آتش زدن به سادگی انجام می‏شد تاريخ آلبرماله ( قسمت قرون وسطای آن ) را
بخوانيد مثلا می‏نويسد يك دسته زن را ( با اينكه زن بيشتر مورد ترحم است‏
) به يك جرم خيلی كوچكی زنده زنده آتش زدند چقدر دانشمندانی كه به جرم‏
اظهار نظر در مسائلی كه كليسا درباره آنها اظهار نظر علمی كرده است آنهم‏
مسائلی كه مربوط به اصول دين نيست مثل اينكه عناصر چندتاست يا زمين‏
می‏گردد كه مسئله مذهبی نيست [ كشته شدند ] كليسا در مسئله كليات اظهار
نظر كرده است ، هيچ عالمی ديگر حق ندارد در اين مسائل برخلاف آنچه كليسا
اظهار نظر كرده است بگويد قهرا عكس العمل آن تشديدها اين خواهد بود كه‏
بگويند هر جا پای مذهب در كار بيايد ، هر جا كه نام دين و مذهب باشد ،
مردم آزادند هر عقيده ای را می‏خواهند داشته باشند ولو بخواهند گاو را
پرستش كنند .
جهت ديگر اينست كه از نظر طرز تفكر بعضی از فلاسفه اروپا دين و مذهب‏
هر چه می خواهد باشد ، می‏خواهد به صورت بت پرستی باشد ، می‏خواهد به‏
صورت گاوپرستی باشد ، می‏خواهد به صورت گاو پرستی باشد ، می‏خواهد به‏
صورت خداپرستی باشد ، امری است مربوط به وجدان شخصی هر فرد يعنی هر
فردی در وجدان خودش نيازمند است كه يك سرگرمی به نام مذهب داشته باشد
اين مقدارش را قبول كرده اند كه انسان نمی تواند بدون سرگرمی مذهبی باشد
همينطوری كه در مسئله هنر هم اين حرف را می‏زنند : انسان نيازمند است يه‏
يك سرگرمی هنری ، به يك سرگرمی شعری مسائلی كه مربوط به وجدان شخصی هر
فرد است اصلا خوب و بد ندارد ، راست و دروغ ندارد ، حق و باطل ندارد ،
حق و باطل و راست و دروغش بستگی دارد به پسند شما هر چه را كه شما
بپسنديد آن خوب است مثالی برايتان عرض

105