می‏نوشت . عايشه ( همسر پيغمبر ) می‏خواند ولی نمی‏نوشت ، همچنين ام سلمه‏
" .
بلاذری سپس نام كسانی را كه در مدينه سمت دبيری رسول خدا را داشتند
ذكر می‏كند ، آنگاه می‏گويد مقارن ظهور اسلام فقط يازده نفر از مردم اوس و
خزرج ( دو قبيله معروف ساكن مدينه ) صنعت خط را می‏دانستند ، و نام آنها
را هم ذكر می‏كند .
معلوم می‏شود صنعت خط ، تازه وارد محيط حجاز شده بوده است و اوضاع و
احوال محيط آن روز حجاز چنان بوده كه اگر كسی خواندن يا نوشتن می‏دانست‏
معروف خاص و عام می‏شد . افرادی كه مقارن ظهور اسلام اين صنعت را
می‏دانستند ، چه در مكه و چه در مدينه ، معروف و انگشت‏نما ، و معدود و
انگشت شمار بودند ، لهذا نامشان در تاريخ ثبت شد ، و اگر رسول خدا در
زمره آنان می‏بود قطعا به اين صنعت شناخته می‏شد و نامش در زمره آنان‏
برده می‏شد ، و چون اسمی از آن حضرت در زمره آنان نيست معلوم می‏شود به‏
طور قطع او با خواندن و نوشتن سر و كار نداشته است .

دوره رسالت و مخصوصا دوره مدينه

از مجموع قرائن به دست می‏آيد كه رسول اكرم در دوره رسالت نيز نه‏
خواند و نه نوشت ، ولی علمای اسلامی چه شيعه و چه سنی در اين جهت وحدت‏
نظر ندارند ، بعضی استبعاد كرده‏اند كه چگونه ممكن است وحی - كه همه چيز
را می‏آموخته است -

18