حبيب سجستانى گويد: شنيدم امام باقر (ع ) فرمود: همانا خداىعزوجل چون ذريه آدم (ع ) را از پشتش خارج ساخت ، تا از آنها براى ربوبيت خود و نبوتهر پيغمبرى پيمان گردد، نخستين كسيكه درباره پيغمبرى او از انبياء پيمان گرفت ،محمد بن عبدالله صلى الله عليه و آله بود، سپس خداىعزوجل بآدم عليه السلام فرمود: بنگر تا چه مى بينى ؟ آدم عليه السلام بذريه خودكه چون موران بودند نگريست ، ديد آسمان را پر كرده اند.
عرضكرد: پروردگارا! چه ذريه زيادى دارم ؟! اينها را براى چه خلق فرمودى ؟ و ازپيمان گرفتنشان چه منظورى دارى ؟ خداى عزوجل فرمود: تا مرا عبادت كنند و چيزى راشريك من نسازد و بپيغمبرانم ايمان آورند و از آنها پيروى كنند.
آدم (ع ) عرضكرد: پروردگارا! چرا بعضى از اينها را بزرگتر از بعضى ديگر مىبينم ؟ و چرا برخى نور زيادى دارند و برخى نور كم ، و برخى بى نورند؟ خداىعزوجل فرمود: ايشانرا اينگونه آفريدم تا در تمام حالات امتحانشان كنم .
آدم (ع ) عرضكرد: پروردگارا! بمن اجازه ميدهى سخن گويم ؟
خداى عزوجل فرمود: سخن گوى كه روح تو از روح من است (يعنى از روحى است كه منآفريده ام و بخود نسبت داده ام ) طبيعتت بر خلاف هستى من است (يعنى خلقت جسمانى و بدنيتبا عوارض و طبايعش بر خلاف عالم مجرداتست ).
آدم عرضكرد: ايكاش همه آنها را يكسان و يك اندازه ميآفريدى كه داراى يك طبيعت و يكخلقت ميبودند، و رنگها و عمرهايشان يكنواخت ميبود، و از لحاظ ارزاق برابر ميبودند، تابرخى بر برخى ديگر ستم نميكردند و هيچگونه حسد و كينه و اختلاف در ميانشان پيدانميشد.
خداى عزوجل فرمود: اى آدم بوسيله روح من سخن گفتى و بسستى طبيعت خود را بزحمتانداختى نسبت بچيزيكه در آن عالم ندارى (يعنىاصل نيروى نطق و بيانت بوسيله روحيست كه من بتو دادم و آن خير است و اصلاح ، ولىمضمون سخنت كه عقيده بتساوى ذريه و نسلت ميباشد، مقتضاى اوهام و خيالاتى ست كه ازقواى جسمانيت سرچشمه ميگيرد، از اينرو بر خلاف حكمت و صلاحست ) من خالق دانا هستم ،از روى دانائيم خلقت آنها را مخالف يكديگر ساختم ، و فرمانم در ميان آنها بسبب مشيتمجارى شود، و بسوى تدبير و تقدير من ميگرايند، خلقت من دگرگونى نپذيرد، همانا منجن و انس را آفريدم تا عبادتم كنند و بهشت را آفريدم براى كسيكه اطاعت و عبادتم كند، واز پيغمبرانم پيروى نمايد و باك ندارم ، و دوزخ را آفريدم براى كسيكه بمن كافرشود و نافرمانيم كند و از پيغمبرانم متابعت نكند و باك ندارم ، و ترا و ذريه ات راآفريدم . بدون اينكه احتياجى بشما داشته باشم ، بلكه ترا و آنها را آفريدم تاآزمايشتان كنم كه كدامين شما در زندگى و پيش از مردنتان نيكو كردارتر هستند.
از اينجهت دنيا و آخرت و زندگى و مرگ و اطاعت و معصيت و بهشت و دوزخ را آفريدم و درتقدير و تدبير خود اينگونه اراده كردم ، بعلم نافذيكه نسبت بآنها دارم ميان صورتهاو پيكرها و رنگها و عمرها و روزيها و اطاعت و معصيتشان تفاوت و اختلاف انداختم ، آنها رابشقى و سعيد، بينا و كور، كوتاه و بلند، باجمال و پست ، دانا و نادان ، توانگر و مستمند، فرمانبر و نافرمان ، سالم و بيمار، زمينگير و بى آفت تقسيم نمودم تا (هر كس را بقدر استعدادش ‍ تكليف كنم و بقدر اطاعتشپاداش دهم و دسته ئى مشاغل سخت و مشكل را عهده دار شوند و نوع انسان باقى ماند و تا)سالم بنا تندرست بنگرد و مرا بسبب عافيتش شكر گزارد و نا تندرست بسالم بنگرد ودعا كند و از من بخواهد تا او را عافيت بخشم ، و بر بلاء من صبر كند تا از عطاءجزيل خود باو ثواب دهم ، و توانگر بفقير بنگرد و سپاس و شكر من بجا آورد، و فقيربتوانگر بنگرد و دعا كند و از من بخواهد، و مؤ من بكافر بنگرد و براى آنكه هدايتشكرده ام سپاسگزارى من كند.
از اينجهت آها را آفريدم تا در خوشى و ناخوشى و عافيت و گرفتارى و عطاء و منعم آنهارا آزمايش كنم ، منم خداوند مالك توانا. من حق دارم همه آنچه را مقدر كرده ام ، طبق تدبيرمجرى سازم ، و حق دارم آنچه را خواهم بنحويكه خواهم ، تغيير دهم و بعضى از آنچه را مؤخر داشته ام مقدم دارم و برخى را كه مقدم داشته مؤ خر كنم . منم خدائيكه هر چه اراده كنمانجام دهم و از آنچه كنم بازخواست نشوم ، و من مخلوقم را از آنچه كنند باز خواست نمايم(زيرا خداى سبحانه و تعالى از لحاظ ذات و صفاتكامل و نسبت بهرچه خواهد و كند عادل و عالمست و مصالح نهانى و دقيقى را كهعقول مخلوقش بآن نرسد، ميداند و ملاحظه ميكند، از اينرو بازخواست و حساب كشيدن از اومعنى ندارد، ولى مخلوق هر كه باشد، در كردار و رفتارش خوب و بد و زشت و زيبا يافتميشود پس بايد مورد بازخواست و حساب كشى قرار گيرد).

امام محمد باقر (ع ) فرمود: همانا خداى عزوجلمخلوق را آفريد و هر كه را دوست داشت ، از آنچه دوست داشت آفريد، و آنچه را دوست داشتاين بود كه : از طينت بهشتى آفريد و هر كه را دشمن داشت از آنچه نزدش مبغوض بودآفريد، و آنچه نزدش مبغوض بود، اين بود كه خلقتش را از طينت دوزخى ساخت ، سپس آنهارا در ضلال بر انگيخت .
رواى گويد: عرضكرد ضلال چيست ؟ فرمود: مگر سايه خود را در پرتو خورشيد نمىبينى كه چيزى هست و چيزى نيست (نظر باينكه سياهى روى زمين است چيزى هست ، و نظرباينكه ماده و ذاتيت ندارد چيزى نيست و مقصود عالم اءرواح يا عالم مثالست ) سپس از ميانآنها پيغمبرانرا برانگيخت و ايشانرا باقرار بخداىعزوجل دعوت كرد. اينست معنى قول خداى عزوجل :(اگر از آنها بپرسى چه كسى خلقشانكرده خواهند گفت خدا، 87 سوره 43) سپس آنها را باقرار پيغمبران دعوت كرد، بعضىاقرار كردند و برخى انكار ورزيدند. آنگاه بولايت ما دعوتشان فرمود، بخدا هر كه راكه خدا دوست داشت بآن اقرار كرد و هر كه را دشمن داشت انكار ورزيد. و همين است معنىقول خدايتعالى :(آنها بآنچه قبلا تكذيب كرده بودند، ايمان نخواهند آورد، 101 سوره7 ) سپس امام باقر (ع ) فرمود: تكذيب در آنجا واقع شد (يعنى كسانيكه اكنون تكذيبولايت ميكنند، ابتدا در عالم اءرواح و مثال تكذيب كرده اند).
(رسول خدا نخستين كسى بود كه پاسخ داد و بربوبيت خداىعزوجل اقرار نمود)

امام صادق (ع ) فرمود: بعضى از مردم قريش برسولخدا صلى الله عليه و آلهعرضكردند: بچه سبب (رتبه و مقامت ) از پيغمبران ديگر پيش افتاد در صورتيكه در آخرو پايان آنها مبعوث گشتى ؟ فرمود: من نخستين كسى بودم كه بپروردگارم ايمان آوردم ونخستين كسى بودم كه پاسخ گفتم ، زمانيكه خدا از پيغمبران پيمان گرفت و آنها را برخودشان گواه ساخت كه مگر من پروردگار شما نيستم ؟ در آنجا من نخستين پيغمبرى بودمكه گفتم : چرا، پس من در اقرار بخداى عزوجل بر آنها پيشى گرفتم (از اينرو در مقام ورتبه از آنها پيش افتادم ).

عبد الله بن سنان گويد: بامام صادق (ع ) عرضكردم :من بعضى از اصحاب خود (شيعيان) را مى بينم كه بيخردى و تندى و سبكى عارضش شود. از اينجهت بشدت اندوهگين ميشومو مخالف خود (غير شيعه ) را نيكو روش مى بينم . فرمود: نيكو روش نگو، زيرا مقصود ازروش طريقه (كيش و مذهب ) است ، بلكه بگو نيكو سيما، زيرا خداىعزوجل ميفرمايد: (سيماى آنها در رخسارشان از اثر سجده است 29 سوره 48 )عرضكردم : او را نيكو سيماء و داراى وقار ميبينم و از آنجهت اندوهگين ميشوم .
فرمود: از سبكى كه در اصحابت و سيماء نيكى كه در مخالفينت ميبينى اندوهگين مباش ،زيرا خداى تبارك و تعالى چون خواست آدم را بيافريند، آن دو طينت را آفريد، سپس آنهارا دو نيمه كرد و باصحاب يمين فرمود: باذن من آفريده شويد، آنها مخلوقى گشتند مانندمورچگان كه ميشتافتند و باهل شمال فرمود: باذن من آفريده شويد، آنها مخلوقى گشتندمانند مورچگان كه براه خود ميرفتند (آهسته و كند ميرفتند) سپس براى آنها آتشى برافراشت و فرمود: باذن من بآن در آئيد، نخستين كسى كه بآتش در آمد، محمد صلى اللهعليه و آله بود، سپس پيغمبران اوالولعزم ديگر و اوصياء و پيروانشان از پى او درآمدند آنگاه باصحاب شمال فرمود: باذن من بآن در آئيد، گفتند: پروردگارا! ما راآفريدى تا بسوزانى ؟! و نافرمانى كردند، سپس باصحاب يمين فرمود: باذن من ازآتش خارج شويد، بى آنكه آتش بآنها جراحتى رساند و در آنها تاءثيرى گذارد (خارجشدند).
چون اءصحاب شمال آنها را ديدند، گفتند: پروردگارا! اصحاب خود را سالم ميبينم ، از مادر گذر و امر فرما داخل شويم ، فرمود: از شما در گذشتم ،داخل شويد، چون نزديك رفتند و افروختگى آتش بآنها رسيد، برگشتند و گفتند:پروردگارا! ما بر سوختن صبر نداريم و نافرمانى كردند، تا سه بار ايشانرا امربدخول فرمود، و در هر سه بار نافرمانى كردند و برگشتند و آنها (يعنى اصحابيمين ) را سه بار امر فرمود، هر سه بار فرمان بردند و بسلامت از آتش در آمدند.
سپس بهمه آنها فرمود: باذن من گل شويد و آدم را از آنگل آفريد، پس آنها كه از اين دسته باشند، از آن دسته نگردند و آنها كه از آن دستهباشند، از اينها نشوند (يعنى عاقبت اصحاب يمين سعادتمند و بهشتى گردند و اصحابشمال با شقاوت دوزخى شوند) و هر سبكى و بدخلقى كه در اصحاب (شيعيان ) مى بينىاز برخورد آنهاست با اصحاب شمال و هر سيماى نيك و وقاريكه در مخالفينت مى بينى ،از برخورد آنهاست با اصحاب يمين (گويا مقصود از اين بر خورد همان چسبندگى وآميختگى اجزاء گل اوليه آنهاست با يكديگر).