يهود بنى قريظه
و انزل الذين ظاهروهم من اهل الكتاب من صياصيهم و قذف فى قلوبهم الرعب ...
(سوره احزاب : 27)
روش پيامبر اسلام (ص ) نسبت به ملتهاى غير مسلمان ، عموما روى اساس ‍ همزيستى مسالمتآميز پى ريزى شده و بخصوص نسبت به كسانى كه با آنان پيمانى داشت ، به تمامتعهدات خود وفا مى كرد.
تاريخ نشان نمى دهد كه حتى در يك مورد، رسول محترم اسلام (ص ) قرارداد خود را نقصو پيمان شكنى كرده باشد. چگونه چنين كند در حاليكه يكى از اساسى ترين مقرراتاسلام ، وفاى به عهد و پاى بند بودن به تعهدات است .
اسلام وفاى به عهد را جزء صفات لازمه يك فرد با ايمان و مسلمان مى داند و پيامبراسلام از همه مسلمين در راه عمل كردن به مقررات قرآن جدى تر و قاطع تر بود. اما درمورد يهوديان بنى قريظه مسئله صورت ديگرى به خود گرفت . آنان بارسول اكرم (ص )، هم پيمان بودند، ولى پيمان خود را شكستند و بطورى مشروحا درفصل سابق بيان شد، درست اين پيمان شكنى در وقتى واقع شد كه مدينه در محاصرهنيروى خطرناك دشمن بود. يعنى در زمانى كه اسلام و مسلمين ، حساس ترين لحظاتزندگى خود را مى گذراندند و سرنوشت آنان بسى مبهم و آينده آن تاريك به نظر مىرسيد.
درست است كه موضوع قريش منتفى شد و نيروى آنان با ذلت از خاك مدينه خارج گرديد،ولى از كجا مى توان اطمينان پيدا كرد كه مجددا سپاه مكه با نيروهاى ديگرى از دشمناناسلام ، مدينه را به محاصره نكشند؟ و باز از كجا مى توان اطمينان يافت كه يهوديانبنى قريظه ديگر باره عليه اسلام با دشمنان همكارى نكنند؟
با توجه به اين نكات ، مساله يهود پيمان شكن را به منزله يك غده سرطانى بايد دانستكه در كنار مدينه قرار گرفته و هر لحظه امكان خطر واحتمال همدستى با دشمنان مى رفت . اينجا است كه بايد اين عضو فاسد بريده شود وريشه اين سرطان براى هميشه خشگ گردد.
عصر همان روز كه تازه مدينه از محاصره قريش بيرون آمده بود، به فرمانرسول اكرم (ص ) سپاه مسلمين به سوى قلعه بنى قريظه به حركت درآمد و نماز عصر رادر كنار قلعه خواندند.
يهود بنى قريظه در محاصره قرار گرفتند و اين محاصره بنا به نوشته بسيارى ازمورخين بين پانزده تا بيست و پنج روز طول كشيد. درهاى قلعه بسته بود و جنگ بوسيلهپرتاب تير و سنگ جريان داشت .
رفته رفته يهود بنى قريظه از محاصره به تنگ آمدند و به مذاكرهمتوسل گشتند. نتيجه مذاكره آن شد كه يك نفر را يهوديان به عنوان حكم انتخاب كنند و يكنفر را هم رسول اكرم (ص ) برگزيند و حكمين در مورد يهود و مسلمين راى دهند و طرفين دربرابر راى آنها تسليم باشند.
يهوديان پس از تبادل نظر، سعد بن معاذ را كه با آنها سابقه دوستى داشت ،برگزيدند. پيامبر اسلام هم به حكومت سعد بن معاذ راضى شد و وى به عنوان حكم ازجانب طرفين انتخاب گرديد.
سعد در عين حال با يهوديان سوابق دوستى داشت ، مردى مسلمان و پايبند مقررات قرآن وعلاقمند به حفظ حقوق مسلمين بود و با توجه به وضع طرفين بايد قضاوتى كند كهعاقلانه باشد و مخاطرات بعدى را نيز از بين ببرد.
سعد روى سكوى مخصوص حكومت ايستاد. صدها نفر از مسلمين و يهوديان چشم به دهان وىدوخته بودند. زيرا هر چه از زبان او شنيده مى شد، حكمى قاطع و تغييرناپذير بود.
او در يك لحظه تمام اوضاع و احوال را در نظر گرفت و ارزيابى كرد و براى پاياندادن به مساله يهود و رفع خطر آنها، دو راه به نظرش رسيد:
يكى آنكه يهوديان طريق اسلام پيش گيرند و مانند تمام افراد مسلمين از مزاياى اسلام ومصونيت هاى اسلامى برخوردار شوند. جانشان ، مالشان ، و ناموسشان در پناه اسلام قرارگيرد و دولت اسلامى حافظ منافع آنان باشد. اگر از اين راه نروند، هيچ طريقى وجودندارد كه جلو خطر يهود را بگيرد و حتما بايد از بين بروند.
سعد با صداى بلند كه طرفين مى شنيدند، نظريه خود را چنين اظهار داشت :
حكم من اين است كه اگر يهوديان بنى قريظه مسلمان شوند، در پناه اسلام مصون باشندو اگر طريق لجاج و عناد را رها نمى كنند، به سوى نيستى و هلاكت رهسپار گردند.
يهوديان تسليم نشدند و كيفر پيمان شكنى و ناجوانمردى خود را چشيدند و به اينترتيب پايگاه مسلمانان (مدينه ) از وجود چنين منشا فسادى نجات يافت .
در پايان بحث ، اشاره به اين نكته لازم است كه برخى از نويسندگان خارجى ، موضوعيهود بنى قريظه را به عنوان نقطه ضعفى از اسلام ياد مى كنند و آن را به صورتحربه اى عليه اسلام بكار مى برند.
اين نويسندگان ، مسائل تاريخى را ناديده گرفته و حقايق را عمدا بدست فراموشىميسپارند، تا بتوانند با تغيير و تحريف ، نظر خود را تامين كنند.
جوانان مسلمان بايد توجه كنند: اكثر نويسندگان خارجى كه كتابهاى به عنوان :(تاريخ اسلام ) يا (تمدن اسلام ) يا (زندگانى پيشوايان اسلام ) يا (اسلامشناسى ) و نظائر آن ، نوشته اند اگر چه به ظاهر ماسك دوستى و خاورشناسى واسلام شناسى به صورت دارند ولى دشمنانى هستند كه در لابلاى نوشته هاى خود،ضربه هايى به اسلام و مسلمين زده و مى زنند و ذهن جوانان مسلمان را مشوب مى سازند.
آرى ، از دشمن انتظار دوستى داشتن خطاست .
پيمان عدم تعرض
لقد رضى الله عن المومنين اذ يبايعونك تحت الشجرة فعلم ما فى قلوبهمفانزل السكينه عليهم و اثابهم فيحا قريبا.
(سوره فتح : 18)
پيامبر اسلام (ص ) به عزم زيارت بيت الله الحرام و انجام مناسك حج به اتفاق گروهىاز مسلمين كه تعداد آنان بالغ بر 1520 تن به شمار مى آمد، از مدينه خيمه بيرون زد ودر مسجد شجره حرام بست .
با آنكه ميان مسلمين و قريش ، روابط حسنه اى برقرار نبود، ولى انتظار نمى رفت كهمشركين مكه در ماه حرام (ذى قعده ) كه مورد احترام قاطبه عرب است ، از ورود مسلمانان بهمكه ، آن هم فقط به منظور عبادت ، مانع شوند. ولى چون بهمنزل حديبيه رسيدند، پيام تهديدآميزى از قريش توسطبديل بن ورقاء، به رسول اكرم (ص ) رسيد.
قريش در اين پيام جنگجويانه خود صريحا يادآور شده بودند كه به هيچ قيمت اجازهنخواهند داد احدى از مسلمين به خاك مكه قدم بگذارند.
اين پيام نگرانى شديدى در ميان مسلمانان بوجود آورد.رسول اكرم (ص ) عمر بن خطاب را ماءمور كرد كه به مكه رود و بارجال قريش تماس بگيرد و به آنها بفهماند كه مقصود از اين سفر، لشكركشى و جنگنيست ، و ما فقط براى زيارت كعبه آمده ايم و در صورت امكان ، موافقت آنان را براىورود مسلمين جلب كند، عمر به نام اينكه مردى ضعيف است و قبيله او هم قبيله اى گمنام وذليل هستند، از انجام ماءموريت عذر خواست .
عثمان بن عفان ماءموريت يافت و با ده تن از مسلمانان براى انجام مذاكره به مكه رفت .قريش به جاى احترام از نمايندگان پيغمبر، آنها را توقيف كردند و در خارج انتشار دادندكه فرستادگان محمد، كشته شدند.
اين خبر، هيجانى عظيم و غير قابل توصيف در مسلمانان ايجاد نمود ورسول اكرم (ص ) سوگند ياد كرد كه از قريش انتقام بگيرد. سپس در همان نقطه زيردرختى نشست و مسلمانان با آن حضرت بيعت كردند كه در اين راه تا پاى جان ايستادگىكنند.
سپس رسول خدا(ص ) دستور داد هر چه مى توانند از افراد قريش به اسارت بگيرند. درهمان شب پنجاه نفر از قريشيان بوسيله مسلمين اسير شدند.
اسير شدن پنجاه نفر از قريش ، در مكه بى اندازه مهم تلقى شده و قريشيان بخاطرنجات اين گروه موافقت كردند كه مسلمانان بازداشت شده را آزاد نمايند.
سپس سهيل بن عمرو و حفص بن احنف را فرستادند كه بارسول اكرم (ص ) درباره امضاء قرارداد صلح مذاكره كنند. اين دو تن به عنوان نمايندهقريش ‍ به پيشگاه رسول الله (ص ) باز يافتند.
سهيل كه از بت پرستان متعصب و نادان مكه بود، به رسم جاهليت سلام كرد و گفت : من ازجانب قريش ماءموريت دارم با شما پيمان عدم تعرض يا قرارداد صلح امضاء كنم .
به دستور رسولخدا(ص )، اميرالمومنين (ع )، قلم به دست گرفت و بر روى صحيفه اى چنين نوشت :
بسم الله الرحمن الرحيم
سهيل كه چشمانش به اين نام مقدس افتاد گفت : ما، رحمن و رحيم نمى شناسيم . بايد اينقرارداد بر طبق روش جاهليت با جمله (بسمك اللهم ) آغاز شود. با اين پيشنهاد موافقتشد و به جاى : (بسم الله الرحمن الرحيم ) جمله (بسمك اللهم ) نوشته شد.
على (ع ) عهدنامه را با اين جمله آغاز كرد:
هذا ما اصلح محمد رسول الله و الملاء من قريش ...
سهيل داد كشيد كه : با جمله رسول الله مخالفيم ، اين تازهاول حرف است . اگر ما محمد را رسول الله مى دانستيم ديگر اختلافات و نزاعى نبود. اينكلمه را حذف كنيد.
على (ع ) به حذف جمله رسول الله راضى نمى شد، ولى پيغمبر آن را به دست خود حذففرمود و به جاى آن نوشته شد: محمد بن عبدالله و بالاخره قرارداد صلح به اينصورت تنظيم شد:
بموجب اين عهدنامه محمد بن عبدالله و نمايندهقبائل قريش ، سهيل بن عمرو قراردادى به شرح زير بين خود منعقد ساختند:
1 - مدت اين پيمان ده سال است و در طول اين مدت هيچيك از طرفين تعرضى نسبت بهيكديگر و نسبت به هم پيمانان يكديگر نخواهند كرد و مسلمانان و قريش نسبت بهمال و جان و آبروى خود از تعرض ديگرى مصون خواهند بود.
2 - مسافرت افراد قريش و مسلمين به شهرهاى يكديگر آزاد و طرفين مصونيتكامل خواهند داشت .
3 - هر فردى از مسلمين بخواهد به كيش اجداد خود برگردد و بت پرستى پيشه كند، آزاداست و همچنين هر فردى از بت پرستان كه متمايل به اسلام شود، مى تواند آزادانهتصميم بگيرد و هر كس در انتخاب دين آزادى كامل دارد و كسى حق تعرض نسبت به اونخواهد داشت .
4 - ساير قبائل عرب حق دارند، بنا به مصالح و مقتضيات سياسى خود با هر يك ازطرفين ، عهد دوستى ببندند و به موجب همين قرارداد، آن قبيله ها هم از هر گونه تعرض وآزار در امان خواهند بود.
5 - بموجب اين پيمان ، هر جوانى از قريش ، بدون اجازه ولى خود مسلمان شود و به مدينههجرت كند، مشركين حق دارند او را به مكه برگردانند. ولى هر مسلمانى كه از اسلامبگريزد و به بتها پناه ببرد، مسلمين حق استرداد و برگرداندن او را نخواهند داشت .
6 - مسلمانان در مكه براى اجراى مراسم دينى خود آزادند و بدون آنكه مورد تحقير و آزارقرار گيرند، حق دارند نماز بخوانند و رسما با آئين اسلام زندگى كنند.
7 - محمد بن عبدالله و يارانش از انجام حج در ذيحجه اينسال محروم خواهند شد. ولى در سال آينده مى توانند بدون كوچكترين تعرضى از طرفقريش ، به مكه آيند و حج خود را بجا آورند. به شرط آنكه : بيش از سه روز (روزهاىترويه و عرفه و قربان ) در مكه نمانند و هنگام ورود به مكه ، سلاح هاى جنگى با خودنداشته باشند و تنها هر كس حق دارد يك شمشير با خود داشته باشد.
پيمان عدم تعرض به اين ترتيب به امضاء رسيد ورسول اكرم (ص ) به مسلمانان دستور داد در همان جا قربانيان خود را ذبح كنند و سربتراشند و آماده بازگشت به مدينه شوند.
قبول اين فرمان براى مسلمانان ، بى اندازه ناگوار بود. زيرا آنها فكر مى كردند كهاين قرارداد صددرصد به نفع مشركين مكه تنظيم گشته و منافع مسلمين در نظر گرفتهنشده است ، بلكه آن را نوعى شكست تلقى مى كردند. ولى چون ديدند كهرسول اكرم (ص ) دارد سر مى تراشد و شتران خود را دستور داده نحر كنند، ناچار اطاعتكردند و جامه هاى احرام را از تن درآوردند.
نارضايتى مسلمين از صلح حديبيه به حدى بود كه مطابقنقل فاضل حنبلى كه در جمع بين الصحيحين مى نويسد:
قال عمر بن الخطاب : ما شككت فى نبوة محمد قط الا يوم الحديبيه
عمر گفت : هرگز در نبوت محمد شك نكردم ، مگر در روز حديبيه (صلح ميان قريش و اسلام) كه سخت در پيامبرى محمد به شك افتادم .
بارى رسول خدا(ص ) مسلمانان را دلدارى داد و آنان را به عنايت خداوند دلگرم فرمود وبه سوى مدينه بازگشتند. ولى پس از گذشتن مدتى دريافتند كه تمام مواد عهدنامهبه نفع مسلمانان بوده است .
زيرا اين قرار داد آرامشى براى مسلمانان بوجود آورد. چون از جانب قريش ‍ در امان بودندو رسول خدا(ص ) از اين فرصت استفاده كرد و در انتشار اسلام كوشيد.
زهرى ، مطابق نقل تاريخ اسلام مى گويد: در اسلام پيبش از آن ، فتحى بدين بزرگىرخ نداده بود. وقتى صلح واقع شد و جنگ و نزاع ميان قريش و مسلمانان از بين رفت ومردم از يكديگر اطمينان يافتند، با فراغت با همديگر رفت و آمد مى كردند و هركس اندكشعورى داشت و با مبادى اسلام آشنا مى شد، اسلام مى آورد و در ظرف دوسال پس از قرارداد حديبيه ، عده كسانى كه اسلام آوردند، از همه كسانى كه در ظرفسالهاى پيش اسلام آورده بودند، بيشتر بود.
سقوط آخرين پايگاه يهود
وعدكم الله مغانم كثيرة تاخذونها فعجل لكم هذه و كف ايدى الناس ‍ عنكم و لتكون آيةللمومنين ...
(سوره فتح : 20)
از روزى كه پيامبر اسلام (ص ) به مدينه هجرت كرد و آنجا را مركز نشر تعاليم اسلامقرار داد، يهوديان اطراف مدينه احساس كردند كه محمد(ص ) براى آنها رقيب نيرومندىخواهد شد و ديرى نمى گذرد كه عظمت دين او، بر سراسر عربستان سايه خواهد انداخت ونفوذ دين يهود و مسيح را متزلزل ، بلكه نابود خواهد نمود. بدين جهت همواره ميان يهود ومسلمين نزاع و اختلاف و دشمنى وجود داشت .
حسادت يهوديان موقعى شدت پيدا كرد كه ديدند روز به روز بر تعداد مسلمين و پيروانمحمد(ص ) افزوده مى شود و مردم دسته دسته به سوى اسلام رو مى آورند. در آن هنگامعلاوه بر حسد، ترسى عظيم در دل آنها پديد آمد.
از گوشه و كنار عليه السلام به فعاليت پرداختند، بر ضد اسلام توطئه مى چيدند وديگران را به دشمنى و جنگ با مسلمين تحريك مى كردند. اگر كسى راجع به مطالبتورات كه درباره پيغمبر اسلام بود، پرسشى مى كرد، مطالب تورات را تحريف مىكردند و تغيير مى دادند و حق را به باطل مى آميختند تا دوستى مشركين را جلب كنند و ازعظمت اسلام بكاهند.
قرآن كريم در چندين آيه ، روش ظالمانه يهود را در مورد تحريف تورات گمراه نمودنمردم و حسد بردن به بندگان خدا، مورد سرزنش قرار داده و نكوهش فرموده است .
رسول محترم اسلام (ص ) در برابر توطئه ها و دشمنى هاى يهود، تا حد امكان چشمپوشى و اغماض مى كرد. آنها را مورد مهر خود قرار مى داد. رسوم دينى آنان را محترم مىشمرد. نسبت به پيمان هائى كه با آنها داشت وفادار بود. اگر يكى از يهوديان برخلاف عهد و پيمان خود عمل مى كرد، ديگران را به گناه او كيفر نمى فرمود.
كعب بن اشرف و سلام بن ابى الحقيق ، دو تن يهودى بودند كه خيانت بزرگى نسبت بهمسلمان ها كردند و رسول خدا(ص ) فقط به مجازات آنها اكتفا كرد و متعرض سايريهوديان نشد.
اگر طايفه اى از يهود پيمان شكنى مى كردند، چون بر آنها مسلط مى شد در مجازاتشاناعتدال و عدالت را مراعات مى كرد. چنانكه در مورد بنى نضيرعمل كرد. يا به حكم كسى كه يهوديان او را به عنوان حكميت انتخاب كرده بودند، راضىمى شد. چنانكه در مورد بنى قريظه واقع شد. ولى خرابكارى و توطئه يهود رفتهرفته به جاى خطرناك كشيد.
آنان تصميم گرفتند براى حفظ موقعيت خود، مسلمين را از ميان بردارند. يكبار در صدصدبودند پيغمبر را بكشند. يكبار قبائل عرب را بر ضد اسلام متفق نمودند. در حساس ترينمواقع ، پيمان خود را شكستند و با دشمنان اسلام همدست شدند. ولى هيچ كدام از ايناقدامات ، موثر واقع نشد و خداوند دين خود و پيغمبر خود را حفظ كرد.
وقتى فعاليتهاى گذشته بى اثر بود، يهوديان خيبر از يهوديان فدك و تيما و وادىالقرى استمداد كردند تا يكباره به مدينه بتازند و كار مسلمين را تمام كنند.
يك نفر يهودى كه ماموريت مخفى داشت و جاسوسى مى كرد، بدست اميرالمومنين على (ع )دستگير شد و در بازجوئى اقرار كرد كه فعاليتهائى در زمينه ايجاد هماهنگى بين يهودفدك و خيبر داشته است .
با افشاء اين خبر، توقف جايز نبود و به حكمعقل و منطق ، علاق واقعه را قبل از وقوع بايد كرد.رسول اكرم (ص ) فرمان بسيج داد و سپاه اسلام به سوى خيبر رهسپار گرديد.
برخى از نويسندگان خارجى و خاورشناسان غربى كه از نوشتن تاريخ اسلام ، مقاصدشوم سياسى و استعمارى دارند، كوشيده اند به جنگ هاىرسول اكرم (ص ) را رنگ كشور گشائى و غارتگرى بزنند. بدين جهت حقايق تاريخى راناديده گرفته و در بسيارى از موارد، گفته هاى مورخين را تحريف كرده اند و دروغها وتفسيرهاى بى اساس بر آن افزوده اند.
غرض اين نويسندگان خائن بر محققين و مطلعين مخفى نيست و بطور خلاصه مى توان گفت: دشمنى با اسلام و مسلمين و ضربه زدن بر آئين آسمانى ، هدف اصلى آنان از تاليف ونگارش اين كتب است .
در عصر خودمان نظائر اين دروغ ها و ياوه سرائى ها را زياد مى بينيم ، در مورد قيامنازيها عليه يهوديان ، برخى از نويسندگان استعمارى آنقدر مطلب را بزرگ جلوه دادندكه حتى بعضى از نويسندگان ايرانى هم به اشتباه افتاده اند.
راست است كه نازيها عده زيادى از يهود را كشتند. ولى ارقام سرسام آورى كه بعضى ازنويسندگان منتشر ساخته اند، كاملا بى اساس است .
اينان ادعا مى كنند كه متجاوز از شش ميليون يهودى در كشتارگاه هاى آلمان نازى كشته وسوخته و نابود شدند. در حاليكه آمار دقيق يهوديان اروپاقبل از قيام نازيها موجود است و در اين آمار، عدد آنان را در حدود شش ميليون ضبط كرده اند.اكثر آنان قبل از گرفتار شدن به چنگ نازى ها به كشورهاى ديگر پناهنده شدند و جمعكشته شدگان يهود از كوچك و بزرگ و زن و مرد در حدود دويست هزار تن بوده است . اينقبيل دروغها به منظورهاى خاصى جعل مى شود. ولى بيشتر نويسندگان ، بدون تحقيق ،آنرا نقل و انتشار مى دهند.
در مورد خيبر و لشكركشى اسلام ، حقيقت تاريخ همان است كهنقل كرديم و در واقع اگر اين پيش گيرى انجام نمى شد، قطعا يهوديان ، چنان ضربهاى بر مسلمين وارد مى ساختند كه جبران ناپذير بود.
چون سپاه اسلام به حدود قلعه خيبر رسيد، يهوديان به قلعه ها پناهنده شدند و درها رابستند. فقط يك راه براى انجام جنگ بازگذاردند. مطابق روايات شيعه و سنى ، روزاول رسول اكرم (ص ) پرچم جنگ را به دست ابى بكر سپرد و او را فرمانده لشكر ساخت. وى با نيروى اسلام تا پاى قلعه رفت و از درون قلعه ، مرحب به مبارزه بيرون شتافتو در اولين برخورد، ابوبكر پا به فرار گذاشت و با فرار او سپاه اسلام نيزبگريختند. پس از او، رسول خدا(ص ) عمر را فرمانده سپاه گردانيد. او تصميم داشت كهنه تنها فرار نكند، بلكه لكه ذلتى كه ابوبكر به دامن مسلمين افكنده بود، بزدايد.ولى افسوس كه او نيز مرد ميدان نبود. در حملهاول خطرر مرگ را احساس كرد و چون شربت مرگ را تلخ مى يافت ، از ميدان گريخت وسپاهيان نيز فرار كردند.
اين نكته نيز ناگفته نماند كه فرار كردن اين دو نفر را عموم مورخين شيعه و سنىنقل كرده و جزو وقايع انكارناپذير تاريخ است . ابن ابى الحديد كه از دانشمندان سنىاست در قصيده فتح خيبر چنين مى گويد: