آفريدن مردمى را براى حق و مردمى را براى غير حق مربوط بمساءله طينت و جبر وتفويض است كه در ابواب خود شرح داده شد، و موضوع پذيرش و انكاردل با عدم عرفان و شناسائى را مجلسى ره گويد (گفته شده اين از باب مقدمات مركوزه در ذهن است كه خودش بآن عالم نيست .).
البته پيداست كه لطف و غضب خدا در هر مورد و نسبت بهر مخلوقى بيحساب و ياوه نيست ،اگر چه ما آنحساب را در نيابيم ، و اما ذكر اين روايت در اين باب ، از اين نظر است كهسعى و كوشش براى هدايت اشخاص تاءثير مهمى در هدايت آنها ندارد و بلكه براىتحصيل ثوابست و درزمان تقيه ثواب در ترك آنست .

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ عَنْ أَبِيعَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً نَكَتَ فِى قَلْبِهِ نُكْتَةً مِنْ نُورٍفَأَضَاءَ لَهَا سَمْعُهُ وَ قَلْبُهُ حَتَّى يَكُونَ أَحْرَصَ عَلَى مَا فِى أَيْدِيكُمْ مِنْكُمْ وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍسُوءاً نَكَتَ فِى قَلْبِهِ نُكْتَةً سَوْدَاءَ فَأَظْلَمَ لَهَا سَمْعُهُ وَ قَلْبُهُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ فَمَنْيُرِدِ اللّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاًكَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِى السَّماءِ اصول كافى ج : 3 ص : 303 رواية :6 امام صادق (ع ) فرمود، همانا خداى عزوجل هرگاه خير بنده اى را خواهد، نقطه اى از نور دردلش زند كه گوش و دلش ‍ را از آن روشن كند، تا آنجا كه بر آنچه در دست شماست (امرو ولايت ) از خود شما حريص تر گردد، و چون براى بنده اى بد خواهد، نقطه سياهى دردلش زند كه گوش و دلش از آن تاريك شود، سپس اين آيه را تلاوت فرمود: (كسيكهخدا هدايتش را خواهد، سينه اش را براى اسلام باز كند: و كسيكه خدا ضلالتش را خواهد،سينه اش را تنگ و سخت كند كه گوئى بآسمان بالا ميرود 125 سوره 6).

عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِى عُمَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِى عَبْدِاللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً نَكَتَ فِى قَلْبِهِ نُكْتَةً بَيْضَاءَ وَفَتَحَ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَ وَكَّلَ بِهِ مَلَكاً يُسَدِّدُهُ وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً نَكَتَ فِى قَلْبِهِ نُكْتَةًسَوْدَاءَ وَ سَدَّ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَ وَكَّلَ بِهِ شَيْطَاناً يُضِلُّهُ اصول كافى ج : 3 ص : 304 رواية :7 امام صادق (ع ) فرمود: هرگاه خدا خير بنده اى را خواهد، در دلش نقطه سفيدى اندازد وگوشهاى دلشرا بگشايد، و بر او فرشته اى گمارد كه استوارش دارد، و هرگاه بدبنده اى را خواهد، در دلش نقطه سياهى افكند و گوشهاى دلشرا ببندد و بر او شيطانىگمارد كه گمراهش كند.

جمله معترضه:
خدايا در اين صبح زود كه در ده (جا غرق ) نشسته و اين اخبار را ترجمهميكنم ، و نسيم لطيف و هواى مطبوع مسخر اراده و فرمان ترا استشمام ميكنم ، ميدانم تا اندازهاى باين بنده عاصى لطف و عنايت فرموده و مشمول رحمتم داشته اى كه بتفكر در ايناحاديث و اخباريكه از بهترين سخنان بشر عميق تر و روح افراتر است موفقم فرموده اى، اما نميدانم مشمول آنچه مينويسم : (هرگاه خدا خير بنده اى را خواهد...) ميباشم يا نعوذ بالله در جمله دوم داخلم ، خدايا تو ميدانى كه اكنون دلم شكسته و چشمم تر استالهى كفى علمك عن المقال و كفى كرمك عن السؤال .

* باب : خدايا دين را بكسيكه دوست دارد عطا كند* بَابُ أَنَّ اللَّهَ إِنَّمَا يُعْطِى الدِّينَ مَنْ يُحِبُّهُ

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ حَمْزَةَبْنِ حُمْرَانَ عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ قَالَ قَالَ لِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا أَبَا الصَّخْرِ إِنَّ اللَّهَيُعْطِى الدُّنْيَا مَنْ يُحِبُّ وَ يُبْغِضُ وَ لَا يُعْطِى هَذَا الْأَمْرَ إِلَّا صَفْوَتَهُ مِنْ خَلْقِهِ أَنْتُمْ وَاللَّهِ عَلَى دِينِى وَ دِينِ آبَائِى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ لَا أَعْنِى عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ وَ لَا مُحَمَّدَبْنَ عَلِيٍّ وَ إِنْ كَانَ هَؤُلَاءِ عَلَى دِينِ هَؤُلَاءِ اصول كافى ج : 3 ص : 304 رواية :1 عمر بن حنظله گويد: امام صادق (ع ) بمن فرمود: اى ابا صخر، خدا دنيا را بدوست ودشمن خود عطا كند، ولى اين امر (ولايت ) را جز ببرگزيده از خلقش عطا كند، بخدا شمادين من و پدرانم ابراهيم و اسماعيل را داريد، مقصودم على بن الحسين و محمدبن على نيست ،اگر چه ايشان هم بدين آنها بودند.

شرح :

مقصود اينستكه اصول دين و اعتقادات كه توحيد وعدل و معاد و نبوت و وصايت است ، در همه اديان يكى است و تنها اختلاف در شخص نبى ووصى است در ازمنه واعصار، پس شما شيعيان كه پيغمبر و وصى زمان خود را پذيرفتهايد، دين و شريعت همه پيغمبران راپذيرفته ايد.

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍعَنْ مَالِكِ بْنِ أَعْيَنَ الْجُهَنِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ يَا مَالِكُ إِنَّ اللَّهَ يُعْطِى الدُّنْيَامَنْ يُحِبُّ وَ يُبْغِضُ وَ لَا يُعْطِى دِينَهُ إِلَّا مَنْ يُحِبُّ اصول كافى ج : 3 ص : 305 رواية :2 مالك بن اعين گويد: شنيدم امام باقر عليه السلام ميفرمود: اى مالك همانا خدا دنيا رابآنكه دوستش دارد و آنكه دشمنش دارد عطا كند، ولى دينش را جز بآنكه دوستش دارد عطانكند.

عَنْهُ عَنْ مُعَلًّى عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ الْكَرِيمِ بْنِ عَمْرٍو الْخَثْعَمِيِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ وَ عَنْحَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ هَذِهِ الدُّنْيَا يُعْطِيهَا اللَّهُ الْبَرَّ وَالْفَاجِرَ وَ لَا يُعْطِى الْإِيمَانَ إِلَّا صَفْوَتَهُ مِنْ خَلْقِهِ اصول كافى ج : 3 ص : 305 رواية :3 و فرمود: خدا اين دنيا را به نيكوكار و بدكردار عطا كند، ولى ايمان را جز بمخلوقبرگزيده اش عطا نكند.

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِي سُلَيْمَانَ عَنْ مُيَسِّرٍ قَالَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الدُّنْيَا يُعْطِيهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَحَبَّ وَ مَنْ أَبْغَضَ وَ إِنَّ الْإِيمَانَلَا يُعْطِيهِ إِلَّا مَنْ أَحَبَّهُ اصول كافى ج : 3 ص : 305 رواية :4 امام صادق (ع ) فرمود: خداى عزوجل دنيا را بآنكه دوستش دارد و آنكه دشمنش دارد بدهد،ولى ايمان را جز بآنكه دوستش دارد عطا نكند.

* باب : سلامتى دين * بَابُ سَلَامَةِ الدِّينِ

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ الْحُرِّ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَقاهُ اللّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا فَقَالَ أَمَا لَقَدْ بَسَطُوا عَلَيْهِوَ قَتَلُوهُ وَ لَكِنْ أَ تَدْرُونَ مَا وَقَاهُ وَقَاهُ أَنْ يَفْتِنُوهُ فِى دِينِهِ اصول كافى ج : 3 ص : 305 رواية :1 امام صادق (ع ) درباره قول خداى عزوجل : (خدا او را از بديهاى آنچه نيرنگ زدندنگهداشت ، 40) فرمود: همانا بخدا بر او چيره شدند و او را كشتند، ولى ميدانيد خدا او رااز چه نگه داشت ؟ او را نگه داشت از اينكه نسبت بدينش ‍ فريب دهند. (مربوط بمؤ منآل فرعونست كه داستان او در قرآن و تواريخ مذكور است ).

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عكَانَ فِي وَصِيَّةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع لِأَصْحَابِهِ اعْلَمُوا أَنَّ الْقُرْآنَ هُدَى اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ نُورُاللَّيْلِ الْمُظْلِمِ عَلَى مَا كَانَ مِنْ جَهْدٍ وَ فَاقَةٍ فَإِذَا حَضَرَتْ بَلِيَّةٌ فَاجْعَلُوا أَمْوَالَكُمْ دُونَأَنْفُسِكُمْ وَ إِذَا نَزَلَتْ نَازِلَةٌ فَاجْعَلُوا أَنْفُسَكُمْ دُونَ دِينِكُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْهَالِكَ مَنْ هَلَكَ دِينُهُوَ الْحَرِيبَ مَنْ حُرِبَ دِينُهُ أَلَا وَ إِنَّهُ لَا فَقْرَ بَعْدَ الْجَنَّةِ أَلَا وَ إِنَّهُ لَا غِنَى بَعْدَ النَّارِ لَا يُفَكُّأَسِيرُهَا وَ لَا يَبْرَأُ ضَرِيرُهَا اصول كافى ج : 3 ص : 306 رواية :2 امام صادق (ع ) فرمود: در ضمن سفارش اميرالمؤ منين عليه السلام باصحابش اينست :بدانيد كه قرآن هدايت شب و روز است (يعنى در همهاحوال و اوقات ) و نور شب تاريكست ، براى هر سختى و نيازى (راه نجات را درگرفتارى و بلانشان دهد) پس چون بلائى فرا رسد،اموال خود را سپر جانتان سازيد، و چون حادثه اى پيش آمد (كه مربوط بامر دينست و جزبا دادن جان مرتفع نشود) جان خود را فداى دينتان كنيد، و بدانيد كه هلاك شده كسى استكه دينش ‍ تباه شود و غارت زده كسى است كه دينش را بربايند، همانا پس از رسيدن بهبهشت نيازى نيست و بعد از دوزخ بى نيازى نيست (هر كه در دنياعمل صالح كند و مستوجب بهشت گردد، فقير و نيازمند نيست ، هر چند دستنگ و گرفتارباشد و كسيكه خود را مستوجب دوزخ سازد، بى نيازى ندارد، هر چند ثروتمند و مرفهباشد) اسير دوزخ آزاد نگردد و نابينايش بهبودى نيابد.

عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ رِبْعِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْأَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَلَامَةُ الدِّينِ وَ صِحَّةُ الْبَدَنِ خَيْرٌ مِنَ الْمَالِ وَ الْمَالُ زِينَةٌ مِنْ زِينَةِ الدُّنْيَاحَسَنَةٌ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِيٍّ عَنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِيجَعْفَرٍ ع مِثْلَهُ اصول كافى ج : 3 ص : 306 رواية :3 امام باقر عليه السلام فرمود: سلامتى دين و صحت بدن بهتر از مالست ومال يكى از زينتهاى خوب دنياست .

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْبَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ كَانَ رَجُلٌ يَدْخُلُ عَلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع مِنْ أَصْحَابِهِ فَغَبَرَ زَمَاناً لَايَحُجُّ فَدَخَلَ عَلَيْهِ بَعْضُ مَعَارِفِهِ فَقَالَ لَهُ فُلَانٌ مَا فَعَلَ قَالَ فَجَعَلَ يُضَجِّعُ الْكَلَامَيَظُنُّ أَنَّهُ إِنَّمَا يَعْنِى الْمَيْسَرَةَ وَ الدُّنْيَا فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَيْفَ دِينُهُ فَقَالَ كَمَاتُحِبُّ فَقَالَ هُوَ وَ اللَّهِ الْغِنَى اصول كافى ج : 3 ص : 307 رواية :4 مردى از اصحاب امام صادق (ع ) همواره خدمتش ميرسيد، مدتى گذشت كه حج نگذاشت (وخدمت امام نرسيد) يكى از آشنايانش خدمت امام آمد، امام باو فرمود: فلانى چه ميكند؟ راوىگويد: او سخن را در لغافه بيان كرد و گمان نمود منظور حضرت دارائى ومال دنياست . امام صادق (ع ) فرمود: دينش چگونه است ؟ گفت : چنانكه شما دوست دارى ،فرمود: بخدا كه او غنى است .

* باب : تقيه * بَابُ التَّقِيَّةِ

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ غَيْرِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أُولئِكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَيْنِ بِما صَبَرُوا قَالَ بِمَاصَبَرُوا عَلَى التَّقِيَّةِ وَ يَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ قَالَ الْحَسَنَةُ التَّقِيَّةُ وَ السَّيِّئَةُالْإِذَاعَةُ اصول كافى ج : 3 ص : 307 رواية :1 امام صادق (ع ) درباره قول خداى عزوجل چنين فرمود: (ايشان براى صبريكه كردند، دوبار پاداش خود را دريابند (براى صبريكه بر تقيه كردند) (و با حسنه گناه را دفعكردند) فرمود حسنه تقيه و گناه فاش كردن است .

شرح :

آيه شريفه در سوره قصص است و راجع بتفسير دو پاداش وجوه بسيارى گفته اند:يكى از آن وجوه اينستكه : مقصود از ايشان نصارى و يهودى ميباشند كه به پيغمبر اسلامگرويدند و يك پاداش آنها مربوط بگرويدن و پيغمبر خود و پاداش ديگر مربوطبگرويدن به پيغمبراسلامست .

ابْنُ أَبِى عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِى عُمَرَ الْأَعْجَمِيِّ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَاأَبَا عُمَرَ إِنَّ تِسْعَةَ أَعْشَارِ الدِّينِ فِى التَّقِيَّةِ وَ لَا دِينَ لِمَنْ لَا تَقِيَّةَ لَهُ وَ التَّقِيَّةُ فِىكُلِّ شَيْءٍ إِلَّا فِي النَّبِيذِ وَ الْمَسْحِ عَلَى الْخُفَّيْنِ اصول كافى ج : 3 ص : 307 رواية :2 ابى عمر و اعجمى گويد: امام صادق (ع ) بمن فرمود: اى ابا عمرو! نه دهم دين در تقيهاست و هر كه تقيه ندارد دين ندارد، و تقيه در هر چيز است جز در نوشيدن نبيذ و مسح برروى كفش .

شرح :

اين خبر مخالف اخبار بسياريست كه تقيه را با اجتماع شرائط در همه چيز، جز درخونريزى جارى ميداند، از اينرو در توجيهش وجوهى گفته اند:
اول تقيه در اين دو چيز هم نيست تا زمانيكه بزيان جانى و مالى بسيار نرسد، و چونباين حد رسيد تقيه لازمست .
دوم تقيه در اين دو چيز نيست بجهت واضح بودن خلاف ميان شيعه و سنى در اين دو مساءله.
سوم و چهارم به ص 194 مرآت العقول رجوع شود.

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِىبَصِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع التَّقِيَّةُ مِنْ دِينِ اللَّهِ قُلْتُ مِنْ دِينِ اللَّهِ قَالَ إِى وَ اللَّهِمِنْ دِينِ اللَّهِ وَ لَقَدْ قَالَ يُوسُفُ ع أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ وَ اللَّهِ مَا كَانُوا سَرَقُواشَيْئاً وَ لَقَدْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ ع إِنِّى سَقِيمٌ وَ اللَّهِ مَا كَانَ سَقِيماً اصول كافى ج : 3 ص : 308 رواية :3 ابو بصير گويد: امام صادق (ع ) فرمود: تقيه از دين خداست : عرض كردم : از دينخداست ؟! فرمود: آرى بخدا از دين خداست ، بتحقيق كه يوسف (ع ) فرمود: (اى كاروانشما سارقيد، 70 سوره 12) بخدا كه آنها چيزى ندزديده بودند (ولى براى مصلحتنگهداشتن برادرش چنين گفت )، و ابراهيم (ع ) فرمود: (من بيمارم ) و بخدا كه بيمارنبود (چنانچه در سابق گذشت ).

شرح :

مثال زدن امام (ع ) باين دو موضوع جهت تنظير و رفع استبعاد از جواز تقيه است ،يعنى همچنانكه دروغ و اظهار خلاف واقع بجهت مصالحى جايز مى شود، اظهار خلاف اعتقادهم گاهى جايز مى شود، و ممكن است براى تقيه معنى عامىقائل شد كه شامل اين دو مورد هم بشود.

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍجَمِيعاً عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْحَلَبِيِّ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ أَبِى الْعَلَاءِعَنْ حَبِيبِ بْنِ بِشْرِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع سَمِعْتُ أَبِى يَقُولُ لَا وَ اللَّهِ مَا عَلَى وَجْهِالْأَرْضِ شَيْءٌ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنَ التَّقِيَّةِ يَا حَبِيبُ إِنَّهُ مَنْ كَانَتْ لَهُ تَقِيَّةٌ رَفَعَهُ اللَّهُ يَا حَبِيبُمَنْ لَمْ تَكُنْ لَهُ تَقِيَّةٌ وَضَعَهُ اللَّهُ يَا حَبِيبُ إِنَّ النَّاسَ إِنَّمَا هُمْ فِى هُدْنَةٍ فَلَوْ قَدْ كَانَ ذَلِكَكَانَ هَذَا اصول كافى ج : 3 ص : 308 رواية :4 حبيب بن بشر گويد: امام صادق (ع ) فرمود: شنيدم پدرم مى فرمود: نه بخدا: در روىزمين چيزى محبوبتر از تقيه نزد من نيست ، اى حبيب همانا هر كه تقيه كند خدايش بالا برد،اى حبيب هر كه تقيه نكند خدايش پست كند، اى حبيب ، مردم در صلح و سازشند، سپس اگر آنباشد، اين هم باشد.

شرح :

راجع بجمله اخير روايت مرحوم فيض گويد: اكنون مخالفين با ما در صلح و سازشندو اگر زمان على و حسين عليهما السلام هم چنين ميبود، تقيه واجب بود و مرحوم مجلسىگويد: اگر حضرت قادم ظهور كند و امر بجهاد نمايد. تقيه هم برداشته مى شود.

اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد سوم