2 ـ ابـن مغازلى شافعى : پس از نقل حديث ولايت با سند آن ,مى گويد: اين حديث صحيحى است از رسول اللّه (ص ) كه حدوديكصد نفر از جمله آن ده نفر يعنى مبشرين به بهشت حديث غدير خم را از رسول اللّه (ص ) روايت كرده اند واين حديث مسلم بوده وهيچ نقصى در آن نمى بينم , وعلى رضى اللّه عنه اين فضيلت را به تنهايى دارا شده است وهيچ شريكى در آن نداشت ((129)) .
3 ـ ابـو جعفر محمد بن جرير بن يزيد طبرى صاحب تاريخ معروف كتاب مستقلى در طرق حديث غـديـر نـوشـتـه اسـت , كه صاحب كتاب العمده اين كتاب را نام برده مى گويد: ابن جرير طبرى صـاحـب تـاريـخ , خـبر روز غدير وطرق روايت آن را از هفتاد وپنج طريق نقل كرده وكتابى به نام (كتاب الولايه ) در اين باره نوشته است ((130)) .
در شرح التحفة العلويه تاليف محمد بن اسماعيل الاميرآمده است : حـافـظ ذهـبـى در (تذكرة الحفاظ) ((131)) درباره (من كنت مولاه )مى گويد: محمد بن جرير كـتـابـى در رابـطـه بـا آن نوشته است , ذهبى مى گويد من آن را ديدم واز زيادى طرق آن تعجب كردم .
ابن كثير نيز در تاريخ خود از كتاب ابن جرير نام برده مى گويد: كتابى را ديدم كه احاديث غديرخم در دو جلد بزرگ در آن جمع آورى شده است ((132)) .
4 ـ حـافـظ ابـو سـعيد مسعود بن ناصر بن ابى زيد سجستانى متوفاى سال 477 حديث غدير را در كـتـاب (الـدراية في حديث الولايه ) در17 جزء آورده است كه در آن طرق حديث غدير را به نقل از 120صحابى جمع آورى كرده است .
امـيـنى در كتاب (الغدير) بيست وشش عالم از بزرگان علماى اهل سنت را نام برده كه علاوه بر كتابهايى كه اين روايت را نقل كرده اند.هر يك كتابى مستقل در نقل روايات حديث غدير نوشته اند, سخن خود را با گفته ابن كثير درباره جوينى خاتمه مى دهيم : او تـعـجـب مـى كرد ومى گفت : يك جلد كتاب در بغداد ديدم در دست يك صحاف بود, در آنجا روايـات ايـن خـبـر جمع آورى شده وبرروى كتاب چنين نگاشته شده بود: جلد بيست وهشتم از طرق (من كنت مولاه فعلى مولاه ), وپس از آن جلد بيست ونهم است ((133)) .
مصادرى كه نزول آيه تبليغ درباره على (ع )را ثبت كرده اند: اما در رابطه با نزول آيه (يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك ...) افرادزيادى آن را درباره اميرالمؤمنين , آورده اند از جمله : 1 ـ سيوطى در (الدر المنثور) در تفسير اين آيه از ابن ابى حاتم وابن مردويه وابن عساكر نقل كرده كه به طور مستند از ابى سعيد روايت كرده اند كه : (اين آيه در روز غدير خم در حق على بر رسول اللّه نازل شد), همچنين سيوطى از ابن مردويه به طور مستند نقل كرده كه ابن مسعود گفت : در زمـان رسول اللّه مى خوانديم : (يا ايهاالرسول بلغ ما انزل اليك من ربك ـ ان عليا مولى المؤمنين ـ وان لـم تفعل فما بلغت رسالته واللّه يعصمك من الناس ): اى پيامبر (به مردم )برسان آنچه را كه از طـرف پـروردگـارت بـر تـو نازل شده است مبنى براينكه على مولاى مؤمنين است , واگر (او را معرفى ) نكنى رسالت او را انجام نداده اى وخداوند تو را از مردم نگاه مى دارد) ((134)) .
2 ـ واحدى در اسباب النزول از ابو سعيد روايت مى كند كه : (اين آيه روز غدير خم درباره على نازل شد) ((135)) .
3 ـ حـافـظ ابـو بـكر فارسى در كتاب (ما نزل من القرآن في اميرالمؤمنين ) به طور مستند از ابن عباس نقل مى كند كه اين آيه درغديرخم در حق على بن ابى طالب نازل گرديد.
4 ـ حافظ ابو نعيم اصبهانى با سند از اعمش روايت كرده , از عطيه كه گفت : اين آيه روز غديرخم بر رسول اللّه نازل شد ((136)) .
5 ـ حافظ ابن عساكر شافعى به طور مستند از ابو سعيد خدرى روايت مى كند كه آيه روز غديرخم درباره على بن ابى طالب نازل شد ((137)) .
6 ـ بـدر الـديـن بن العينى الحنفى , در (عمدة القارى بشرح صحيح البخارى ) مى گويد: ابو جعفر مـحـمـد بـن عـلـى بـن الـحسين گفت :معناى آيه اين است كه برسان (به مردم ) آنچه از طرف پـروردگارت در فضيلت على بن ابى طالب رضى اللّه عنه نازل گرديد .
وقتى كه اين آيه نازل شد پيامبر دست على را گرفت وگفت : (هر كه من مولاى او يم , على مولاى او است ).
متن سخنرانى : دهـهـا مـاخـذ ديـگـر نـيـز نزول آن را درباره على بن ابى طالب ثبت كرده اند, ما از بين همه اين روايتهاى مختلف , روايت حافظ ابوجعفر محمد بن جرير طبرى را انتخاب مى كنيم : طـبـرى به طور مستند در كتاب (الولاية في طرق احاديث الغدير)چنين روايت مى كند: زيد بن ارقـم مـى گـويـد: پـيـامبر(ص ) دربازگشت از حجة الوداع , در غديرخم پياده شد, نزديك ظهر بـودوهـوا بـسيار گرم , پيامبر دستور داد زمين اطراف را پاكسازى نمودند,سپس ندا داد كه نماز جماعت بر پا مى كنيم .
همگى گرد آمديم ,ايشان سخنرانى پر معنايى فرمود, سپس گفت : خداوند مـتعال اين آيه را بر من نازل فرموده است : (آنچه از طرف پروردگارت بر تونازل شده است به مردم برسان , كه اگر نكنى رسالت او را انجام نداده اى , وخداوند تو را از مردم نگاه مى دارد ) .
وجبرئيل از طـرف پروردگارم به من امر كرد كه در اين مكان بر پاخيزم وبه هر سفيدوسياهى اعلام بدارم كه عـلـى بن ابى طالب برادر, وصى وخليفه من وامام پس از من مى باشد .
از جبرئيل خواستم كه خدا مرا معاف بدارد زيرا مى دانم كه پرهيزگاران اندك بوده وآزار دهندگان وملامت كنندگان بر من بـه خـاطـر هـمراهى زياد من با على وتوجهم به او, بسياراند تا جائيكه مرا گوش ناميده اند, وخدا فـرموده است (ومنهم الذين يؤذون النبي ويقولون هو اذن قل اذن خير لكم ) ((138)) ,اگر بخواهم مى توانم آنها را نام برده ونشان دهم , ولى با كرامت خود پرده از آنها بر نداشتم , ولى خداوند راضى نشد مگر آنكه درباره على تبليغ كنم , پس بدانيد اى مردم كه : خداوند او را براى شما ولى وامام قرار داده واطاعت از او را بر هر كس واجب فرمود,پس حكم او واجب الاطاعه , گفتار او نافذ, مخالف او مـلـعون ,تصديق كننده او مورد رحمت مى باشد, بشنويد واطاعت كنيد,خداوند مولاى شما وعلى امـام شـمـا است , پس از او امامت تا روزقيامت در فرزندان او است كه از نسل او مى باشند, حلالى نيست جز آنچه خدا ورسولش وآنها آن را حلال بدانند, وحرامى نيست مگر آنچه خدا ورسولش وآنها آن را حـرام بـدانـنـد, هـيچ علمى نيست مگر آنكه خداوند آن را براى او روا داشته ومن آن را به او منتقل ساخته ام , از او جدا نشويد واو را ترك نكنيد, او است كه شما را به سوى حق هدايت كرده وبه آن عـمـل مـى كـنـد, خـدا نـمـى پذيردونمى بخشد كسى را كه از او روى برگرداند, خدا بر خود مـسلم كرده است كه چنين كسى را عذاب دهد, عذابى شديد وهميشگى ,پس ايشان بهترين مردم بـعد از من است تا رزقى نازل مى شودوخلقى باقى است هر كه با او مخالفت كند ملعون است , اين سخن را از جبرئيل از خدا نقل مى كنم , پس هر كس ببيند براى فرداى خويش چه آماده كرده است .
محكم قرآن را ياد بگيريد وبه دنبال متشابه آن نرويد, هيچ كس آن را براى شما تفسير نخواهد كرد مـگـر آنـكه من دست او را بالا برده ,بازوى او را بلند كرده وبه شما نشان داده ام : هر كه من مولاى اوهـسـتم على مولاى او است , وضرورت پيروى از او از طرف خدا برمن نازل شده است , بدانيد كه مـن پـيغام را رساندم , بدانيد كه من ابلاغ نمودم , بدانيد كه به گوش همه رساندم , بدانيد كه من بيان نمودم , پيشوايى وامارت مؤمنين بعد از من براى هيچكس غير اوجايز نيست .
سپس پيامبر ايشان را بلند كرد تا آنكه پاى او موازى زانوى پيامبر(ص ) قرار گرفت , آنگاه فرمود: اى مـردم , ايـن است برادر من , وصى من , در برگيرنده علم من ,وخليفه من (جانشين من ) بر هر كه به من ايمان آورده است ودرتفسير كتاب خدا.
در روايتى مى گويد: خداوندا, دوست بدار هر كه او را دوست دارد,دشمن بدار هر كه با او دشمن اسـت , لعن كن هر كه او را انكار كند,وغضب كن بر هر كه حق او را ناديده بگيرد, خداوندا هنگامى كـه اين مطلب را درباره على بيان كردى , چنين نازل كردى كه : من امروز دين شما را با امامت او بـرايـتـان كـامـل نـمـودم , پـس هر كه پيرواو وفرزندان او از نسلش تا روز قيامت نباشد, چنين افرادى اعمالشان باطل شده ودر آتش جاودان اند .
ابليس توانست با حسدآدم (ع ) را از بهشت براند هر چند او از نخبگان خدا بود, پس نسبت به على حسد نورزيد كه اعمال شما باطل شده وپاى شما خواهدلغزيد .
سوره (والعصر ان الانسان لفى خسر) ((139)) درباره على نازل شده است .
اى مـردم , (ايـمان بياوريد به خدا وبه رسولش وبه نورى كه با او نازل شده است ) ((140)) , (پيش از آنـكـه صورتهائى را محو كنيم وسپس به پشت سرباز گردانيم يا آنها را از رحمت خود دور سازيم همانگونه كه اصحاب سبت را دور ساختيم ) ((141)) .
آن نور الهى در من بوده ,سپس در على وبعد از او در نسل او تا مهدى قائم است .
اى مـردم , پـس از مـن پيشوايانى خواهند آمد كه (پيروان خود را) به سوى آتش مى خوانند , وروز قـيـامت هرگز پيروز نخواهند بود, خداومن از آنها بيزاريم , آنها با ياران وپيروانشان در پائين ترين جاى جهنم اند, آنان خلافت را غاصبانه به سلطنت تبديل خواهند كرد,آنگاه خداوند به حساب شما اى جـن وانس خواهد رسيد,وشعله هائى از آتش ودود بر شما مى فرستد ونمى توانيد از كسى يارى بطلبيد.
اين خطبه نياز به شرح وتوضيح ندارد, هر عاقلى مى تواند در آن تامل كند.
از اين سخنرانى كاملا روشن مى شود كه پيروى از امام على (ع )واجب است , اين سخنرانى كاملا رد مى كند كسى را كه معتقد است ولى در اينجا به معنى ياور يا دوست مى باشد, زيرا قرينه هائى كه ازمـوقعيت سخنرانى واز متن آن بدست مى آيد چنين معنايى رانمى پذيرد ونمى توان باور كرد كه رسـول اللّه (ص ) آن هـمـه جـمـعـيـت را زيـر گرماى سوزان آفتاب نگه بدارد تا به آنها بگويد اين عـلـى اسـت , او را دوسـت داشته ويارى كنيد, كدام عاقلى چنين معنايى رامى پذيرد ؟
اگر چنين بگويد در واقع پيامبر رابه انجام كارهاى بيهوده متهم كرده است , به علاوه متن سخن پيامبر نيز آن مـطلب راتاكيد مى كند, ايشان فرمود: على بن ابى طالب برادر, وصى وخليفه من بوده وامام پس از مـن خـواهد بود, وهمچنين : خداوند او را براى شما ولى وامام قرار داده واطاعت از او را بر هر كسى واجب دانسته است .
مساله ولايت يك مساله آسانى نيست , تمام اسلام بر آن تكيه دارد,مگر اسلام به معنى تسليم نيست ؟! پـس آن كـه تـسـلـيم رهبرى الهى نشده واز دستورات آن اطاعت نكند,آيا مى توان او را مسلمان دانست ؟! پـاسـخ مـنـفـى اسـت وگر نه دقيقا به تناقض مى رسيم , از نظر قرآن پيروى از رهبريهاى نا سالم وتسليم در مقابل آنها نوعى شرك است .
خـداوند مى فرمايد: (اتخذوا احبارهم ورهبانهم اربابا من دون اللّه ) ((142)) , هر چند آنها را بت قرار نـدادنـد بـلـكـه ايـشان حرام خدا راحلال وحلال خدا را حرام كردند وآنها نيز پيروى كردند .
پس به همين نحو كسانى كه از رهبرى الهى سرپيچى كنند ناگزير مشرك به شمار آيند.
هـر كـه بـا آگـاهـى وبصيرت به اين آيه بنگرد, اين مساله را به خوبى مى يابد, از طرفى آيه : (يا ايها الـرسـول بـلغ ما انزل اليك من ربك ) درسوره مائده است و بنابر قول مستدرك حاكم اين آخرين سوره قرآن است .
از طرفى ديگر آيه فوق بنابر آنچه گفته شد در غديرخم نازل شده ,ودر آخرين حج رسول اللّه (ص ) بوده است , بنابراين اسلام به معنى ظاهرى آن يعنى نماز, زكات , حج , جهاد وغيره .
اين كدام دستور الهى است كه ابلاغ نكردن آن مساوى با عدم ابلاغ رسالت است ؟! پـس آن دستور بايد جوهر اسلام وهدف آن باشد, كه همان تسليم در برابر رهبرى الهى واطاعت از دسـتـورات آن اسـت .
ولـى واضـح اسـت كـه چـنـيـن مساله اى با نارضايتى صحابه روبرو خواهد شـدواكثريت آن را رد خواهند كرد, لذا رسول اللّه (ص ) در يكى ازروايتها به جبرئيل مى گويد من بـيـسـت وسـه سال با آنها جنگيدم تانبوت مرا بپذيرند, حال چگونه در يك لحظه امامت على (ع ) رامى پذيرند .
واز اين رو است كه خطاب قرآنى اينگونه آمد: (واللّه يعصمك من الناس ): خدا تو را از مردم نگه مى دارد.
وبعد از اين كه پيامبر(ص ) فرمان خدا را ابلاغ كرد , فرمانى كه مساوى تمام رسالت او بود , اين آيه نـازل شـد: (الـيـوم اكملت لكم دينكم واتممت عليكم نعمتى ورضيت لكم الاسلام دينا) ((143)) , امروزدين شما را كامل كردم ونعمت خود را بر شما به نهايت رساندم واسلام را به عنوان آئين براى شما پذيرفتم .
بسيارى از محدثين شهادت داده اند كه اين آيه در حق على (ع )است , امينى در كتاب (الغدير) ج1 ص 230 الى ص 237 شانزده ماخذ را شمرده است , وبنابراين تكميل دين وكامل شدن نعمت باولايت على (ع ) است .
از ايـنرو مى توان صحت اينگونه روايات را كه مى گويد: قبول اعمال از بنده مشروط به ولايت اهل بيت (ع ) است احتمال داد زيرا آنهاهمان راهى هستند كه خداوند به ما فرمان داده آن راه را دنبال كنيم .
خداى متعال مى فرمايد: (قل لا اسالكم عليه اجرا الا المودة في القربى ) ((144)) : به آنها بگو مـن مـزدى از شـمـا نـمى خواهم جز مودت به خويشاوندان من , ومودت در اين آيه تنها به معنى دوستى با آنهانيست بلكه منظور پذيرفتن ولايت آنها وپيروى از آنان وگرفتن معارف دينى از آنها است .
در حديث امام جعفر بن محمد صادق (ع ) آمده است كه فرمود: هـنـگـامى كه بنده خدا براى محاسبه اعمالش در پيشگاه خداوندمى ايستد اولين سؤالى كه از او مـى شـود درباره نمازهاى واجب ,زكات واجب , روزه واجب , حج واجب وولايت ما اهل بيت خواهد بـود .
اگر قبل از مرگ ولايت ما را پذيرفت در آنصورت نماز, روزه , زكات وحج او پذيرفته مى شود, واگـر در پـيـشـگـاه خـداى متعال اقرار به ولايت ما نكرد, خداوند هيچ يك از اعمال او رانخواهد پذيرفت ((145)) .
عـلـى (ع ) مـى فرمايد: در دنيا خيرى نيست مگر براى دو نفر, كسى كه هر روز نيكى بيشتر نمايد وكسى كه گناه خود را با توبه جبران كند !ولى چگونه توبه او قبول مى شود ؟
به خدا سوگند اگر آنقدر سجده كند تا گردنش بشكند خداوند توبه او را نمى پذيرد مگر با ولايت مااهل بيت .
انـس ابـن مـالك از رسول اللّه (ص ) روايت مى كند كه فرمود: اى مردمى كه به سوى من مى آئيد, هـرگـاه نام آل ابراهيم (ع ), برده شودروى شما باز مى شود(خوشحال مى شويد ), ولى اگر نام آل محمدبرده شود گويا دانه انار در چشم شما فشرده شده است .
گرفته مى شويد ؟
سوگند به آنكه مرا به عنوان پيامبرى بر حق فرستاد, اگركسى از شما در روز قيامت با اعمالى به اندازه كوه بيايد ولـى ولايـت عـلـى بـن ابـى طـالـب (ع ) را نـداشـتـه باشد خداوند او را با صورت درآتش خواهد انداخت ((146)) .. .
به اضافه روايات بى شمار ديگر.

فصل ششم : شورى وخلافت اسلامى