و صريح الفاظ روايات خود گرفته بودند و حتی حاضر نبودند لفظی تغيير كند. كار جمود به آنجا كشيده شده بود كه اگر لفظی به جای لفظ ديگر قرارمیگرفت در شگفت میشدند و فهمشان از درك آن معنی كوتاهی میكرد " .كتاب مبسوط شيخ طوسی يك كتاب تفريعی و اجتهادی است . ظاهرا اولينكتاب فقهی تفريعی است كه فروعی در آن طرح و حكم آنها از اصول استخراجشده است . كلام شيخ در مبسوط میرساند كه شيعه در عصر شيخ يك دوره جمودیرا در فقه طی میكرده است . شجاعت ادبی شيخ طوسی در عصر خود نياز به تحولی در فقه و اجتهاد را احساس میكند ومانند موارد مشابه ، بر آوردن چنين نيازی بدون ( به اصطلاح امروز ) سنتشكنی و جريان بر خلاف عادت مالوف ميسر نيست . بنابر اين شجاعت عقلی وادبی ضرورت میيابد و شيخ با شجاعتی كه مخصوص شخصيتهای برجستهای از طرازخود اوست با نوشتن كتاب مبسوط چنين گامی را برمیدارد و فقه و اجتهادشيعه را وارد مرحله جديدی میكند . شيخ با اين عمل خود اولا ثابت كرد كه از ضميری آگاه برخوردار است ونياز عصر خويش را درك میكند . ثانيا ثابت كرد كه از موهبت شجاعت عقلی و ادبی بهرهمند است ، او ازكسانی نيست كه فقط نياز را احساس كند ولی جرئت اقدام را نداشته باشد ،با جرات و جسارتی كم نظير اين گام خطير را برمیدارد . |
