12- تاليفات آية الله العظمى اراكى
آثار قملى مرحوم آيةاللهالعظمى اراكى ويژگيهايى دارد:
1- مانند صلاة و درر استادشان مرحوم آيةاللهالعظمى شيخ عبدالكريم يزدىحائرى از حشو و زائد خالى، و با عباراتىكوتاه مطالب علمى دقيق بيان شده است.
2- تقريبا تمام آثار ايشان، با نظر به افادات و افاضات استادشان بوده، و درحقيقت مطالب استاد، اصل، و نظرات خودايشان به منزله حاشيه و تعليقهو توضيح و تفسير نظرات استادشان بوده است.
3- با اينكه ممكن استيك اديب عرب زبان برخى از عبارات عربى ايشانرا نپسندد اما در عين حال عبارات ايشان سليس، روان، مفهوم و بدون اغلاق است.
4- برخى از رسالهها و يادداشتهايى كه به زبان فارسى نوشتهاند احيانا شاملعباراتى زيبا و اديبانه است. آرى كسى كه دركودكى سواد دار شدن را با نوشتنگلستان سعدى آغاز و تكميل كرده است. بايد آثار قلمى او اينچنين باشد.
تاليفات:
- رسالة فىالارث (عربى) در سال 1413ق در 245 صفحه وزيرى توسطمؤسسه در راه حق قم به چاپ رسيده است.
آغاز: بسم... و بعد فهذا مختصر فى احكام الارث و مسائله و هو مرتب علىمقدمه وستة فصول... .
مقدمه در بيان مصارف تركه ميت. (شش مصرف)
فصل اول در مقتضى ارث و موانع آن.
فصل دوم در عول و تعصيب.
فصل سوم در مساله حجبالاخوة.
فصل چهارم در بيان حرمان زوجه از بخشى از ميراث.
فصل پنجم حكم عقد غير دائم از حيث ارث.
فصل ششم در ميراث خنثى.
آيةالله اراكى در يكى از مصاحبههاى خود فرمودهاند: حاج شيخ در اراكبحث ارث داشتند كه من نوشتهام و ظاهرا همينرساله منظور بوده است.
- رسالة فى نفقهالزوجه (عربى) در سال 1413 در 50 صفحه وزيرى در قمضميمه رساله قبل چاپ شده است.
آغاز: بسم.... و بعد فهذا مختصر فى احكام نفقة الزوجة علىالزوج و فيهمطالب (پنج مطلب).
- المكاسبالمحرمة (عربى) در زمان حيات استادشان مرحوم حاج شيخعبدالكريم يزدى متوفاى 1355 تاليف شده. درسال 1413ق در 265 صفحهوزيرى توسط مؤسسه در راه حق قم به چاپ رسيده است.
آغاز: بسم... القول فىالربا و هو قسمان... .
مسائلى كه در اين كتاب مطرح شده به اين شرح است:
ربا در قرض; در پنج مقام بحثشده است.
ربا در معاملات; در شش مقام بحثشده است.
رشوه; در چهار مقام بحثشده است.
معونةالظالمين; در چهار مقام بحثشده است.
تصوير ذوات ارواح; در چهار مقام بحثشده است.
سحر; در سه مقام بحثشده.
غناء; در پنج مقام بحثشده.
غيبت; در هفت مقام بحثشده.
تكسب بما يجب علىالانسان فعله; در سه مقام بحثشده.
از امتيازات اين كتاب اين است كه در هر بحث ابتدا همه روايات آن نقلو شمارهگذارى و در طول بحثبه آنها اشاره شدهاست مانند برخى كتابهاى فقهىشيخ بهايى. كه كل روايات قابل اعتماد را در آغاز نقل و سپس به بحث در جوانبمسالهمىپرداخته است.
- رسالة فىالخمس (عربى) در زمان حيات استادشان مرحوم حاج شيخعبدالكريم يزدى متوفاى 1355 تاليف شده. درسال 1413 در سى صفحه ضميمهرساله قبل چاپ شده است.
آغاز: بسم... مسائل متعلقة بالخمس، الاولى هل هوفى ارباحالمكاسب... .
اين رساله فقط شامل چهار مساله است.
خمس در ارباح به عين تعلق مىگيرد يا به ذمه.
در حكم مالى كه از غير معتقد به خمس به انسان منتقل مىشود.
موضوع خمس در ارباح.
بعضى مباحث مربوط به مؤنه شامل چهار بحث... .
- كتابالبيع (عربى) در زمان حيات استادشان تاليف شده. جلد اول درسال 1415 در 512 صفحه وزيرى توسط مؤسسهدر راه حق قم چاپ شده.
آغاز: بسم... و بعدالبيع و هو فى الاصل... .
مباحث اين كتاب به ترتيب كتابالبيع شيخ انصارى رضوانالله تعالى عليهمىباشد.
- كتابالبيع جلد دوم (عربى) در زمان حيات استادشان تاليف شده. و در402 صفحه وزيرى در سال 1415 توسط مؤسسهدر راه حق قم چاپ شده است.
آغاز: بسم... مسالة لاخلاف فى اصل ثبوتالولاية... .
مباحث اين جلد هم به ترتيب كتابالبيع شيخ انصارى رضوانالله تعالى عليهمىباشد.
پايان كتابالبيع: هذا جملة ما استفدته فى هذهالمسالة من بحث مولاناالاستاذ اطالالله تعالى افاداته.
بحث نقد و نسيه و احكام قبض كه جاى اصلى آن بعد از خيارات استضميمه اين جلد چاپ شده است و در پايانش آمده:«هذا اخر ما استفدنا من بحثمولانا و امامنا الاستاذالاعظم ملاذالعرب و العجم آيةالله فىالعالم الحبرالعليمالحاجالشيخعبدالكريم اليزدى الحائرى اطالالله علينا بركات انفاسهالقدسيةبمحمد و آله خيرالبرية.
«اللهم طهر نفوسنا و حسن اخلاقنا و اصلح جوارحنا و تقبل منا بكرمكوجودك و طولك و فضلك و بحرمة محمد و آلهالاقدسين الاطهرين صلواتكعليه و عليهم اجمعين و كان ذا فىالاربعاءالعاشر من شهر رجبالمرجب من سنة1346والحمد لله اولا و اخرا و باطنا و ظاهرا.
و قد كتبه بيمناهالداثرة مؤلفهالضعيف محمدعلىالشريف عفىالله عنه و عنوالديه و استاده جرائمهم.»
توجه داشته باشيد كه تاريخ 1346 تاريخ پايان تاليف خيارات است كه حتمامكاسب محرمه و كتابالبيع قبل از آننگاشته شده است و همه اين مباحثباتوجه به افادات استادشان نيز بوده است.
كلمه «الشريف» كه آيةاللهالعظمى اراكى در مورد خود به كار بردهاند ظاهرا ازاين جهت است كه مادر ايشان علويه بودهاند.
- رسالة فىالاجتهاد والتقليد (عربى) در سال 1342 تاليف شده. و در 85صفحه ضميمه جلد دوم كتابالبيع چاپ شدهاست.
آغاز: بسم... «و بعد اعلم انه لم يذكر هذان اللفظان فى آية او رواية... .
انجام: الحمدلله اولا و اخرا و ظاهرا و باطنا والسلام على محمدو آلهالطاهرين فى 4 رجبالحرام من 1342.»
- الخيارات (عربى) تاريخ پايان تاليف 1345ه .ق. و تاريخ پايان تاليفاحكام نقد و نسيه و احكام قبض كه دنبال همين جلدبوده اما در چاپ دنبالكتابالبيع قرار گرفته سال 1346 مىباشد. خيارات در 619 صفحه وزيرى توسطمؤسسه در راه حققم در سال 1414ه .ق به چاپ رسيده است.
آغاز: بسم... «البحث فىالخيار و اقسامه... .»
انجام: هذا بعضالكلام فىالخيارات و احكامها على حسب ما وفقنىاللهتعالى لكتابة ما استفدته من بحثشيخى و استاذىادامالله بقاه و الحمدللهو صلىالله على محمد و آله و كان تحرير هذا فى يوم الاحدالتاسع عشر من شهرذىالحجةالحراممن سنة 1345.
- كتابالطهارة (عربى) شرح عروةالوثقى است كه در زمان حيات صاحبعروه متوفاى 1338 نگاشته شده، و شايد اولينشرح بر عروةالوثقى باشد. در 712صفحه وزيرى توسط مؤسسه در راهحق قم در سال 1415 به چاپ رسيده است.
آغاز: بسم... قال فىالعروةالوثقى: فصل فىالمياه... .
انجام: مساله 12: اذا توقف التطهير على بذل مال وجب... .
اين جلد شامل اين مباحث عروةالوثقى است:
فصل فىالمياه (شامل بحثهاى مربوط به اقسام آبها)
فصلالنجاسات (شامل نجاسات دوازدهگانه)
فصل فى كيفية تنجس المتنجسات.
فصل فى احكامالنجس و المتنجس.
- كتابالطهارة جلد دوم (عربى) شامل بحث دماءثلاثه. در 185صفحهوزيرى توسط مؤسسه در راه حق قم در سال 1415چاپ شده است.
آغاز: بسم... «الكلام فىالدماءالثلاثة... .»
انجام: «نعم لو فرض فى ما نحن فيه كون الغسل مستلزما لتلويث المسجدصار باطلا لكونه حنيئذ علة للتلويث المحرم.»
- رساله فىالدماءالثلاثه و احكامالاموات واليتمم. اين رساله تقريرات بحثآيةاللهالعظمىحاجسيدمحمدتقىخوانسارىاست. تاريخ تاليفنيمهاولآن:1366.
آغاز: بسم.... و بعد «فهذا تقرير بحث آيةالله فىالعالمينالسيدمحمدتقىالموسوى الخوانسارى دام ظله فىالدماءالثلاثةبقلم الآثم الفانىمحمدعلىبن احمدالفراهانى عفى عنه و عن والديه... .»
انجام بحث دماء ثلاثة: «والحمدلله اولا و آخرا و باطنا و ظاهرا هذا آخر ماوفقناالله لتحريره من مسائلالدماءالثلاثة و كانالفراغ من تحريره بيد مؤلفه الاثمالجانى محمدعلىبن احمدالفراهانى عفى عنهما فىالليلةالسابعة و العشرينمنذىالقعدةالحرام من سنة1366.»
اين قسمتبه ضميمه بحث احكام اموات و بحث تيمم كه احتمال مىدهيماين دو بحث هم از تقريرات مرحوم خوانسارىرضوانالله تعالى عليه باشد مجموعادر 308 صفحه ضميمه جلد دوم كتابالطهارة چاپ شده است.
- حاشيه بر عروةالوثقى. اين حاشيه نتيجه مباحثات آيةاللهالعظمى اراكىو مرحوم آيةاللهالعظمى حاج سيدمحمدتقىخوانسارى است و در زمان آقاىخوانسارى به نام ايشان و در دوران اخير مرجعيت آيةاللهالعظمى اراكى به نام ايشانچاپشده است.
- تعليقة على دررالفوائد (عربى) در زمان حيات استادشان تاليف شدهاست. به ضميمه دررالفوائد در سال 1408 توسطانتشارات جامعه مدرسين قمچاپ شده است.
آغاز: بسم... «الحمدلله ربالعالمين... و بعد فهذه نبذ منالمطالب استفدتهامنبحثشيخالطائفةالامامية ورئيسهممولاناآيةاللهالحاجالشيخ عبدالكريم اليزدىالحائرى حين بحثه عنالاصول و قد ابزرتها بصورة التعليقة على كتابهالمستطابالمسمى بالدرر و ارجو منالله سبحانه ان يمن على بالاتمام و التسديد و انى و انكنت غير اهللهذاالشانلقلةالاستعداد مضافا الى ضيقالوقت ولكن اعتمادى علىتوجه الحضرة المقدسة الفاطمية و العتبةالمطهرة المعصوميةعلى ساكنها و آبائهاالاطهار و اخيها و ابنائهالمعصومين الابرار آلافالتحية و التسليم من ربالبريةحيث اتفق ذلك فىجوار تلكالبقعة المنورة مع توسلى باذيال لطفهم فان جاءمطلوبا كان من بركات تلكالقبهالمنورة و الافمن سوء حظى وقلة استعدادى... .»
انجام: يصيرالنسبة بينه و بينالثانى عموما مطلقا.
- رسالة فىالاجتهاد والتقليد (عربى) تاريخ تاليف 1357. تقريرات درساستادشان آيةاللهالعظمى حائرى است. ضميمهكتاب قبل در 30 صفحه چاپشده است.
آغاز: بسم... و بعد «فهذا كتبهالعبد محمدعلى العراقى عفى عنه و عن والديهفى مباحث الاجتهاد و التقليد من افاداتآيةالله فىالعالمين الحاج الشيخعبدالكريم الحائرى اليزدى اعلىالله مقامه و رفع فى الخلد اعلامه متوسلا باذيالاهلبيت(العصمة و الطهارة صلواتالله عليهم اجمعين) فان جاء محمودا فمنبركاتهم صلواتالله عليهم و الافمن سوء حظى وسقوطى عن درجةالقبول و لاحول و لا قوة الا بالله العلى العظيم... .
انجام: وقد فرغ من تحريره مقرره العبد محمدعلى العراقى عفى عنه و عنو الديه فىالخامس من شهر جمادىالثانيهمنالسنة 1357.
- رسالة فى اثبات ولاية مولانا اميرالمؤمنين. اين رساله تقرير بخشى ازمطالبى است كه استادشان حاج شيخ عبدالكريمحائرى هنگامى كه در اراك بهمنظور گفتن يك دوره اصول عقايد براى مردم منبر مىرفته در اين زمينه گفته است.
آغاز: بسم... اعلم ان مناقب علىبن ابىطالب.
انجام: «مثل قضيةالحاج علىالبغدادى... و قد حكاه الاستاذ و من عليهالاعتماد ادامالله ايام افاداته الحاج الشيخ عبدالكريماليزدى الذى هذهالتقريراتالتى يكتبهالحقير مكتسبة من افادات منبره... و تاريخ كتابةالسيدالمزبور الحكاية...عشرةالسبعين بعد الالف و ماتين.»
- تقرير بحث استادشان مرحوم آيةالله شيخ محمدسلطانالعلما. اين تاليف(در اصول فقه ظ) و به اندازه معالم الاصولاست و چاپ نشده.
- كتابالنكاح. تقريرات درس استادشان مرحوم حاج شيخ عبدالكريمحائرى است. چاپ نشده. زيرا تقريرات همين درسكه توسط شاگرد ديگر ايشانمرحوم آيةالله حاج ميرزامحمود آشتيانى نوشته شده چاپ شده است.
كتابالنكاح 358صفحه وزيرى به خط خود ايشان است كه در پايان آنآمده: قد وقعالفراغ من تحريرها فىالسبتالعاشرمن شعبانالمعظم من سنة1348 و صلىالله على نبينا و آله الطاهرين.
- كتاب الصلاة. تقريرات درس استادشان مرحوم حاج شيخ عبدالكريمحائرى است چاپ نشده. زيرا صلاة مرحوم حاجشيخ عبدالكريم حائرىبه قلم خود ايشان در يك جلد و نيز تقريرات درس صلاة ايشان به قلمشاگرد ديگرشان مرحومحاج ميرزا محمود آشتيانى در سه جلد چاپ شدهاست.
كتابالصلاة 453 صفحه وزيرى استبه خط خودشان، كه در دو مجلدصحافى شده است و از آغاز صلاة تاحثحكمالاجزاءالمنسية را دارد. در پاياننسخه آمده: «و اما القسمالذى يتدارك مع بقاءالمحل و يقضى مع انقضائهفهوامران: السجدةالواحدة و التشهد.»
- رسالهاى در صلاة جمعه و - يك دوره اصول فقه، (عربى) به ترتيب دررالاصول استادشان و بانظر به آن. تقريرات درسمرحوم آيةاللهالعظمى حائرى يزدى است كه در دو جلددر قم: توسط مؤسسه در راه حق چاپ شده است.
جلد اول مباحث الفاظ و قطع و ظن و شامل 700 صفحه است.
جلد دوم بقيه مباحث اصول فقه و حدود 500 صفحه است:
- تعليقاتى استبر جلد دوم كتاب قبلى كه ضميمه همان جلد دوم چاپشده است.
و - يك دوره اصول فقه (عربى) به ترتيب كفايةالاصول و با نظر بهآن كتاب.
جلد اول، در 188صفحه خشتى به خط خودشان.
جلد دوم: در 205 صفحه خشتى به خط خود ايشان.
اين دوره اصول هم در دو يا سه جلد چاپ خواهد شد.
- رساله كوچكى در ولايت تكوينى ائمهعليه السلام به زبان فارسى، در هفتصفحه رقعى.
اين رساله در همين كتاب كه در دستشما مىباشد چاپ شده است. آغاز:بسم... و بعد بدان ايدكالله فىالدارين... .
- استفتائات. (فارسى) در 264صفحه وزيرى در سال 1373شمسى در قمچاپ شده است اين كتاب شامل پاسخاستفتائاتى است كه تقريبا از تمام ابواب فقهاز آيةاللهالعظمى اراكى شده است.
- توضيحالمسائل. همان توضيحالمسائل امامخمينى رضواناللهتعالىعليهاست ك با فتاواى آيةاللهالعظمى اراكى تطبيقشده و مكرر به چاپ رسيده است.
و - المسائل الواضحة. ترجمه عربى توضيحالمسائل ياد شده است كه دردو جلد (جلد اول 362 صفحه وزيرى و جلد دوم194صفحه وزيرى) در قم درسال 1414 چاپ شده است.
- مناسك حج. (فارسى) همان مناسك حج امام خمينى-رضواناللهتعالى عليه- است كه با فتاواىآيةاللهالعظمىاراكىتطبيق، و درقم چاپ شدهاست.
- مناسك حج (عربى) كه در قم چاپ شده است.
- احكام جوانان (فارسى)
- زبدةالاحكام (عربى)
البته هفت كتاب اخير به مناسبت اينكه توسط آيةالله مصلحى و يا برخى ازفضلاى ديگر با فتاواى آيةاللهالعظمى اراكىتطبيق شده از تاليفات ايشان شمردهشده است نه اينكه به قلم خود ايشان باشد.
علاوه بر اينها يادداشتها و نيز رسالههاى كوچكى از ايشان در دست است كهبخش مهم آنها در همين كتاب چاپ شدهاست.
| | | |
12- تاليفات آية الله العظمى اراكى
آثار قملى مرحوم آيةاللهالعظمى اراكى ويژگيهايى دارد:
1- مانند صلاة و درر استادشان مرحوم آيةاللهالعظمى شيخ عبدالكريم يزدىحائرى از حشو و زائد خالى، و با عباراتىكوتاه مطالب علمى دقيق بيان شده است.
2- تقريبا تمام آثار ايشان، با نظر به افادات و افاضات استادشان بوده، و درحقيقت مطالب استاد، اصل، و نظرات خودايشان به منزله حاشيه و تعليقهو توضيح و تفسير نظرات استادشان بوده است.
3- با اينكه ممكن استيك اديب عرب زبان برخى از عبارات عربى ايشانرا نپسندد اما در عين حال عبارات ايشان سليس، روان، مفهوم و بدون اغلاق است.
4- برخى از رسالهها و يادداشتهايى كه به زبان فارسى نوشتهاند احيانا شاملعباراتى زيبا و اديبانه است. آرى كسى كه دركودكى سواد دار شدن را با نوشتنگلستان سعدى آغاز و تكميل كرده است. بايد آثار قلمى او اينچنين باشد.
تاليفات:
- رسالة فىالارث (عربى) در سال 1413ق در 245 صفحه وزيرى توسطمؤسسه در راه حق قم به چاپ رسيده است.
آغاز: بسم... و بعد فهذا مختصر فى احكام الارث و مسائله و هو مرتب علىمقدمه وستة فصول... .
مقدمه در بيان مصارف تركه ميت. (شش مصرف)
فصل اول در مقتضى ارث و موانع آن.
فصل دوم در عول و تعصيب.
فصل سوم در مساله حجبالاخوة.
فصل چهارم در بيان حرمان زوجه از بخشى از ميراث.
فصل پنجم حكم عقد غير دائم از حيث ارث.
فصل ششم در ميراث خنثى.
آيةالله اراكى در يكى از مصاحبههاى خود فرمودهاند: حاج شيخ در اراكبحث ارث داشتند كه من نوشتهام و ظاهرا همينرساله منظور بوده است.
- رسالة فى نفقهالزوجه (عربى) در سال 1413 در 50 صفحه وزيرى در قمضميمه رساله قبل چاپ شده است.
آغاز: بسم.... و بعد فهذا مختصر فى احكام نفقة الزوجة علىالزوج و فيهمطالب (پنج مطلب).
- المكاسبالمحرمة (عربى) در زمان حيات استادشان مرحوم حاج شيخعبدالكريم يزدى متوفاى 1355 تاليف شده. درسال 1413ق در 265 صفحهوزيرى توسط مؤسسه در راه حق قم به چاپ رسيده است.
آغاز: بسم... القول فىالربا و هو قسمان... .
مسائلى كه در اين كتاب مطرح شده به اين شرح است:
ربا در قرض; در پنج مقام بحثشده است.
ربا در معاملات; در شش مقام بحثشده است.
رشوه; در چهار مقام بحثشده است.
معونةالظالمين; در چهار مقام بحثشده است.
تصوير ذوات ارواح; در چهار مقام بحثشده است.
سحر; در سه مقام بحثشده.
غناء; در پنج مقام بحثشده.
غيبت; در هفت مقام بحثشده.
تكسب بما يجب علىالانسان فعله; در سه مقام بحثشده.
از امتيازات اين كتاب اين است كه در هر بحث ابتدا همه روايات آن نقلو شمارهگذارى و در طول بحثبه آنها اشاره شدهاست مانند برخى كتابهاى فقهىشيخ بهايى. كه كل روايات قابل اعتماد را در آغاز نقل و سپس به بحث در جوانبمسالهمىپرداخته است.
- رسالة فىالخمس (عربى) در زمان حيات استادشان مرحوم حاج شيخعبدالكريم يزدى متوفاى 1355 تاليف شده. درسال 1413 در سى صفحه ضميمهرساله قبل چاپ شده است.
آغاز: بسم... مسائل متعلقة بالخمس، الاولى هل هوفى ارباحالمكاسب... .
اين رساله فقط شامل چهار مساله است.
خمس در ارباح به عين تعلق مىگيرد يا به ذمه.
در حكم مالى كه از غير معتقد به خمس به انسان منتقل مىشود.
موضوع خمس در ارباح.
بعضى مباحث مربوط به مؤنه شامل چهار بحث... .
- كتابالبيع (عربى) در زمان حيات استادشان تاليف شده. جلد اول درسال 1415 در 512 صفحه وزيرى توسط مؤسسهدر راه حق قم چاپ شده.
آغاز: بسم... و بعدالبيع و هو فى الاصل... .
مباحث اين كتاب به ترتيب كتابالبيع شيخ انصارى رضوانالله تعالى عليهمىباشد.
- كتابالبيع جلد دوم (عربى) در زمان حيات استادشان تاليف شده. و در402 صفحه وزيرى در سال 1415 توسط مؤسسهدر راه حق قم چاپ شده است.
آغاز: بسم... مسالة لاخلاف فى اصل ثبوتالولاية... .
مباحث اين جلد هم به ترتيب كتابالبيع شيخ انصارى رضوانالله تعالى عليهمىباشد.
پايان كتابالبيع: هذا جملة ما استفدته فى هذهالمسالة من بحث مولاناالاستاذ اطالالله تعالى افاداته.
بحث نقد و نسيه و احكام قبض كه جاى اصلى آن بعد از خيارات استضميمه اين جلد چاپ شده است و در پايانش آمده:«هذا اخر ما استفدنا من بحثمولانا و امامنا الاستاذالاعظم ملاذالعرب و العجم آيةالله فىالعالم الحبرالعليمالحاجالشيخعبدالكريم اليزدى الحائرى اطالالله علينا بركات انفاسهالقدسيةبمحمد و آله خيرالبرية.
«اللهم طهر نفوسنا و حسن اخلاقنا و اصلح جوارحنا و تقبل منا بكرمكوجودك و طولك و فضلك و بحرمة محمد و آلهالاقدسين الاطهرين صلواتكعليه و عليهم اجمعين و كان ذا فىالاربعاءالعاشر من شهر رجبالمرجب من سنة1346والحمد لله اولا و اخرا و باطنا و ظاهرا.
و قد كتبه بيمناهالداثرة مؤلفهالضعيف محمدعلىالشريف عفىالله عنه و عنوالديه و استاده جرائمهم.»
توجه داشته باشيد كه تاريخ 1346 تاريخ پايان تاليف خيارات است كه حتمامكاسب محرمه و كتابالبيع قبل از آننگاشته شده است و همه اين مباحثباتوجه به افادات استادشان نيز بوده است.
كلمه «الشريف» كه آيةاللهالعظمى اراكى در مورد خود به كار بردهاند ظاهرا ازاين جهت است كه مادر ايشان علويه بودهاند.
- رسالة فىالاجتهاد والتقليد (عربى) در سال 1342 تاليف شده. و در 85صفحه ضميمه جلد دوم كتابالبيع چاپ شدهاست.
آغاز: بسم... «و بعد اعلم انه لم يذكر هذان اللفظان فى آية او رواية... .
انجام: الحمدلله اولا و اخرا و ظاهرا و باطنا والسلام على محمدو آلهالطاهرين فى 4 رجبالحرام من 1342.»
- الخيارات (عربى) تاريخ پايان تاليف 1345ه .ق. و تاريخ پايان تاليفاحكام نقد و نسيه و احكام قبض كه دنبال همين جلدبوده اما در چاپ دنبالكتابالبيع قرار گرفته سال 1346 مىباشد. خيارات در 619 صفحه وزيرى توسطمؤسسه در راه حققم در سال 1414ه .ق به چاپ رسيده است.
آغاز: بسم... «البحث فىالخيار و اقسامه... .»
انجام: هذا بعضالكلام فىالخيارات و احكامها على حسب ما وفقنىاللهتعالى لكتابة ما استفدته من بحثشيخى و استاذىادامالله بقاه و الحمدللهو صلىالله على محمد و آله و كان تحرير هذا فى يوم الاحدالتاسع عشر من شهرذىالحجةالحراممن سنة 1345.
- كتابالطهارة (عربى) شرح عروةالوثقى است كه در زمان حيات صاحبعروه متوفاى 1338 نگاشته شده، و شايد اولينشرح بر عروةالوثقى باشد. در 712صفحه وزيرى توسط مؤسسه در راهحق قم در سال 1415 به چاپ رسيده است.
آغاز: بسم... قال فىالعروةالوثقى: فصل فىالمياه... .
انجام: مساله 12: اذا توقف التطهير على بذل مال وجب... .
اين جلد شامل اين مباحث عروةالوثقى است:
فصل فىالمياه (شامل بحثهاى مربوط به اقسام آبها)
فصلالنجاسات (شامل نجاسات دوازدهگانه)
فصل فى كيفية تنجس المتنجسات.
فصل فى احكامالنجس و المتنجس.
- كتابالطهارة جلد دوم (عربى) شامل بحث دماءثلاثه. در 185صفحهوزيرى توسط مؤسسه در راه حق قم در سال 1415چاپ شده است.
آغاز: بسم... «الكلام فىالدماءالثلاثة... .»
انجام: «نعم لو فرض فى ما نحن فيه كون الغسل مستلزما لتلويث المسجدصار باطلا لكونه حنيئذ علة للتلويث المحرم.»
- رساله فىالدماءالثلاثه و احكامالاموات واليتمم. اين رساله تقريرات بحثآيةاللهالعظمىحاجسيدمحمدتقىخوانسارىاست. تاريخ تاليفنيمهاولآن:1366.
آغاز: بسم.... و بعد «فهذا تقرير بحث آيةالله فىالعالمينالسيدمحمدتقىالموسوى الخوانسارى دام ظله فىالدماءالثلاثةبقلم الآثم الفانىمحمدعلىبن احمدالفراهانى عفى عنه و عن والديه... .»
انجام بحث دماء ثلاثة: «والحمدلله اولا و آخرا و باطنا و ظاهرا هذا آخر ماوفقناالله لتحريره من مسائلالدماءالثلاثة و كانالفراغ من تحريره بيد مؤلفه الاثمالجانى محمدعلىبن احمدالفراهانى عفى عنهما فىالليلةالسابعة و العشرينمنذىالقعدةالحرام من سنة1366.»
اين قسمتبه ضميمه بحث احكام اموات و بحث تيمم كه احتمال مىدهيماين دو بحث هم از تقريرات مرحوم خوانسارىرضوانالله تعالى عليه باشد مجموعادر 308 صفحه ضميمه جلد دوم كتابالطهارة چاپ شده است.
- حاشيه بر عروةالوثقى. اين حاشيه نتيجه مباحثات آيةاللهالعظمى اراكىو مرحوم آيةاللهالعظمى حاج سيدمحمدتقىخوانسارى است و در زمان آقاىخوانسارى به نام ايشان و در دوران اخير مرجعيت آيةاللهالعظمى اراكى به نام ايشانچاپشده است.
- تعليقة على دررالفوائد (عربى) در زمان حيات استادشان تاليف شدهاست. به ضميمه دررالفوائد در سال 1408 توسطانتشارات جامعه مدرسين قمچاپ شده است.
آغاز: بسم... «الحمدلله ربالعالمين... و بعد فهذه نبذ منالمطالب استفدتهامنبحثشيخالطائفةالامامية ورئيسهممولاناآيةاللهالحاجالشيخ عبدالكريم اليزدىالحائرى حين بحثه عنالاصول و قد ابزرتها بصورة التعليقة على كتابهالمستطابالمسمى بالدرر و ارجو منالله سبحانه ان يمن على بالاتمام و التسديد و انى و انكنت غير اهللهذاالشانلقلةالاستعداد مضافا الى ضيقالوقت ولكن اعتمادى علىتوجه الحضرة المقدسة الفاطمية و العتبةالمطهرة المعصوميةعلى ساكنها و آبائهاالاطهار و اخيها و ابنائهالمعصومين الابرار آلافالتحية و التسليم من ربالبريةحيث اتفق ذلك فىجوار تلكالبقعة المنورة مع توسلى باذيال لطفهم فان جاءمطلوبا كان من بركات تلكالقبهالمنورة و الافمن سوء حظى وقلة استعدادى... .»
انجام: يصيرالنسبة بينه و بينالثانى عموما مطلقا.
- رسالة فىالاجتهاد والتقليد (عربى) تاريخ تاليف 1357. تقريرات درساستادشان آيةاللهالعظمى حائرى است. ضميمهكتاب قبل در 30 صفحه چاپشده است.
آغاز: بسم... و بعد «فهذا كتبهالعبد محمدعلى العراقى عفى عنه و عن والديهفى مباحث الاجتهاد و التقليد من افاداتآيةالله فىالعالمين الحاج الشيخعبدالكريم الحائرى اليزدى اعلىالله مقامه و رفع فى الخلد اعلامه متوسلا باذيالاهلبيت(العصمة و الطهارة صلواتالله عليهم اجمعين) فان جاء محمودا فمنبركاتهم صلواتالله عليهم و الافمن سوء حظى وسقوطى عن درجةالقبول و لاحول و لا قوة الا بالله العلى العظيم... .
انجام: وقد فرغ من تحريره مقرره العبد محمدعلى العراقى عفى عنه و عنو الديه فىالخامس من شهر جمادىالثانيهمنالسنة 1357.
- رسالة فى اثبات ولاية مولانا اميرالمؤمنين. اين رساله تقرير بخشى ازمطالبى است كه استادشان حاج شيخ عبدالكريمحائرى هنگامى كه در اراك بهمنظور گفتن يك دوره اصول عقايد براى مردم منبر مىرفته در اين زمينه گفته است.
آغاز: بسم... اعلم ان مناقب علىبن ابىطالب.
انجام: «مثل قضيةالحاج علىالبغدادى... و قد حكاه الاستاذ و من عليهالاعتماد ادامالله ايام افاداته الحاج الشيخ عبدالكريماليزدى الذى هذهالتقريراتالتى يكتبهالحقير مكتسبة من افادات منبره... و تاريخ كتابةالسيدالمزبور الحكاية...عشرةالسبعين بعد الالف و ماتين.»
- تقرير بحث استادشان مرحوم آيةالله شيخ محمدسلطانالعلما. اين تاليف(در اصول فقه ظ) و به اندازه معالم الاصولاست و چاپ نشده.
- كتابالنكاح. تقريرات درس استادشان مرحوم حاج شيخ عبدالكريمحائرى است. چاپ نشده. زيرا تقريرات همين درسكه توسط شاگرد ديگر ايشانمرحوم آيةالله حاج ميرزامحمود آشتيانى نوشته شده چاپ شده است.
كتابالنكاح 358صفحه وزيرى به خط خود ايشان است كه در پايان آنآمده: قد وقعالفراغ من تحريرها فىالسبتالعاشرمن شعبانالمعظم من سنة1348 و صلىالله على نبينا و آله الطاهرين.
- كتاب الصلاة. تقريرات درس استادشان مرحوم حاج شيخ عبدالكريمحائرى است چاپ نشده. زيرا صلاة مرحوم حاجشيخ عبدالكريم حائرىبه قلم خود ايشان در يك جلد و نيز تقريرات درس صلاة ايشان به قلمشاگرد ديگرشان مرحومحاج ميرزا محمود آشتيانى در سه جلد چاپ شدهاست.
كتابالصلاة 453 صفحه وزيرى استبه خط خودشان، كه در دو مجلدصحافى شده است و از آغاز صلاة تاحثحكمالاجزاءالمنسية را دارد. در پاياننسخه آمده: «و اما القسمالذى يتدارك مع بقاءالمحل و يقضى مع انقضائهفهوامران: السجدةالواحدة و التشهد.»
- رسالهاى در صلاة جمعه و - يك دوره اصول فقه، (عربى) به ترتيب دررالاصول استادشان و بانظر به آن. تقريرات درسمرحوم آيةاللهالعظمى حائرى يزدى است كه در دو جلددر قم: توسط مؤسسه در راه حق چاپ شده است.
جلد اول مباحث الفاظ و قطع و ظن و شامل 700 صفحه است.
جلد دوم بقيه مباحث اصول فقه و حدود 500 صفحه است:
- تعليقاتى استبر جلد دوم كتاب قبلى كه ضميمه همان جلد دوم چاپشده است.
و - يك دوره اصول فقه (عربى) به ترتيب كفايةالاصول و با نظر بهآن كتاب.
جلد اول، در 188صفحه خشتى به خط خودشان.
جلد دوم: در 205 صفحه خشتى به خط خود ايشان.
اين دوره اصول هم در دو يا سه جلد چاپ خواهد شد.
- رساله كوچكى در ولايت تكوينى ائمهعليه السلام به زبان فارسى، در هفتصفحه رقعى.
اين رساله در همين كتاب كه در دستشما مىباشد چاپ شده است. آغاز:بسم... و بعد بدان ايدكالله فىالدارين... .
- استفتائات. (فارسى) در 264صفحه وزيرى در سال 1373شمسى در قمچاپ شده است اين كتاب شامل پاسخاستفتائاتى است كه تقريبا از تمام ابواب فقهاز آيةاللهالعظمى اراكى شده است.
- توضيحالمسائل. همان توضيحالمسائل امامخمينى رضواناللهتعالىعليهاست ك با فتاواى آيةاللهالعظمى اراكى تطبيقشده و مكرر به چاپ رسيده است.
و - المسائل الواضحة. ترجمه عربى توضيحالمسائل ياد شده است كه دردو جلد (جلد اول 362 صفحه وزيرى و جلد دوم194صفحه وزيرى) در قم درسال 1414 چاپ شده است.
- مناسك حج. (فارسى) همان مناسك حج امام خمينى-رضواناللهتعالى عليه- است كه با فتاواىآيةاللهالعظمىاراكىتطبيق، و درقم چاپ شدهاست.
- مناسك حج (عربى) كه در قم چاپ شده است.
- احكام جوانان (فارسى)
- زبدةالاحكام (عربى)
البته هفت كتاب اخير به مناسبت اينكه توسط آيةالله مصلحى و يا برخى ازفضلاى ديگر با فتاواى آيةاللهالعظمى اراكىتطبيق شده از تاليفات ايشان شمردهشده است نه اينكه به قلم خود ايشان باشد.
علاوه بر اينها يادداشتها و نيز رسالههاى كوچكى از ايشان در دست است كهبخش مهم آنها در همين كتاب چاپ شدهاست.
| | | |