تفاوت درجات معصومان

ش12) عصمت قبل از نبوتيا امامت با عصمت بعد از آن چه فرقى دارد؟

به عقيده ما شيعيان،تمامى پيامبران و امامان(عليهم السلام) چه پيشاز نبوت و امامت و چه پس از آن، داراى عصمتبوده اند ويژگى هاى عصمت در اين دو مرحلهزمانى، تفاوت چندانى با يكديگر ندارد. البتهروشن است كه برخى از مراتب عصمت ـ يعنى عصمت دردريافت وحى و نيز عصمت در ابلاغ و تبيين معارفوحيانى ـ پيش ازنبوت و امامت قابل طرح نيست;اما عصمت از گناه و خطا و نيز عصمت دراعتقادات، تمام دوران زندگى معصومين را پوششمى دهد. براى فهم بهتر مطلب، توضيح دو نكته ضرورىاست

ش 1) عصمت قبل از نبوت وامامت، گستره وسيعى دارد و سالهاى آغاز زندگىرا نيز در برمى گيرد. پرسشى كه در اينجابايد بدان پرداخت اين است كه قبل از رسيدن بهسنّ تكليف، گناهى قابل تصور نيست، پس چگونه مى توانسخن از عصمت به ميان آورد؟

در پاسخ بايد گفت(118)كه هر چند در انسانهاى معمولى، آمادگى براىپذيرش تكاليف الهى از حدود نه يا پانزده سالگىآغاز مى شود، اما مى توان نسبت بهانسانهاى مختلف، زمان تكليف را متفاوت دانست.بى شك، همه ما افراد خرد سالى را سراغ داريمكه از نظر رشد عقلى و شناخت و آگاهى و قدرتتصميم گيرى، با افراد بزرگسال برابرى مى كنند.حال اگر اين افراد، قبل از سنين متعارف بهتكليف مى رسيدند، نه محال عقلى لازم مى آمدو نه با عدل و حكمت الهى منافات داشت التبهمشيّت الهى بر اين قرار گرفته است كه از اينتفاوتها و ويژگيهاى فردى چشم پوشى شود و زمانتكليف همه انسانها، يكسان تلقّى گردد; امادرباره پيامبران و امامان، كه راهنماى مردمانو حجت الهى اند، وضعيّت به گونه اى ديگراست، و باريابى گروهى از آنان به مقام نبوت وامامت در سنين خردسالى، مهر تأييدى بر تكليفپذيرى آنان در آن سنين به شمار مى آيد.چنانكه به فرموده قرآن كريم، حضرت عيسى و يحيى(عليهمالسلام) در كودكى به پيامبرى رسيدند.(119)وبراساس روايات و شواهد مسلّم تاريخى، عده اىاز ائمه شيعه، در خردسالى، مسئوليت امامت ورهبرى امت را به عهده گرفتند.(120)م

ش2) عصمتِ پس از نبوت وامامت، به دلايلى كه در جاى خود مطرح گرديده،اختيارى است و ريشه در شايستگى هايى داردكه با تلاش خود معصومان(عليهم السلام) به دستآمده است. اما عصمت پيش از نبوت و امامت، اگرهم غير اختيارى باشد، نقصى براى آنان به حسابنمى آيد; زيرا ملاك برترى معصومين، عصمتاختيارى در سنين بزرگسالى است، و عصمت درخردسالى، پاداش قبل از عمل به شمار مى آيد

«وقتى خداوند مى داندكه فردى در آينده زندگى خود، چه مسيرى راانتخاب مى كند، به ميزان انتخاب او و تلاشمداوم آينده اش، او را از نخستين روز زندگىمورد لطف و عنايت قرار مى دهد و از لغزشهامصونش مى دارد.»(121)م