و بـه درسـتـى كـه خـداى متعال به داوود عليه السلام وحىفرمود كه : به فلان سلطان جبار بگو من تو را در اين مقامقـرار نـدادم كـه دنـيـا را جـمـع آورى كـنـى وامـوال را بـر روى يـكـديـگـر انـباشته نمايى ، ليكن تو رافـرسـتادم كه ناله مظلومان را رد كنى و آنها را يارى كنى .به درستى كه من قسم ياد كرده ام و بر خود لازم كرده ام كهمـظـلوم را يـارى كـنـم و انـتـقام بگيرم از آن كس كه مظلوم درحضور او ظلم شده و او يارى اش نكرده است .
و قـال النـبـى صـلى الله عليه و آله : من اذى مؤ منا و لوبـشـطـر كـلمـة جاء يوم القيمة مكتوب بين عينيه آيسا من رحمةالله و كـان كـمـن هـدم الكـعـبـة و البـيـت المـقـدس وقتل عشرة آلاف من الملائكة .
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه مؤ منىرا اذيت كند و لو به جزء كلمه روز قيامت بيايد در حالى كهبين دو چشم او نوشته شده كه او ماءيوس از رحمت خدا است ومـانـند كسى است كه خانه كعبه و بيت المقدس را خراب كردهاست و ده هزار از ملائكه را كشته است .
و قـال رفاعة بن اعين قال لى الصادق عليه السلام : الااخـبـرك باشد الناس عذابا يوم القيمة قلت بلى يا مولاى .قـال اشـد النـاس عذابا يوم القيمة من اعان على مؤ من بشطركـلمـة ثـم قـال الا اخـبرك باشد من ذلك فقلت بلى يا سيدىقـال مـن اعـاب عـلى شـى ء مـن قـوله او فـعـله ثـمقـال ادن منى ازدك احرفا آخر ما آمن بالله و لا برسوله و لابـولايـتـنـا اهل البيت من اتاه المؤ من فى حاجة لم يضحك فىوجـهـه فان كانت عنده قضاها و ان لم تكن عنده تكفلها له حتىيقضيها له و ان لم يكن كذلك فلا ولاية بيننا و بينه .
رفاعة بن اعين گفت حضرت صادق عليه السلام فرمود: آياخبر ندهم تو را از كسى كه در قيامت عذابش از همه سخت تراسـت ؟ عـرض كـردم : بـلى يـابـنرسـول الله اى مـولاى من . فرمود، آن كس عذابش بيشتر استكـه بـر ضـرر مـؤ مـن چيزى بگويد گرچه به جزء كلمه .پس فرمود: آيا سخت تر از اين را به تو خبر ندهم ؟ گفتم: بـلى يا سيدى ، فرمود: كسى كه عيب گيرد به گفتار ياكـردارش . پـس فـرمـود نـزديـك بـيـا تـا زيـادتـر به توبـگـويـم . ايـمـان بـه خـدا و رسـول و بـه ولايـت مـااهل بيت نياورده كسى كه مؤ منى در نزد او آيد براى حاجتى ودر صـورت او نـخـنـدد. پس اگر بر آوردن حاجت او ممكن استانـجـام دهـد والا در نظر بگيرد و عهده دار شود كه حاجت او راروا كـنـد و هـرگـاه چـنـيـن نـكرد هيچ دوستى بين ما و او وجودندارد.
و لو عـلم النـاس مـا للمـؤ مـن عندالله لخضعت له الرقابفـان الله تـعـالى اشـتق للمؤ من اسما من اسمائه فالله هوالمـؤ مـن سـبحانه و سمى عبده مؤ منا تشريفا له و تكريما وانه يوم القيمة يومن على الله فيجير ايمانه .
و اگـر مـردم مـى دانـسـتـند كه مؤ من را در نزد حق تعالى چهمقامى است هر آينه گردنها براى او خاضع مى شد. پس بهدرستى كه خداى تعالى براى مؤ من اسمى از اسمهاى خود راجـدا فـرمـوده خـداى مـتـعـال مـؤ مـن است و بنده اش را مؤ من نامگـذارده بـراى شـرافت و كرامت و بزرگوارى كه براى اوقـائل اسـت . و جـهـت ديـگـر كـه خـداىمـتـعـال بـنـده خـود را مـؤ مـن نـاميده اينكه در قيامت امان مى دهدكـسـانـى را بـر خـدا و امـان دادن او مـوردقبول واقع خواهد شد.
و قـال الله تـعـالى : لياءذن بحرب منى من اذى مؤ منا اواخافه .
خـداى مـتـعال فرموده : بايد اعلان جنگ با مرا بدهد كسى كهمؤ منى را اذيت كند يا اينكه او را بترساند.
و كـان عـيـسـى عـليـه السـلام يـقـول يـا مـعشر الحواريينتـحـبـبـوا الى الله ببغض اهل المعاصى و تقربوا الى اللهبـالبـعـد عـنـهم و التمسوا رضاه فى غضبهم و اذا جالستمفـجالسوا من يزيد فى عملكم منطقه و يذكركم الله رويتهو يرغبكم فى الآخرة عمله .
حـضـرت عـيـسـى بـن مريم ـ على نبينا و آله و عليه السلام ـفـرمـود: اى جـمـاعـت حـواريـيـن با خدا دوستى كنيد به دشمنداشـتـن اهـل گناه و معصيت . و به خدا تقرب بجوييد به دورشـدن از آنـهـا. و رضـاى خدا را طلب كنيد در به غضب آوردنآنـهـا. و هـرگـاه خواستيد هم نشينى براى خود داشته باشيدپس با كسى مجالست و همنشينى كنيد كه گفتار او سبب زيادشـدن اعـمـال خـيـر شـما باشد و ديدن او خدا را به ياد شمابياورد و عمل او سبب رغبت شما به آخرت گردد.
و قـال امـيـرالمـؤ مـنـيـن عليه السلام لابى ذر: الزم قلبكالفـكـر و لسـانـك الذكـر و جـسدك العبادة و عينيك البكاء منخـشـية الله . و لا تهتم برزق غد. و الزم المساجد و ان عمارهاهم اهل الله و خاصته قراء كتابه العاملون به .
حـضـرت اميرالمؤ منين عليه السلام به جناب ابوذر فرمود:قـلب خـود را از فـكـر جـدا مـكن و زبان خود را دائما به ذكربـدار و بـدن خـود را بـه عـبـادت بدار و دو چشم خود را بهگريه از خوف خدا عادت بده . و در غم روزى فردا مباش . واز مـسـاجـد جـدا مـشـو، بـه درستى كه تعمير كنندگان مساجداهـل الله مـى باشند. و كسانى به مساجد اختصاص دارند كهقرآن را مى خوانند و به آن عمل مى كنند.
و قال عليه السلام المروة ست ثلاث فى السفر و ثلاثفـى الحـضـر فـالتـى فـى الحضر تلاوة القرآن و عمارةالمـسـاجد و اتخاذ الاخوان فى الله . و اما التى فى السفربذل الزاد و حسن الخلق و المعاشرة بالمعروف .
فـرمـود: مـروت در شش چيز است سه چيز در سفر و سه چيزدر حـضـر. پـس ‍ آنـچـه در حـضـر است عبارتند از 1ـ تلاوتقـرآن 2ـ مـسـاجـد را معمور كردن يعنى زياد در مساجد رفتن ونماز خواندن 3ـ برادران دينى براى خود اختيار كردن كه درامـور ديـنـى از آنـها استمداد و كمك بگيرد و اما آنچه در سفراسـت عـبـارتـنـد از: 1ـ آن توشه و خوراكى كه همراه دارد درمـوقـع خوردن به ديگران هم بدهد. 2ـ با همراهان و رفيقانبـا اخـلاق نـيـكو رفتار كند. 3ـ معاشرت و مصاحبتش با آنهابه خوبى باشد و رفيقان را از خود منزجر نكند.
و كـان الحـسـن عـليه السلام يقول : يابن آدم من مثلك و قدخـلى ربـك بـيـنـه و بـيـنـك مـتـى شـئت انتـدخـل اليـه تـوضـاءت و قـمـت بـيـن يـديـه و لميـجعل بينك حجابا و لا بوابا تشكو اليه . همومتك و فاقتكو تطلب منه حوائجك و تستعينه على امورك .
حـضـرت امـام حـسـن عـليـه السـلام فـرمود: اى پسر آدم كيستمـثـل تـو كه خداى تو بين خود و تو را خلوت قرار داده ، هرزمـان خـواسـتـه بـاشـى تـجـديـد وضـو مـى كـنـى و درمـقـابـل او مـى ايـسـتى و هيچ حاجب و دربانى براى تو قرارنداده هم و غم خود را به او شكايت مى كنى و فقر احتياج خودرا بـه او مى گويى و حاجاتت را از او مى خواهى و بر امورخود از او يارى مى جويى .
و كان يقول اهل المسجد زوار الله و حق على المزور التحفةلزائره .
و آن بـزرگـوار مـى فـرمـود: كـسانى كه در مسجد مى روندزيـارت كـنندگان خداى متعال هستند. و سزاوار است كسى كهبـه زيـارت او مى روند به زيارت كنندگان تحفه و هديهمرحمت فرمايد.
و روى ان المـنـتـخم فى المسجد يجد بها خزيا فى وجههيوم القيمة .
و روايـت شـده : كـسـى كـه نـخـامـه و اخلاط سينه و آب دهن وبينى را در مسجد انداخت در روز قيامت براى اينكه آثار خزىو خـوارى در او ظاهر باشد آن آب دهن و نخامه را در پيشانىخود و صورت خود خواهد يافت .
و كـان النـاس فـى المـسـاجـد ثـلاثـه اصناف صنف فىالصلوه و صنف فى تلاوه القرآن و صنف فى تعلم العلومفـاصـبـحـوا صـنـف فـى البـيـع و الشراء و صنف فى غيبةالنـاس و صـنـف فـى الخـصـومـات والاقوال الباطل .
مـردم در مـسـجـد سـه دسـتـه بـودنـد يـك دسـتـه بـه نـمـازمـشـغول بودند و يك دسته تلاوت قرآن كريم مى نمودند ودسـتـه سـوم بـه درس گـفـتـن و يـاد گـرفـتـن عـلوم ديـنـىمـشـغـول بـودنـد. امـا اكـنـون چنين شده كه در مسجد يك دستهمـشـغـول مـعامله و بيع و شراء هستند. دسته اى به غيبت مسلمينپـرداخـته و دسته ديگر مشغول گفت و شنود و مخاصمه و ردبدل گفتار باطل با يكديگر مى باشند.
و قـال عـليـه السلام : ليعلم الذى يتنخم فى القبله انهيبعث و هى فى وجه .
فـرمـود: كـسـانـى كه نخامه و اخلاط سينه و آب دهان را بهطـرف قبله مى اندازد بايد بدانند كه در قيامت مبعوث خواهندشد در حالى كه در صورت آنها آن آب دهان ديده مى شود.
و قـاليقول الله تعالى : المصلى يناجينى و المنفق يقرضنى فىالغنا ثم يتقرب الى .
فـرمـود: خـداى مـتـعـال مـى فرمايد: نمازگزار با من راز مىگويد و مناجات مى كند و آن كس كه در راه من مالش را بخششمـى كـنـد بـه مـن قـرض مـى دهـد درحال توانايى پس به سوى رحمت من نزديك مى شود.
و قـال : ان الرجـليـن يـكـونـان فـى صلوة واحدة و بينهمامـثـل مـا بـيـن السـمـاء و الارض مـنفضل الثواب .
فرمود: دو نفر مشغول يك نماز مى باشند و تفاوت فضيلتو ثواب نماز آن دو مانند فاصله بين آسمان و زمين است .
باب نوزدهم : در قرائت قرآن مجيد
قـال رسـول الله صـلى الله عليه و آله : ان هذه القلوبلتصدى كما يصدى الحديد و ان جلاها قرائة القرآن .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: به درستى كه اينقـلبـهـا زنـگار مى گيرد و آلوده مى شود در اثر معاصى وآنـچـه آنها را جلا مى دهد و چركها را برطرف مى كند قرائتقرآن مجيد است .
و قـال ابـن عـبـاس : قـارى القـرآن التـابـع له لايضل فى الدنيا و لا يشقى فى الاخره .
ابـن عـبـاس گـفـتـه : كـسـى كه قرآن را قرائت كند و احكام ودستورات آن را متابعت نمايد در دنيا به گمراهى و در آخرتبه شقاوت مبتلا نخواهد شد.
و قـال : يـنـبـغـى لحامل القرآن ان يعرف بليله اذ الناسنـائمـون و بـنـهـاره اذ النـاس غـافـلون و بـبكائه اذ الناسضـاحـكون و بورعه اذ الناس يطعمون و بخشوعه اذ الناسيـمـرحـون و بحزنه اذ الناس يفرحون و بصمته اذ الناس ‍يخوضون .
و فرموده است : سزاوار است حامل قرآن به شب زنده دارى اششناخته شود هنگامى كه مردم در خوابند و به اذكار روزانهاش معروف باشد وقتى كه مردم در غفلتند و به كارهاى دنيامـشـغـول هـستند و به گريه مشغول باشد وقتى كه مردم مىخـنـدنـد و خـوددارى از گـنـاه كـنـد وقـتـى كه مردم به عيش وعشرت مشغولند و خاضع و خاشع باشد وقتى كه مردم بهكـبـر و خـودبـيـنـى و عـجـب مـشـغـولنـد و درحـال فـرح و خـوشـنودى مردم او محزون و غمگين باشد. و دروقتى كه مردم به بيهوده گويى مشغولند او ساكت باشد.
و قـال النـبـى صـلى الله عـليـه و آله القرآن على خمسةحـلال و حـرام و مـحـكـم و مـتـشـابـه وامـثـال فـاعـمـلوا بالحلال و اجتنبوا الحرام و اتبعوا المحكم وآمـنـوا بـالمـتـشـابـه و اعـتـبـروا بالامثال و ما آمن بالقرآن مناسـتـحـل مـحـارمه و شر الناس من يقرء القرآن و لا يرعى عنشى به .
پـيـغـمـبـر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: آيات كريمهقـرآن بـه پـنـج قـسـم تـقـسـيـم مـى گـردد:حـلال ، حـرام ، مـحـكـم ، مـتـشـابـه و امـثـال . پـس بـهحـلال آن عـمل كنيد، و از حرام آن اجتناب نماييد. پيرو محكم آنباشيد، به متشابه آن ايمان بياوريد و از مثالهاى آن عبرتبـگـيـريـد. و هـر كـس حـرام قـرآن راحلال بداند به قرآن ايمان نياورده است . و بدترين مردم آنكس است كه قرآن را بخواند و مراعات احكام آن را ننمايد.
قال جعفر بن محمد عليه السلام فى قوله تعالى : الذيناتـيـنـاهـم الكـتـاب يـتـلونـه حـق تـلاوتـه ،⁽²³⁰⁾قـال يـرتـلون آيـاتـه و يـتفقهون فيه و يعملون باحكامه ويـرجـون وعـده و يـخـافـون وعـيـده و يـعـتـبـرون بـقصصه ويـاءتـمـرون باوامره و يتناهون عن نواهيه ، ما هو و الله حفظآيـاتـه و درس حـروفـه و تـلاوة سـوره و درس اعـشـاره واخـمـاسـه حـفـظـوا حـروفـه و اضاعوا حدوده و انما هو تدبرآيـاتـه و العـمل باحكامه . قال الله تعالى : كتاب انزلناهاليك مبارك ليدبروا آياته .⁽²³¹⁾
حـضـرت امـام جـعفر صادق عليه السلام در اين آيه كريمه :كـسـانى كه كتاب را به آنها داديم آن را تلاوت مى كنند حقتـلاوت آن ، فـرمود: مراد اين است كه آيات آن را صحيح مىخـوانـنـد و مـراعـات وقـف و وصـل و سـايـر آداب قرائت را مىنـمـايـنـد. و در مـعـانـى آن دقـت مـى كـنـنـد و بـه احـكـام آنعـمل مى كنند. و به وعده هاى آن اميدوارند و از وعيدهاى آن مىتـرسـنـد. از قصه هاى آن عبرت مى گيرند. و به آنچه امرشـده در آن مـى پـذيـرنـد و از آنچه نهى شده در آن باز مىايـسـتـنـد. و به خدا قسم مراد حفظ آيات آن و درس ‍ حروف آننـيست و خواندن سوره هاى آن و درس ده قسمت و پنج قسمت آنمـنـظور نيست ، حروف آن را حفظ مى كنند و حدود آن را ضايعمـى كـنـنـد. و جـز ايـن نيست كه مراد تدبر در آيات آن است وعـمـل كـردن بـه احكام آن . خدا مى فرمايد: كتابى به سوىتـو نـازل كـرديـم كـه داراى بـركت است تا در آيات آن دقتكنند.
و اعـلمـوا رحـمـكـم الله ان سـبـيـل اللهسـبـيـل واحـد و جـمـاعـهـا الهـدى و مـصـيـر العـالمالعـامـل بـها الجنة و المخالف لها النار و انما الايمان ليس ‍بـالتـمـنـى و لكـن مـا ثبت فى القلب و عملت و الجوارح وصـدقـتـه الاعـمـال الصـاحـة و اليـوم فـقـد ظـهـر الجـفـا وقـل الوفا و تركت السنة و ظهرت البدعه و تواخى الناسعلى الفجور ذهب منهم الحياء و زالت المعرفة و بقيت الجهالهمـا تـرى الا مـتـرفـا صـاحـب دنـيا لها يرضى و لها يغضب وعـليـهـا يـقاتل ذهب الصالحون و بقيت ثقالة الشعير و حثالةالتمر.
خـدا شـما را رحمت كند بدانيد كه راه خدا يكى است و جميع آنهـدايـت اسـت و بـازگـشـت عـالمـى كـه بـه عـلمـشعمل كند بهشت است و مخالف آن در آتش است . همانا ايمان بهآرزو نيست ليكن چيزى است كه در قلب ثابت باشد و اعضاءو جـوارح بـه آن عـمـل كند و اعمال صالح آن ايمان قلبى راتـصـديق نمايد. و امروز جفا و ستم ظاهر شده است و وفا كمشـده اسـت . و سـنـت تـرك شـده و بـدعـت ظـاهـر گـرديده ، وبـرادرى مـردم بر فسق و فجور است . و حيا از آنها رفته ومـعرفت برطرف گرديده و جهالت باقى مانده . نمى بينىمگر مترف صاحب دنيا كه براى دنيا راضى مى شود و براىآن بـه غـضـب مـى آيد و براى آن مى جنگد. صالحان و نيكانرفـتـنـد و كـسـانـى بـاقـى مـانـدنـد كـه به منزله كاه جو وسفال خرما مى باشند.
و قـال الحـسـن عليه السلام ما بقى فى الدنيا بقيه غيرهـذا القرآن فاتخذوه اماما يدلكم على هديكم و ان احق الناسبـالقـرآن مـن عـمـل بـه و ان لم يـحـفـظـه و ابعدهم منه من لميـعـمـل بـه و ان كـان يـقـرءه و قـال مـنقال فى القرآن براءيه فاصاب فقد اخطاء.
حـضـرت امـام حـسـن عـليـه السلام فرمود: در دنيا غير از اينقرآن كريم باقى نمانده ، پس او را پيشواى خود قرار دهيدتـا شـمـا را بـه راه نـجـات هـدايـت كـنـد. و بـه درسـتى كهسـزاوارتـريـن مـردم بـه قـرآن كـسـى اسـت كـه بـه آنعـمـل كـند گرچه آن را حفظ نكرده باشد. و دورترين مردم ازقرآن كسى است كه به آن عمل نكند گرچه آن را قراءت كند.و فـرمـود: هـر كـس در قـرآن بـه راءى خود بگويد و مطابقواقـع هـم گفته باشد خطا كرده ، چون ماءموريم حقايق قرآنرا بـه وسـيـله خاندان پيغمبر صلوات الله عليهم اجمعين يادبگيريم و بگوييم .
و قـال : ان هـذا القرآن يجيى ء يوم القيمة قاعدا و سائقايـقـود قـومـا الى الجـنـة احـلوا حـلاله و حـرمـوا حـرامه و آمنوابمتشابهه و يسوق قوما الى النار ضيعوا حدوده و احكامه واستحلوا محارمه .
فرمود: اين قرآن در روز قيامت مى آيد در حالتى كه قاعد وسـائق اسـت مـردمـى را بـه سوى بهشت رهبرى مى كند و آنهاكـسـانـى هستند كه حلال آن را حلال و حرام آن را حرام دانستهانـد و بـه مـتـشـابـهـات آن ايـمان آورده اند. و كسانى را بهسـوى آتـش سـوق مـى دهـد كه حدود آن را ضايع كرده اند واحـكـام آن را مـراعـات نـنـمـوده انـد و حـرامـهـاى آن راحلال دانسته اند.
و قـال صلى الله عليه و آله : رتلوا القرآن و لا تنثروهنـثـرا و لا تـهـذوه هذاء الشعر قفوا عند عجائبه و حركوا بهالقلوب و لا يكن هم احدكم آخر السورة .
حـضـرت رسـول صـلى الله عليه و آله فرمود: قرآن را باتـاءنـى بـخوانيد و كلمات آن را از يكديگر جدا كنيد و آن رامـتـفـرق و پـراكـنـده و غـيـر مـربـوط به يكديگر به زباننياوريد و مانند خواندن شعر آن را نخوانيد. در نزد عجائب آنتـوقف كنيد و قلبها را به وسيله قرآن تكان دهيد و همت شماآخـر سوره نباشد كه كوشش كنيد هر چه زودتر سوره تمامشود.
و خـطـب صـلى الله عـليـه و آله وقـال : لا خـيـر فـى العـيـش الا لعـالم ناطق او مستمع واع ايهاالنـاس انـكـم فـى زمـان هـدنة و ان السير بكم سريع و قدراءيـتـم الليـل و النـهـار يـبـليـانكـل جـديـد و يـقـربـان كـل بـعـيـد و يـاءتـيـانبـكـل مـوعـود. فـقـال له المـقـداد يـا نـبـى الله و مـا الهـدنـةفـقـال دار بـلاء و انـقـطـاع فاذا التبست عليكم الامور كقطعالليـل المـظلم فعليكم بالقرآن فانه شافع مشفع و شاهدمـصـدق مـن جـعـله امامه قاده الى الجنه و من جعله خلفه ساقهالى النـار و هـوا وضـح دليـل الى خـيـرسـبـيـل خـيـر ظـاهـره حـكم و باطنه علم لا تحصى عجائبه و لاتـنـقـضـى غـرائبه و هو حبل الله المتين و صراطه المستقيم منقـال بـه صـدق و مـن حـكـم بـه عـدل و مـنعـمـل بـه فـاز فـان المـؤ مـن الذى يقرء القرآن كالاءترجةطـعـمـهـا طـيـب و ريحها طيب و ان الكافر كالحنظلة طعمها مر ورائحتها كريهة .
حضرت رسول صلى الله عليه و آله خطبه خواند و فرمود:خـيـر و خـوبى در زندگى نيست مگر براى عالمى كه زبانگـوينده داشته باشد و علم خود را به ديگران برساند ياشـنـونـده اى كه ظرفيت قبول و حفظ علم را داشته باشد. اىمردم شما در زمان هدنه هستيد و با سرعت سير مى كنيد. و بهتحقيق مى بينيد شب و روز را كه هر تازه اى را كهنه مى كنندو هر دورى را نزديك مى كنند و هر چه را كه وعده داده شده مىآورنـد. پـس مـقـداد خـدمـت آن حـضـرت عـرض كـرد يـارسـول الله هـدنـه چـيـسـت ؟ حضرت فرمود: خانه بلا و جداشـدن اسـت . پـس وقـتى كه امور بر شما پوشيده شد مانندقطعه هاى شب تاريك پس بر شما باد به قرآن چون كه آنشـفـاعـت كـنـنـده اى اسـت كـه شـفـاعـت اوقـبـول خـواهـد شـد. و شـهـادت دهـنده اى است كه شهادت او راتـصـديـق مـى كـنـند و به صدق و راستى شهادت او ترتيباثر داده خواهد شد. كسى كه قرآن را پيشاپيش خود قرار دهدو پـيرو او باشد او را به بهشت رهبرى مى كند. و كسى كهاو را پـشـت سر خود قرار دهد و از او پيشى بگيرد او را بهسـوى آتـش مى برد و او دليل واضحى است براى راهنمايىبه سوى بهترين راهها. ظاهر آن حكم است و باطن آن علم است. عـجـايـب آن بـه حـساب نمى آيد و غرائب و معجزات آن تمامنـمى شود. و اوست ريسمان محكم الهى كه هر كس به آن چنگزنـد نـجـات خـواهد يافت . و راه راستى است كه هر كس آن رابپيمايد به منزل حقيقى خواهد رسيد. كسى كه گفتارش بهآن مـثتكى باشد به راستى گفتار موصوف است و كسى كهحكم كردن خود را مبنى بر آن قرار دهد به عدالت حكم كرده .و آن كس كه به آن عمل كند رستگار گردد. پس به تحقيق مؤمـنى كه قرآن مى خواند مانند ترنج است كه طعم و بوى آننـيـكـو اسـت و كـافـر مـانـند حنظل است كه طعم او تلخ است وبوى آن مكروه طبع است .
و قـال صـلى الله عـليـه و آله : الا ادلكـم عـلىاكسل الناس و ابخل الناس و اسرق الناس و اعجز الناس واجـفـى النـاس قـالوا بـلى يـا رسـول اللهفـقال اكسل الناس عبد صحيح فارغ لا يذكر الله بشفة و لالسان . و ابخل الناس ‍ رجل اجتاز على مسلم فلم يسلم عليه .و امـا اسـرق النـاس فرجل يسرق من صلوته يلف كما يلفالثـوب الخـلق فـتـضـرب بـهـا وجـهـه . و اجـفـى النـاس ‍رجـل ذكرت بين يديه فلم يصل على . و اعجز الناس من عجزعن الدعا.
پـيـغـمبر صلى الله عليه و آله فرمود: آيا دلالت نكنم شمارا بر كسل ترين مردم و بخيل ترين مردم و دزدترين مردم وعاجزترين مردم و جفاكارترين مردم ! عرض كردند: بلى يارسـول الله . فـرمـود: كـسـل تـريـن مـردم بـنـده اى است كهصـحـيـح باشد و از مشاغل فراغت داشته باشد و ذكر خدا رابـه لب و زبـان نـگـويد. و بخيل ترين مردم كسى است كهبـر مـسـلمـانـى عـبور كند و بر او سلام نكند. و اما دزدترينمـردم مـردى است كه از نماز خود بدزدد و ناقص به جا آورد.آن نماز پيچيده مى شود مانند جامه كهنه و به صورت او زدهمـى شـود. و جفاكارترين مردم مردى است كه من در نزد او يادشـوم و بر من صلوات نفرستد. و عاجزترين مردم كسى استكه از دعا عاجز باشد.
بـه حـمـد الله تـعـالى در ايـنجا ترجمه (قسمتى از) ارشادالقـلوب را بـه پـايـان رسـانـيدم بنده حقير حاج سيد عباسطباطبائى ملتمس دعا از كسانى كه توفيق مطالعه اين كتابرا پيدا كنند. مورخه 3 ربيع المولود 1404.