مقصد هفتم: آداب زيارت بعضى از مشاهد مشرفه

بدان كه: نفوس قويه قدسيه، خصوصا نفوس مقدسه انبيا و ائمه - عليهم السلام - هرگاه از ابدان شريفه خود رحلت نمودند و دست از بدن برداشتند و صعود به عالم بالانمودند، نهايت احاطه و غايت استيلا بر اين عالم از براى ايشان حاصل مى‏شود.و تمامى‏امور اين عالم در نزد ايشان منكشف و ظاهر مى‏گردد.و تمكن از تصرف و تاثير در اين‏عالم از براى ايشان حاصل مى‏شود.پس هركه به قبور مطهره ايشان حاضر شد به جهت‏زيارت، ايشان بر او مطلع مى‏گردند و از احوال زوار مرقد منورشان استحضار تام دارند.

و سؤالات و تضرعات و توسلات ايشان را مى‏شنوند.و نظر به رافت و مهربانى ايشان‏نسبت‏به مخلصان، نسيم الطاف ايشان بر ايشان مى‏وزد.و رشحات انوارشان بر ايشان‏افاضه مى‏شود.و پرتو التفاتشان بر ايشان مى‏افتد.پس دامن شفاعت‏بر ميان مى‏زنند و ازخدا طلب حوائج ايشان را مى‏كنند.و از درگاه الهى مسئلت‏بر آمدن مطالب و آمرزش‏گناهان ايشان را مى‏نمايند.و همين سر است در ترغيب به زيارت پيغمبر - صلى الله عليه‏و آله - و ائمه - عليهم السلام - .

علاوه بر اينكه: در زيارت ايشان، اظهار اخلاص وتجديد عهد ولايت است.و باعث‏سرور ايشان و رواج امرشان و غمناكى دشمنان ايشان‏است.چگونه زيارت ايشان افضل طاعات و اقرب قربات نباشد؟ و حال اينكه زيارت‏مؤمن از اين جهت كه مؤمن است‏باعث اجر عظيم و ثواب جزيل است.

و در شريعت مطهره، ترغيب بسيار و تاكيد بى‏شمار در خصوص آن وارد شده.و ازاين جهت طريقه هر طايفه بر اين جارى شده كه به زيارت مردگان خود روند.و هرگاه‏ثواب زيارت مؤمنى چنين باشد پس چگونه خواهد بود زيارت كسى كه خدا او را از هرخطايى معصوم ساخته! و از رجس و گناه، پاك و مطهر گردانيده! و او را بر همه خلايق،مبعوث كرده و حجت‏بر عالميان فرموده! و او را امام مؤمنين و مقتداى مسلمين‏پسنديده! بلكه به جهت او آسمان و زمين را آفريده و او را راه و صراط و دليل و نور وضياء خود قرار داده و امين بر مملكت‏خود و خليفه در ميان بندگان خود كرده! و مخفى نماند كه: اخبار بى‏حد، و احاديث لا تعد (بى‏شمار) در فضيلت زيارت‏قبور مطهره و مراقد منوره ايشان رسيده.

حضرت پيغمبر - صلى الله عليه و آله - فرمود كه: «هر كه زيارت كند قبر مرا بعد ازوفات من مثل كسى است كه هجرت كند به سوى من در حيات من.پس اگر استطاعت‏به‏زيارت آمدن مرا نداشته باشى بر من سلام كنيد كه سلام شما بر من مى‏رسد» . ⁽¹⁾

و نيز همان حضرت به اميرمؤمنان فرمود: «يا ابا الحسن! به درستى كه خداى - تعالى - قبر ترا و فرزندان ترا بقعه‏هايى كرده است از بقعه‏هاى بهشت، و عرصه‏اى از عرصه‏هاى‏آن، و دلهاى خلق و برگزيدگان بندگان خود را مايل به آنها ساخته تا خوارى و اذيت درراه شما را متحمل شوند و قبور شما را تعمير كنند.و بسيار به زيارت ايشان آيند به جهت‏تقرب به خدا و دوستى پيغمبر او.يا على! اين طايفه مخصوص‏اند به شفاعت من.و واردمى‏شوند بر حوض من.و ايشان‏اند زيارت كنندگان من و همسايگان من فرداى قيامت دربهشت.يا على! هر كه تعمير كند قبرهاى ايشان را و محافظت كند آنها را مانند كسى است كه يارى كرده است‏سليمان بن داود را بر تعمير بيت المقدس.وهركه زيارت كند قبور ايشان را معادل است‏با هفتاد حج‏بعد از حجة الاسلام.و ازگناهان خود بيرون مى‏آيد تا حين مراجعت از زيارت شما مثل روزى كه از مادر متولدشده.بشارت باد ترا يا على! و بشارت ده دوستان خود را به نعمتهايى كه هيچ چشمى‏نديده و هيچ گوشى نشنيده و به خاطر احدى خطور نكرده.و ليكن جماعتى از اراذل‏مردمان سرزنش خواهند كرد زيارت كنندگان قبور شما را همچنان كه سرزنش و عيب‏مى‏كنند زن زانيه را به زنا.ايشان‏اند بدترين امت من كه نمى‏رسد به ايشان شفاعت من ووارد نمى‏شوند بر حوض من‏» . ⁽²⁾

و حضرت امام جعفر صادق - عليه السلام - فرمود كه: «هرگاه يكى از شما در مدت‏عمر خود حج كند و زيارت نكند حسين بن على - عليه السلام - را هر آينه خواهد بودتارك حقى از حقوق پيغمبر - صلى الله عليه و آله - ، زيرا كه: حق حسين فريضه‏اى‏است از خدا، واجب بر هر مسلمى‏» . ⁽³⁾

و حضرت امام رضا - عليه السلام - فرمود كه: «هر امامى را عهدى است در گردن‏دوستان و شيعيان خود.و به درستى كه: از تمام وفاى به عهد ايشان، زيارت قبور ايشان‏است.پس هر كه زيارت ايشان را از روى رغبت و از راه تصديق به آنچه گفته‏اند كندهمه ايشان شفيعان ايشان خواهند بود در روز قيامت‏» . ⁽⁴⁾

و اخبار در فضيلت زيارت پيغمبر - صلى الله عليه و آله - و ائمه معصومين خصوصا زيارت حضرت سيد الشهداء - عليه السلام - و حضرت امام رضا - عليه السلام - و افضل‏بودن زيارت ايشان از حج و عمره و جهاد، بى‏حد و نهايت است.

فصل: ثواب و فضيلت زيارت

چون فضيلت زيارت ايشان و سر ايشان را شناختى و بزرگى و جلالت قدر ايشان رادانستى پس بايد در هنگام دخول ايشان و ورود بر مراقد منوره و مشاهد مشرفه ايشان‏نهايت تواضع و فروتنى، و غايت تخضع و شكستگى كنى.و در دل خود عظمت‏شان وجلالت قدرشان را مستحضر گردى.و متذكر حق عظيم ايشان و سعيشان در ارشاد مردم‏و رواج دين الهى شوى.

پس چون به نزديك مدينه منوره رسى و چشم تو بر ديوارهاى آنجا افتد متذكر شو كه: اين شهرى است كه خدا آن را از براى پيغمبر خود اختيار كرده.ولايتى است كه: درآنجا اساس شريعت‏برپا شده.و واجبات و مستحبات در آنجا قرار داد گشته.و در آنجاپيغمبر خدا با دشمنان دين جهاد نموده و دين خدا را ظاهر كرده.و تا حين وفات درآنجا ساكن بوده.و تربت مقدس او در آنجا قرار يافته.

و چون به كوچه و بازار آن تردد كنى قدمهاى همايون سيد انس و جان - روحى فداه - را ياد آور و تامل كن كه: هيچ موضعى نيست كه تو قدم مى‏گذارى مگراينكه جاى قدم عزيز اوست.پس پاى مگذار مگر به سكينه و وقار.و متذكر باش طريق‏راه رفتن آن سرور را.و سكينه و وقار و خضوع و تواضع او را از براى پروردگار.و به‏خاطر آور آنچه در سينه او از علوم اولين و آخرين و اسرار حضرت رب العالمين بوده.

و ياد آور رفعت‏شان او را نزد خدا، حتى اينكه نام خود را با نام او قرين ساخته و كلام‏عزيز خود را بر او نازل فرموده، و حضرت روح الامين و ساير ملائكه مقربين را به‏خدمت او فرستاده، و منع فرموده كه: كسى آواز خود را بالاى آواز او بلند سازد.و يادآور كسانى كه به شرف ملازمت او مشرف گشتند و سعادت خدمت او را دريافتند.وتاسف خور بر محرومى خود از اين سعادت عظمى.و تضرع كن به سوى خدا كه درآخرت از صحبت آن حضرت ترا محروم نسازد.و اميدوار باش از آنجا كه خدا ايمان‏به او را روزى تو ساخته و ترا از وطن خود به زيارت او برانگيخته.

و چون داخل مسجد آن حضرت شوى بدان كه: اول موضعى كه فرايض الهيه درآن به پا داشته شده است آن عرصه مطهره است، و آنجا مكان افضل خلق الله است درحيات و ممات.

و چون به جهت زيارت او بر در ايستادى، در نهايت‏خضوع و خشوع بايستى.و او را زنده تصور كنى.و نزديك قبر مطهر منور بروى، زيرا فرق ميان حيات و ممات ايشان‏نيست.پس بدان كه: او مطلع است‏بر حضور تو، و زيارت تو و سلام به او مى‏رسد.پس‏شخص مقدس او را در خيال خود متصور سازى و او را در مقابل خود بر تخت عظمت‏و جلال نشسته تصور كنى و عظمت و رتبه او را در دل خود حاضر كنى.

و چون از زيارت او فارغ شوى، به نزد منبر مطهر رو و دست‏خود را بر آن بكش وتضرع و زارى كن و حاجت‏خود را عرض كن.و بالا رفتن پيغمبر - صلى الله عليه و آله - را بر آن منبر تصور كن كه مهاجرين و انصار در پاى آن منبر چشمها بر جمال مباركش‏دوخته و او به فصيح‏تر زبانى به حمد الهى و ارشاد مردم و مسائل حلال و حرام اشتغال‏دارد.و از خدا مسئلت نما كه: در روز جزا تو را از او جدا نكند.

و چون به زيارت امير مؤمنان و سرور متقيان روى چون داخل ارض اقدس نجف‏شوى متذكر شو كه آن وادى سلام، و موضع ارواح مؤمنان است.و خداى - تعالى - آن‏را اشرف بقاع روى زمين كرده.و هيچ مؤمنى نيست مگر اينكه بعد از موت، روح او به‏آنجا مى‏آيد و با ساير مؤمنين قرين بوده، به تنعم مشغول است تا در روز قيامت كبرى به‏خانه كرامت عظمى داخل گردد.و آن زمينى است كه خدا آن را مدفن وصى پيغمبرخود كرده بعد از آنكه مدفن آدم ابو البشر و نوح شيخ المرسلين بود.

و آن حضرت ضامن شده كه: هر كه در جوار او باشد شفاعت كند.پس، از خدا طلب‏كن كه خدا روح ترا به آنجا برد و ترا در زمره مؤمنين كند و آنجا را مدفن تو سازد تا درجوار مولاى خود دفن شده به شفاعت او فائز گردى.و چون به زيارت آن حضرت‏ايستادى متذكر رفعت‏شان و بزرگى قدر آن حضرت شو و قدر و مرتبه او را در نزد خداو پيغمبر ياد آور و آدابى كه در زيارت پيغمبر - صلى الله عليه و آله - مذكور شدمراعات كن.

و چون وارد زمين كربلا شوى به جهت زيارت سيد الشهدا روحى فداه ياد كن كه‏آن، زمينى است كه در آن فرزند رسول خدا را با فرزندان و ياران و خويشان شهيدكردند.و اهلبيت و حرم او را در آنجا به اسيرى بردند.پس محزون باش و داخل آن‏زمين مشو مگر ژوليده و غبار آلوده، شكسته دل و غمناك و گريان.

و حرمت و كرامت آن زمين را مستحضر شو و بدان كه: آن زمينى است كه خدا درآن شفا قرار داده.و دعا را در آنجا مستجاب فرموده.و در روز قيامت آن را بلندترين‏بقعه‏هاى بهشت‏خواهد ساخت.

و چون داخل «حاير» مقدس شوى به جهت زيارت، و چشم تو بر ضريح مقدس‏آن سرور افتد و ضريح اصحاب او كه در دور او شهيد گشته و در يك موضع در جوار او جمع شدند پس اشخاص ايشان را در خاطر خود ممثل ساز.و وقايع ايشان راياد آور.و بلا و محنتهايى كه بر ايشان روى داده متذكر شو.و حضرت ابا عبد الله‏الحسين - عليه السلام - را تصور كن كه در عرصه كربلا ايستاده و يك به يك اصحاب به‏خدمت آن جناب مى‏رسند و مى‏گويند:

«السلام عليك يا ابا عبد الله‏»

و اذن جهادمى‏گيرند و حضرت، ايشان را اذن مى‏دهد و هر يك تنها خود را به ميدان مى‏اندازد.ومى‏زنند و مى‏كشند تا در راه او شهيد مى‏گردند.و چون از حيات خود مايوس مى‏شوند به‏آواز بلند فرياد مى‏كنند كه:

«ادركنى يا ابا عبد الله‏».

و آن شهسوار ميدان شجاعت، و يكه‏تاز معركه شهادت به سرعت‏بر سر او مى‏تازد و او را از ميدان مى‏ربايد و به ساير شهداملحق مى‏سازد.

و امثال اين وقايع را به خاطر آور و حزن و اندوه خود را تازه مى‏ساز و آرزومى‏كن كه: كاش در اين زمين با ايشان مى‏بودى.و بگو:

«يا ليتنى كنت معهم فافوز فوزا عظيما».

يعنى: اى كاش من با ايشان بودمى تا به رستگارى عظيم فايز گشتمى.

پس ساير آداب را - چنان كه مذكور شد - مراعات كن.

و همچنين در زيارت هر يك از ائمه - عليهم السلام - جلالت قدر هر يك رامتذكر شو.و حقوق او را ياد آور.و آنچه مناسب مقام است‏به خاطر گذران تا زيارت‏تو قبول، و به مرتبه زائرين فايز گردى.

رزقنا الله و اياكم شفاعتهم يوم الورود بحق الملك الودود.