صادر نشود ( 1 ) مثلا آنقدر راستگو باشد كه حتی در عالم خواب هم دروغنگويد . و بر اين اساس است كه اهتمام زيادی میشود كه تربيت در سنينكودكی صورت گيرد . اصلا گفته میشود : تربيت ، فن تشكيل عادت است .روحيه انسان در ابتدا حكم ماده شل و قابل انعقادی مثل گچ را دارد كهابتدا كه آن را در آب میريزند شل است و بعد سفت میشود . وقتی اين مادهشل است آن را در هر قالبی بريزيم به همان شكل درمیآيد . میتوان آن را بهصورت انسان درآورد يا به صورت خوك و يا خروس . در هر قالبی كه بريزيمهمينكه سرد شد همان شكل را میگيرد و سفت میشود . میگويند روح انسان درزمان كودكی حالت قابل انعطافی دارد و مانند همان ماده شل است ، و هر چهانسان بزرگتر شود قابليت انعطاف آن كمتر میشود . اينكه گفتهاند : "العلم فی الصغر كالنقش فی الحجر " اختصاص به علم ندارد ، بلكه بايدگفته شود : التربية فی الصغر كالنقش فی الحجر . البته علمای امروز هم بهتربيت دوران كودكی بيشتر اهميت میدهند . بچهای كه در كودكستان است ،از بچه دبستان - و بچه دبستان از نوجوان دبيرستان ، و نوجوان دبيرستان ازجوان دانشگاه - جنبه پذيرشش بيشتر است . انسان در سن پنجاه سالگیشخصيتش منعقد میشود . البته مبالغه نبايد كرد . انسان يك موجود قابلتغيير و قابل توبه و بازگشت است و ممكن است در سن صدسالگی هم خود راتغيير دهد . ولی شك نيست كه حالات روحی كمكم ملكه میشود و برگرداندنآنها دشوار میگردد . پاورقی : . 1 مرحوم آقا شيخ عبدالكريم حائری میگفتند من حتی اگر در خواب هم زننامحرم ببينم چشمهايم را میبندم . |