انجام‏دهد.چنين انتظارى نه مقتضاى شرع است نه مطابقانصاف و وجدان،نه‏رسم صفا و محبت و آئين همسردارى.انصاف اقتضا دارد كه كارهاى منزل‏رادر بين خودشان تقسيم نمايند و هر يك از آنها با تناسب حال و وقت،كارهائى را بپذيرد وانجام دهد. 4-اگر بچه‏دار است،يا او را به كودكستانى بسپارد يا نزد شخص‏امين و دلسوز ومهربانى بگذارد و به محل كار برود.مبادا او را تنها دراتاق بگذارد و برود كه كار بسيار ناروا وخطرناكى است.علاوه برخطرات احتمالى،موجب ترس و عقده و بيماريهاى روانى خواهد شد.

5-اگر احساس ضرورت ميكنيد كه به شغل ديگرى غير ازمشاغل مذكور مشغول باشيد،حتما با همسرتان تفاهم نمائيد و با اجازه وصلاحديد او كار بگيريد.و اگر موافقت نكرد از آنشغل منصرف شويد.ودر صورت موافقت‏سعى كنيد شغلى را انتخاب كنيد كه كمتر بامردان‏بيگانه در تماس و ارتباط باشيد كه نه بصلاح خودتان ميباشد نه بصلاح‏جامعه.و بهرحال حجاب اسلامى و ساده و بى‏آرايش بيرون رفتن را حتمارعايت كنيد.

بچه‏دارى

يكى از وظائف سنگين و حساس بانوان بچه‏دارى است.بچه‏دارى‏كار آسانى نيست‏بلكه شغلبسيار پر مسئوليتى است.مقدس‏ترين وارزنده‏ترين شغلى است كه دستگاه آفرينش بر عهدهبانوان گذاشته است.

در اينجا بايد چند مطلب به طور اختصار مورد بررسى قرار گيرد:

1-ثمره ازدواج

گر چه كمتر اتفاق ميافتد كه زن و مرد به منظور بچه‏دار شدن تن به‏ازدواج بدهند،معمولاعوامل ديگرى و از جمله تمايلات جنسى محرك‏آنان ميباشد.ليكن طولى نميكشد كه هدفطبيعى آفرينش روشن شده‏عشق به فرزند ظاهر ميگردد.وجود فرزند ميوه درخت زناشويىو يك‏آرزوى طبيعى است.ازدواج بى‏فرزند مانند درخت‏بى‏بار است.وجودفرزند پيوند زناشويىرا استوار ميسازد،مرد و زن را به خانه و زندگى‏علاقه‏مند ميگرداند محيط خانه را با صفا وطراوت ميكند.مرد را به تلاش وكوشش بيشتر وادار و زن را به خانه و كاشانه دلگرم ميسازد.

ازدواج در آغاز كار بر پايه‏هاى لرزان و ناپايدار هوسرانى وتمتعات جسمانى و معاشقه‏هاىزودگذر و عشقهاى دروغين بنا ميشود بدين‏جهت همواره در معرض انحلال و جدايى است،نيرومندترين عاملى كه ميتواند پايدارى آنرا تضمين كند همان بچه‏دار شدن است.جوانىوهوسرانى بزودى ميگذرد،تمايلات جنسى فروكش ميكند،عشقهاى ظاهربه سردى ميگرايد.تنها يادگارى كه از آن دوران باقى ميماند و اسباب‏آرامش و دلگرمى مرد و زن را فراهمميسازد وجود فرزند است.بدين‏جهت امام سجاد عليه السلام فرمود:سعادت انسان در اينستكه فرزندان‏صالحى داشته باشد كه به آنان استعانت جويد.⁽⁷⁾

پيغمبر اسلام (ص) فرمود:فرزند صالح گياه خوشبويى است ازگياهان بهشت.⁽⁸⁾

رسول خدا فرمود:بر تعداد فرزندانتان بيفزاييد زيرا من در قيامت‏به زيادى شما بر ساير مللافتخار خواهم كرد.⁽⁹⁾

چقدر نادانند افراديكه با بهانه‏هاى بيجا از بچه‏دار شدن خوددارى‏مينمايند و بدينوسيله باناموس آفرينش انسان مبارزه ميكنند؟!

2-تربيت فرزند

مهم‏ترين و حساس‏ترين وظيفه بانوان پرورش و تربيت فرزنداست.در اين باره پدر و مادر هردو مسئوليت دارند ليكن ثقل اين كارمعمولا بر دوش مادران ميباشد.

زيرا آنها هستند كه ميتوانند مرتبا از كودكان خويش مراقبت وحفاظت نمايند.اگر مادران بهوظيفه سنگين و مقدس مادرى آشنا باشند و با برنامه صحيح نونهالان اجتماع را پرورشدهند ميتوانند اوضاع عمومى‏يك اجتماع بلكه جهان را به طور كلى دگرگون سازند.بنابراينترقى وتنزل،پيشرفت و عقب‏ماندگى اجتماع در دست‏بانوان و به اختيار آنهاست.

بدين جهت پيغمبر اسلام (ص) فرمود:بهشت در زير پاى مادران است.⁽¹⁰⁾

اطفالى كه هم اكنون در محيط كوچك خانه پرورش مى‏يابند مردان‏و زنان آينده اجتماعخواهند بود.هر درسى را كه در محيط خانه و در دامن‏پدر و مادر فرا گيرند در اجتماع فردا بهمرحله عمل خواهند رسانيد.اگرخانواده‏ها اصلاح گردند اجتماع نيز حتما اصلاح خواهد شد.چون‏اجتماع به غير از همين خانواده‏ها چيزى نيست.اگر كودكان امروز،تندخو،ستيزه‏گر،متجاوز،چاپلوس،دروغگو،بد اخلاق،كوتاه فكر،بى‏اراده،تو سرى خور،زور شنو،ترسو،خجول،نادان،خودخواه،پول پرست،لاابالى پرورش يابند جامعه بزرگ فردا نيز به همين صفاتواخلاق زشت گرفتار خواهد شد.اگر امروز تو سرى خور شما بودند فرداتو سرى خورستمگران خواهند شد.اگر امروز با تملق و چاپلوسى از شماچيزى گرفتند فردا هم در مقابلزورگويان چاپلوسى خواهند كرد.

و بالعكس اگر كودكان امروز درستكار،شجاع،بلند همت،خوش اخلاق،خيرخواه،بردبار،دلدار،با ايمان،زور نشنو،غير متجاوز،عدالتخواه،بزرگ نفس،حقگو،امانتدار،دانا،روشنفكر،راستگو،صريح اللهجه تربيت‏شوند فردا هم همين صفات عالى را به صورت‏كاملترى ظاهر خواهندساخت.

بنابراين،پدران و مادران و بالاخص مادران در قبال فرزندان خويش و اجتماع بزرگترين وسنگين‏ترين مسؤوليت را خواهند داشت.

اگر مطابق نقشه صحيح و برنامه دقيق تربيتى در تربيت كودكان خويش‏اقدام نمايندبزرگترين خدمت را نسبت‏به اجتماع آينده خواهند نمود.واگر در انجام اين وظيفه بزرگسهل‏انگارى كنند در قيامت مسؤول خواهندبود.بدين جهت امام سجاد عليه السلام فرمود:حق فرزندت اينست كه‏بدانى كه او از تو ميباشد.بد باشد يا خوب با تو نسبت دارد.درقبال‏پرورش و تاديب او و راهنمايى‏اش به سوى خدا و كمك كردنش به‏فرمانبردارى مسؤوليتدارى.رفتارت با او رفتار كسى باشد كه يقين دارددر مقابل احسان كردن به او پاداش نيكخواهد داشت و در مقابل‏بد رفتارى كيفر بد خواهد ديد.⁽¹¹⁾

در اينجا بايد يادآور شويم كه چنان نيست كه هر بانويى از شغل‏مادرى و تربيت صحيح آگاهباشد بلكه رموز آنرا بايد ياد گرفت.ليكن دراين اوراق كوتاه نميتوان وارد فن تربيت‏شد ومباحث دقيق آنرا موردتجزيه و تحليل قرار داد.آن خود بحث دقيق و دامنه‏داريست كه بهكتاب‏جداگانه‏اى نيازمند است⁽¹²⁾.خوشبختانه كتابهايى در اين باره تاليف شده دراختيارخوانندگان قرار دارد.مادران علاقه‏مند ميتوانند آنها را تهيه ومطالعه نمايند و از تجربياتخودشان نيز استفاده كنند.اگر بانوى با هوش وعلاقه‏مندى باشد ميتواند علاوه بر تربيتكردن فرزندان،خدمات علمى‏ارزنده‏اى هم انجام دهد.با بكار بستن دستورهاى تربيتى وملاحظه آثار ونتائج آنها بزودى در فن تربيت تخصص پيدا خواهد كرد.در آنصورت ميتواند بهوسيله اطلاعات جالبى كه در اين باره بدست آورده در راه اصلاح‏و تكميل كتابهاى تربيتىخدمات علمى و ارزنده‏اى انجام دهد.

ليكن يادآورى يك نكته ضرورت دارد.بسيارى از مردم از معناى‏صحيح تربيت غافل بوده بينتعليم و تربيت فرق نميگذارند.تربيت را نيزيك نوع تعليم مى‏پندارند.خيال ميكنند با ياددادن يك سلسله مفاهيم ومطالب سودمند دينى يا تربيتى و به وسيله پند و اندرزهاى حكما وشعراء ونقل سرگذشت مردان نيك ميتوان كودك را كاملا تحت تاثير قرار داد ومطابق دلخواهتربيتش نمود.مثلا گمان ميكنند اگر آيات و روايات مربوطبه مذمت دروغگويى را به اطفالياد دادند و وادارشان كردند چندين حديث‏و داستان درباره فضيلت راستگويى از بر كنند،وحتى در حضور مردم‏بخوانند و جايزه بگيرند،راستگو تربيت‏خواهند شد.در صورتيكه درموردتربيت‏به اين مقدار نميتوان اكتفا نمود.البته از بر كردن آيه و حديث وداستانهاى آموزندهبى‏اثر نيست.ليكن آثارى را كه از تربيت انتظار داريم‏نبايد از اين قبيل برنامه‏هاى صورىانتظار داشته باشيم.اگر در صدد تربيت‏صحيح و كامل باشيم بايد كودك را در شرائط و اوضاعخاصى قرار دهيم‏و محيط صالح و مناسبى برايش بوجود آوريم كه طبعا راستگو و صالحودرستكار پرورش يابد.محيط نشو و نما و پرورش كودك اگر محيطراستى،درستى،امانتدارى،ايمان،پاكيزگى،انضباط،شجاعت،خيرخواهى،مهر،وفا،صميميت،عدالت،كار و كوشش،عفت،آزادى،بلند همتى،غيرت،فداكارى باشد،كودك نيز با همين صفات خو گرفته‏تربيت ميشود.وهمچنين اگر در محيط خيانت،نادرستى،دروغ،حيله بازى،چاپلوسى،كثافت،تعدى و تجاوز،عدم رعايت‏حقوق،عدم آزادى،بغض و كينه توزى،ستيزه‏گرى،لجبازى،كوتاه فكرى،نفاق ودورويى پرورش يافت‏خواه ناخواه بدين صفات زشت‏خو گرفته فاسد وبد عمل تربيت‏خواهد شد.و در اينصورت پند و اندرزهاى دينى و ادبى‏گر چه آنها را از بر بخواند اصلاحش نخواهد كرد.صدها آيه و روايت وشعر و داستان به مقدار يك عمل آموزنده تاثير نخواهد كرد-دو صدگفته‏چون نيم كردار نيست پدر و مادر دروغگو نميتوانند بوسيله آيه و حديث‏كودك راراستگو تربيت نمايند.پدر و مادر كثيف و بى‏انضباط با عمل‏خودشان بچه را كثيف وبى‏انضباط بار ميآورند.كودك بيش از آنمقداركه به سخنان شما توجه دارد در اعمال ورفتارتان دقت ميكند.

بنابراين پدر و مادرانيكه در صدد اصلاح و تربيت فرزندان خويش‏هستند بايد قبلا محيطخانوادگى و روابط خودشان و اخلاق و رفتارشان‏را اصلاح كنند تا فرزندانشان خواه ناخواهصالح و شايسته تربيت‏شوند.

تغذيه و بهداشت

يكى از كارهاى حساس بانوان تغذيه اطفال است.سلامت وبيمارى،زشتى و زيبايى،حتىخوش اخلاقى و بد اخلاقى،زيركى و كودنى‏كودكان مربوط به چگونگى تغذيه آنها است.احتياجات غذائى آنان بابزرگسالان يكسان نخواهد بود و در سنين مختلف نيز تغيير پيدامى‏كند.

يك بانوى بچه‏دار بايد همه اين جهات را رعايت كند.

بهترين و كاملترين غذاها شير است.تمام موادى كه براى تغذيه ورشد بدن ضرورت دارد درشير هست.به همين جهت‏شير مادر براى نوزاداز هر غذائى سالم‏تر و بهتر مى‏باشد.

زيرا مواد موجود در شير مادر با دستگاه گوارش طفل مناسب بوده‏براحتى هضم مى‏شود.بهعلاوه،تقلب بردار نيست.نيازى هم به جوشاندن‏ندارد تا بعض مواد غذايى آن در اثر جوشاندناز بين برود.

بدين جهت‏حضرت على عليه السلام فرمود:براى طفل هيچ غذايى‏بهتر و با بركت‏تر از شيرمادر وجود ندارد⁽¹³⁾.

دكتر عبد الحسين طبا رئيس منطقه مديترانه شرقى بهداشت جهانى‏در پيام خود مى‏گويد:عامل مهمى كه كودك را مستعد بيمارى مى‏كند محروم كردن وى از شير مادر يعنى يگانهبيمه زندگى اوست⁽¹⁴⁾.

ليكن مادران بچه شير ده بايد بدين موضوع توجه داشته باشند كه‏مواد مختلف غذايى اطفالبه وسيله شير خوردن در اختيار آنها گذارده‏مى‏شود.

مواد موجود در شير هم بايد به وسيله غذاى مادر تامين شود.يعنى‏چگونگى شير مادر به نوعو مقدار خوراك او بستگى دارد.به هر نسبت كه‏غذاى مادر متنوع و كامل باشد به هماننسبت‏شيرش نيز كامل و غنى‏خواهد بود.بنابراين،بر مادران شير ده لازم است كه در آن اياماز غذاى‏خودشان كاملا مراقبت نمايند.بايد غذاى آنها از حيث غذائيت‏به قدرى‏غنى باشد كهبتواند احتياجات غذايى خودشان و نوزادشان را تامين كند.

اگر اين جهت را مراعات نكنند ممكن است‏سلامت‏خودشان و طفلشان درمعرض خطر قرارگيرد.بر پدر نيز لازم است كه برنامه غذايى همسر بچه‏شيرده‏اش را طورى مرتب سازد كه ازجهت غذائيت‏بسيار غنى و كامل‏باشد و بدين وسيله سلامت او و فرزندش را تامين نمايد.و اگردر اين باره‏كوتاهى نمود جريمه‏اش را به دكتر و دارو خواهد پرداخت.در اين باره‏مى‏توان ازپزشك دستور گرفت‏يا از كتابهاى غذاشناسى استفاده نمود.

ولى به طور كلى غذاى مادر بايد متنوع و گوناگون باشد،بايد از انواع‏خوراكيها ميل كند.بايدانواع سبزيها،ميوه‏ها،حبوبات،گوشت،تخم مرغ،لبنيات در برنامه غذايى او گنجانده شود،و ازهمه اينها گاه گاه استفاده‏كند.به هر حال،شير مادر بدون ترديد آثار نيك يا بدى در نوزادخواهدگذاشت كه نمى‏توان آنها را ناديده گرفت.بدين جهت على عليه السلام فرمود:زناناحمق را براى شير دادن انتخاب نكنيد زيرا شير طبيعت نوزادرا دگرگون خواهد ساخت⁽¹⁵⁾.

حضرت باقر عليه السلام فرمود:زنان زيبا را براى شير دادن‏انتخاب كنيد زيرا شير اثر دارد وصفات زن شيرده را به طفل شيرخوارسرايت مى‏دهد⁽¹⁶⁾.

نوزاد را منظم و در ساعتهاى معين شير بدهيد،تا با نظم و ترتيب‏عادت كند و بردبار و صبوربار بيايد،و معده و دستگاه گوارشش سالم‏بماند.اگر نظم و ترتيب را رعايت نكرديد و هر وقتگريه كرد پستان دردهانش گذاشتيد با همين وضع عادت مى‏كند.

گاه و بيگاه گريه را سر مى‏دهد و اسباب مزاحمت‏شما را فراهم‏مى‏سازد.در بزرگى نيز همينبى‏نظمى را از دست نخواهد داد.حريت وآزادى را از دست مى‏دهد.در مشكلات زندگى صبر وحوصله ندارد و بااندك چيزى يا ستيزه‏گرى را آغاز مى‏كند يا به گريه و زارى متوسل‏مى‏شود.خيال نكنيد كه رعايت نظم و ترتيب درباره نوزاد دشوار است.اگرچند روزى صبر و حوصله بهخرج بدهيد بزودى با برنامه دلخواه شماعادت خواهد كرد.

كارشناسان تغذيه اطفال اظهار مى‏دارند كه هر سه يا چهار ساعت‏يك بار بايد نوزاد را از شيرسير كرد.در موقع شير دادن طفل را در دامن‏بگذاريد.زيرا علاوه بر اينكه شير خوردن برايشآسان است،از شمااحساس محبت و مهربانى مى‏كند و همين احساس در شخصيت آينده‏اشمؤثر خواهد بود.هنگامى كه در رختخواب خوابيده‏ايد نوزاد را پهلوى‏خودتان نگذاريد و شيربدهيد.زيرا ممكن است در همان حاليكه پستانتان‏در دهان اوست‏خوابتان ببرد و بدين وسيلهآن طفل بيگناه كه نمى‏تواند ازخويش دفاع كند خفه شود.اين امر را خيلى بعيد مشماريدزيرا از اين قبيل‏حوادث بسيار اتفاق افتاده است.

اگر پستان شما شير ندارد مى‏توانيد از شير گاو استفاده نماييد.ولى‏چون شير گاو غليظتر ازشير زن مى‏باشد و قند كمترى دارد قدرى آب وقدرى شكر به آن اضافه كنيد.يا از شيرهاىپاستوريزه استفاده كنيد يااينكه شير را در حدود بيست دقيقه بجوشانيد تا اگر داراىميكروب است‏كشته شود.شير داغ يا سرد به بچه ندهيد مواظب باشيد حرارتش بهاندازه‏حرارت شير مادر باشد.بعد از هر دفعه كه او را شير ميدهيد شيشه وسر شيشه را كاملابشوييد،مخصوصا در تابستان،زيرا ممكن است آلوده ومتعفن گردد و به سلامت‏شيرخوارآسيب رساند.مواظب باشيد شير فاسد ومانده به او ندهيد.براى شير دادن بهتر است ازشيشه‏هاى درجه‏دار استفاده‏كنيد تا مقدار خوراكش منظم گردد.

اگر مى‏خواهيد از شير خشك استفاده كنيد حتما با پزشك اطفال‏مشورت نماييد زيرا شيرخشك انواع مختلفى دارد بايد پزشك تعيين كندچه نوعى از آنها با دستگاه گوارش طفلشما تناسب دارد به هر حال دقت‏كنيد تازه باشد.

مى‏توانيد گاهى هم آب ميوه به كودك بدهيد.از پنج‏شش ماهگى‏كم كم به غذا خوردنعادتش بدهيد مى‏توانيد از سوپ رقيق استفاده كنيد.

مى‏توانيد بيسكويت‏يا نان قندى تازه را در آب حل كرده به او بخورانيد. ماست‏شيرين و پنيرتازه نيز مفيد است.از نه ماه به بعد از غذاهاى‏خوراكى خودتان قدرى به او بدهيد.نوزاد هممانند شما احتياج به آب پيدامى‏كند اگر احساس كرديد تشنه است آبش بدهيد.گريه وبيتابى اطفال‏گاهى در اثر تشنگى مى‏باشد.غذاهاى رقيق و متنوع به او بدهيدمخصوصاميوه‏جات و سبزيهاى پخته و سوپ استخوان براى اطفال مفيد است.اما تامى‏توانيددستگاه گوارش جديد و بى‏عيب آنها را به وسيله چاى مسموم‏نسازيد.

بهداشت و نظافت كودك را كاملا رعايت كنيد.رختخواب ولباسهايش هميشه تميز باشد.كهنه‏هايش را زود بزود عوض كنيد.

دستهايش را با آب و صابون بشوييد،از حمام دادن و شستشوى او غفلت‏نكنيد.زيرا كودك درمقابل ميكروبها چندان استقامتى ندارد،اگربهداشت را رعايت نكنيد ممكن است‏بيمار يا تلفشود.

از بيمارى‏هائى كه واكسن دارند مانند:آبله،سرخك،سياه سرفه،آبله مرغان،مخملك،فلجاطفال،به وسيله واكسن قبلا از آنها جلوگيرى‏كنيد.علاج واقعه را قبل از وقوع بايد كرد.

خوشبختانه واكسن اين قبيل بيماريها در بهداريها مجانا در اختيارشما گذاشته مى‏شود.

اگر قوانين نظافت و بهداشت را كاملا رعايت كنيد مى‏توانيدفرزندانى سالم و شاداب ونيرومند پرورش دهيد و از خويشتن به يادگاربگذاريد.

پى‏نوشتها:

1-كافى-جلد 5 ص 84
2-كافى-جلد 5 ص 84
3-كافى-جلد 5 ص 86-بانوى نمونه اسلام ص 74
4-بحار الانوار جلد 103 ص 247
5-بحار الانوار جلد 5 ص 251
6-كافى جلد 5 ص 113
7-وسائل ج 15 ص 96.
8-وسائل ج 15 ص 97.
9-وسائل ج 15 ص 96.
10-مجمع الزوائد ج 8 ص 138.
11-بحار ج 74 ص 6.
12-به كتاب آئين تربيت از همين مؤلف مراجعه شود
13-وسائل ج 15 ص 175
14-اطلاعات 15 فروردين 1353
15-وسائل ج 15 ص 188
16-وسائل ج 15 ص 189