181-يعنى دوشها.
182-يعنى القوة .
183-(تاريخ طبرى )6/237-238،تحقيق : العّطار.
184- (تاريخ طبرى )6/238
185- (تاريخ طبرى )،از ابومخنفنقل كرده است .
186- (مثير الاحزان ) ص 65.
187- (قَسْر) مغلوب شدن به ستم .
188- پراكنده مى شد.
189-مقابل سهل است .
190-(بحار الانوار)45/25.
191- (الا خفاق ) الصّرع يقال اَخْفَقَ زيْد عمروا فى الحرب ، اى صَرعَه فَكَانَّالنَّبلُ يجرى بها الصرع والرّشاق جمع رشيق وهوالسَّهْم اللّطيف .(شيخ عباس قمى رحمهاللّه )
192- (تاريخ طبرى ) 6/239، تحقيق : العطّار.
193- القِنَا الْخَّطار:نيزه جُنبان ، رجل خَطّارٌ بِالرمْحِ اءي طعّان .
194- (تاريخ طبرى )6/239-240.
195-(ارشاد)شيخ مفيد 2/105.
196- (طَرْف ) اسب كريم (شَبَا الْهَنا) يعنى تيزى سرنيزه .
197- (عَقْر) پى كردن .
198- (غِيْل ) بالكسر بيشه شير.
199- (خادِر) اسم فاعل خَدَرالا سد است يعنى لازم گرفت شير بيشه خود را ياخانه را و در آن قرار گرفت و مصمّم شد. (شيخ عباس قمى رحمه اللّه ).
200-(تاريخ طبرى ) 6/241، تحقيق : العطار.
201- (مناقب ) ابن شهرآشوب 4/112، تحقيق : البقاعى .
202- جمع صعود يعنى جاى بلند.
203- عن حماكم كيف انصرف وهواكم لى به شرف ، سيّدى لاعشت يوم اءرى فى سوىابوابكم اقف (شيخ عباس قمى رحمه اللّه )
204-(بحار الانوار)45/22.
205- فَدَتك نَفْسى (خ ل )
206- (بحارالانوار)45/25.
207- (عجوز فى النساء) در بعضى نُسَخ به جاى (سيدى فى النساء) استو اين اَولْى و اَنْسبَ به عبارت است . (مصححّ)
208-جوز) كصَبُور پير زن كلان سالخورده و به معنى سِپر و نيزه و آلت كارزار و سَگنيز آمده و اضافه او به سيّدى به ملاحظه هر يك از اين معانى درست است .(شيخ عباسقمى رحمه اللّه ) (ارض خاويه ) يعنى زمينى كه خالى از اهلش شده باشد و شايد دراينجا اشاره باشد به كشته شدن شوهر و پسر اين زن و بى كس شدن او.(شيخ عباسقمى رحمه اللّه )
209- (بحار الانوار) 45/28.
210- (بحار الانور) 45/30.
211- (ذِمار) بالكسر آنكه سزاوار بود نگاهداشت آن بر مرد ؛يقال حامى الذُّمار و حوزه يعنى ناحيه و ميانه ملك (شيخ عباس قمى رحمه اللّه )
212- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/114، (تاريخ طبرى ) 6/234.
213- پوتين .
214- سوره احزاب (33) آيه 23.
215-(بحار الانوار) 45/31.
216-(مقاتل الطالبيين ) ابو الفرج اصفهانى ص 86.
217- سوره آل عمران (3)، آيه 33 و 34.
218-(ارشاد) شيخ مفيد 2/106 با مختصر تفاوت
219-(بحار الانوار) 45/43.
220- همان ماءخذ
221- (مقاتل الطالبيين ) ص 116.
222-(ارشاد) شيخ مفيد 2/107.
223-(مقاتل الطالبيين ) ص 86.
224- (لؤ لؤ و مرجان ) محدّث نورى ص 90 .
225- (بحار الانوار) 45/32، به نقل ازمقتل محمّد بن ابى طالب كرده .
226- (مقاتل الطالبيين ) ص 98، (ارشاد) 2/107، (تاريخ طبرى )6/242.
227- (الكامل فى التاريخ ) ابن اثير 4/243.
228-(بحار الانوار) 45/32.
229-(بحار الانور) 45/34.
230-(مقاتل الطالبيين ) ص 95 - 96.
231-(تاريخ طبرى ) 6/242.
232- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/115، تحقيق : البقاعى .
233-(مقاتل الطالبيين ) ص 95.
234- (بحار الانوار) 101/243.
235- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/114.
236-همان ماءخذ
237-(بحار الانوار)45/34.
238- عمو زادگان آن حضرت اولاد عقيل و مسلم و اولاد جعفر و عبداللّه بن جعفر است(شيخ عباس قمى رحمه اللّه )
239- (بحار الانوار) 45/35-36.
240- (إ علام الورى )طبرسى 1/418.
241-(لؤ لؤ و مرجان ) ص 183، تحقيق : حسين استاد ولى ،
242- (آجام ) يعنى بيشه ها
243- (سندرة ) بالفتح نوعى از پيمانه بزرگ .
244- (بحار الانوار) 45/36با مختصر تفاوت .
245- (مقاتل الطالبيين ) ص 93
246--گفته اند مادر جناب قاسم را امّ ابى بكر مى گفتند و اسمش رمله بود. (شيخعباس قمى رحمه اللّه ).
247- (اخبار الطوال ) دينورى ص 257
248- (بحار الانوار) 45/38
249- (مقاتل الطالبيين ) ص 88
250--(بحارالانوار) 45/38.
251--(مناقب ) ابن شهر آشوب 4/116.
252--(مقاتل الطالبيين ) ص 88.
253--(مناقب ) ابن شهر آشوب 4/116.
254--(وفاء الوفاء) سمهودى 3/895.
255- بعضى محمّد اصغر يا عبداللّه گفته اند.
256- كثيرالفضل .
257- (مناقب )ابن شهر آشوب 4/116.
258- ساقيه يعنى جوى خُرد و ظاهراً اينجا مراد نهر است كه از فرات منشعب شدهبراى سقايت نخلستانها(شيخ عبّاس قمى رحمه اللّه ).
259--(سوگنامه كربلاء)(ترجمه لهوف )ص 269.
260- (تاريخ طبرى )6/244 و 245.
261- قال ابراهيم بن محمّد البيهقى احد اَعلام القرن الثالث فى كتاب (المحاسنوالمساوى ) عند ذكر نزول الحسين عليه السّلام و اصحابه بِكربلا ما لفظه : فنزلوا وبينهم و بين الماء يسيرُ قال فاءراد الحسين عليه السّلام و اصحابه الماء فحالُوا بينهمو بينه فقال له شمرذى الجوشن لاتشربون ابدا حتّى تشربون من الحميم ،فقال العباس بن على عليهماالسّلام للحسين عليه السّلام : اَلَسْنا عَلَى الْحقّ؟قال : نَعَم ! فحمل عليهم فكشفهم عن الماء حتى شربو و استقوا.(شيخ عباس قمى رحمهاللّه )
262- (زقا)اى صاح تزعم العرب ان للموت طائر اًيصيح و يسمّونهالهامه و يقولون اذا قتل الانسان ولم يوخذ بثاره زقت هامته حتّى يثار.(شيخ عبّاس قمّىرحمه اللّه )
263-(والمصاليت ) جمع مصلاة و هوالرجل المتشمّر قمى رحمه اللّه سيف مصلّت : شمشير كشيده .
264- (بحارالانوار) 45/40.
265- (بحار الانوار) 45/40 و 41.
266- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/117.
267- (بحار الانوار) 45/41.
268- (امالى شيخ صدوق ) ص 548،مجلس 70،حديث 731.
269- (بحار الانوار) 45/40.
270- (المنتخب ) طُريحى ص 438.
271- (الفيض القدسى ) محدث نورى . ص 287، تحقيق : سيد جعفر نبوى .
272- (اثبات الوصيّة ) مسعودى ص 167، انتشارات انصاريان .
273- (دعوات راوندى ) ص 54.
274- (الكافى ) 2/331، باب الظلم ، حديث 5.
275- از كتاب (حدائق الورديه ) نقل است كه چون روز عاشورا، انصار و اصحابسيد الشهداء عليه السّلام به درجه رفيعه شهادت رسيدند حضرت شروع كرد به نداكردن اَلا ناصِرٌ فَيَنْصُرُنا! زنان و اطفال كه صداى آن حضرت را شنيدند صرخه وصيحه كشيدند.
سعد بن الحرث الانصارى العجلانى و برادرش ابوالحتوف كه در لشكر عمر سعدبودند چون اين ندا شنيدند و صيحه عيالات آن جناب را استماع كردندميل به جانب آن جناب نمودند و پيوسته مقاتله كردند و جمعى رامقتول و برخى را مجروح نمودند آخر الا مر هر دو شهيد شدند. (شيخ عباس قمى رحمهاللّه )
276--(تذكرة الخواص ) ص 227.
277- (تذكرة الخواص ) ص 227.
278- (احتجاج ) طبرسى 2/25.
279- اين مضمون در تاريخ طبرى نيست بلكه در آنجا تصريح مى كند كه آنحضرت خونها را در كف مى گرفت و بر زمين مى ريخت .
280- اين عبارت ابداً در تاريخ طبرى و احتجاج و ارشاد نيست فقط سبط در(تذكرة ) نقل نموده (ويراستار).
281- (تاريخ طبرى ) 6/243 با مختصر تفاوت .
282--(بحار الانوار) 45/47-48.
283--(بحار الانوار) 45/49.
284- همان ماءخذ
285- (تاريخ طبرى ) 6/245، (بحار الانوار)45/50.
286- (لؤ لؤ و مرجان ) محدّث نورى ص 186 و 187، تحقيق : حسين استادولى .
287- (بحار الانوار) 45/52 - 53.
288- (معراج المحبّة ) شيخ على العراقين ص 6، چاپ مرحوم انصارى ،سال 1357 شمسى .
289- در بعضى نسخه ها (بشر) و در ارشاد مفيد (نسر) ذكر شده .
290-ترجمه (لهوف ) (سوگنامه ) ص 225 ؛ (ارشاد) شيخ مفيد 2/110.
291- (ارشاد)، 2/111.
292- (تاريخ طبرى ) 6/245.
293- (ارشاد) شيخ مفيد 2/111.
294-(تاريخ طبرى )6/245
295- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ص 229 .
296- (ارشاد) شيخ مفيد 2/12.
297- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/120.
298- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ص 233.
299- (كامل الزيارات ) ص 351.
300- (ارشاد) شيخ مفيد 2/133.
301- (ارشاد) شيخ مفيد 2/133 - 134.
302- (بحارالانوار) 45/60.
303- (بحارالانوار) 45/58 - 59.
304- در بعضى نسخه ها (حُويَّة ) يا (حَوْبَة ) ذكر شده .
305- (بحارالانوار) 45/60.
306- (بحار الانوار) 45/58، (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ص 241.
307- (مثير الاحزان ) ص 80.
308-(كامل الزيارات ) ص 274، باب 88، چاپ صدوق ، تهران .
309- (بحارالانوار) 45/58.
310- (بحارالانوار) 45/58.
311- (معراج المحبة ) ص 93، چاپ محمد على انصارى ،سال 1357 شمسى .
312- صاحب (روضة الصفا) گفته كه بعضى گفته اند: عمر سعد هر دو دست اورا يعنى شمر را گرفته گفت : از خداى تعالى شرم ندارى كه برقتل اين پسر بيمار اقدام مى نمائى ؟ شمر گفت : فرمان عبيداللّه صادر شده كه جميعپسران حُسين را بكشم و عُمَر در اين باب مبالغه كرد و شمر از آنفعل قبيح و امر شنيع دست باز داشته امر كرد تا آتش در خيمه هاىاهل بيت مصطفى زدند.
با چنين سنگدلى ها كه از آن قوم آمد
|
اين چنين واقعه حادث و آنگاه هنوز
|
چرخ گردان و فلك روشن و خورشيد انور
|
313- (بحارالانوار) 45/59.
314- (اقبال الاعمال ) ص 49، چاپ اءعلمى ، بيروت .
315- (مصباح المُتَهجّد) ص 543، چاپ اءعلمى ، بيروت .
316- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/122، چاپ دار الا ضواء، بيروت
317- (امالى شيخ صدوق ) ص 191 و 192، مجلس 27، حديث 201.
318- (كامل بهائى ) 2/303، چاپ مرتضوى ، تهران .
319-
اى داغ تو روان خون دل از ديده و حور
|
بى تو عالم همه ماتمكده تا نفخه صور
|
تا جهان باشد و بوده است كه داده است نشان
|
ميزبان خفته به كاخ اندر و ميهمان به تنور
|
سَر بى تن كه شنيده است به لب آيه كهف
|
يا كه ديده است به مشكاة تنور آيه نور (شيخ عباس قمّى رحمه اللّه )
|
320- (تاريخ طبرى ) 6/247، تحقيق : صدقىجميل العطّار.
321- (معراج المحّبة ) ص 9، چاپ محمّدعلى انصارى .
322- آتشكده نيرّ تبريزى ص 130، چاپ فردوسى ، تبريز، 1364 ش .
323- (ديوان محتشم كاشانى ) ص 284، با مختصر تفاوت ، چاپ سنائى ،تهران .
324- بدان كه (جامعه ) اسم يك نوع از(غُل ) است و وجه اين تسميه آن است كه جمع مى كند دستها را به سوى گردن وغُل طوقه آهنى است در گردن گذارند و از دو طرف زنجير دارد كه به اختلاف از دو طرفآن طوقه خارج مى شود، يعنى از طرف راست به سمت دست چپ و از طرف چپ به سمت دستراست مى رود دو دستها بسته مى شود دو طرف زنجير پس از بسته شدن دستها به وسيلهگداختن يا كوبيدن به هم وصل مى شود كه ديگر جدا نشود و از اين جهت هنگامى كه يزيدپليد خواست غُل را گردن آن حضرت بردارد سوهان خواست (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه).
325- (معراج المحبّة ) ص 97.
326- اين كلمات حضرت زينب عليهاالسّلام اشاره باشد به آنچه ظاهر شد از هارونالرشيد و متوكل لعين و در محو آثار آن قبر شريف چنانچه در (تتمّة المنتهى ) درحال متوكّل به شرح رفته به آنجا مراجعه شود (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
327- (كامل الزيارات ) ص 273 و 274، باب 88.
328- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف )، ص 245.
329- (ديوان محتشم كاشانى ) ص 283 و 284.
330- (بحارالانوار) 45/58.
331- (بحار الانوار) 45/59.
332- (بحارالانوار) 45/59.
333- (مصباح ) كفعمى ، ص 967، اءعلمى ، بيروت .
334- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/121.
335- (ارشاد) شيخ مفيد 2/114.
336- (كامل بهايى ) 2/287.
337- (الدروس الشرعيّه ) 2/11، چاپ انتشارات اسلامى ، قم .
338- (ناسخ التواريخ ) زندگانى امام حسين عليه السّلام 3/34، چاپ اسلاميه .
339- سوره ابراهيم (14)، آيه 42.
340- (مناقب ) ابن شهر آشوب 4/91 و 92.
341- (بحار الانوار) 45/232.
342- (بحارالانوار) 45/230.
343- (ترمذى ) هو الشيخ الحافظ ابو عيسى محمّدبن عيسى بن سوره المتوفىسنه 275 و جامِعُ اَحَدِالصَحاح السِّت و ترمذ قرية قديمة على طرف نهر بلخ (شيخعبّاس قمّى رحمه اللّه ).
344- (والسّمعانى ) هو ابوسعد عبدالكريم بن محمّدالمروزى الشّافعى صاحبكتاب الانساب و فضايل الصحابه و غير هما توفّى بمرو سنه 562 (شيخ عبّاس قمّىرحمه اللّه ).
345- (صحيح ترمذى ) 5/428، حديث 3796، دارالفكر، بيروت .
346- (بحار الانوار) 45/23 از (مقتل محمّدبن ابى طالب )نقل كرده است .
347- (تذكرة الخواص ) ص 230.
348- (امالى شيخ طوسى ) ص 326، مجلس 11، حديث 653.
349- در (كامل بهائى )(2/290) است كه چون ابن زياد حكم كرد كه سر مقدّس رادر كوچه هاى كوفه بگردانند در جميع كوچه ها وقبايل صد هزار خلق در نظاره آن سر جمع شدند بعضى به تعزيت و بعضى به تهنيت(شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
350- (شَبَه ) مهرهُ سياه است معرّبش (سَبَج ) است .
351- (بحار الانوار) 45/114 و 115.
352- (بحارالانوار) 45/108.
353- (سيف الاُمّة ) (ردّ رساله پادرى ) ، نسخه خطّى كتابخانه مسجد اعظم ، بهشماره 368.
354- يعنى چون مردم ديدند كه جناب زينب 3 اشاره به سكوت كرده خواست تكلمفرمايد، سكوت اختيار كردندو از رفتن توقف نمودند تا گوش دهند چه مى فرمايد و چونمردم از رفتن باز ايستادند لاجرم زنگها از صدا افتاد، امّا بيانات وارده بعضى ازاهل خبر كه اين را يكى از كرامات جناب زينب 3 شمرده اند از اجتهادات است . و براى جلالتقدر آن مخدّره محتاج به نقل اين كرامتها نيست (شيخ عبّاس قمّى ؛).
355- (امالى شيخ مفيد) ص 321 - 324، مجلس 38، حديث 8. (امالى شيخطوسى ،ص 91 - 93، مجلس سوم ، حديث 142.
356- (احتجاج ) طبرسى 2/31.
357- فى الْحَديثِ نَهى عَنْ قَتْل شَيْى ءٍ مِنَ الدَّوابَ صَبْرا هُوَ اَنْ يُمْسَكَ شَيْى ءٌ مِنْذَواتِ الرُّوحِ حَيّا ثُمَّ يُرْمى بشَيْى ءٍ حَتى يَمُوتَ. كذا فى النِّهاية . (شيخ عبّاس قمّىرحمه اللّه ).
358- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ابن طاوس ، ص 287 - 291.
359- حاضر مجاور، بادى = صحرانشين .
360- و شايد همين قضيب بوده كه از بابت تجسماعمال به صورت مار برزخى شده كه در جمله اى از كتب علماى تاريخنقل شده كه در زمان مختار سر نحس اين كافر را در ميان سر قَتَله بود و بر زمين انداختهبودند و مردم تماشا مى نمودند كه مارى در سوراخ بينى و دهان اوداخل ود و بيرون مى آيد و مردم مى گفتند: قَدْجائَتْ قَدْجائَتْ، يعنى مار باز آمد و اينعمل مكرّر واقع شد و از تاريخ طبرى مستفاد مى شود كه ابن زياد ملعون يك ساعت آن قضيبرا به دندانهاى نازنين آن حضرت مى زد مكرّر و متوالىمثل باران كه بر زمين مى بارد. (تاريخ طبرى ) 6/248، (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه).
361- همين معناى ترجمه (سجّاعه ) به سين مهمله است ومحتمل است كه (شجاعه ) به شين معجمه باشد يعنى زن پردل و دلير و شجاع است چنانچه در (منتهى الارب ) شجاعه بالتّثليث زن پردل و دلاور در شدّت .
فقير گويد: كه كافى است در پر دلى جناب زينب عليهاالسّلام كه در آن مجمع بزرگ آندبّ اكبر را تعيير و سرزنش كرد به مادرش مرجانه و آن كنيزكى بود زانيه مشهوره بهزنا.
وَقَدْ اَشارَاِلَيهاامير المُؤ منين عليه السَّلامُ فى قَوله لِلْميثَم التمّار لَيَاْ خُذَنَّكَ الْعُتُلُّالزَّنيم ابْنُ الاَْمَةِ الْفاجِرَةِ عُبَيدُ اللّه بنُ زياد وَاَشارَ اِلَيها اَيْضا الشّاعرُ فى هذا الْبَيتِ:
لَعَنَ اللّهُ حَيْثُ حَلَّ زِيادا
|
وَابْنَهُ والْعَجُوزَ ذاتَ الْبَعوُلِ.
|
(شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه )
362- (تاريخ طبرى ) 6/248 و 249.
363- (مثير الاحزان ) ص 91.
364- سوره زُمر (39)، آيه 42.
365- (سوگنامه كربلا) ص 297.
366- (بحار الانوار) 45/118.
367- يعنى حيا و شرم مى كنيد از ايشان .
368- (سبخه ) يعنى زمين شوره زار و اسم موضعى است در بصره و شايد دركوفه شوره زارى بوده كه عبداللّه را در آنجا به دار زدند، و بعضى به جاى سبخه ،مسجد ذكر كرده اند. واللّه العالم ، (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
از كتاب (درّ النّظيم ) معلوم مى شود كه خبرقتل امام حسين عليه السّلام به مدينه بعد از بيست و چهار روز از روز عاشورا رسيد و اللّهالعالم ، (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه )
369- سوره كهف (18)، آيه 9.
370- (ارشاد) شيخ مفيد، 2/117.
371- (بحار الانوار) 45/189، حديث 35.
372- (ارشاد) شيخ مفيد 2/118.
373- (ارشاد) شيخ مفيد 2/123، (اَلاَرْنب ) وقعةٌ كانَتْ لبنى زُبَيد عَلىبنى زياد من بنى الحرث بن كعب و هذا البيت العمرو بن معدى كرب ، (شيخ عبّاس قمّىرحمه اللّه ).
374- همان ماءخذ.
375- (بحار الانوار) 45/122.
376- (ارشاد) شيخ مفيد 2/124.
377- (امالى شيخ طوسى ) ص 90، مجلس سوّم ، حديث 139.
378- (بحارالانوار) 45/199، (تاريخ طبرى ) 6/255.
379- (تاريخ طبرى ) 6/252، تحقيق : صدقىجميل العطار.
380- (ارشاد) شيخ مفيد، 2/118.
381- المقريزى تقى الدين احمد بن على المورّخ صاحب الكتب الكثيرة منها تاريخمصر المسمى ب (المواعظ و الاعتبار بذكر الخطط و الا ثار)، اصله من بعلبك و يعرفبالمقريزى نسبة الى حارة كانت تعرف بحارة المقازرة توفّى سنه 845 (شيخ عبّاسقمّى رحمه اللّه ).
382- (الخطط و الا ثار) 1/430.
383- (كامل بهائى ) عماد الدين طبرى 2/291.
384- (اقبال الاعمال ) ص 59، اعلمى ، بيروت .
385- (تِبْر مُذاب ): (تِبْر) به تقديم تاء مكسوره بر موحدّه ساكنه يعنىطلا و (مُذاب ) يعنى آب شده (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه ).
مخفى نماند كه ابو مِخْنف لوط بن يحيى الا زْدى از بزرگان محدّثين و معتمد ارباب سِيَرو تواريخ است و مقتل او در نهايت اعتبار؛ چنانچه ازنقل اعاظم علماى قديم از آن و از ساير مؤ لّفاتش معلوم مى شود ولكن افسوس و آه كهاصل مَقْتَل بى عيب او در دست نيست و اين مقتل موجود و منسوب به اومشتمل است بر بعضى مطالب مُنْكره كه بايد اَعادى وجهّال آن را به جهت پاره اى از اغراض فاسده در آن كتابنقل كرده باشند و از اين جهت از درجه اعتبار افتاده و بر مفردات آن شيخ وثوقى نيست ،لكن آن چه در باب سِيَر اهل بيت از كوفه و شام از قضاياى هنقل كرده كه ملخّص آن را ما نقل كرديم نشود گفت تمام آن از دسّ وضّاعين باشد سِيّما كهدر بعضى از آنها داعى بر وضع نيست و علاوه بر آن شواهد بسيار بر صدق غالب ازقضايا در كتب معتبره يافت مى شود: مثل قضيّه دير راهب قِنِّسْرين كه در يك منزلى حَلَببوده و در سنه 351 به جهت غارت روم خراب شده و قصّه يهودى حرانى كه سيّدعطاءاللّه بن سيّد غياث الدين در (روضة الاحباب )نقل كرده و ابن شهر آشوب قضاياى بسيار نقل كرده و عالمجليل خبير عماد الدين حسن بن على طبرسى در(كامل السقيفه ) تصريح كرده بر آن كه در اين سِيَر به اَمَد وموصل و نصيبين و بعلبك و ميافارقين و شَيْزَر عبور كردند.فاضل المعى ملاّ حسين كاشفى قضاياى متعدده در بين عبور از بسيارىمنازل در (روضة الشهدا) نقل كرده و از مجموع ، اطمينانحاصل مى شود كه مسير از آن راه بوده و خلاف آن نيز ازاصل و كلمات اصحاب تا كنون به نظر نرسيده .واللّه العالم (شيخ عبّاس قمّى رحمهاللّه )
387- همانا به اين گردانيدن اهل بيتِ خَيْرُالانام در ديار اسلام ، اشاره فرمودهحضرت زينب عليهاالسّلام در خطبه خود در مجلس يزيد:
اَمِنَ العَدْلِ يَابْنَ الْطُلَقاء تَحْذيرُكَ حَرائرَكَ وَ إ ماءكَ و سَوْقَكَ بَناتِرَسول اللّهَ سَبايا؟! قَدْ هَتَكْتَ سُتُورَهُنَّ و اَبْدَيْتَ وُجُوهَهُنَّ تَحْدوُبِهِنَّ الاَْعْداءُ مِنْ بَلَدٍالى بلدٍ و يَسْتَشْرِفُهُنَّ اَهل الْمَناهِلِ و الْمَناقِلِ الخ . (سوگنامه كربلا) ص 330
و اشاره فرموده به اشهار راءس مقدس ، اين شاعر:
رَاءسُ ابْن بنتِ محمَّدٍ وَ وَصيّهِ
|
لِلْمُسلمينَ عَلى قَناةٍ يُرْفَعُ
|
وَالْمُسلمونَ بِمَنظَرٍ و بِمَسمَعٍ
|
لا جازعٌ مِنْهُمْ وَلا مُتَوَجَّعٌ
|
اَيْقَظْتَ اَجْفاناً وَ كُنْتَ لَها كِرىً
|
وَ اَنَمْتَ عَيْناً لَمْ تَكُنْ بِكَ تَهْجَعُ
|
كَحَلَتْ بِمَنْظَرِكَ الْعُيُونُ عِمايَةً
|
وَاَصَمَّ رُزْؤُكَ كُلَّ اُذُنٍ تَسْمَعُ
|
ما رَوْضَةٌ إ لاّ تَمَنَّتْ انّها
|
لَكَ مَضْجَعٌ وَلِخَطِّ قَبْرِكَ مَوضِعٌ
|
(سوگنامه كربلا) ترجمه لهوف ص 298 (شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه )
388- (مناقب ابن شهر آشوب 4 / 89 و 90.
389- (روضة الشهداء) ص 386، تصحيح : علامه شعرانى .
390- سوره شعراء (26)، آيه 227.
391- (روضة الشهداء) ص 367.
392- (معجم البلدان ) 2 / 186، چاپ دارصادر، بيروت .
393- (تاريخ حلب ) 1 / 253.
394- (سوگنامه كربلا) (ترجمه لهوف ) ص 315 ، 316.
395- و در روايت (تذكرة سبط) است كه گفت : اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّه وَ اَنّ جَدَّكَمُحَمّداً رَسُولُ اللّهِ صَلّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ اَشْهَدُ اءنّنى موْلاكَ و عَبْدُكَ پس از دير فرودآمد و خدمت اهل بيت مى كرد.(شيخ عبّاس قمّى رحمه اللّه )
396- سوره ابراهيم (14)، آيه 42.
397- سوره شعرا (26)، آيه 227.
398- (بحارالانوار) 45 / 184 - 185.
