البالغ الرشيد " و درباره زوجه می‏نوشتند : " العاقلة البالغة الرشيدش
" . يعنی اين مرد كه ازدواج كرده است ، مردی عاقل ، بالغ و رشيد است و
اين زن هم زنی عاقله و بالغه و رشيده است ، يعنی علاوه بر عقل و بلوغ‏
دارای رشد است . اينها كه در قباله‏های قديم نوشته می‏شد به معنی اين بود
كه عاقدها می‏خواستند مدعی شوند كه ما رعايت همه جوانب فقهی را كرده‏ايم‏
. اما واقعا و عملا آيا اين امر مهم رعايت می‏شد يا نه ؟ آيا واقعا به‏
مسأله رشد پسران و دختران بر طبق فقه اسلامی عمل می‏شد يا نه مطلب ديگری‏
است و تا حدی شرم آور است .

تعريف رشد

اگر بخواهيم كلمه رشد را به مفهوم عام خودش كه شامل همه انواع رشدها
در همه موارد بشود تعريف كنيم بايد بگوئيم : رشد يعنی " اينكه انسان‏
شايستگی و لياقت اداره و نگهداری و بهره برداری يكی از سرمايه‏ها و
امكانات مادی و يا معنوی كه به او سپرده می‏شود داشته باشد " يعنی اگر
انسان در هر ناحيه از نواحی زندگی كه حكم يك شأن و وسيله‏ای را دارد
شايستگی اداره و نگهداری و بهره‏برداری از آن را داشته باشد چنين شخصی در
آن كار و در آن شأن رشيد است . حال آن چيز هر چه می‏خواهد باشد ، همه آن‏
چيزها و اشيائی كه وسايل و سرمايه‏های زندگی هستند . سرمايه به مال و
ثروت انحصار ندارد مردی كه ازدواج می‏كند خود ازدواج و زن و فرزند و
كانون خانوادگی ، وسايل و به تعبير ديگر

101