و قد كذب على رسول اللَّه ( ص ) على عهده . . . . النّار ،
از جمله دروغهايى كه بر پيامبر بستهاند اين است كه مردى عباى آن حضرت را به سرقت گرفت و نزد گروهى از مردم آمد و گفت : پيامبر عبايش را به عنوان نشانى به من داده است ، كه فلان زن را به من تزويج كنيد ، مردم گفتار او را نپذيرفتند ، و بلافاصله كسى را براى تحقيق خدمت حضرت روانه كردند ، در آن حال مرد دروغگو برخاست و آب نوشيد ، مارى او را گزيد و در حال بمرد ، پيامبر كه جريان را شنيد به على ( ع ) فرمود : شمشير را بگير و برو ، و چون او را يافتى و دست بر او پيدا كردى ، وى را به آتش بسوزان ، پس على ( ع ) ، به قصد يافتن او آمد و او را يافت و دستور سوزاندن وى را صادر فرمود .
اين نمونهاى از دروغها بود كه بر پيامبر بسته شده و در متن خطبه به آن اشاره فرموده است .
بايد بدانى كه دانشمندان در توضيح اين مطلب كه بر پيامبر ( ص ) ناگزير دروغ مىبندند دليلى آورده و گفتهاند : از پيامبر ( ص ) روايت شده كه فرمود :
« بزودى بر من دروغ مىبندند [ 2 ] » اگر اين حديث ، راست و درست باشد ناگزير
[ 2 ] قال رسول اللَّه ( ص ) : سيكذّب علىّ
[ 40 ]
بايد بر پيامبر دروغ ببندند چون اگر دروغ نبندند گفتار پيامبر كذب خواهد شد و اگر اين حديث دروغ باشد محقّقا بر پيامبر دروغ بسته شده است ( خود اين حديث دروغ آن را اثبات مىكند ) .
امام ( ع ) در اين قسمت از خطبه رجال حديث را به چهار گروه منحصر كرده است و دليل بر انحصار در چهار قسم گفتار آن حضرت است كه فرمود :
براى آنان پنجمى وجود ندارد و مناسبت انحصار در چهار قسم اين است كه نقل كننده حديث يكى از اين چهار گروه است .
1 منافق است كه احاديث را به دلخواه خود نقل مىكند ، چه اصل حديث دروغ باشد ، يا راست باشد و مطابق هوا و هوس خود آن را تحريف و كم و زياد كند ، چنين شخصى خود گمراه است و ديگران را هم به قصد و عمد گمراه مىكند .
2 منافق نيست اما حديث را مطابق فهم و پندار خود روايت مىكند ، اين شخص از روى سهو و اشتباه گمراه شده و ديگران را گمراه مىكند .
3 آنچه را كه شنيده درست نقل مىكند ، ( در حالى كه به شرايط و خصوصيات آن از قبيل عامّ و خاصّ ، ناسخ و منسوخ و جز اينها آگاهى چندانى ندارد . ) اين شخص نيز گمراه و گمراه كننده است ، امّا بطور عرضى ، نه ذاتى و عمدى .
4 قسم چهارم شخصى كه به خوبى حفظ كرده و درست نقل مىكند و به شرايط آن نيز آگاهى و بصيرت كامل دارد ، تنها اين فرد است كه هم خود در راه راست قدم گذارده و هم ديگران را به صراط مستقيم هدايت مىكند .
