کتابخانه الکترونيکي انهار

اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد چهارم

22- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِأَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ دَخَلَ رَجُلَانِ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى مُدَارَاةٍ بَيْنَهُمَا وَمُعَامَلَةٍ فَلَمَّا أَنْ سَمِعَ كَلَامَهُمَا قَالَ أَمَا إِنَّهُ مَا ظَفِرَ أَحَدٌ بِخَيْرٍ مِنْ ظَفَرٍ بِالظُّلْمِ أَمَا إِنَّالْمَظْلُومَ يَأْخُذُ مِنْ دِينِ الظَّالِمِ أَكْثَرَ مِمَّا يَأْخُذُ الظَّالِمُ مِنْ مَالِ الْمَظْلُومِ ثُمَّ قَالَ مَنْ يَفْعَلِالشَّرَّ بِالنَّاسِ فَلَا يُنْكِرِ الشَّرَّ إِذَا فُعِلَ بِهِ أَمَا إِنَّهُ إِنَّمَا يَحْصُدُ ابْنُ آدَمَ مَا يَزْرَعُ وَ لَيْسَيَحْصِدُ أَحَدٌ مِنَ الْمُرِّ حُلْواً وَ لَا مِنَ الْحُلْوِ مُرّاً فَاصْطَلَحَ الرَّجُلَانِ قَبْلَ أَنْ يَقُومَا
اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :22

ابو بصير گويد: دو مدر براى كشمكش و معامله اى كه با هم داشتند خدمت امام صادق عليهالسلام آمدند، همينكه حضرت سخن هر دو را شنيد، فرمود: هر آينه بدرستيكه كسى دستنيابد بچيزى مانند كسى كه بوسيله ستم بچيزى دست يابد (يعنى مظلوم واقع شود وبوسيله ستمى كه باو شده بپاداشهاى بسيارى رسد)
هر آينه بدرستى كه مظلوم از دين ظالم بگيرد بيش از آنچه ظالم ازمال مظلوم گرفته است ، سپس فرمود: هر كه بمردم بدى كند، نبايد بدى را زشت شماردآنگاه كه باو بد كنند، همانا آدميزاده درو كند همان را كه بكارد، و هيچكس از دانه تلخ وشيرين درو نكند، و نه از شيرين تلخ (درو كند) پس آندو مرد پيش از آنكه از جا برخيزندبا هم سازش ‍ كردند.

23- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ خَافَ الْقِصَاصَ كَفَّ عَنْ ظُلْمِ النَّاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :23

(اين حديث مانند حديث 6 است كه با ترجمه اش گذشت ).

باب پيروى از هواى نفس

بَابُ اتِّبَاعِ الْهَوَى

1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى مُحَمَّدٍ الْوَابِشِيِّقَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ احْذَرُوا أَهْوَاءَكُمْ كَمَا تَحْذَرُونَ أَعْدَاءَكُمْ فَلَيْسَ شَيْءٌ أَعْدَىلِلرِّجَالِ مِنِ اتِّبَاعِ أَهْوَائِهِمْ وَ حَصَائِدِ أَلْسِنَتِهِمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه :30 رواية :1

ابو محمد وابش گويد: شنيدم از امام صادق عليه السلام كه مى فرمود: از هواهاى(نفسانى ) خود بر حذر باشيد و بترسيد چنانچه از دشمنان حذر ميكنيد، زيرا چيزى براىمردان دشمن تر از پيروى هواهاى خودشان و درو شده هاى زبانهايشان (يعنى آنچه بيهودهاز دهان خارج شود) نيست .

توضيح :

بايد دانست كه همه آنچه دل بخواهد، و پيروى هواى نفس همه جا مذموم نيست ، بلكه ميزانهمانست كه در باب دوستى دنيا گذشت كه هر هواى نفسى كه فقط بخاطر شهوت رانى ولذت جسمانى و اغراض دنيوى باشد و خدا در آن منظور نباشد پيروى از آن مذموم ، وچنانچه پيروى كرد پيروى نفس اماره بسوء را كرده است ، و آنچه انسان بخاطر اطاعت امرخداى سبحان انجام دهد و براى تحصيل رضاى او باشد اگر چه بر طبق دلخواه وهواپرستى او باشد مذموم نيست ، پس ممكن است گاهى انسان بخاطر شهرت در عبادت وجلب قلوب جهال و نادانان ترك لذات نفسانى كند و گرسنگى و تشنگى و شب زنده دارىرا بر خود هموار كند ولى مذموم باشد زيرا بخاطر اغراض پست دنيا بوده ، و درمقابل گاهى ممكن است بخاطر انجام فرمان خدا و بمنظور بدست آوردن فرزند صالح وشايسته ، يا براى آلوده نشدن بحرام ازدواج كند و باحلال خود جماع كند، و چنين شخصى اگر چه لذت جسمانى هم ميبرد ولى مذموم نيست چونهدفش در اين عمل كار صحيحى است . اين بود ملحضى از كلام مجلسى رحمة الله عليه .

2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْأَبِى حَمْزَةَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ عِزَّتِى وَجَلَالِى وَ عَظَمَتِى وَ كِبْرِيَائِى وَ نُورِى وَ عُلُوِّى وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِى لَا يُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَاهُعَلَى هَوَايَ إِلَّا شَتَّتُّ عَلَيْهِ أَمْرَهُ وَ لَبَّسْتُ عَلَيْهِ دُنْيَاهُ وَ شَغَلْتُ قَلْبَهُ بِهَا وَ لَمْ أُؤْتِهِمِنْهَا إِلَّا مَا قَدَّرْتُ لَهُ وَ عِزَّتِى وَ جَلَالِى وَ عَظَمَتِى وَ نُورِى وَ عُلُوِّى وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِى لَايُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَايَ عَلَى هَوَاهُ إِلَّا اسْتَحْفَظْتُهُ مَلَائِكَتِي وَ كَفَّلْتُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَرِزْقَهُ وَ كُنْتُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَةِ كُلِّ تَاجِرٍ وَ أَتَتْهُ الدُّنْيَا وَ هِيَ رَاغِمَةٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :31 رواية :2

از امام باقر عليه الرحمة روايت شده كه رسول خدا (ص ) فرمود: خداىعزوجل فرمايد: سوگند بعزت و جلال خودم و بزرگى و كبريائم و نور و برترى مقاممكه هيچ بنده دلخواه خود را بر دلخواه من مقدم ندارد جز اينكه كارش را پريشان كنم ودنيايش را درهم سازم ، و دلش را باو مشغول كنم ، و از دنيا بر او ندهم جز آنچه برايشمقدر كرده ام ، و سوگند بعزت و جلال و بزرگى و نور و برترى و بلندى مقامم كههيچ بنده دلخواه مرا بر دلخواه خود مقدم ندارد جز آنكه فرشتگان من او را نگهبانى كنند، وآسمانها و زمينها روزى او را متكفل گردند (و بعهده گيرند) و از پس تجارت هر تاجرىپشتيبان و نگران او باشم ، و دنيا هم در حالى كه نخواهد بجانب او رو كند.

توضيح :

مجلسى عليه الرحمة در معناى ((و كنت له من وراء تجارةكل تاجر)) چند وجه ذكر كرده كه شايد بهترين آنها وجهاول است كه مقصود اين است كه دل آنها را مسخر او كنم . و در دلهاى آنها اندازم تا سهمىاز بهره تجارت خود را باو بدهند.

3- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِى حَمْزَةَعَنْ يَحْيَى بْنِ عُقَيْلٍ قَالَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع إِنَّمَا أَخَافُ عَلَيْكُمُ اثْنَتَيْنِ اتِّبَاعَ الْهَوَى وَطُولَ الْأَمَلِ أَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَى فَإِنَّهُ يَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ الْأَمَلِ فَيُنْسِى الْآخِرَةَ
اصولكافى جلد 4 صفحه :31 رواية :3

امير المؤ منين عليه السلام فرمود: جز اين نيست كه من بر شما از دو چيز مى ترسم :پيروى هواى نفس ، و درازى آرزو، اما پيروى هوا پس همانا كه از حق باز مى دارد و امادرازى آرزو آخرت را فراموش سازد.

4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِعَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ قَالَ لِى أَبُو الْحَسَنِ ع اتَّقِالْمُرْتَقَى السَّهْلَ إِذَا كَانَ مُنْحَدَرُهُ وَعْراً قَالَ وَ كَانَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا تَدَعِ النَّفْسَوَ هَوَاهَا فَإِنَّ هَوَاهَا فِى رَدَاهَا وَ تَرْكُ النَّفْسِ وَ مَا تَهْوَى أَذَاهَا وَ كَفُّ النَّفْسِ عَمَّا تَهْوَى دَوَاهَا
بَابُ الْمَكْرِ وَ الْغَدْرِ وَ الْخَدِيعَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :32 رواية :4

عبد الرحمن بن الحجاج گويد: حضرت موسى بن جعفر عليه السلام بمن فرمود: بپرهيزاز نردبانيكه بالا رفتنش آسان و پائين آمدنش دشوار است .

شرح :

فيض و مجلسى عليها الرحمة گويند: شايد مقصود نهى از طلب جاه و رياست و سايرشهوات دنيا و بلنديهاى آن باشد كه اگرچه به آسانى بدست آيد ولى عاقبت وسرانجام بدى دارد، و خلاصى از گرفتاريهاى آن بى نهايت دشوار است ، وحاصل اينكه پيروى نفس و بالا رفتن از پله هاى هوى و هوس گرچه آسانست و بر آمدنبر هر پله بسهولت انجام شود، و بآسانى بدست آيد ولى هنگام مرگ دست از همه شستنو گذاردن و رفتن و حساب پس دادن آن دشوار است ، و بمانند كسى است كه اندك اندك برقله كوهى بالا رود و در فرود آمدن حيران و سرگردان بماند، و همانند كسى است كه پلهپله بر نردبانى بر آيد و در پله آخرين ناگهانى در افتد. پس هر مقدار پله ها زيادترباشد زيان سقوط بيشتر و خطر آن زيادتر است .
(برگرديم بدنباله حديث عبدالرحمن بن حجاج ) گويد و حضرت صادق عليه السلامميفرمود: نفس (سركش ) را بميل و خواهش خود رها مكن ، زيرا كه نابوديش در خواهش آن است ،رها كردن نفس بآنچه خواهد براى آن درد، و جلوگيرى از آن آنچه خواهد درمان آن است .

باب مكر و بيوفائى و فريبكارى

باب المكر و الغدر و الخديعه

1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَأَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَوْ لَا أَنَّ الْمَكْرَ وَ الْخَدِيعَةَ فِى النَّارِ لَكُنْتُ أَمْكَرَ النَّاسِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :32 رواية :1

هشام بن سالم در حديثى مرفوع از اميرالمؤ منين عليه السلام حديث كند كه فرمود: اگرنبود كه مكر و فريبكارى در آتشند من مكر انديش ترين مردمان بودم .

توضيح :

گويا جهت اينكه حضرت اين سخن را فرموده اين بود كه مردم معاويه را مردى سياستمدارو عاقل مى دانستند، و آنحضرت را سست راءى مى پنداشتند، چون ميديدند كه حيله هاىمعاويه كه بر پايه دروغ و مكر بنا نهاده شده بود پيشرفت ميكرد، پس آنحضرت بيانفرمايد: كه او باين نيرنگها آشناتر است ولى چون آنها مخالف با دستور خدا است آنهارا به كار نبندد چنانچه سيد رضى (ره ) در نهج البلاغه از آنحضرت روايت كرده استكه فرمود: ((و ما در زمانى واقع شده ايم كه بيشتر مردم آن مكر را زيركى پندارند، ونادانان ايشان را زيرك خوانند، آنها را چه شده است ؟ خدا ايشان را بكشد، مرد نيرومند وكاردان راه حيله و نيرنگ را ميداند ولى امر و نهى خدا جلوگيرى كند، و با اينكه براءىالعين آنرا ديده و دانسته و توانائى بكار بردن آنرا دارد واميگذارد و كسيكه در دين از هيچگناهى باك ندارد فرصت جوئى مى كند و مكر را بكاز اندازد....)) و آشناتر بودنآنحضرت بمكر و حيله و داناتر بودنش در بكار بردن آن روشن است زيرا آنحضرتبهمه چيز داناتر از ديگران بوده است . اين بود ملخصى از گفتار مجلسى (ره ) در معناىحديث .

2- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِص ‍ يَجِي ءُ كُلُّ غَادِرٍ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِإِمَامٍ مَائِلٍ شِدْقُهُ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ وَ يَجِى ءُ كُلُّ نَاكِثٍبَيْعَةَ إِمَامٍ أَجْذَمَ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :2

امام صادق عليه السلام فرمود: رسولخدا (ص ) فرمود: بيايد هر كه عهد شكنى كند درروز قيامت با امامى كه دهن او كج باشد تا داخل آتش گردد. و بيايد هر كه بيت امامى راشكسته دست بريده تا بهمان حال داخل آتش ‍ شود.

شرح :

ممكن است از لحاظ ادبى كلمه ((بامام )) متعلق به ((قادر)) باشد و مقصود از ((امام ))امام حق باشد چنانچه مجلسى (ره ) گفته ، و پس از اين در خبر (5) بيايد و بنابراينمعناى حديث چنين شود: كه هر كه به امامى و پيشواى حقى از پيشوايان عهدشكنى كند بادهن كج وارد صحراى محشر گردد و بهمين حال باشد تا بدوزخ رود، و ممكن است حرف(باء) در (بامام ) بمعناى (مع ) باشد و متعلق به (يحيى ) باشد و مقصود از (امام ) امامضلالت و گمراهى باشد چنانچه فيض (ره ) گفته ، و بنابراين معنى چنين است : كه هركه عهد شكنى كند بيايد در روز قيامت در زير پرچم امامى دهن كج تا بهمان وضع با اوبدوزخ رود.

3- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِص ‍ لَيْسَ مِنَّا مَنْ مَاكَرَ مُسْلِماً
اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :3

امام صادق عليه السلام فرمود: كه رسول خدا (ص ) فرموده : از مانيست كسيكه بامسلمانى نيرنگ كند.

4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍعَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَرْيَتَيْنِ مِنْ أَهْلِ الْحَرْبِ لِكُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُمَا مَلِكٌ عَلَىحِدَةٍ اقْتَتَلُوا ثُمَّ اصْطَلَحُوا ثُمَّ إِنَّ أَحَدَ الْمَلِكَيْنِ غَدَرَ بِصَاحِبِهِ فَجَاءَ إِلَى الْمُسْلِمِينَفَصَالَحَهُمْ عَلَى أَنْ يَغْزُوَ مَعَهُمْ تِلْكَ الْمَدِينَةَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا يَنْبَغِىلِلْمُسْلِمِينَ أَنْ يَغْدِرُوا وَ لَا يَأْمُرُوا بِالْغَدْرِ وَ لَا يُقَاتِلُوا مَعَ الَّذِينَ غَدَرُوا وَ لَكِنَّهُمْيُقَاتِلُونَ الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدُوهُمْ وَ لَا يَجُوزُ عَلَيْهِمْ مَا عَاهَدَ عَلَيْهِ الْكُفَّارُ
اصول كافى جلد 4 صفحه :33 رواية :4

طلحة بن زبير گويد: از امام صادق عليه السلام پرسيدم : دو شهر است واهل هر دو كافر حربى هستند، و براى هر كدام پادشاهى جدا است ،(اهل آندو) باهم جنگ كردند سپس سازش نمودند، پس از آن يكى از آندو پادشاه برفيقش(يعنى بپادشاه ديگرى ) خدعه زد و آمد با مسلمانان سازش كرد كه بوسيله آنها با آنشهر ديگر جنگ كند؟ امام صادق عليه السلام فرمود: براى مسلمين نشايد كه خدعه كنند، ونه دستور بخدعه دهند، و نه جنگ كنند با آنانكه نيرنگ زنند (و عهد شكنى كنند) ولى مىتوانند هرجا كه مشركين را يافتند با آنها بجنگند، و آنچه كفار بر آن پيمان بسته اندبر آنان گذرا (و نافذ) نيست . (يعنى پيمان مشركين و سازششان با يكديگر صحيح نيستو مانع از جنگ مسلمانان با آنها نيست .و هر كجا كه مشركين را يافتند ميتوانند با آنها جنگكنند).

5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْأَشْعَثِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ يَحْيَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِبْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَجِى ءُ كُلُّ غَادِرٍ بِإِمَامٍ يَوْمَالْقِيَامَةِ مَائِلًا شِدْقُهُ حَتَّى يَدْخُلَ النَّارَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :5

امام صادق عليه السلام فرمود: كه رسولخدا (ص ) فرمود: هر كه با امامى بيوفائى (وعهد شكنى كند) با دهن كج وارد محشر گردد تا بدوزخ رود.

6- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِيالْحَسَنِ الْعَبْدِيِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِيفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عذَاتَ يَوْمٍ وَ هُوَ يَخْطُبُ عَلَى الْمِنْبَرِ بِالْكُوفَةِ يَا أَيُّهَا النَّاسُ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ كُنْتُ مِنْأَدْهَى النَّاسِ أَلَا إِنَّ لِكُلِّ غُدَرَةٍ فُجَرَةً وَ لِكُلِّ فُجَرَةٍ كُفَرَةً أَلَا وَ إِنَّ الْغَدْرَ وَ الْفُجُورَ وَالْخِيَانَةَ فِى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :6

اصبغ بن نباته گويد: روز اميرالمؤ منين عليه السلام بر منبر كوفه خطبه خواند وفرمود: اى گروه مردم اگر عهد شكنى بد نبود من سياستمدارترين مردم بودم ، آگاهباشيد كه هر عهد شكنى تباه كارى و هرزه گى است ، و هر تباه كارى ناسپاسى و كفرىدر بر دارد، آگاه باشيد كه بيوفائى و تباه كارى و خيانت در آتش است .

باب دروغ

بَابُ الْكَذِبِ

1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍعَنْ أَبِي النُّعْمَانِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا أَبَا النُّعْمَانِ لَا تَكْذِبْ عَلَيْنَا كَذِبَةً فَتُسْلَبَالْحَنِيفِيَّةَ وَ لَا تَطْلُبَنَّ أَنْ تَكُونَ رَأْساً فَتَكُونَ ذَنَباً وَ لَا تَسْتَأْكِلِ النَّاسَ بِنَافَتَفْتَقِرَ فَإِنَّكَ مَوْقُوفٌ لَا مَحَالَةَ وَ مَسْئُولٌ فَإِنْ صَدَقْتَ صَدَّقْنَاكَ وَ إِنْ كَذَبْتَكَذَّبْنَاكَ
اصول كافى جلد 4 صفحه :34 رواية :1

ابو نعمان گويد: حضرت باقر عليه السلام بمن فرمود: اى ابا نعمان بر ما دروغى مبندتا دين خود را بر باد دهى ،و مبادا خواهيكه سر باشى (و جلو قرارگيرى ) تا دم شوى (وعقب بمانى ) و بوسيله ما مردم را مخور كه فقير گردى ، زيرا بناچار ترا نگذارند وپرسش كنند، پس اگر راست گوئى ما تصديقت كنيم و اگر دروغ گوئى ما ترا تكذيبكنيم .

شرح :

مجلسى عليه الرحمة در معناى فرمايش حضرت كه : ((مبادا بخواهى سر باشى تا دمشوى )) چند وجه ذكر كرده است اول اينكه دم كنايه از ذلت و پستى نزد خداوند و نزدبندگان شايسته و صالح او است . دوم اينكه مقصود عقب ماندن در آخرت است و به تشبيهلطيفى اشاره فرموده است ، و آن اينستكه اگر در راه باريكى يكدسته سوار بروند هنگاممراجعت و بازگشت آنستكه جلو بوده بناچار عقب قرار گيرد. سوم اينكه بواسطه طلب دنياذليل خواهى شد و مرادت در دنيا حاصل نگردد و بدان نرسى ، زيرا غالبا دنيا طلب بداننرسد، و بعكس آنكه از دنيا فرار كند آن را بيابد. چهارم اينكه رياست در دنيا براىمردمان متوسط بدست نيايد جز از راه توسل به بالاتر از خود، و چون غالبا رياست دنيابدست نا اهلان است و رياست براى اهل حق در دنيا بندرت اتفاق افتد، پس ناچار بايد بنااهلان متوسل شود و تابع ايشان گردد و در زمره ياران و اعوان ايشان در آيد، و اين باعثشود كه در آخرت نيز با آنان محشور گردد.
و در گفتار حضرتكه : ((و بوسيله ما مردم را مخور...)) گويد: يعنى بسبب ساختنخبرهاى دروغ درباره ما، يا باحكام دروغ ساختن و نسبت آنها را بمادادن ، مخواه كهاموال مردم را بخورى ، پس در دنيا يا در آخرت بيچاره و فقير شوى .

2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَيْفِ بْنِعَمِيرَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ص يَقُولُ لِوُلْدِهِ اتَّقُواالْكَذِبَ الصَّغِيرَ مِنْهُ وَ الْكَبِيرَ فِي كُلِّ جِدٍّ وَ هَزْلٍ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا كَذَبَ فِى الصَّغِيرِاجْتَرَى عَلَى الْكَبِيرِ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَا يَزَالُ الْعَبْدُ يَصْدُقُ حَتَّىيَكْتُبَهُ اللَّهُ صِدِّيقاً وَ مَا يَزَالُ الْعَبْدُ يَكْذِبُ حَتَّى يَكْتُبَهُ اللَّهُ كَذَّاباً
اصول كافى جلد 4 صفحه :35 رواية :2

امام صادق عليه السلام فرمود: على بن حسين بفرزندانش مى فرمود: از دروغ كوچك وبزرگش ، جدى و شوخيش ‍ بپرهيزيد، زيرا آنكسكه در چيز كوچك دروغ گفت بدروغبزرگ نيز جرئت پيدا كند آيا ندانيد كه رسولخدا (ص ) فرمود: بنده (خدا) پيوستهراست گويد تا خدا او را صديق نويسد، و پيوسته دروغ گويد تا خدا او را كذب (ودروغگو) نويسد.

3- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّاللَّهَ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ أَقْفَالًا وَ جَعَلَ مَفَاتِيحَ تِلْكَ الْأَقْفَالِ الشَّرَابَ وَ الْكَذِبُ شَرٌّمِنَ الشَّرَابِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :35 رواية :3

امام صادق عليه السلام فرمود: خداى عزوجل براى بدى قفلهائى قرار داده ، و كليدهاىآنها را شراب قرار داده ، و دروغ بدتر از شراب است .

شرح :

مجلسى (ره ) گويد: گويا سرّش اينستكه شرابعقل را زائل كند و با زائل شدن آن تمامى موانع چون شرم از خدا و خلق و تفكر در قبح وعقاب خدا و مفسده هاى دنيوى و اخروى بر داشته شود پس تمامى اين قفلها باز گردد. وگويا مراد بدروغى كه بدتر از شراب است دروغ بر خدا و حجتهاى اوست زيرا او همرديفكفر است ، و حلال شمردن شرابهاى حرام يكى از نتايج اين قسم دروغ است .

4- عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِىجَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْكَذِبَ هُوَ خَرَابُ الْإِيمَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :4

و نيز امام باقر عليه السلام فرمود: دروغ ويران كننده ايمان است .

5- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي حَمَّادٍ جَمِيعاًعَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِى خَدِيجَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْكَذِبُ عَلَى اللَّهِ وَعَلَى رَسُولِهِ ص مِنَ الْكَبَائِرِ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِالْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ الْأَحْمَرِ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ يُكَذِّبُالْكَذَّابَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ ثُمَّ الْمَلَكَانِ اللَّذَانِ مَعَهُ ثُمَّ هُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ كَاذِبٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :5

امام صادق عليه السلام فرمود: دروغ خدا و رسولش (ص ) از گناهان كبيره است .

6- عَلِيُّ بْنُ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّالْكَذَّابَ يَهْلِكُ بِالْبَيِّنَاتِ وَ يَهْلِكُ أَتْبَاعُهُ بِالشُّبُهَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :6

امام باقر (ع ) فرمود: اولين كسيكه دروغگو را تكذيب كند خداوندعزوجل است ، سپس دو فرشته كه با او هستند، سپس خود او هم ميداند كه دروغگو است .

7- عَلِيُّ بْنُ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّالْكَذَّابَ يَهْلِكُ بِالْبَيِّنَاتِ وَ يَهْلِكُ أَتْبَاعُهُ بِالشُّبُهَاتِ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :7

عمر بن يزيد گويد: شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: دروغگو با برهانهاىروشن هلاك گردد، و پيروانش ‍ بوسيله شبهات .

توضيح :

فيض (ره ) گويد: مقصود از (كذاب ) و دروغگو در اينجا مدعى رياست است چون او با علم ودانائى بجهل خود خلاف واقع گويد: و پيروانش بسبب حسن ظن و خوش بينى باو واحتمال راستگوئيش دچار اشتباه شوند.

8- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ أَبِى نَجْرَانَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍقَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ آيَةَ الْكَذَّابِ بِأَنْ يُخْبِرَكَ خَبَرَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَالْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَإِذَا سَأَلْتَهُ عَنْ حَرَامِ اللَّهِ وَ حَلَالِهِ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ شَيْءٌ
اصول كافى جلد 4 صفحه :36 رواية :8

معاويه بن وهب گويد: شنيدم از امام صادق عليه السلام كه ميفرمود: نشانه دروغگو اينستكه از آسمان و زمين و مشرق و مغرب خير ميدهد، ولى آنگاه كه از حرام وحلال خدا از او بپرسى چيزى نزد او نيست كه پاسخ دهد.

اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد چهارم

*باب پيروى از هواى نفس*

بَابُ اتِّبَاعِ الْهَوَى

*باب مكر و بيوفائى و فريبكارى*

باب المكر و الغدر و الخديعه

*باب دروغ*

بَابُ الْكَذِبِ

باب پيروى از هواى نفس

باب مكر و بيوفائى و فريبكارى

باب دروغ