تعريف فكر

فكر يكی از اعمال ذهنی بشر و شگفت انگيزترين آنها است . ذهن ، اعمال‏
چندی انجام می‏دهد . ما در اينجا فهرست‏وار آنها را بيان می‏كنيم تا عمل‏
فكر كردن روشن شود و تعريف فكر مفهوم مشخصی در ذهن ما بيابد .
1 - اولين عمل ذهن تصوير پذيری از دنيای خارج است . ذهن از راه حواس‏
با اشياء خارجی ارتباط پيدا می‏كند و صورتهايی از آنها نزد خود گرد می‏آورد
. حالت ذهن از لحاظ اين عمل حالت يك دوربين عكاسی است كه صورتها را
بر روی يك فيلم منعكس می‏كند . فرض كنيد ما تاكنون به اصفهان نرفته‏
بوديم و برای اولين بار رفتيم و بناهای تاريخی آنجا را مشاهده كرديم . از
مشاهده آنها يك سلسله تصويرها در ذهن ما نقش می‏بندد . ذهن ما در اين‏
كار خود صرفا " منفعل " است يعنی عمل ذهن از اين نظر صرفا " قبول "
و " پذيرش " است .
2 - پس از آنكه از راه حواس ، صورتهايی در حافظه خود گرد آورديم ،
ذهن ما بيكار نمی‏نشيند ، يعنی كارش صرفا انبار كردن صورتها نيست ، بلكه‏
صورتهای نگهداری شده را به مناسبتهايی از قرارگاه پنهان ذهن به صفحه‏
آشكار خود ظاهر می‏نمايد . نام اين عمل يادآوری است . يادآوری بی‏حساب‏
نيست . گوئی خاطرات ذهن ما مانند حلقه‏های زنجير به يكديگر بسته شده‏اند
. يك حلقه كه بيرون كشيده می‏شود پشت سرش حلقه ديگر ، و پشت سر آن ،
حلقه ديگر ظاهر می‏شود و به اصطلاح علماء روانشناسی ، معانی يكديگر را "
تداعی " می‏كنند . شنيده‏ايد كه

105