مجلسى (ره ) گويد: اينكه حضرت فرمود ((زيرا روزگار هم دراز است و هم كوتاه ))چند احتمال دارد: اول اينكه روزگار پند دراز است زيرا ميتواند پند بگيرد و درحال اهل سعادت و شقاوت از اول روزگار تا زمانى كه خودش در آنست بينديشد گويا باهمه آنها زندگى كرده است ، و اما لذتهاى آن كوتاه است . دوم اينكه روزگار از جهت پند واندرز دراز است زيرا انسان ميتواند بكمتر زمانى بيدار شود، چون دنيا پيوسته در انقلابو زير و رو شدن است ، ولى از جهت كار و عمل كوتاه است و بايد فرصت را غنيمت شمرد،سوم اينكه روزگار براى نيكوكاران دراز است و مى توانند سعادتهاى بزرگى دركمترين زمانى بدست آوردند و اينان در اين عمرهاى كوتاهشان كارهاى زيادى انجام دهند، وآثار نيكوئى از آنها بيادگار ماند، ولى براى بدكاران روزگار كوتاه است زيرا لذاتآنها فانى شده و عقوبتهاى آن براى ايشان بجاى مانده ، و از عمرشان سودى نبرند،چهارم اينكه مقصود اين است كه تمام عمر گرچه طولانى و دراز است ، اما آنچه اكنون دردست اوست يعنى آن ساعتى كه در آن است كوتاه است ، زيرا آنچه گذشته است كه ازدستش رفته ، و آنچه پس از اين آيد كه وضعش در آن روشن نيست ، چنانچه در رواياتبسيارى گذشت .

23- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ ع قَالَ قِيلَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع عِظْنَا وَ أَوْجِزْ فَقَالَ الدُّنْيَا حَلَالُهَا حِسَابٌ وَ حَرَامُهَاعِقَابٌ وَ أَنَّى لَكُمْ بِالرَّوْحِ وَ لَمَّا تَأَسَّوْا بِسُنَّةِ نَبِيِّكُمْ تَطْلُبُونَ مَا يُطْغِيكُمْ وَ لَاتَرْضَوْنَ مَا يَكْفِيكُمْ اصول كافى جلد 4 صفحه : 199 رواية : 23 23 حضرت صادق (ع ) فرمود: بامير مؤ منان عرض شد: بما پند ده و مختصر كن (يعنىدر قالب كوتاهى بريز) فرمود: حلال دنيا حساب است و حرامش عقاب ، كجا براى شماآسايشى فراهم گردد (از هراسهاى قيامت ) با اينكه بروش ‍ پيغمبرتان در نيامده ايد؟ مىجوييد آنچه شما را بسركشى برد، و خشنود نيستيد بدانچه شما را كفايت كند (و بيش ازحد كفايت خواهيد).

توضيح:
مجلسى (ره ) گويد: ظاهر اين حديث اين است كه بنده را بآنچه ازحلال بدست آورده و در حلال صرف كرده محاسبه كنند، ولى برخى از اخبار هست كه با اينمنافات دارد چنانچه در كتاب اطمعه (از فروع كافى ) بيايد، سپس ‍ اخبارىنقل كند كه از دوتاى آنها استفاده شود كه از خوراك مؤ من و جامه اى كه مى پوشد و زنىكه باو كمك كند محاسبه نشود، يا از جامه اى عورتش را بدان پوشانده ، يا لقمه نانىكه سد جوع بدان كرده يا خانه اى كه او را از سرما و گرما پوشانده محاسبه نشود، ودر برخى از آنها است كه از نعمت ولايت محمد وآل محمد عليهم السلام پرسش شوند نه از چيز ديگر، و پس ازنقل آنها گويد: ممكن است جمع ميان اين اخبار باينكه گوئيم اخبارى كه دلالت بر عدمحساب دارد حمل بر مؤ منين شود، و اخبار حسابحمل بر غير آنها شود چنانچه ظاهر بيشتر اخبار است ، يا اخبار عدم حسابحمل شود بر آنچه در ضروريات صرف گردد، و اخبار حساب بر آنچه بيش از ضرورتباشد، چون جمع مال بيش از اندازه حاجت و صرف آن در غير مورد ضرورت .