64 - نمازهاى پنج گانه روزانه
... و سبح بحمد ربك قبل طلوع الشمس وقبل غروبها و من اناى الليل فسبح و اطراف النهار لعلك ترضى :
قبل از طلوع آفتاب و پيش از غروب آن و همچنين در اثناء شب و اطراف روز تسبيح و حمدپروردگارت را به جا آور تا خشنود شوى .
(سوره طه ، آيه 130)
65 - نماز و وقت شناسى
فسبحان الله حين تمسون و حين تصبحون ، و له الحمد فى السموات و الارض و عشياو حين تظهرون :
پس (به فكر آن روز بزرگ باشيد) خدا را هنگام شام و صبحگاه در نماز مغرب و صبحتسبيح و ستايش بگوييد و سپاس اهل عالم در آسمانها و زمين مخصوص اوست و شما نيز درتاريكى شب و نيمه روز (در نماز عشاء و ظهر و عصر) به ستايش اومشغول شويد.
(سوره روم ، آيات 17 و 18)
66 - وقت نماز صبح و ظهر
اقم الصلوة لدلوك الشمس الى غسق الليل و قران الفجر ان قران الفجر كانمشهودا:
نماز را وقت زوال آفتاب تا اول تاريكى شب به ياد آر و نماز صبح را نيز به جاىآر،كه آن به حقيقت مشهود نظر فرشتگان شب و فرشتگان روز است .
(سوره اسراء، آيه 78)
احاديث
570 - اهميت نماز اول وقت
قال زين العابدين - عليه السلام -:
من اهتم بمواقيت الصلاة لم يستكمل لذة الدنيا ؛
آن كه به وقتهاى نماز اهميت بدهد، لذت دنيا راكامل نخواهد كرد.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 86، فروع كافى ، ج 3، ص 275)
571 - كار مانع از اول وقت
قال على - عليه السلام -:
صل الصلوة لوقتها الموقت لها و لاتعجل وقتها لفراغ و لا تؤ خرها عن وقتهالاشتغال و اعلم ان كل شى ء من عملك تبع لصلوتك ؛
نماز را در وقت مقرر آن به جاى آور، و به خاطر فراغت عجله مكن و به علتاشتغال آن را به تاءخير ميفكن ، و بدان كه همهاعمال تو بسته به نماز تو است .
(نهج البلاغه ، نامه 27)
572 - مانع وقت نماز
قال الرضا - عليه السلام -:
حافظواعلى مواقيت الصلوات ، فان العبد لاياءمن الحوادث ؛
مراقب وقتهاى نماز باشيد (كه تا وقتش فرا رسيد انجام دهيد) ؛ چرا كه انسان از حوادثىكه مانع انجام نماز در وقت گردد، ايمن نيست .
(بحارالانوار، ج 82، ص 20)
573 - وقت نماز صبح
قال الباقر - عليه السلام -:
وقت صلاة الغداة ما بين طلوع الفجر الى طلوع الشمس ؛
وقت نماز صبح از طلوع فجر تا طلوع خورشيد است .
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 152)
574 - كمال نماز در اول وقت
قال الباقر - عليه السلام -:
ان الصلاة اذا ارتفعت فى اول وقتها رجعت الى صاحبها و هى بيضاء مشرقةتقول : حفظتنى حفظك الله و اذا ارتفعت فى غير وقتها بغير حدودها رجعت الى صاحبها و هىسوداء مظلمة تقول : ضيغتنى ضيعك الله ؛
هرگاه نماز در اول وقت بالا برود، سفيد و درخشان به سوى صاحبش باز مى گردد و بهاو خطاب مى كند: از من مواظبت نمودى خدا تو را حفظ كند، و هرگاه در غير وقت خود و بدونشرايط بالا برود، سياه و تاريك به سوى صاحبش باز مى گردد و به او مى گويدمرا تباه ساختى ، خدا تو را نابود كند.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 78)
575 - محبوبيت نماز در وقت
قال الصادق - عليه السلام -:
افضل الاعمال الى الله الصلاة لوقتها، و بر الوالدين والجهاد فىسبيل الله ؛
بهترين اعمال نزد خداوند، نماز اول وقت است پس از آن نيكى به پدرو مادر، و سپس جهاددر راه خدا است .
(بحارالانوار، ج 74، ص 85)
576 - ضايع نمودن وقت نماز
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
لايزال الشيطان ذعزا من المؤ من ما حافظ على الصلوات الخمس ‍ لوقتهن فاذا ضيعهنتجرا عليه فادخله فى العظائم ؛
شيطان هميشه از مؤ من مى ترسد تا زمانى كه بر نمازهاى پنجگانه محافظت دارد و دروقتش به جا مى آورد، اما هنگامى كه وقت نماز را ضايع كرد بر او جراءت پيدا مى كند واو را در گناهان بزرگ مى اندازد.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 18)
577 - دو وقت نماز
قال الرضا - عليه السلام -:
اعلم ان لكل صلاة وقتين اول و اخر فاول الوقت رضوان الله و اخره عفو الله ؛
بدان كه هر نماز دو وقت دارد: اولوقت و آخر وقت . اول وقت خشنودى پروردگار و آخر آن بخشش خداوند است .
(بحارالانوار، ج 82، ص 249. الحكم الزاهره ، ص 286)
578 - تاءخير نماز و محروميت از شفاعت
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله - :
لا ينال شفاعتى من اخر الصلاة المفروضة بعد وقتها ؛
(فرداى قيامت ) شفاعت من به كسى كه نماز واجب را تا پس از وقت آن به تاءخيراندازد،نخواهد رسيد.
(امالى صدوق ، ص 326)
579 - نماز در وقت خودش
قال الصادق - عليه السلام -:
اذا صليت صلاة فريضة فصل لوقتها صلاة مودع تخاف الا تعود اليها ؛
نماز واجب را در وقت خودش بخوان ، مانند كسى كه نماز وداع مى خواند و مى ترسد كهبعد از اين توفيق نماز خواندن نيابد.
(محجة البيضاء، ج 1، ص 350)
580 - غفلت از اول وقت
قال على - عليه السلام -:
ليس عمل احب الى الله - عز و جل - من الصلاة فلا يشغلنكم عن اوقاتها شى ء من امورالدنيا، فان الله - عز و جل - ذم اقواما فقال : (الذين هم عن صلاتهم ساهون ) يعنىانهم غافلون استهانوا باوقاتها ؛
عملى نزد خداوند محبوبتر از نماز نيست ، چيزى از امور دنيا شما را از خواندن نماز دراول وقت باز ندارد، زيرا خداوند مذمت كرده و اقوامى را فرموده : (واى بر نمازگزارانىكه از نمازشان غفلت ورزيدند) يعنى واى بر نمازگزارانى كه از اوقات نماز غفلتكنند و در انجام نماز در اول وقت سهل انگارى نمايند.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 82)
581 - مذمت تاءخير نماز
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
ثلاث لاتوخر و هن الصلاة اذا انت و الجنازة اذا حضرت و الايم اذا وجدت كفوا ؛
سه چيز را نبايد تاءخير انداخت ، نماز همين كه وقت آن رسيد، و برداشتن جنازه وقتى آمادهشد، و شوهر دادن بيوه وقتى هم كفو خود را يافت .
(نهج الفصاحه ، ص 262، حديث 1261)
582 - ثواب نماز صبح در اول وقت
قال الصادق - عليه السلام -:
فاذا صلى العبد صلاة الصبح مع طلوع الفجر اثبتت له مرتين تثبتها ملائكةالليل و ملائكة النهار ؛
پس هرگاه نمازگزار نماز صبح را با طلوع فجر به جاى آورد دو مرتبه براى اونوشته مى شود، هم فرشته صبح و هم فرشته شب مى نويسند (نماز صبح را فرشتهروز و فرشته شب هر دو مشاهده مى كنند).
(ثواب الاعمال ، ص 62)
583 - اذان در اول وقت نماز
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
اذا دخل الوقت يا بلال اعل فوق الجدار و ارفع صوتك بالاذان ؛
اى بلال !هنگامى كه وقت نماز رسيد بالاى ديوار برو و صداى خود را به وسيله اذانبلند كن .
(فروع كافى ، ج 3، ص 307)
584 - تاخير نماز صبح
قال حجة بن الحسن العسكرى - عجل الله تعالى فرجه الشريف -:
ملعون ملعون من اخر الغداة الى ان تنقضى النجوم ؛
ملعون است ، ملعون است ، كسى كه نماز صبحش را تاءخير بيندازد تا زمانى كه ستارگانمحو شوند.
(بحارالانوار، ج 52، ص 16)
585 - تاخير نماز مغرب
قال حجة بن الحسن العسكرى - عجل الله تعالى فرجه الشريف -:
ملعون ملعون من اخر المغرب الى ان تشتبك النجوم ؛
ملعون است ، ملعون است ، آن كسى كه نماز مغربش را تاخير بيندازد تا زمانى كه آسمانپديدار شود.
(بحارالانوار، ج 52، ص 15)
586 - به گونه اى نماز بخوان كه گويا با آن وداع مى كنى
قال الصادق - عليه السلام -:
اذا صليت صلاة فريضة فصلها لوقتها صلاة مودع يخاف ان لا يعود اليها ابدا ثماصرف ببصرك الى موضع سجودك فلو تعلم من عن يمينك و شمالك لاحسنت صلاتك و اعلمانك بين يدى من يراك و لا تراه ؛
وقتى نماز واجب مى خوانى ، آن را در وقت خودش چنان بخوان كه گويا ديگر به نمازموفق نمى شوى ، سپس چشم خود را به محل سجده ات متوجه گردان . اگر بدانى چهكسى جانب راست و چپت مى باشد هر آينه نمازت را نيكو به جا مى آورى بدان بدرستىكه در مقابل كسى هستى كه تو را مى بيند و تو او را مى بينى .
(بحارالانوار، ج 83، ص 10)
587 - آزمايش شيعيان در وقت نماز
قال الصادق - عليه السلام -:
امتحنوا شيعتنا عند مواقيت الصلاة كيف محاظتهم ؛
شيعيان ما را در اوقات نماز آزمايش كنيد كه چگونه بر خواندن نماز خود در موعد مقررمحافظت مى كنند.
(سفينة البحار، ج 2، ص 44)
588 - تاخير نماز اول وقت موجب خشم خداوند
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
يا على !و تقيم الصلاة بوضوء سابغ فى مواقيتها و لاتوخرها فان فى تاخيرهامن غير علة غضب الله - عز و جل - ؛
يا على ، با وضوى كامل در اول وقت ، نماز اقامه كن ، و نماز را ازاول وقتش ‍ به تاخير نينداز، چون تاخير نماز بدون علت و عذر خداوند قهار را به خشمخواهد آورد.
(سفينة البحار، ج 2، ص 44)
589 - تاثير نماز اول وقت
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
ما من عبد اهتم بمواقيت الصلاة و مواضع الشمس الا ضمنت له الروح عند الموت وانقطاع الهموم و الاحزان و النجاة من النار ؛
بنده اى (نمازگزار) كه اهتمام و مواظبت به اوقات نماز نمايد، و مواضع آفتاب را براىوقت نمازش دقت كند، من ضمانت مى كنم براى او در دم مرگ ، راحتى را و دفع و رفع همومو درد و اندوه و نجات از آتش جهنم را.
(سفينة البحار، ج 2، ص 42)
590 - پاداش نماز اول وقت
عن الحسن العسكرى - عليه السلام -:
كلم الله - عز و جل - موسى بن عمران - عليه السلام -قال : الهى ما جزاء من صلى الصلوات لوقتها؟قال : اعطيته سوله و ابيحه جنتى ؛
موسى به عمران با خداوند سخن گفت و از پروردگار خويش پرسيد: خدايا! پاداش كسىكه نمازش را اول وقت مى خواند چيست ؟ خداوند تبارك و تعالى فرمود: خواهش و خواسته اورا برآورده مى كنم و بهشت را بر او مباح مى گردانم .
(بحارالانوار، ج 82، ص 204)
591 - نماز اول وقت نورى از در قيامت
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله - :
من حافظ على الخمس باكمال طهورها و مواقيتها كانت له نورا و برهانا يوم القيامة و منضيعها حشر مع فرعون و هامان ؛
كسى كه نمازهاى پنج گانه اش را با طهارتكامل در اول وقت به جا آورد، اين نماز در قيامت براى او نور و برهان است و كسى كهنمازش را ضايع كند، با فرعون و هامان محشور خواهد بود.
(سفينة البحار، ج 2، ص 42)
592 - مواظبت از وقت نماز
قال الصادق - عليه السلام -:
الصلاة فى مواقيتها و المواظبة عليها ؛
نماز را اول وقت بخوانيد و مواظبت بر آن كنيد.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 81)
593 - برترى نماز اول وقت
قال الصادق - عليه السلام -:
ان فضل الوقت الاول على الاخر كفضل الاخرة على الدنيا ؛
برترى نماز اول وقت بر نماز آخر وقت ، مانند برترى آخرت است بر دنيا.
(بحارالانوار، ج 82، ص 395. ميزان الحكمه ، ج 5، ص 401)
594 - اهميت وقت نماز
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
قال الله - عز و جل - ان لعبدى على عهدا ان اقام الصلوة لوقتها ان لا اعذبه و ان ادخلهالجنة بغير حساب ؛
خداوند تبارك و تعالى فرمود: من تعهدى نسبت به بنده ام دارم كه اگر نماز خود را دروقتش به پا دارد، او را عذاب نكنم و بى حساب وى را به بهشت ببرم .
(كنزالعمال ، ج 7، حديث 19036)
595 - بخشايش يا عذاب خداوند
قال الباقر - عليه السلام -:
و من صلاها لغير وقتها موثرا عليها غيرها فان ذلك اليه ان شاء غفر له و ان شاءعذبه ؛
كسى كه نماز را در غير وقتش به جا آورد و چيز ديگرى را بر نماز انتخاب كند و ترجيحدهد، به درستى كه اين كار، خدا را مختار مى كند كه اگر بخواهد او را ببخشايد و اگربخواهد او را عذاب كند.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 83)
596 - فضيلت اول وقت
قال الصادق - عليه السلام -:
فضل الوقت الاول على الاخير للمؤ من من ولده و ماله ؛
فضيلت اول وقت بر آخر وقت بهتر است براى شخص مؤ من ازمال و اولادش .
(ثواب الاعمال ، ص 62)
597 - آثار نماز اول وقت
قال الكاظم - عليه السلام -:
الصلوات المفروضات فى اول وقتها اذا اقيم حدودها اطيب ريحا من قضيب الاس حين يوخذمن شجره فى طيبه و ريحه و طراوته فعليكم بالوقتالاول ؛
نمازهاى واجب كه در اول وقت آن با آداب و حدودش خوانده مى شود خوشبوتر است از برگآس (يعنى مورد) كه در وقت سبزى و طراوت آن را بگيرند. پس بر شما باد كه نماز رادر اول وقت آن به جاى آوريد.
(ثواب الاعمال ، ص 63)
598 - نماز اول وقت ، جدايى از غافلين
قال الباقر - عليه السلام -:
ايما مؤ من حافظ على الصلوات المفروضة فصلاها لوقتها فليس هذا من الغافلين ؛
هر مؤ منى محافظت بر نمازش نمايد، و او را در وقتش به جاآورد، از انسانهاىغافل شمرده نمى شود.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 79)
599 - تاءخير نماز براى مريض
قال الصادق - عليه السلام -:
لكل صلاة وقتان اول و اخر، فاول الوقت افضله و ليس لاحد ان يتخذ اخر الوقتين وقتاالا من علة و انما جعل اخر الوقت للمريض و المعتل و لمن له عذر واول الوقت رضوان الله و اخر الوقت عفو الله ؛
براى هر نماز دو وقت وجود دارد، اول وقت و آخر وقت ، واول وقت نماز خواندن افضل است از آخر وقت و نبايد كسى آخر وقت را وقت نمازش ‍ قراردهد، مگر علت و عذرى داشته باشد. آخر وقت براى مريضان ، معلولان و كسانى كه كهعذرى دارند قرار داده شده است . اول وقت خشنودى خداوند عالم است و آخر وقت بخشايشخداوند متعال است .
(بحارالانوار، ج 3، ص 25. دعائم الاسلام ، ج 1، ص 137)
600 - سفارش به نماز اول وقت
قال على - عليه السلام -:
اوصيك يا بنى بالصلاة عند وقتها ؛
فرزندم !وصيت مى كنم تو را (امام حسن عليه السلام ) به خواندن نماز دراول وقت .
(وسائل الشيعه ، ج 2، ص 90)
601 - فضيلت اول وقت
قال الباقر - عليه السلام -:
اعلم ان اول الوقت ابدا افضل ؛
بدان ، همانا اول وقت هميشه افضل است .
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 88)
602 - ملاقات رسول خدا (ص ) در قيامت
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
ان ربكم يقول : هذه الصلوات الخمس المفروضات فمن صلاهن لوقتهن و حافظ عليهنلقينى يوم القيامة و له عندى عهد ادخله به الجنة و من لم يصلهن لوقتهن و لم يحافظ عليهنو ذلك الى ان شئت عذبته و ان شئت غفرت له ؛
رسول خدا فرمود: خداى شما مى فرمايد: اين نمازهاى پنجگانه فريضه است ، پس كسىاين نمازها را در وقتش به جا آورد و محافظت بر او نمايد، روز قيامت مرا ملاقات خواهد كرد.و بر عهده من است كه او را وارد بهشت كنم ، و كسى كه در وقتش نمازها را به جا نياورد ومحافظت بر او نكند، در اين صورت بر من است كه اگر بخواهم او را عذاب مى كنم ، واگر بخواهم او را مى بخشايم .
(بحارالانوار، ج 83، ص 18)
603 - مجوز براى تاخيرنماز
قال الصادق - عليه السلام -:
لكل صلاة وقتان و اول الوقتين افضلهما و لا ينبغى تاخير ذلك عمدا و لكنه وقت منشغل او نسى او سها او نام ، و ليس لاحد ان يجعل اخر الوقتين وقتا الا من عذر او علة ؛
براى هر نماز دو وقت وجود دارد: (اول و وقت و آخر وقت ) واول وقت نماز خواندن افضل است از آخر وقت ، و سزاوار نيست كسى كهاول وقت را عمدا به تاخير بيندازد ولى آخر وقت براى كسانى است كه كارى داشتهباشند، يا فراموش كردند يا سهو بر آنها دست داده و يا به خواب رفته اند و بر هيچكس جائز نيست كه آخر وقت را وقت نماز خود قرار دهد مگر از روى عذر و علتى موجه .
(بحارالانوار، ج 83، ص 39)
604 - تاخير نماز در لحظه آخر عمر
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
فى مرضه الذى توفى فيه و اغمى عليه ثم افاقفقال : لاينال شفاعتى من اخر الصلاة بعد وقتها ؛
پيامبر (ص ) در بيمارى كه به علت آن رحلت فرمودند بيهوش شدند، و در چند لحظه اىاز بيهوشى به هوش آمدند و فرمودند: شفاعت من به كسى نمى رسد كه نماز را از(اول ) وقت خودش به تاخير اندازد.
(بحارالانوار، ج 83، ص 20)
605 - مراقبت بر وقت نماز
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
عليكم بالمحافظة على اوقات الصلوة فليس منى من ضيع الصلوة ؛
مراقبت بر وقت هر نماز براى شما لازم است ، پس كسى كه نماز را سبك بشمارد از من نيست.
(مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 98)
606 - تاويل كلمه (ساهون )
قال الصادق - عليه السلام -:
فى قول الله تعالى : (فويل للمصلين ، الذينهم عن صلاتهم ساهون ).قال : تاخير الصلاة عن اول وقتهالغير عذر؛
امام صادق (ع ) در تفسير آيه فوق كه (ساهون ) به چه كسانى گفته مى شود؟ مىفرمايد: آنان كه نماز خود را از اول وقت بدون عذر به تاخير مى اندازند.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 91)
607 - بهترين اعمال
سئل النبى - صلى الله عليه وآله -:
عن افضل الاعمال ؟قال : الصلاة لاول وقتها ؛
از پيامبر اسلام (ص ) سؤ ال شد: بهترين اعمال چيست ؟حضرت فرمودند: نماز دراول وقتش .
(بحارالانوار، ج 82، ص 227)
608 - تاكيد نماز در اول وقت
قال الرضا - عليه السلام -:
غفر الله لك لاتوخرن صلوة عن اول وقتها الى اخر وقتها من غير علة ، عليك ابداباول الوقت فاذنت و صلينا ؛
خدا تو را بيامرزد بدون عذر نماز را از وقت به تاخير نينداز، بر تو باد كه هميشهنماز را در اول وقت آن به جا آورى .
(مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 101)
609 - مراقبت از اوقات نماز
قال الرضا - عليه السلام -:
قال الله - عز و جل - (والذينهم على صلواتهم يحافظون )⁽²⁾
قال : يحافظون على المواقيت ؛
در مورد تفسير آيه فوق (و آنها كه از نمازها و مواظبت مى نمايند) مى فرمايد: كسانى كهاوقات نماز را محافظت مى كنند.
(مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 96)
610 - نماز در غير وقت
قال الصادق - عليه السلام -:
من صلى فى غيرالوقت فلا صلاة له ؛
كسى كه نماز در غير وقت بخواند، مثل اينكه نماز نخوانده است .
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 79)
611 - خصلت خروس
قال الصادق - عليه السلام -:
تعلموا من الديك خمس خصال : محافظته على اوقات الصلوة ... ؛
از خروس پنج خصلت را فرا گيريد، يكى از آنها محافظت بر اوقات نماز است .
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 80)
612 - گشوده شده درهاى آسمان
قال الصادق - عليه السلام -:
اذا دخل وقت صلاة فتحت ابواب السماء لصعودالاعمال ؛
هنگامى كه وقت نماز فرا مى رسد، درهاى آسمان براى بالا رفتناعمال باز مى شوند.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 87)
613 - بهترين اوقات
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
افضل الاعمال الصلوة فى اول وقتها ؛
بهترين اعمال ، نماز در اول وقت است .
(كنزالعمال ، حديث 18900)
614 - سفارش به اول وقت
قال الرضا - عليه السلام -:
اذا دخل الوقت عليك فصلها فانك لا تدرى ما يكون ؛
هنگامى كه وقت نماز فرا مى رسد، بر تو باد به خواندن نماز، پس به درستى كهنمى دانى چه پيش خواهد آمد.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 87)
615 - نتيجه ترك اوقات نماز
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
و من ترك اوقاتها يدخل الويل . و الويل واد فى جهنم ؛
و كسى كه اوقات نماز را ترك كند، داخل در (ويل ) مى شود و(ويل ) بيابانى در جهنم است .
(مستدرك الوسائل ، ج 1، ص 184)
616 - اوقات نماز
قال الرضا - عليه السلام -:
ان لكل صلوة ثلاثة اوقات : اول و اوسط و اخرفاول الوقت رضوان الله ، و اوسطه عفو الله و اخره غفران الله واول الوقت افضله ؛
براى هر نمازى سه وقت وجود دارد: اول وقت ، وسط وقت و آخر وقت . پس دراول وقت نماز به جا آورد مايه خشنودى خداست ، در وسط وقت (نماز بخواند) موجب عفوخداست ، و در آخر وقت (نماز بخواند) سبب آمرزش خدا است ، واول وقت بافضيلت تر است .
(مستدرك الوسائل ، ج 1، ص 185)
617 - محروم از آفات آسمانى
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
اذا انزل الله عاهة من السماء عوفى منها حملة القران و رعاة الشمس ‍ اى الحافظونلاوقات الصلوة و عمار المساجد؛
هنگامى كه خداوند سبحان ، از آسمان آفت نازل كرد حاملين قرآن ، رعايت كنندگانخورشيد، يعنى كسانى كه اوقات نماز را مراعات كنند، و مساجد را آباد مى سازنداز اينآفت در امانند.
(جامع احاديث الشيعه ، ج 4، ص 61)
618 - دفع شيطان
قال الصادق - عليه السلام -:
و ملك الموت يدفع الشيطان عن المحافظ على الصلوة و يلقنه شهادة : (ان لا اله الاالله و ان محمدا رسول الله ) فى تلك الحالة العظيمة ؛
هنگام مرگ ملك الموت شيطان را از كسى كه محافظت به (اوقات ) نماز مى كند، دفع مىكند و شهادتين (اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدارسول الله ) را در اين حالت به او تلقين مى كند.
(جامع احاديث الشيعه ، ج 4، ص 61)
619 - دو وقت رضوان الله و عفو الله
قال الصادق - عليه السلام -:
اول الوقت رضوان الله و اخر الوقت عفو الله ؛
(نماز) اول وقت (رضوان الله ) و موجب خشنودى خداوند است و آخر وقت (عفو الله ) وموجب غفران و عفو و بخشايش خداوند است .
(دعائم الاسلام ، ج 1، ص 137)
620 - تاخير نماز عمدا
قال الرضا - عليه السلام -:
حافظوا على مواقيت الصلوات فان العبد لا يامن الحوادث و مندخل عليه وقت فريضة فقصر عنها عمدا متعمدا فهو خاطى ؛
محافظت بر اوقات نماز كنيد، پس همانا انسان از حوادث در امان نيست و كسى كه وقت نمازفريضه بر او داخل شد و عمدا كوتاهى كرد، خطا كننده است .
(بحارالانوار، ج 83، ص 20)
621 - منظور از ساهون
قال الرضا - عليه السلام -:
من قوله تعالى : (ويل للمصلين ، الذينهم عن صلاتهم ساهون )يقول عن وقتهم يتغافلون ؛
در تفسير اين آيه : (واى بر نمازگزاران ، آنهاى كه از نماز خويش غافلند)، مىفرمايد: ساهون آنهايى هستند كه غافل از اوقات نمازهاى واجب خود هستند.
(بحارالانوار، ج 83، ص 20)
622 - مراقبت وقت نماز توسط شيعيان
قال على - عليه السلام -:
شيعتنا رعاء الشمس و القمر و النجوم يعنى التحفظ من مواقيت الصلوة ؛
شيعيان ما مراعات كننده شمس و قمر و نجوم هستند، يعنى اوقات نماز را مراعات مى كنند.
(مستدرك الوسائل ، ج 1، ص 193)
623 - نماز اول وقت ، ميزان انتخاب دوست
قال الصادق - عليه السلام -:
اختبروا اخوانكم بخصلتين فان كانتا فيهم و الا فاعزب ثم اعزب ثم اعزبالمحافظة على الصلوات فى مواقيتها و البر بالاخوان فى العسر و اليسر؛
برادران خود را در زمينه دو خصلت ، آزمايش كنيد، اگر اين دو خصلت را دارا بودند (بهدوستى و رفاقت باآنان ادامه دهيد)، وگرنه از آنان دورى كنيد، دورى كنيد، دورى كنيد، وآن دو خصلت عبارت است از:
1 - مراقبت بر نماز در وقت .
2 - احسان و نيكى به برادران در حالت تنگدستى و گشايش .
(وسائل الشيعه ، ج 8، ص 503)
624 - غفلت از وقت نماز
قال الصادق - عليه السلام -:
فى قوله تعالى : (الذينهم عن صلاتهم ساهون ) اهى وسوسة الشيطان؟فقال لاكل احد يصيبه هذا و لكن ان يغفلها و يدع ان يصلى فىاول وقتها ؛
از حضرت امام صادق (ع ) در مورد اين آيه مباركه سؤال شد آنان كه از نماز خود سهو كننده بى خبرند، كه آيا منظور از ساهون وسوسهشيطان است ؟حضرت فرمود: خير، اگر چه همه از وسوسه شيطان نصيبى دارند، ولى(ساهون ) در اين آيه ، غفلت از نماز است ، به طورى كه فراموش ‍ شود دراول وقت به جا آورده شود.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 83)
625 - ضايع كردن وقت معين
عن داود بن فرقد قال :
قلت لابى عبدالله - عليه السلام - قوله تعالى : (ان الصلاة كانت على المؤ منينكتابا موقوتا)، قال : كتابا ثابتا و ليس ان عجلت قليلا او اخرت قليلا بالذى يضركما لم تضيع تلك الاضاعة فان الله - عز و جل -يقول لقوم اضاعوا الصلوة و اتبعوا الشهوات فسوف يلقون غيا ؛
اين فرقد گفت : از امام صادق (ع ) در مورد اين آيه پرسيدم (به درستى كه نماز برمؤ منين واجب است در وقت معين ). حضرت فرمودند: نماز واجب حتمى و ثابت و در وقت معيناست ، و مختصر تعجيل و تاخير در وقت معين . مادامى كه نماز ضايع نشود ضررى به نمازنمى رساند پس به درستى كه خداى عز و جل در مورد قومى فرموده است : ضايع كردندنماز را و پيروى كردند خواهشها را، پس زود باشد كه ببيند شر را.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 19)
626 - ثمره مراقبت وقت نماز
قال الصادق - عليه السلام -:
هذه الصلوات الخمس المفروضات من اقامهن و حافظ على مواقيتهن لقى الله يومالقيامة و له عنده عهد يدخله به الجنة : و من لم يصلهن بمواقيتهن فذلك اليه ان شاء غفرله ، و ان شاء عذبه ؛
اين نمازهاى پنجگانه را هر كه به پا بدارد و مراقب وقت آن باشد، پروردگار راملاقات كند در حالى كه قرار دادى و سندى با خداوند دارد كه او راداخل بهشت گرداند، ولى اگر مواظبت اوقات آن نشد چنين سندى ندارد، چنانچه پروردگاربخواهد او را مى بخشد و اگر بخواهد عذاب و توبيخ كند.
(ثواب الاعمال ، ص 70)
627 - زائر پروردگار
قال على - عليه السلام -:
المنتظر وقت الصلاة بعد العصر، زائر الله و حق على الله - عز وجل - ان يكرم زائره و يعطيه ما ساءل ؛
هركس كه منتظر وقت نماز بعد از عصر است ، زائر پروردگار مى باشد و بر عهدهخداوند عزيز و جليل است كه زائر خود را گرامى بدارد و به او هرچه را خواهد عطافرمايد.
(الخصال باب الثلاثه ، حديث 127. جامع احاديث الشيعه ، ج 4، ص ‍ 78)
628 - وقت نماز، بهترين اوقات
قال الصادق - عليه السلام -:
ساعات الليل اثنتا عشرة ساعة و ساعات النهار اثنتا عشرة ساعة ، وافضل ساعات الليل و النهار اوقات الصلوات ، ثمقال - عليه السلام -: انه اذا زالت الشمس فتحت ابواب السماء و هبت الرياح و نظر اللهالى خلقه ، لاحب ان يصعدلى عند ذلك الى السماءعمل صالح ، ثم قال : عليكم بالدعاء فى ادبار الصلوات فانه مستجاب ؛
ساعتهاى شب دوازده ساعت است وساعتهاى روز دوازده ساعت است ، و بهترين ساعتها وقتهاىنماز است ، سپس فرمود: آن گاه كه خورشيد ميل كرد (ظهر شد) درهاى آسمان باز مى شود،بادها مى وزد، خداوند به مخلوقاتش ‍ نظر مى كند. من دوست دارم در اين وقت براى منعمل نيكى بالا برود، سپس فرمود: بر شما باد كه بعد از نمازها دعا كنيد، زيرا آنپذيرفته است .
(اصول وافى ، ج 2، ص 87)
629 - پيامبر (ص ) و نماز اول وقت
عن عائشة قالت :
كان رسول الله - صلى الله عليه وآله - يحدثنا و نحدثه فاذا حضرت الصلوةفكانه لم يعرفنا و لم نعرفه اشتغالا بعظمة الله ؛
پيامبر خدا (ص ) با ما و ما با او سخن مى گفتيم ، چون هنگام وقت نماز مى رسيد پيامبر خدا(ص ) به سبب توجه به عظمت حق تعالى ، چنان بود كه گويى ما را نشناخته و ما او رانمى شناسيم .
(محجة البيضاء، ج 1، ص 350)
630 - جاذبه نماز
قال على - عليه السلام -:
كان رسول الله - صلى الله عليه وآله - لايوثر على الصلوات عشاء و لاغيره و كاناذا دخل وقتها كانه لايعرف اهلا و لاجميعا؛
رسول خدا (ص ) هيچ چيز را نه شام و نه غير آن را، بر نماز مقدم نمى داشت ؛ هرگاه وقتنماز فرا مى رسيد، رسول خدا (ص ) ديگر نه خانواده مى شناخت و نه دوست .
(سنن نبوى ، ص 14)
631 - موقعيت وقت نماز
عن على - عليه السلام - قال :
حافظوا على الصلوات الخمس فى اوقاتها فانها من الله عز وجل بمكان ؛
از على (ع ) نقل شده كه فرمود: بر نمازهاى پنجگانه در وقتهايش محافظت كنيد، زيرا آناز خداوند عز و جل در موقعيتى است .
(بحارالانوار، ج 77، ص 392)
632 - نماز امام رضا (ع ) در اول وقت
عن ابراهيم بن موسى القزاز قال : خرج الرضا - عليه السلام -:
يستقبل بعض الطالبيين و جاء وقت الصلوةفمال الى قصر هناك فنزل تحت صخرة فقال : اذن فقلت منتظر يلحق بنا اصحابنا،فقال : غفران الله لك لاتوخرن صلوة عن اول وقتها الى اخر وقتها من غير علة ، عليك ابداباول الوقت فاذنت و صلينا ؛
قزاز مى گويد: امام رضا (ع ) به عنوان استقبال بعضى از طالبين خارج شد، وقت نمازفرا رسيد حضرت امام با ياران به سوى قصرى كه در آن حوالى بود رفتند و در كنارسنگ بزرگى فرود آمدند و دستور داد تا اذان بگويند راوى مى گويد عرض كردم :منتظر ملحق شدن بعضى از ياران هستيم كه بيايند. حضرت فرمود: خداتو را بيامرزد،بدون عذر نماز را از اول وقت به تاخير نينداز، بر تو باد هميشه نماز را دراول آن به جا آورى .
(مستدرك الوسائل ، ج 1، ص 185)
633 - رسيدن وقت نماز
قال على - عليه السلام -:
جاء وقت الصلاة ، وقت امانة عرضها الله على السموات و الارض والجبال فابين ان يحملنها و اشفقن فيها ؛
هنگامى كه وقت نماز فرا رسيد، وقت امانتى است كه خدا بر آسمانها و زمين و كوهها عرضهكرد، اما آنهااز قبول آن دورى كردند و ترسيدند.
(تفسير صافى ، ج 2، ص 370)
634 - نماز در وقت خود
عن ابى جعفر - عليه السلام - قال :
هذه الفريضة من صلاها لوقتها عارفا بحقها لايوثر عليها غيرها كتب الله له براءةلايغذبه ، و من صلاها لغير وقتها موثرا عليها غيرها، فان ذلك اليه ان شاء غفر له . و انشاء عذبه ؛
از امام باقر (ع ) نقل شده كه فرمود: اين واجب ، هركس آن را در وقتش ‍ بخواند و حق آن رابشناسد، و غير آن را بر آن نگزيند، خداوند براى او بيزارى مى نويسد، هرگز بر وىعذاب نكند، و هركس آن را در غير وقتش ‍ بخواند، و غير آن را برگزيند، اين به سوىاوست ؛ اگر بخواهد او را مى آمرزد و اگر بخواهد او را عذاب مى كند.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 83)
635 - تاخير نماز صبح تا طلوع آفتاب
قال الصادق - عليه السلام -:
وقت الفجر حين ينشق الفجر الى ان يتجلل الصبح السماء، و لاينبغى تاخير ذلكعمدا، و لكنه وقت لمن شغل او نسى اونام ؛
وقت نماز صبح هنگامى است كه فجر و سپيده منشق و باز گردد و گسترش ‍ پيدا كند تا آنكه روشنايى صبح در آسمان پخش گردد. و سزاوار نيست تاخير نماز صبح از اين وقتمگر براى كسى كه مشغول به كارى بوده كه نمى توانسته از آن كار جدا گردد. و يانماز را فراموش كرده باشد، و يا كسى كه خواب مانده و دير از خواب بيدار شده باشد(كه تاخير نماز با اين عذرها مانعى ندارد و نمازش صحيح است ).
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 151)
636 - داراى دو خصلت
عن الصادق - عليه السلام - قال :
خصلتان من كانتا فيه ، و الا فاعزب ، ثم اعزب ،قيل : و ما هما؟قال : الصلاة فى مواقيتها، و المواظبة عليها، و المواساة ؛
دو خصلت است در هر كس اين دو باشد فبها، و گرنه دور شو، سپس دور شو، (يعنى لايقچيزى نيست ). عرض كردند آن دو چيست ؟ فرمود: خواندن نماز در وقتهايش و مواظب بودنبر آن ، و يارى رساندن به مردم .
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 81)
637 - اهميت به وقت نماز
عن الصادق - عليه السلام - قال :
ان ملك الموت قال : انه ليس فى شرق الارض و لا فى غربهااهل بيت مدر و لا وبر الا انا اتصفحهم فى كل يوم خمس مرات ،فقال رسول الله - صلى الله عليه و اله -: انما يتصفحهم فى مواقيت الصلاة ، فان كانممن يواظب عليها عند مواقيتها لقنه شهادة ان لا اله الا الله و ان محمدارسول الله - صلى الله عليه وآله - و نحى عنه ملك الموت ابليس ؛
از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرمود: عزرائيل گويد: در شرق و غرب زميناهل خانه گلى و نه اهل خانه مو و پشمى نيست ، مگر اينكه هر روز پنج مرتبه به آن هانظر مى كنم ، پيامبر خدا (ص ) فرمود: جز اين نيست به آنها در وقتهاى نماز نظر مى كند،اگر از آنها باشد بر نماز در وقتهاى آن مواظبت مى كند (هنگام مرگ ) شهادتين بر اوتلقين مى كند، و شيطان را (در آن هنگام كه مى خواهد ايمان را از او بگيرد) دور مى كند.
(وسائلالشيعه ، ج 3، ص 79)
638 - نماز در غير وقت
عن الصادق - عليه السلام - قال :
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -: من صلى الصلاة لغير وقتها رفعت لهسوداء مظلمة تقول ضيعتنى ، ضيعك الله كما ضيعتنى ، فى رواية عن الباقر - عليهالسلام - انها اذا ارتفعت فى اول وقتها رجعت الى صاحبها و هى بيضاء مشرقةيقول حفظتنى حفظك الله ؛
از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرمود: پيامبر خدا (ص ) فرمود: هركس نماز را در غير وقتآن بخواند براى او بالا مى رود در حالى كه سياه و تاريك است ، گويد: مرا تباه كردىخداوند تو را تباه گرداند همان طور كه مرا تباه ساختى . در روايت ديگر آمده ، همانا اگرنماز اگر در اول وقتش بالا رود به صاحبش سفيد و نورانى بر مى گردد و گويد: مراحفظ كردى خدا تو را حفظ كند.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 80 - 78)
639 - هنگام وقت نماز
سئل الصادق - عليه السلام - عن الرجل يكون فى السفينة و تحضر الصلاة يخرجالى الشط لايرغب عن صلاة نوح - عليه السلام -فقال : صل فى السفينة قائما فان لم يتهيالك من قيام فصلها قائما؛
شخصى از امام صادق (ع ) سؤ ال كرد: كه مردى در كشتى است ، و وقت نماز مى رسد، مىخواهد از كشتى بيرون آيد و در كنار دريا روى زمين نماز بخواند. حضرت فرمود: از نمازنوح (ع ) روى بر نگرداند (زيرا نوح در كشتى نماز خواند) و در همان كشتى نمازبخواند و اگر نتوانست بايستد نشسته نماز بخواند.
(بحارالانوار، ج 84، ص 98)
640 - مواظبت از وقت نماز
عن ابان بن تغلب قال :
كنت صليت خلف ابى عبدالله - عليه السلام - بالمزدلفة ، فلما انصرف التفت الىفقال : يا ابان ! الصلوات الخمس المفروضات ، من اقام حدودهن و حافظ على مواقيتهن لقىالله يوم القيامة ، و له عنده عهد يدخله به الجنة ، و من لم يقد حدودهن ، و لم يحافظ علىمواقيتهن لقى الله و لا عهد له ان شاء عذبه ، و ان شاء غفر له ؛
از ابان بن تغلب نقل شده گويد: بودم پشت سر امام صادق (ع ) در مشعر نماز خواندم ،آن گاه كه برگشت به من توجه شده ، فرمود: اى ابان ، نمازهاى پنجگانه واجب ، هركسحدهاى آن ها را به پا دارد، و بر وقتهاى آن ها مواظبت كند، به خدا ملاقات مى كند، و براىوى در نزد او پيمانى است به آن او را به بهشتداخل ميكند و هر كس حدهاى آنها را به پا ندارد، و بر وقتهاى آن ها مواظبت نكند، به خداملاقات مى كند و او را پيمانى نمى باشد اگر بخواهد او را عذاب مى كند و اگر بخواهداو را مى بخشد.
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 78)
641 - برترى نماز اول وقت
عن الباقر - عليه السلام - قال :
اعلم ان اول الوقت ابدا افضل ، فعجل بالخير ما استطعت ، واحبالاعمال الى الله ما داوم العبد عليه و ان قل ؛
از امام باقر (ع ) نقل شده كه فرمود: آگاه باش همانااول وقت هميشه برتر است ، هر قدر مى توانى به نيكويى بشتاب ، و دوست ترين عملهابه خداوند آن است كه بنده هميشه آن را به جا آورد، هرچند اندك باشد.
(فروع ، ج 3، ص 274)
642 - منتظر وقت نماز
عن الصادق - عليه السلام - قال :
كان رسول الله - صلى الله عليه وآله -يقول : من حبس نفسه على صلاة فريضة ينتظر وقتها فصلاها فىاول وقتها، فاتم ركوعها و سجودها و خشوعها، ثم مجد الله تعالى ، و عظمه و حمده حتىيدخل وقت الصلاة الاخرى فلم يلغ بينهما كتب الله كاجر الحاج المعتمر، و كان من اعلىعليين ؛
از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرمود: پيامبر خدا (ص ) مى فرمود: هركس ‍ وجود خود رابراى نماز واجبى آماده نگاه دارد، منتظر وقت آن باشد، و آن را دراول وقتش بخواند، و ركوع و سجود و خشوع آن راكامل به جا آورد سپس خدا را تمجيد و تعظيم نمايد و او را سپاسگزار باشد، تا وقت نمازديگر برسد، و در ميان اين دو كار بيهوده انجام ندهد خداوند براى او مانند ثواب حج وعمره آورنده را مى نويسد، و از اهل عليين مى باشد.
(معالم زلفى ، ص 41)
643 - معنى وقت نماز ظهر
عن ابى عبدالله - عليه السلام -:
الصلاة الوسطى الظهر و قوموا لله قانتين ،اقبال الرجل على صلاته و محافظته على وقتها حتى لايلهيه عنها و لايشتغله شى ء؛
نماز وسطى به نماز ظهر گفته مى شود و به پا خيزند براى خدا به اطاعت و بندگى(در معناى جمله (قوموا لله قانتين ) مى فرمايد): توجه و رو آوردن نمازگزار به نمازو محافظت و مراقبت كامل از وقت نماز به آن طورى كه هيچ چيز او را از آنمشغول نكند و باز ندارد.
(بحارالانوار، ج 84، ص 231)
644 - نمازگزار اهل آتش نيست
قال على - عليه السلام -:
تعاهدوا امر الصلاة و حافظوا عليها و استكثروا منها و تقربوا بها فانها كانت علىالمؤ منين كتابا موقوتا الا تسمعون الى جواباهل النار حين سئلوا: (ما سلككم فى سقرقالوا لم نك من المصلين ) ؛
مواظب نماز باشيد، نماز را حفظ كنيد، زياد نماز بخوانيد. به وسيله نماز به خدا نزديكشويد ؛ زيرا نماز كارى است كه خدا در وقتهاى معينى آن را واجب كرده است . مگر بهپاسخ جهنمى ها آن گاه كه سؤ ال مى شوند گوش ‍ نداده ايد؟چه چيز شما را در جهنمافكند؟ آنان مى گويند: ما نماز نمى خوانديم .
(نهج البلاغه ، خطبه 191)
645 - بازرگانى هنگام وقت نماز
(رجال لاتلهيهم تجارة و لابيع عن ذكر الله و اقام الصلاة و ايتاء الزكاة )، عنالصادق - عليه السلام - فى هذه الاية قال : كانوا اصحاب تجارة فاذا حضرت الصلاةتركوا التجارة و انطلقوا الى الصلاة ، و هم اعظم اجرا ممن لايتجر ؛
(مردانى آنها را بازرگانى و نه سوداگرى از ياد خدا و به پاداشتن نماز و ادا كردننماز سرگرمشان نمى سازد) - در اين آيه از امام صادق (ع )نقل شده كه فرمود: اينها صاحبان بازرگانى بودند، آن گاه كه وقت نماز رسيدبازرگانى را رها مى كردند و به نماز مى رفتند و اجر آنان از كسانى كه تجارت نمىكنند بزرگتر است .
(بحارالانوار، ج 83، ص 4)
646 - وقت نماز هنگام جنگ
عن ابن عباس قال :
كان على - عليه السلام - يوما فى حرب صفين مشتغلا بالحرب والقتال و هو مع ذلك بين الصفين يراقب الشمس ،فقال له ابن عباس : يا امير المؤ منين ما هذا الفعل؟قال : انظر الى الزوال حتى نصلى ، فقال له ابن عباس : وهل هذا وقت صلاة ؟ان عندنا لشغلا بالقتال عن الصلاة !!فقال - عليه السلام - على ما نقاتلهم ؟ انما نقاتلهم على الصلاة ، و لم يترك صلاةالليل قط حتى ليلة الهرير ؛
از ابن عباس نقل شده كه گويد: على (ع ) روزى در صفينمشغول جنگ و قتال بود، و او با اين حال چشم به خورشيد داشت ، ابن عباس به او عرض ‍كرد: يا اميرالمؤ منين اين چه كار است ؟فرمود: بهزوال خورشيد نگاه مى كنم تا نماز بخوانم . ابن عباس به او عرض كرد: آيا اين وقتنماز است ؟همانا نزد ما به جنگ اشتغال است از نماز. على (ع ) فرمود: براى چه با آن هامى جنگيم ؟ جز اين نيست با آن ها بر نماز مى جنگيم . گويد: نماز شب را هرگز تركنكرد حتى شب هرير كه تا صبح مشغول جنگ بود.
(بحارالانوار، ج 3، ص 23)
647 - محبوبترين كارها
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله - :
احب الاعمال الى الله الصلاة لوقتها... ؛
محبوبترين كارها در نزد خداوند، نماز اول وقت است .
(كنزالعمال ، ج 7، حديث 18897)