درس دهم وجوب و امكان و امتناع يكی ديگر از مسائل مهم فلسفه بحث وجوب و امكان و امتناع است كه بهنام " مواد ثلاثه " معروف است .منطقيين میگويند اگر محمولی را به موضوعی نسبت دهيم مثلا بگوييم "الف ، ب است " رابطه ب با الف يكی از كيفيتهای سه گانه را خواهدداشت . يا اين رابطه ، رابطه ضروری است يعنی ، حتمی و اجتناب ناپذير وغير قابل تخلف است ، و به عبارت ديگر عقل ابا دارد كه خلاف آنرا قبولكند ، يا بر عكس است ، يعنی رابطه ، رابطه امتناعی است ، يعنی محالاست كه محمول ، عارض موضوع گردد ، و به عبارت ديگر عقل از قبول خود آنابا دارد ، و يا اين رابطه به گونهای است كه میشود مثبت باشد و میشودمنفی باشد يعنی هم قابل اثبات است و هم قابل نفی ، و به عبارت ديگرعقل نه از قبول خود آن ابا دارد و نه از قبول خلافش . مثلا اگر رابطه عدد چهار را با جفت بودن در نظر بگيريم ، اين رابطهضروری و حتمی است ، عقل از قبول خلاف آن ابا دارد . عقل میگويد عدد چهارجفت است بالضروره و بالوجوب . |
