جهان و اوضاع مردم و تاريخ آن آئينه عبرت است

هان اى دل عبرت بين از ديده نظر كن هان  ***  ايوان مدائن را آئينه عبرت دان

يك ره زلب دجله منزل به مدائن كن  ***  وزديده دوم دجله بر خاك مدائن ران

خود دجله چنان گريد صد دجله خون گوئى  ***  كز گرمى خونابش آتش چكد از مژگان

از آتش حسرت بين بريان جگر دجله  ***  خود آب شنيدستى كآتش كندش بريان

تا سلسله ايوان بگسست مدائن ر  ***  تا بو كه به گوش دل پاسخ شنوى زيوان

دندانه هر قصرى پندى دهدت نونو  ***  پند سر دندانه بشنو زبُن دندان

گويد كه تو از خاكى ما خاك توايم اكنون  ***  گامى دو سه بر ما نه اشكى دو سه هم بفشان

آرى چه عجب دارى كاندر چمن گيتى  ***  جغد است پى بلبل نوحه است پى الحان

ما بارگه داديم اين رفت ستم بر م  ***  بر قصر ستمكاران تا خود چه رسد خذلان

بر ديده من خندى كاينجا زچه مى گريد  ***  خندند بر آن ديده كاينا نشود گريان

اينجاست همان درگه كور از شهان بودى  ***  ديلم ملك بابل هند و شه تركستان

اين است همان صفه كز هيبت او بودى  ***  بر شير فلك حمله شير تن شادروان

اين است همان ايوان كز نقش رخ مردم  ***  خاك در او بودى ديوار نگارستان

پندار همان عهد است از ديده فكرت بين  ***  در سلسله درگه در كوكبه ميدان

از اسب پياده شو بر نطع زمين رخ نه  ***  زير پى پيلش بين شهمان شده است نعمان

كسرى و ترنج زر پرويز تره زرين  ***  بر باد شده يكسر بر خاك شده يكسان

پرويز بهر بزمى زرين تره آوردى  ***  كردى زبساط زر زرين تره را بستان

پرويز كنون گم شد زان گم شده كمتر گو  ***  زرين تره كو بر خوان رو كم تركو بر خوان

گفتى كه كجا رفتند آن تاجوران نيك  ***  زيشان شكم خاكست آبستن جاويدان

خون دل شيرين است اين مى  كه دهد زرين  ***  زآب و گِل پرويز است اين خم كه دهد دهقان

چندين تن جباران كاين خاك فرو برده است  ***  اين گرسنه چشم آخر هم سير نشد زيشان

از خود دل طفلان سرخاب زخ آميزد  ***  اين زال سفيد ابرو وين مام سيه پستان

خاقانى از اين درگه دريوزه عبرت كن  ***  تا از در تو زين پس دريوزه كند خاقان