الفصل الرابع فی العلل الاخری العنصريه و الصوريه و الغائيه گفت علل به يك اعتبار چهار تا و به يك اعتبار پنج تا است و اين بحث قبل از اين بيان شد . و در فصول قبل راجع به علت فاعلی سخن گفتيم اكنون به بحث پيرامون علل ديگر يعنی علت مادی ، علت صوری و علت غائی میپردازيم . تعريف علت مادی به معنای اعم : " علت " به معنای اعم يعنی چيزی كه وجود شیء وابسته به آن چيز است ( ما يتوقف عليه وجود الشیء ) . و " علت مادی " به معنای اعم يعنی آن چيزی كه حامل استعداد شیء است . فلاسفه مشاء چون معتقدند كه هر حادثی در طبيعت حدوثش موقوف است به اينكه امكان وجودش از قبل وجود داشته باشد ولی امكان و استعداد شیء ، قائم بالذات نيست بلكه در يك چيز ديگری وجود دارد و آن چيز است كه حامل اين استعداد است چيزی كه محل استعداد است اصطلاحا " ماده " خوانده میشود كه گاهی بجای ماده ، كلمه " عنصر " را بكار میبرند . اقسام علل مادی : بعد معلوم میشود كه ما اقسام متعدد عنصر داريم . تقسيم بندی شيخ از اين قرار است : 1 - گاهی يك شیء خودش بتنهائی علت مادی است برای شیء ديگر . 2 - و يك وقت به ضميمه شیء ديگر ، علت مادی میشود برای شیء ديگر . |
