داد x علم و دانش و صنعت به كار بردن قلم را ، پس از نعمت آفرينش ،
بزرگترين نعمت ارزانی شده به بشر معرفی كرد ( 1 ) . آن كس كه خود قلم‏
به دست نگرفته بود بلافاصله پس از ورود به مدينه و ايجاد امكانات ساده‏
، " نهضت قلم " ايجاد كرد و با آنكه خود معلمی از بشر نديده بود و
دارالعلم و دانشگاهی طی نكرده بود ، خود معلم بشر و پديد آورنده‏
دارالعلمها و دانشگاهها شد .

ستاره‏ای بدرخشيد و ماه مجلس شد

دل رميده ما را انيس و مونس شد

نگار من كه به مكتب نرفت و خط ننوشت به غمزه مسأله آموز صد مدرس‏
شد

كرشمه تو شرابی به عاشقان پيمود

كه علم بی خبر افتاد و عقل بی حس شد

حضرت رضا ( ع ) در مناظره خويش با ارباب اديان خطاب به رأس‏
الجالوت فرمود :
" از جمله دلائل صدق اين پيامبر اين است كه شخصی بود يتيم ، تهيدست ،
چوپان ، مزدكار ، هيچ كتابی نخوانده و نزد هيچ استادی نرفته بود . كتابی‏
آورد كه در آن حكايت پيامبران و خبر گذشتگان و آيندگان هست " ( 2 ) .

پاورقی :

. 1 " اقرء باسم ربك الذی خلق ، خلق الانسان من علق ، اقرء و ربك‏

الاكرم ، الذی علم بالقلم ، علم الانسان ما لم يعلم »" ( علق / 1 - 5 ) .
. 2 عيون اخبار الرضا ( چاپ سنگی ) ، ص . 94

68