100 - باب وجوب الاستغال بصالحالاعمال عنالاهل و المال
100 - باب وجوب مشغول بودن به كارهاى شايسته به جاى اينكه همواره بهزن و فرزند و مال بپردازد
حديث :
883 - قال اميرالمؤمنين عليه السلام : ان ابن آدم اذا كان فى آخر يوم من ايامالدنيا و اول يوم من ايام الاخره مثل له ماله و ولده و عمله فيلتفت الى مالهفيقول : و الله اين كنت عليك حريصا شحيحا فما لى عندك ؟فيقول : خذ منى كفنك قال : فيلتفت الى ولده فيقول : و الله انى كنت لكم محبا و انى كنتعليكم محاميا فما ذا عندكم ؟ فيقولون : نوديك الى حفرتك نواريك فيهاقال : فيلتفت الى عمله فيقول : و الله انى كنت فيك لزاهدا و ان كنت لثقيلافيقول : انا قرينك فى قبرك و يوم نشرك حتى اعرض انا و انت على ربك .
ترجمه :
883 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: به راستى كه فرزند آدم آنگاه كه در آخرينروز از روزهاى دنيا و اولين روز از روزهاى آخرت قرار مى گيردمال و فرزندان و عملش در مقابل او به نمايش گذاشته مى شود پس به سوىمال و دارايى خود رو مى كند و مى گويد: سوگند به خدا كه من بر تو حريص وبخيل بودم پس چه چيزى براى من در نزد توست ؟مال خطاب به او مى گويد: از من تنها كفن خود را برگير، پس به فرزندان خود رو مىكند و مى گويد: به خدا سوگند كه دوستدار شما بودم و همواره حمايت و پشتيبانى شمارا مى نمودم پس حال چه چيزى در نزد شما براى من هست ؟ فرزندان گويند: (پس از مرگت) تو را به (كنار) قبرت مى رسانيم و در آن پوشيده و پنهانت مى سازيم ، پس رو بهسوى عملش مى كند و مى گويد: به خدا سوگند كه من به تو اعتنايى نداشتم اگر چهتو سنگين (و ارزشمند) بودى ، عمل خطاب به او گويد: من در قبرت با تو همدم خواهمبود و تا روز برانگيخته شدن با تو همراهم تا اينكه من و تو بر پروردگارت عرض ‍شويم .
حديث :
884 - عن الصادق عليه السلام عن آبائه عليه السلامقال : قال على عليه السلام : ان للمرء المسلم ثلاثه اخلاءفخليل يقول له : انا معك حيا و ميتا و هو عمله وخليل يقول له : انا معك حتى تموت و هو ماله فاذا مات صار للوارث وخليل يقول له : انا معك الى باب قبرك ثم اخليك و هو ولده .
ترجمه :
884 - امام صادق عليه السلام از پدرانش كه درود و سلام بر آنان باد روايت فرمودكه : على عليه السلام فرمود: همانا شخص مسلمان سه دوست دارد يكى دوستى كه به وىمى گويد: من در زندگى و مرگ با تو هستم ، و آن دوستعمل اوست . و ديگرى دوستى كه به وى مى گويد: من تا زمان مرگ با تو هستم ، و آنمال و دارايى اوست كه زمانى كه مرد به وارثمنتقل مى شود. و سوم دوستى كه به وى مى گويد: من تا در قبرت با تو هستم سپس ‍ تورا تنها مى گذارم ، و او فرزند وى است .
101 - باب وجوب الحذر من عرض العمل على الله و رسوله و الائمه عليهالسلام
101 - باب وجوب پرهيز نمودن و ترسيدن از عرضهشدن عمل بر خدا و رسول و ائمه عليه السلام
حديث :
885 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : تعرضالاعمال على رسول الله صلى الله عليه و آلهاعمال العباد كل صباح ابرارها و فجارها فاحذروها و هوقول الله عزوجل (و قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون ) و سكت .
ترجمه :
885 - امام صادق عليه السلام فرمود: اعمالبندگان چه نيكوكاران و چه نابكاران در هر صبحگاه بررسول خدا صل الله عليه و آله عرضه مى شود پس ، ازاعمال خود بيمناك باشيد و گفتار خداى عزوجل كه مى فرمايد: (و بگوعمل كنيد كه به زودى خداوند و رسولش عمل شما را مى بينند)⁽¹⁸¹⁾ همين است ، وحضرت با خواندن اين آيه تا اينجا سكوت فرمود.
حديث :
886 - عن الوشاء قال سمعت الرضا عليه السلاميقول : ان الاعمال تعرض ‍ على رسول الله صلى الله عليه و آله ابرارها و فجارها.
ترجمه :
886 - وشاء گويد: از امام رضا عليه السلام شنيدم كه فرمود: همانااعمال بر رسول خدا صل الله عليه و آله عرضه مى شود چهاعمال نيكوكاران و چه اعمال نابكاران .
حديث :
887 - عن يعقوب بن شعيب قال : سالت ابا عبدالله عليه السلام عنقول الله عزوجل (اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون )قال : هم الائمه عليه السلام .
ترجمه :
887 - يعقوب بن شعيب گويد: از امام صادق عليه السلام درباره اين آيه كه مىفرمايد: (عمل كنيد به زودى خداوند و رسولش و مومنانعمل شما را خواهند ديد) ⁽¹⁸²⁾ پرسيدم كه مراد از مومنان كيانند؟ فرمود: آنان ائمهعليه السلام هستند.
حديث :
888 - عن سماعه عن ابى عبدالله عليه السلامقال : سمعته يقول : ما لكم تسوءون رسول الله صلى الله عليه و آله ؟فقال له رجل : كيف نسووه ؟ فقال : اما تعلمون ان اعمالكم تعرض عليه فاذا راى فيهامعصيه ساءه ذلك فلا تسوءوا رسول الله صلى الله عليه و آله و سروه .
ترجمه :
888 - سماعه گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: شما را چهشده است كه رسول خدا صل الله عليه و آله را اندوهگين مى سازيد؟ مردى به حضرتعرض كرد: چگونه رسول الله را اندوهگين مى كنيم ؟ حضرت فرمود: آيا نمى دانيد كهاعمال شما بر او عرضه مى شود؟ پس ‍ هرگاه دراعمال شما گناهى مشاهده كند اندوهگينش مى سازد، پسرسول خداصل الله عليه و آله را غمگين نسازيد و او را (بااعمال خوب خود) خوشحال بگردانيد.
حديث :
889 - عن عبدالله بن ابان الزيات و كان مكينا عند الرضا عليه السلامقال : قلت للرضا عليه السلام : ادع الله لى ولاهل بيتى فقال : او لست افعل ؟ ان اعمالكم لتعرض على فىكل يوم و ليله قال : فاستعظمت ذلك فقال لى : اما تقرا كتاب اللهعزوجل (و قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون )قال هو و الله على بن ابى طالب عليه السلام .
ترجمه :
889 - عبدالله بن ابان روغن فروش كه در نزد امام رضا عليه السلام صاحب مقام ومنزلتى بود گويد: به امام رضا عليه السلام عرض كردم : خداى را براى من و خانوادهام بخوان (و ما را دعا كن ) حضرت فرمود: آيا چنين كارى نمى كنم ؟! همانااعمال شما در هر روز و شب بر من عرضه مى شود. عبدالله گويد: اين سخن امام را بزرگشمردم (و در نزد من امرى عظيم جلوه كرد) پس حضرت فرمود: آيا كتاب خداىعزوجل را نخوانده اى كه مى فرمايد: (و بگوعمل كنيد كه زود باشد كه خداوند و رسول او و مومنانعمل شما را ببينند) ⁽¹⁸³⁾ به خدا سوگند كه مراد از مومنان در اين آيه على بن ابىطالب عليه السلام و (ائمه طاهرين ) هستند.
حديث :
890 - عن ابى جعفر عليه السلام انه ذكر هذه الايه فسيرى الله عملكم و رسولهو المومنون قال : هو و الله على بن ابن ابى طالب عليه السلام .
ترجمه :
890 - امام باقر عليه السلام اين آيه را ذكر نمود و فرمود: سوگند به خدا كه مراداز (مومنون ) على بن ابى طالب عليه السلام (و امامان پس از ايشان ) است .
حديث :
891 - محمد بن على بن الحسين عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : حياتى خير لكم و مماتى خير لكم الى انقال و اما مفارقتى اياكم فان اعمالكم تعرض علىكل يوم فما كان من حسن استزدت الله لكم و ما كان من قبيح استغفرت الله لكم . (الحديث)
ترجمه :
891 - امام باقر عليه السلام فرمود: رسول خداصل الله عليه و آله فرموده است : زندگانى و مرگ من هر دو براى شما مايه خير است -تا آنجا كه فرمود: - اما اينكه جدايى من از شما برايتان مايه خير است زيرااعمال شما هر روز بر من عرضه مى شود پس آن اعمالتان كه نيكوست از خداوند براىشما طلب زيادتى آنها را مى نمايم و براى آن اعمالى از شما كه زشت است از خداوند طلبآمرزش مى كنم .
حديث :
892 - و روى ان اعمال العباد تعرض علىرسول الله صلى الله عليه و آله و على الائمه عليه السلامكل يوم ابرارها و فجارها فاحذروا و ذلك قول اللهعزوجل (و قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون ).
ترجمه :
892 - و روايت شده است كه : اعمال بندگان در هر روز بررسول خدا صل الله عليه و آله و ائمه عليه السلام عرضه مى شوداعمال نيكو كاران و نابكاران ، پس بترسيد و اين روايت معناى گفتار خداىعزوجل است كه مى فرمايد: (و بگو عمل كنيد كه به زودى خداوند ورسول او و مومنان عمل شما را خواهند ديد.)⁽¹⁸⁴⁾
حديث :
893 - عن ابى بصير قال قلت لابى عبدالله عليه السلام : ان ابا الخطاب كانيقول : ان رسول الله صلى الله عليه و آله تعرض عليهاعمال امته كل خميس فقال ابو عبدالله عليه السلام : ليس هكذا و لكنرسول الله صلى الله عليه و آله تعرض عليهاعمال امته كل صباح ابرارها و فجارها فاحذروا و هوقول الله عزوجل (و قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون ) و سكتقال ابوبصير: انما عنى الائمه عليه السلام .
ترجمه :
893 - ابى بصير گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : همانا اباالخطاب مى گويد كه : بر رسول خدا صل الله عليه و آلهاعمال امتش در هر روز پنج شنبه عرضه مى شود، امام صادق عليه السلام فرمود: چنيننيست بلكه اعمال امت پيامبر اكرم صل الله عليه و آله چه نيكوكاران و چه بدكاران در هرصبحگاه بر ايشان عرضه مى گردد و معناى گفتار خداىعزوجل نيز همين است كه مى فرمايد: (و بگوعمل كنيد كه زود باشد عمل شما را خدا و رسول او و مومنان ببينند)⁽¹⁸⁵⁾ و حضرتصادق عليه السلام سكوت فرمود. ابوبصير گويد: همانا از (مومنون ) ائمه عليهالسلام را قصد كرده است .
حديث :
894 - قال رسول الله صلى الله عليه و آله : حياتى خير لكم و مماتى خيرلكم اما حياتى فتحدثونى و احدثكم و اما موتى فتعرض على اعمالكم عشيه الاثنين والخميس فما كان من عمل صالح حمدت الله عليه و ما كان منعمل سيى استغفرت الله لكم .
ترجمه :
894 - رسول خدا صل الله عليه و آله فرمود: زندگى و مرگ من هر دو براى شمامايه خير است ، اما خير زندگى ام براى شما اين است كه با من سخن مى گوييد و من نيزبا شما سخن مى گويم (و دينتان را از من مى آموزيد) و اما خيرى كه در مرگ من براىشماست اين است كه اعمال شما غروب دوشنبه و پنج شنبه بر من عرضه مى شود پس برعمل شايسته شما خداى را سپاس مى گويم و ازعمل ناشايست شما برايتان از خداوند طلب مغفرت مى نمايم .
حديث :
895 - و قالرسول الله صلى الله عليه و آله : من ضمن لى ما بين لحييه و ما بين رجليه ضمنت لهالجنه .
ترجمه :
895 - رسول خدا صل الله عليه و آله فرمود: هر كس براى من ضمانت ما بين دو فكخود (يعنى دهان ) خود و ما بين دو پاى خود (يعنى فرج خود) را كند من نيز ضامن بهشت اوخواهم بود.
حديث :
896 - و عن الرضا عليه السلام عن آبائه عليه السلام عن على بن الحسين عليهالسلام قال : ان اعمال هذه الامه ما من صباح الا و تعرض على الله تعالى .
ترجمه :
896 - امام رضا عليه السلام از پدران بزرگوارش روايت فرمود كه : امام سجادعليه السلام فرمود: به راستى كه هيچ صحبى نيست جز اينكهاعمال اين امت بر خداوند تعالى عرضه مى شود.
حديث :
897 - عن ابى جعفر عليه السلام قال :قال رسول الله صلى الله عليه و آله و هو فى نفر من الصحابه : ان مقامى بين اظهركمخير لكم و ان مفارقتى اياكم خير لكم الى انقال : اما مقامى بين اظهركم خير لكم فان اللهيقول (و ما كان الله ليعذبهم و انت فيهم و ما كان الله معذبهم و هم يستغفرون ) يعنىيعذبهم بالسيف و اما مفارقتى اياكم خير لكم فان اعمالكم تعرض علىكل اثنين و خميس فما كان من حسن حمدت الله عليه و ما كان من سيى استغفرت لكم .
ترجمه :
897 - امام باقر عليه السلام فرمود: رسولخدا صل الله عليه و آله در حالى كه در ميان چند تن از اصحابش بود فرمود: به راستىكه اقامت من در بين شما برايتان مايه خير است و جدا شدن من نيز از شما خير شما را در بردارد. اما (اينكه گفتم ) اقامتم در بين شمامايه خير شماست ، زيرا خداوند مى فرمايد:(خداوند آنان را تا زمانى كه تو در بين آنان هستى عذاب نمى كند و خداوند تا زمانى كهآنان استغفار مى كنند آنان را به عذاب نمى رساند)⁽¹⁸⁶⁾ يعنى آنها را با شمشير(جنگ و خونريزى ) عذاب مى كند (نه اينكه مانند اقوام گذشته بر آنان عذاب بفرستد) واما (اينكه گفتم ) جدايى من از شما موجب خير براى شماست ، زيرا عملهاى شما هر دوشنبه وپنج شنبه بر من عرضه مى شود پس هر عملى از عملهاى شما نيكو باشد خداى را بر آنسپاس مى گويم و هر عملى بد باشد براى شما درباره آن از خداوند طلب مغفرت مى كنم.
حديث :
898 - عن ابن اذينه قال : كنت عند ابى عبدالله عليه السلام فقلت له :قول الله عزوجل (و قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون )قال : ايانا عنى .
ترجمه :
898 - ابن اذينه گويد: در نزد امام صادق عليه السلام بودم كه به ايشان عرضكردم : (مراد از مومنون در) گفتار خداى عزوجل (چيست ؟) كه مى فرمايد: (و بگوعمل كنيد كه به زودى خداوند و رسول او و مومنانعمل شما را مى بينند)⁽¹⁸⁷⁾ حضرت فرمود: مراد از مومنون ماييم و خداوند ما را قصدكرده است .
حديث :
899 - عن داود بن كثير الرقى قال : كنت جالسا عند ابى عبدالله عليه السلام اذقال مبتدئا من قبل نفسه : يا داود لقد عرضت على اعمالكم يوم الخميس فرايت فيما عرضعلى من عملك صلتك لابن عمك فلان فسرنى ذلك انى علمت ان صلتك له اسرع لفناء عمرهو قطع اجله قال داود: و كان لى ابن عم معاندا ناصبيا خبيثا بلغنى عنه و عن عياله سوءحال فصككت له نفقه قبل خروجى الى مكه فلما صرت فى المدينه اخبرنى ابو عبداللهعليه السلام بذلك .
ترجمه :
899 - داود بن كثير رقى گويد: در نزد امام صادق عليه السلام نشسته بودم كهناگهان ايشان بدون مقدمه و از جانب خود آغاز سخن نمود و فرمود: اى داود! در روز پنجشنبه عملهاى شما بر من عرضه مى شود و من در بيناعمال تو كه بر من عرضه شد ديدم كه صله و رابطه با پسر عمويت را به جا آوردى واين كار تو مرا خوشحال كرد و من دانستم كه اينعمل تو عمر او را زودتر و سريعتر فانى مى سازد و مرگش را فرا مى رساند.
داود گويد: من پسر عمويى داشتم كه با اهل بيت عليه السلام دشمنى داشت و فرد خبيثىبود و به من خبر رسيده بود كه او و خانواده اش در وضعيت بدى به سر مى برند و منپيش از بيرون آمدن به سوى مكه هزينه اى براى زندگى آنان قرار دادم و زمانى كهبه مدينه بازگشتم امام صادق عليه السلام مرا ازعمل خودم خبردار ساخت .
حديث :
900 - على بن موسى بن طاوس فى رساله محاسبه النفسقال : رايت و رويت فى عده روايات متفقات ان يوم الاثنين و يوم الخميس ‍ تعرض فيهماالاعمال على الله و على رسوله و على الائمه عليه السلام .
ترجمه :
900 - ابن طاوس در رساله (محاسبه النفس ) گويد: در عده اى از روايات موافق باهم ديده ام و برايم روايت شده است كه در روز دوشنبه و پنج شنبهاعمال مردمان بر خداوند و رسولش و ائمه عليه السلام عرضه مى شود.
حديث :
901 - عن احمد بن عمر عن ابى الحسن عليه السلامقال : سئل عن قول الله عزوجل (اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون )قال : ان اعمال العباد تعرض على رسول الله صلى الله عليه و آلهكل صباح ابرارها و فجارها فاحذروا.
ترجمه :
901 - احمد بن عمر روايت كدن كه از حضرت رضا عليه السلام درباره گفتار خداىعزوجل پرسيده شد كه مى فرمايد: (عمل كنيد كه به زودى خداوند ورسول او و مومنان عمل شما را مى بينند)⁽¹⁸⁸⁾ حضرت فرمود: به راستى كهاعمال بندگان چه نيكوكاران و چه بدكاران هر صبحگاه بررسول خدا صل الله عليه و آله عرضه مى شود پس بترسيد و بر حذر باشيد.
حديث :
902 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : اناعمال العباد تعرض على نبيكم كل عشيه خميس فليستحى احدكم ان يعرض على نبيهالعمل القبيح .
ترجمه :
902 - امام باقر عليه السلام فرمود: به راستى كهاعمال بندگان هر شامگاه پنج شنبه بر پيامبر شما عرضع مى شود پس هر كس از شما ازاينكه بر پيامبرش عمل زشتى از او عرضه شود بايد شرم داشته باشد.
حديث :
903 - عن حفص بن البخترى و غير واحدقال : تعرض الاعمال يوم الخميس على رسول الله صلى الله عليه و آله و على الائمهعليه السلام .
ترجمه :
903 - از حفص بن بخترى و عده اى ديگر از راويان روايت است كه :اعمال در روز پنج شنبه بر رسول خدا صل الله عليه و آله و ائمه عليه السلام عرضهمى شود.
حديث :
904 - عن بريد العجلى قال : كنت عند ابى عبدالله عليه السلام فسالته عنقول الله عزوجل (اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون )قال : ايانا عنى .
ترجمه :
904 - بريد عجلى گويد: نزد امام صادق عليه السلام بودم كه از ايشان دربارهگفتار خداى عزوجل پرسيدم كه مى فرمايد: (عمل كنيد كه به زودى خداوند ورسول او و مومنين عمل شما را مى بينند)⁽¹⁸⁹⁾ حضرت فرمود: خداوند در اين آيه از(مومنون ) ما را اراده كرده است .
حديث :
905 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال فى قوله تعالى اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنونقال : هم الائمه عليه السلام .
ترجمه :
905 - امام صادق عليه السلام درباره گفتار خداى تعالى كه مى فرمايد:(عمل كنيد كه زود باشد خداوند و رسول او و مومنينعمل شما را ببينند)⁽¹⁹⁰⁾ فرمود: مراد از (مومنون ) ائمه عليه السلام مىباشند.
حديث :
906 - عن بريد العجلى قال : قلت لابى جعفر عليه السلام (اعملوا فيسرى اللهعملكم و رسوله و المومنون ) فقال : ما من مومن يموت و لا كافر فيوضع فى قبره حتىيعرض عمله على رسول الله صلى الله عليه و آله و على على و هلم جرا الى آخر من فرضالله طاغته على العباد.
ترجمه :
906 - بريد عجلى گويد: براى امام باقر عليه السلام اين آيه را خواندم كه :(عمل كنيد كه به زودى خداوند و رسولش و مومنينعمل شما را مى بينند)⁽¹⁹¹⁾ حضرت فرمود: هيچ مومن و كافرى نيست كه بميرد و درقبرش نهاده شود مگر اينكه عملش بر رسول خداصل الله عليه و آله و بر على عليه السلام و همينطور تا آخر بر همه آنانى كه خداوندطاعت آنان را بر بندگان واجب ساخته است عرضه مى شود.
حديث :
907 - عن ابى بصير قال : قلت لابى عبدالله عليه السلام :يقول الله عزوجل (و قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون ) ما المومنون ؟قال : من عسى ان يكون الا صاحبك ؟
ترجمه :
907 - ابى بصير گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : در گفتار خداوندعزوجل كه مى فرمايد: (و بگو عمل كنيد كه به زودى خداوند ورسول او و مومنان عمل شما را مى بينند)⁽¹⁹²⁾ مراد از مومنان چه كسانى است ؟ حضرتفرمود: چه كسى جز همين همدم تو اميد آن مى رود كه مقصود از (مومنون ) باشد؟ (يعنىمراد از مومنون ما اهل بيت پيامبر هستيم ).
حديث :
908 - عن عبدالله بن ابان قال : قلت للرضا عليه السلام : ادع الله لى ولمواليك فقال : و الله انى لاعرض اعمالهم على الله فىكل خميس .
ترجمه :
908 - عبدالله بن ابان گويد: به امام رضا عليه السلام عرض كردم : خداوند رابراى من و دوستدارانت بخوان (و ما را دعا كن ) حضرت فرمود: به خا سوگند كه مناعمال شما را در هر پنج شنبه به پيشگاه خداوند عرضه مى كنم .
حديث :
909 - عن عبدالله بن ابان قال : قلت للرضا عليه السلام ان قوما من مواليكسالونى ان تدعوالله لهم فقال و الله انى لاعرض اعمالهم على الله فىكل يوم .
(ثم كتاب الجهاد بقلم مولفه محمد الحر)
ترجمه :
909 - عبدالله بن ابان گويد: به امام رضا عليه السلام عرض كردم : هماناگروهى از دوستداران شما از من درخواست نموده اند كه (به شما عرض ‍ كنم ) براى آناندر درگاه خداوند دعا كنى ، حضرت فرمود: به خدا سوگند كه من در هر روزاعمال آنها را بر خداوند عرضه مى كنم .