مجلسى (ره ) گويد: در نهايه گفته است كه در حديث ابى بن كعب آمده از پيغمبر (ص ) ازتوبه نصوح پرسيد؟ فرمود: آن توبه خالصى است كه پس از آن بگناه بازگشتنكند. و شيخ بهائى گفته است كه مفسران در معناى توبه نصوح چند وجه گفته اند:
از آن جمله است اينكه مقصود توبه ايست كه مردمان را نصيحت كند و اندرز دهد يعنى آنها رابخواند كه مانندش بياورند بخاطر آثار نيكى كه از آن در صاحبش آشكار شود ياصاحبش را اندرز دهد و يكسره از گناهان دست بكشد و هرگز بازگشت نكند.
و از آن جمله اينكه نصوح توبه ايست كه خالص و پاك براى رضاى خدا و خالصا لوجهاللّه باشد و ريشه اين لغت از
((عسل نصوح
)) گرفته شده كه بمعناى آن عسلى استكه خالص و پاك از موم باشد.
و از آنجمله اينكه
((نصوح
)) از نصاحت بمعنى خياطت باشد، زيرا بوسيله آن هر آنچهگناهان از پرده ديانت پاره كرده رفو كند، يا اين توبه ميانه او و اولياء خدا و دوستانشرا جمع كند و او را بآنان متصل سازد چنانچه بوسيله دوختن ، تيكه هاى پارچه بهممتصل گردد.
2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِمُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَمَنْ ج اءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهى فَلَهُ م اسَلَفَ قَالَ الْمَوْعِظَةُ التَّوْبَةُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 164 رواية : 2
| 2- محمد بن مسلم از يكى از دو امام باقر و يا صادق عليهما السلام حديث كند كه در گفتارخداى عزوجل : ((و آنكس كه بيايدش اندرزى از جانب پروردگارش پس باز ايستد، از آناوست آنچه در پيش گذشته است )) (سوره بقره آيه 275) فرمود: (مقصود از) اندرز (وموعظه در اين آيه ) توبه است .
| |
3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِعَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ الْكِنَانِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ي ا أَيُّهَاالَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللّ هِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ يَتُوبُ الْعَبْدُ مِنَ الذَّنْبِ ثُمَّ لَا يَعُودُفِيهِ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْفُضَيْلِ سَأَلْتُ عَنْهَا أَبَا الْحَسَنِ ع فَقَالَ يَتُوبُ مِنَ الذَّنْبِ ثُمَّ لَايَعُودُ فِيهِ وَ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى الْمُفَتَّنُونَ التَّوَّابُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 164 رواية : 3
| 3- ابوالصباح كنانى گويد: پرسيدم از حضرت صادق عليه السلام از گفتار خداىعزوجل : ((اى آنانكه ايمان آورديد توبه كنيد بسوى خدا توبه نصوح )) (سورهتحريم آيه 8) فرمود: يعنى بنده گناه توبه كند و ديگر بآن باز نگردد.
محمد بن فضيل گويد: من از تفسير اين آيه از حضرت ابوالحسن (موسى بن جعفر عليهماالسلام ) پرسيدم ؟ فرمود: از گناه توبه كند و ديگر بآن بازنگردد، و دوست ترينبندگان نزد خداى تعالى آن كسانى هستند كه در فتنه (گناه ) واقع شوند و بسيارتوبه كنند.
| |
شرح :مجلسى (ره ) گويد: گويا مقصود اين است كه خداى تعالى دستور بتوبه نصوح دادهولى اگر دوبار گناهى كرد خداوند او را نيز دوست دارد (و از آنان كه توبه نكننددوستتر دارد) پس محبوبتر بودن اضافى است تا آنكه گويد: ومحتمل است كه مقصود زيادى توبه باشد باينكه توبه كند پس گناه كند و سپس توبهكند و همين طور (كه هر گناهى از او سر زد بى درنگ توبه كند) و او محبوبتر است ازآنكه از همه گناهان يك توبه كند و يا گناهانى كند سپس يك توبه كند و دوبارهگناهانى كند و يك توبه كند.
4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَقُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع ي ا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللّ هِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ هُوَالذَّنْبُ الَّذِي لَا يَعُودُ فِيهِ أَبَداً قُلْتُ وَ أَيُّنَا لَمْ يَعُدْ فَقَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ مِنْعِبَادِهِ الْمُفَتَّنَ التَّوَّابَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 165 رواية : 4
| 4- ابوبصير گويد (راجع بهمين آيه ) بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم (كهمعناى آن چيست ؟) فرمود: آن گناهى است كه هرگز در آن باز نگردد، عرضكردم : كداميك ازما هست كه باز نگردد؟ فرمود: اى ابا محمد همانا خداوند از (ميان ) بندگانش دوست داردآنكس را كه در فتنه (گناه ) واقع شود و بسيار توبه كند.
| |
5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ قَالَ إِنَّاللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَعْطَى التَّائِبِينَ ثَلَاثَ خِصَالٍ لَوْ أَعْطَى خَصْلَةً مِنْهَا جَمِيعَ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَنَجَوْا بِهَا قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ اللّ هَ يُحِبُّ التَّوّ ابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ فَمَنْأَحَبَّهُ اللَّهُ لَمْ يُعَذِّبْهُ وَ قَوْلُهُ الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ... وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّن ا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ ت ابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَ قِهِمْ عَذ ابَ الْجَحِيمِ رَبَّن ا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنّ اتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَ مَنْصَلَحَ مِنْ آب ائِهِمْ وَ أَزْو اجِهِمْ وَ ذُرِّيّ اتِهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ وَ قِهِمُ السَّيِّئ اتِ وَمَنْ تَقِ السَّيِّئ اتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَ ذ لِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ وَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَالَّذِينَ ل ا يَدْعُونَ مَعَ اللّ هِ إِل هاً آخَرَ وَ ل ا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلّ ا بِالْحَقِّوَ لا يَزْنُونَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذ لِكَ يَلْقَ أَث اماً يُض اعَفْ لَهُ الْعَذ ابُ يَوْمَ الْقِي امَةِ وَ يَخْلُدْفِيهِ مُه اناً إِلّ ا مَنْ ت ابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا ص الِحاًفَأُوْل ئِكَ يُبَدِّلُ اللّهُ سَيِّئ اتِهِمْ حَسَن اتٍ وَ ك انَ اللّهُ غَفُوراً رَحِيماً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 165 رواية : 5
| 5- ابن ابى عمير از برخى از اصحاب در حديثى مرفوع (كه سندش بمعصوم عليهالسلام رسد) حديث كرده كه فرمود: خداى عزوجل بتوبه كنندگان سه خصلت داده است كهاگر يكى از آنها را بتمامى اهل آسمانها و زمين بدهد بسبب آن همگى نجات يابند.
(يكى اين بشارت و نويدى است كه بآنان داده در) گفتارش : ((همانا خداوند دوست داردتوبه كنندگان را و دوست دارد پاكيزگى جويان را)) (سوره بقره آيه 222) پس هركه خدا او را دوست دارد عذابش نكند.
(ديگر) گفتار اوست (كه فرمايد:) ((آنكسانيكه برادرند عرش را و آنانكه گردآنند،تسبيح گويند بستايش پروردگار خويش و ايمان آورند بدو و آمرزش خواهند براىآنانكه ايمان آوردند، پروردگارا فرا گرفتى همه چيز را برحمت و دانش پس بيامرزآنانكه توبه كردند و پيروى كردند راه تو را، و آنها را از عذاب دوزخ باز دار.پروردگارا و در آور ايشانرا ببهشتهاى جاودانى كه نويد دادى بايشان و هر كه شايستهباشد از پدرانشان و همسرانشان و فرزندانشان زيرا كه توئى همانا عزيز و حكيم . ودور ساز ايشان را از بديها و آنرا كه از بديها دور ساختى در آنروز همانا باو مهرورزيدى و اين است آن رستگارى بزرگ )) (سوره مؤ من آيه هاى 7 و 8 و 9).
و ديگر گفتار او عزوجل است : ((و آنانكه نخوانند با خدا معبود ديگرى ، و نكشند تنى راكه حرام كرد خدا جز بحق ، و زنا نكنند و هر كه چنين كند گرفتار كيفر شود. افزوده شودبراى او عذاب در روز قيامت و جاودان ماند در آن سرا فكنده . مگر آنكه توبه كند و ايمانآرد و كردار شايسته كند پس آنانند كه خداوندتبديل كند بديهايشان را بخوبيها و خدا آمرزنده و مهربان است )) (سوره فرقان آيههاى 68 و 69 و 70).
| |
شرح :سه خصلتى كه حضرت فرمود و از اين آيات استفاده شود(اول ) اينكه خداوند آنها را دوست دارد. (دوم ) اينكه فرشتگان براى آنان آمرزش خواهند.(سوم ) اينكه خداى عزوجل بآنها نويد امن و رحمت داده است .
6- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْأَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ مُسْلِمٍ ذُنُوبُ الْمُؤْمِنِ إِذَا تَابَ مِنْهَا مَغْفُورَةٌ لَهُ فَلْيَعْمَلِالْمُؤْمِنُ لِمَا يَسْتَأْنِفُ بَعْدَ التَّوْبَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّهَا لَيْسَتْ إِلَّا لِأَهْلِ الْإِيمَانِقُلْتُ فَإِنْ عَادَ بَعْدَ التَّوْبَةِ وَ الِاسْتِغْفَارِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ عَادَ فِي التَّوْبَةِ فَقَالَ يَا مُحَمَّدَبْنَ مُسْلِمٍ أَ تَرَى الْعَبْدَ الْمُؤْمِنَ يَنْدَمُ عَلَى ذَنْبِهِ وَ يَسْتَغْفِرُ مِنْهُ وَ يَتُوبُ ثُمَّ لَايَقْبَلُ اللَّهُ تَوْبَتَهُ قُلْتُ فَإِنَّهُ فَعَلَ ذَلِكَ مِرَاراً يُذْنِبُ ثُمَّ يَتُوبُ وَ يَسْتَغْفِرُ اللَّهَفَقَالَ كُلَّمَا عَادَ الْمُؤْمِنُ بِالِاسْتِغْفَارِ وَ التَّوْبَةِ عَادَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِالْمَغْفِرَةِ وَ إِنَّ اللَّهَغَفُورٌ رَحِيمٌ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ وَ يَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ فَإِيَّاكَ أَنْ تُقَنِّطَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ رَحْمَةِاللَّهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 166 رواية : 6
| 6- محمد بن مسلم گويد: حضرت باقر عليه السلام فرمود: اى محمد بن مسلم گناهان مؤ منكه از آن توبه كند براى او آمرزيده است ، و بايد براى آينده پس از توبه و آمرزشكار (نيك ) كند، هر آينه بخدا سوگند اين فضيلت نيست مگر براىاهل ايمان ، عرضكردم : پس اگر بعد از توبه و استغفار از گناهان باز گناه كند ودوباره توبه كند (چگونه است )؟ فرمود: اى محمد بن مسلم آيا باور دارى كه بنده مؤ مناز گناه خود پشيمان شود و از آن آمرزش خواهد و توبه كند و خداوند توبه اش رانپذيرد؟ عرضكردم : (اگر) چند بار اين كار را كرده ، گناه مى كند پس توبه كند و ازخدا آمرزش خواهد (اين چگونه است )؟ فرمود: هر آنگاه كه مؤ من باستغفار و توبهبازگردد خداوند نيز بآمرزش او بر مى گردد (و گناهش را بيامرزد و بدرستيكه خداوندآمرزنده و مهربان است ، توبه را مى پذيرد و از كردارهاى بد درگذرد، پس مبادا تو مؤمنان را از رحمت خدا دور سازى .
| |
7- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍعَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِذ ا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْط انِ تَذَكَّرُوا فَإِذ ا هُمْ مُبْصِرُونَ قَالَ هُوَ الْعَبْدُ يَهُمُّ بِالذَّنْبِ ثُمَّ يَتَذَكَّرُفَيُمْسِكُ فَذَلِكَ قَوْلُهُ تَذَكَّرُوا فَإِذ ا هُمْ مُبْصِرُونَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 167 رواية : 7
| 7- ابو بصير گويد: از حضرت صادق (ع ) از تفسير گفتار خداىعزوجل پرسيدم (كه فرمايد: همانا آنانكه پرهيزكارى كردند) ((هرگاه شيطان رهگذرىخود را بدانها سايد يادآور شوند و بناگاه بينا شوند)) (سوره اعراف آيه 201)فرمود: او بنده اى است كه آهنگ گناه كند سپس ياد آور از خدا شود و خوددارى كند، پساينست گفتارش (كه فرمايد): ((يادآور شوند و بناگاه بينا شوند)).
| |
8- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَالْحَذَّاءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَشَدُّ فَرَحاً بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ رَجُلٍأَضَلَّ رَاحِلَتَهُ وَ زَادَهُ فِي لَيْلَةٍ ظَلْمَاءَ فَوَجَدَهَا فَاللَّهُ أَشَدُّ فَرَحاً بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ ذَلِكَالرَّجُلِ بِرَاحِلَتِهِ حِينَ وَجَدَهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 167 رواية : 8
| 8- ابو عبيده خزاء گويد: شنيدم از حضرت باقر عليه السلام كه مى فرمود: همانا خداىتعالى بتوبه (و بازگشت ) بنده خود فرحناك تر است از مردى كه در شب تارى شتر وتوشه خود را گم كند و آنها را بيابد، پس خدا بتوبه بنده اش از چنين مردى درآنحال كه راحله گمشده را پيدا كند شادتر است .
| |
شرح :جزرى در نهاية پس از نقل حديثى نظير حديث گذشته گويد:
((فرح
)) در اينجا و درامثال آن كنايه از خوشنودى و سرعت پذيرش و پاداش نيكو داشتن است زيرا اطلاق ظاهر
((فرح
)) بر خداى تعالى جايز نيست .
9- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِعُثْمَانَ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْعَبْدَ الْمُفَتَّنَ التَّوَّابَ وَمَنْ لَمْ يَكُنْ ذَلِكَ مِنْهُ كَانَ أَفْضَلَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 168 رواية :9
| 9- حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا خداوند دوست دارد بنده اى كه در فتنه (گناه ) افتد وبسيار توبه كند، و هر كه اينگونه نباشد (البته ) بهتر است (يعنى آنكس كه خود راآلوده بگناه نكرده بهتر است از آنكه گناه كند و پس از آن توبه نمايد).
| |
10- عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ يُوسُفَ بْنِ أَبِييَعْقُوبَ بَيَّاعِ الْأَرُزِّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ التَّائِبُ مِنَ الذَّنْبِكَمَنْ لَا ذَنْبَ لَهُ وَ الْمُقِيمُ عَلَى الذَّنْبِ وَ هُوَ مُسْتَغْفِرٌ مِنْهُ كَالْمُسْتَهْزِئِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 168 رواية : 10
| 10- جابر گويد: شنيدم حضرت باقر (ع ) مى فرمود: توبه كننده از گناه همانند كسىاست كه گناه ندارد، و آنكه در گناه بماند با اينكه آمرزش خواهد چون مسخرچى است .
| |
شرح :يعنى كسى كه استغفار كند و آمرزش خواهد ولى با اينحال از گناه نيز دست نكشد مانند مسخره چى است كه خود را يا احكام دين را يا پروردگاررا مسخره كند، مجلسى (ره ) گويد: زيرا او اظهار پشيمانى كند ولى در حقيقت پشيمان نيستزيرا پشيمانى حقيقتى دنبالش دست كشيدن از گناه است ، و اگر در حقيقت مسخره كند بخداىبزرگ كافر شود.
11- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِمَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَوْحَى إِلَى دَاوُدَ ع أَنِ ائْتِعَبْدِي دَانِيَالَ فَقُلْ لَهُ إِنَّكَ عَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ وَ عَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ وَعَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ فَإِنْ أَنْتَ عَصَيْتَنِيَ الرَّابِعَةَ لَمْ أَغْفِرْ لَكَ فَأَتَاهُ دَاوُدُ ع فَقَالَيَا دَانِيَالُ إِنَّنِي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكَ وَ هُوَ يَقُولُ لَكَ إِنَّكَ عَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ وَعَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ وَ عَصَيْتَنِي فَغَفَرْتُ لَكَ فَإِنْ أَنْتَ عَصَيْتَنِيَ الرَّابِعَةَ لَمْأَغْفِرْ لَكَ فَقَالَ لَهُ دَانِيَالُ قَدْ أَبْلَغْتَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ فَلَمَّا كَانَ فِي السَّحَرِ قَامَ دَانِيَالُفَنَاجَى رَبَّهُ فَقَالَ يَا رَبِّ إِنَّ دَاوُدَ نَبِيَّكَ أَخْبَرَنِي عَنْكَ أَنَّنِي قَدْ عَصَيْتُكَ فَغَفَرْتَ لِيوَ عَصَيْتُكَ فَغَفَرْتَ لِي وَ عَصَيْتُكَ فَغَفَرْتَ لِي وَ أَخْبَرَنِي عَنْكَ أَنَّنِي إِنْ عَصَيْتُكَالرَّابِعَةَ لَمْ تَغْفِرْ لِي فَوَ عِزَّتِكَ لَئِنْ لَمْ تَعْصِمْنِي لَأَعْصِيَنَّكَ ثُمَّ لَأَعْصِيَنَّكَ ثُمَّلَأَعْصِيَنَّكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 168 رواية : 11
| 11- حضرت باقر (ع ) فرمود: خداى عزوجل بداود عليه السلام وحى فرمود: كه نزدبنده ام دانيال برو و بگو: همانا مرا نافرمانى كردى و تو را آمرزيدم ، و نافرمانىكردى و تو را آمرزيدم ، و اگر دربار چهارم نافرمانى مرا كنى تو را نيامرزم ؟ پس داود عليه السلام نزدش آمد و فرمود: اى دانيال من فرستاده خدايم بسوى تو، و او بتوفرمايد: تو مرا نافرمانى كردى پس من آمرزيدم ، و نافرمانى مرا كردى و من تو راآمرزيدم ، و نافرمانى مرا كردى و تو را آمرزيدم ، پس اگر براى چهارمين بار مرانافرمانى كنى تو را نيامرزم ، دانيال بوى گفت : اى پيامبر خدا پيام خود را رساندى ، وهمين كه وقت سحر شد دانيال برخاست و با پروردگار خود مناجات كرد و عرضكرد:پروردگارا همانا پيغمبر (ص ) تو داود از سوى تو را مرا خبر داد از سوى تو كه اگرمن در بار چهارم تو را نافرمانى كنم مرا نيامرزى ، پس بعزتت سوگند اگر تو مرانگاه ندارى (و از نافرمانى كردن مرا حفظ نكنى ) هر آينه تو را نافرمانى كنم ، و سپسنيز نافرمانى كنم ، و باز هم نافرمانى كنم .
توضيح گويد: عصيان و نافرمانى در اين حديثمحمول بر ترك اولى است زيرا دانيال عليه السلام از انبياء و پيمبران نزد ما از گناهانكبيره و صغيره معصومند.
| |
12- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍعَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِذَا تَابَ الْعَبْدُ تَوْبَةً نَصُوحاًأَحَبَّهُ اللَّهُ فَسَتَرَ عَلَيْهِ فَقُلْتُ وَ كَيْفَ يَسْتُرُ عَلَيْهِ قَالَ يُنْسِي مَلَكَيْهِ مَا كَانَايَكْتُبَانِ عَلَيْهِ وَ يُوحِي اللَّهُ إِلَى جَوَارِحِهِ وَ إِلَى بِقَاعِ الْأَرْضِ أَنِ اكْتُمِي عَلَيْهِ ذُنُوبَهُفَيَلْقَى اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ حِينَ يَلْقَاهُ وَ لَيْسَ شَيْءٌ يَشْهَدُ عَلَيْهِ بِشَيْءٍ مِنَ الذُّنُوبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 169 رواية : 12
| 12- معاوية بن وهب گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: (و مانند حديثاول را نقل فرموده است كه با ترجمه اش گذشت ).
| |
13- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يَفْرَحُ بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ الْمُؤْمِنِ إِذَا تَابَ كَمَا يَفْرَحُأَحَدُكُمْ بِضَالَّتِهِ إِذَا وَجَدَهَا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 169 رواية : 13
| 13- حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا خداى عزوجل بتوبه بنده مؤ منش شاد شود چونتوبه كند، چنانچه يكى از شما بگمشده خود كه پيدا كرده شاد گردد.
| |
*باب طلب عفو كردن از گناهان* بَابُ الِاسْتِغْفَارِ مِنَ الذَّنْبِ |
1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَسَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً أُجِّلَ مِنْ غُدْوَةٍ إِلَى اللَّيْلِ فَإِنِاسْتَغْفَرَ اللَّهَ لَمْ يُكْتَبْ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 170 رواية : 1
| 1- زراره گويد: شنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: بنده چون گناهى كند ازبامداد تا شب مهلت دارد، پس اگر آمرزش خواست (آن گناه ) بر او نوشته نشود.
| |
شرح :پيش از اين در باب كسيكه آهنگ گناه كند در حديث (4) آن باب گذشت هم چنين در حديث (2)و (3) و (5) و (9) اين باب نيز بيايد كه چون كسى گناهى كند هفت ساعت مهلت دارد و دراين حديث از صبح تا مهلتش ذكر شده است و براى جمع ميان دو حديث مجلسى (ره ) فرمايد:يعنى باندازه اين مدت ، و ممكن است مدت اين مهلت نسبت باشخاص و حالات و گناهان متفاوتباشد يا مقصود از
((غدوة
)) و بامداد پيش از ظهر باشد و مقصود از شب نزديكهاى شب .
2- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْصَفْوَانَ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً أُجِّلَفِيهَا سَبْعَ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ فَإِنْ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَمْ تُكْتَبْ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 170 رواية : 2
| 2- حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كس گناهى كند هفت ساعت از روز درباره آنها باو مهلتدهند پس اگر سه بار گفت : ((استغفر اللّه لذى لا اله الا هو الحى القيوم )) آن گناه براو نوشته نشود.
| |
شرح :مجلسى (ره ) گويد: اين ذكر استغفار كه در اين حديث است بيان فرداكمل است و گرنه ساير اخبار بنحو اطلاق است و ذكر مخصوصى براى استغفار بياننكرده اند.
3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى جَمِيعاً عَنِالْحُسَيْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عَبْدِ الصَّمَدِ بْنِبَشِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْعَبْدُ الْمُؤْمِنُ إِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً أَجَّلَهُ اللَّهُ سَبْعَ سَاعَاتٍفَإِنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ لَمْ يُكْتَبْ عَلَيْهِ شَيْءٌ وَ إِنْ مَضَتِ السَّاعَاتُ وَ لَمْ يَسْتَغْفِرْكُتِبَتْ عَلَيْهِ سَيِّئَةٌ وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيُذَكَّرُ ذَنْبَهُ بَعْدَ عِشْرِينَ سَنَةً حَتَّى يَسْتَغْفِرَ رَبَّهُفَيَغْفِرَ لَهُ وَ إِنَّ الْكَافِرَ لَيَنْسَاهُ مِنْ سَاعَتِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 170 رواية : 3
| 3- و نيز آنحضرت عليه السلام فرمود: بنده مؤ من چون گناه كند خداوند او را هفت ساعتمهلت دهد، پس اگر از خدا آمرزش خواست چيزى بر او نوشته نشود و اگر اين ساعتهاگذشت و آمرزش نخواست يك گناه بر نوشته شود، و همانا مؤ من پس از بيستسال بياد گناهش افتد تا از خدا آمرزش خواهد و خدا گناهش را بيامرزد، و كافر همان ساعتآنرا فراموش كند.
| |
 | اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد چهارم | | 
|
