|
|
|
 |
|
 |
| |
هم صرفه جوئى در مصرف بود،
و هم صرفه جوئى در توليد،
كه از غذاهاى روزانه و معمولى ، هم نيازهاى غذائى تاءمين مى شد، و هم باغدارى وكشاورزى تحقّق مى پذيرفت . (222)
- علل روى آوردن به كشاورزى و باغدارى
پس از كودتاى سقيفه ، شوراى نظامى حكومت خليفهاوّل اينگونه مى انديشيد كه عدّه زيادى با خليفهاوّل بيعت نكردند ودر راءس مخالفان ، على عليه السلام واهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله قرار دارند،
يكى از راه هاى تسليم نمودن على عليه السلام و بنى هاشم را محاصره شديد اقتصادىمى دانستند كه ناچار شوند دست نياز به سوى حكومت دراز كنند و تسليم شوند و قدرتاداره و سرپرستى مخالفان را نيز نداشته باشند از اين رو:
الف - فَدَك و باغات آن را كه حدود 5سال قبل ، رسول خدا صلى الله عليه و آله به فاطمه سلام الله عليها بخشيده بودغصب كردند.
ب - حضرت زهراسلام الله عليها را از ارث پدر محروم ساختند. (با يك حديثساختگى )
ج - خُمس را كه حق اهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله بود، به طور كلّى از احكاماسلام حذف كردند. (223)
و فكر مى كردند كه روزنه اميدى ديگر براى امام على عليه السلام واهل بيت عليهم السلام باقى نمانده است و ناچارند كه تسليم شوند.
امّا امام على عليه السلام
* با تلاش در كار و توليد
* و احداث باغات فراوان در اطراف مدينه و سرزمين (يَنبُع )،
* و حفر چاه هاى پر آب
نقشه آنها را نقش بر آب ، و خود و خاندان خود را براى هميشه از نظر اقتصادى بيمه كرد.
زمين هاى مدينه نوعا حاصلخيز، و آب هاى زير زمينى آن در سطح بالا قرار دارد، كهحضرت اميرالمؤ منين على عليه السلام از اين موهبت خدادادى استفاده كرد،
باغاتى را وقف سادات عَلَوى كرد مانند :
نخلستان (عين ابى نيزر) و (عين بغيبغه ) كه آنها را صدقات على مى ناميدند.
و همچنين در سرزمين (عقيق ) كه آن را وادى عقيق مى ناميدند نخلستان هائى احداث كرد، وباغات خرماى سرزمين (يَنبُع ) را طى نامه 24 نهج البلاغه وقف همسران و فرزندانخود كرد.
نامه اينگونه آغاز مى شود :
مِن وِصِيَّةٍ لَهُ بِمَا يُعمَل في اءموَالِهِ، كَتَبَهَا بَعدَ منصَرفِه مِن صِفِّين :
* الوصايا الاقتصادية
هذَا مَا اءَمَرَ بِهِ عَبدُ اللّهِ عَلِيُّ بنُ اءَبِي طَالِبٍ اءَمِيرُ المُؤ مِنِينَ فِي مَالِهِ، ابتِغَاءَ وَجهِاللّهِ، لِيُولِجَهُ بِهِ الجَنَّةَ، وَيُعطِيَهُ بِهِ الاَْمَنَةَ.
منها : فَإِنَّهُ يَقُومُ بِذلِكَ الحَسَنُ بنُ عَلِيٍّ يَاءكُلُ مِنهُ بِالمَعرُوفِ، وَيُنفِقُ مِنهُ بِالمَعرُوفِ،فَإِن حَدَثَ بِحَسَنٍ حَدَثٌ وَحُسَينٌ حَيُّ، قَامَ بِالاَْمْرِ بَعْدَهُ، وَاءَصْدَرَهُ مَصْدَرَهُ.
وَإِنَّ لاِبنَى فَاطِمَةَ مِن صَدَقَةِ عَلِيٍّ مِثلَ الَّذِي لِبَنِي عَلِيٍّ، وَإِنِّي إِنَّمَا جَعَلتُ القِيَامَ بِذلِكَإِلَى ابنَي فَاطِمَةَ ابتِغَاءَ وَجهِ اللّهِ، وَقُربَةً إِلَى رَسُولِ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيهِ وَآلِهِ،وَتَكرِيما لِحُرمَتِهِ، وَتَشرِيفا لِوُصلَتِهِ.
* ضرورة حفظ الاموال
وَيَشتَرِطُ عَلَى الَّذِى يَجعَلُهُ إِلَيهِ اءَن يَترُكَ المَالَ عَلَى اءُصُولِهِ، وَيُنفِقَ مِن ثَمَرِهِ حَيثُاءُمِرَ بِهِ وَهُدِيَ لَهُ، وَاءَلا يَبِيعَ مِن اءَولاَدِ نَخِيلَ هذِهِ القُرَى وَدِيَّةً حَتَّى تُشكِلَ اءَرضُهَاغِرَاسا.
وَمَن كَانَ مِن إِمَائِى - اللا تِى اءَطُوفُ عَلَيهِنَّ - لَهَا وَلَدٌ، اءَو هِيَ حَامِلٌ،فَتُمسَكُ عَلَى وَلَدِهَا وَهِيَ مِن حَظِّهِ، فَإِن مَاتَ وَلَدُهَا وَهِيَ حَيَّةٌ فَهِيَ عَتِيقَةٌ، قَد اءَفرَجَ عَنهَاالرِّقُّ، وَحَرَّرَهَا العِتقُ.
قوله عليه السلام فى هذه الوصية : ( واءلا يبيع من نخلها وَدِيةً )، الوَدِيّةُ: الفَسِيلَةُ،وجمعها وَدِيّ.
و قوله عليه السلام : ( حتّى تشكل اءرضها غراسا ) هو من اءفصح الكلام ، و المرادبه اءن الا رض يكثر فيها غراس النخل حتى يراها الناظر على غير تلك الصفة التىعرفها بها فيشكل عليه اءمرها و يحسبها غيرها.
(پس از بازگشت از جنگ صفّين اين وصيّت نامه اقتصادى را نوشت :)
* وصيّت اقتصادى نسبت به اموال شخصى
اين دستورى است كه بنده خدا على بن ابيطالب ، اميرمؤ منان نسبت بهاموال شخصى خود، براى خشنودى خدا داده است ، تا خداوند با آن به بهشتش در آورد، وآسوده اش گرداند.
(قسمتى از اين نامه است )
همانا سرپرستى اين اموال بر عهده فرزندم حسن بن على است ، آنگونه كه رواست از آنمصرف نمايد، و از آن انفاق كند، اگر براى حسن حادثه اى رخ داد و حسين زنده بود،سرپرستى آن را پس از برادرش بعهده گيرد، و كار او را تداوم بخشد.
پسران فاطمه از اين اموال به همان مقدار سهم دارند كه ديگر پسران على خواهند داشت ،من سرپرستى اموالم را به پسران فاطمه واگذاردم ، تا خشنودى خدا، و نزديك شدن بهرسول اللّه صلى الله عليه و آله و بزرگداشت حرمت او، و احترام پيوند خويشاوندىپيامبر صلى الله عليه و آله را فراهم آورم .
* ضرورت حفظ اموال
و با كسى كه اين اموال در دست اوست شرط مى كنم كهاصل مال را حفظ نموده تنها از ميوه و درآمدش بخورند و انفاق كنند، و هرگزنهال هاى درخت خرما را نفروشند، تا همه اين سرزمين يك پارچه زير درختان خرما بگونهاى قرار گيرد كه راه يافتن در آن دشوار باشد، و زنان غيرعقدى من كه با آنها بودم وصاحب فرزند يا حامله مى باشند، پس از تولّد فرزند، فرزند خود را گيرد كه بهرهاو باشد، و اگر فرزندش بميرد، مادر آزاد است ، كنيز بودن از او برداشته ، و آزادىخويش را باز يابد.
((وَدّية ) به معناىِ نهال خرما، و جمع آن (وَدِىّ) بر وزن (علىّ) مى باشد، و جملهامام نسبت به درختان (حتّى تشكل ارضها غرسا) از فصيح ترين سخن است ، يعنى : تااينكه زمين پُر از درخت شود، بطورى كه چيزى جز درختان به چشم نيايند.)
(الگوهاى رفتارى امام على عليه السلام )
در چشمه سار نهج البلاغه
1 - اعتدال در دنيا
خطبه 209 نهج البلاغه
- استخدام الدّنيا فى طريق للا خرة
مَا كُنتَ تَصنَعُ بِسِعَةِ هذِهِ الدَّارِ فِى الدُّنيَا، وَاءَنتَ إِلَيهَا فِى الاَّْخِرَةِ كُنْتَ اءَحْوَجَ؟ وَبَلَىإِنْ شِئْتَ بَلَغْتَ بِهَا الاَّْخِرَةَ: تَقْرِى فِيهَا الضَّيفَ، وَتَصِلُ فِيهَا الرَّحِمَ، وَتُطلِعُ مِنهَاالحُقُوقَ مَطَالِعَهَا، فَإِذَا اءَنتَ قَد بَلَغتَ بِهَا الاَّْخِرَةَ.
فقال له العلاء: يا اءمير المؤ منين ، اءشكو اليك اءخى عاصم بن زياد.قال : وما له ؟ قال : لبس العباءة وتخلى عن الدنيا.قال : عليّ به . فلما جاء قال :
- نقد الرهبنة
يَا عُدَيَّ نَفسِهِ! لَقَدِ استَهَامَ بِكَ الخَبِيثُ! اءَمَا رَحِمتَ اءَهلَكَ وَوَلَدَكَ؟! اءَتَرَى اللّهَ اءَحَلَّ لَكَالطَّيِّبَاتِ، وَهُوَ يَكرَهُ اءَن تَاء خُذَهَا؟! اءَنتَ اءَهوَنُ عَلَى اللّهِ مِن ذلِكَ!
قَالَ: يَا اءَمِيرَ المُؤ مِنِينَ، هذَا اءَنتَ فِى خُشُونَةِ مَلبَسِكَ وَجُشُوبَةِ مَاءكَلِكَ!
قَالَ: وَيحَكَ، إِنِّى لَستُ كَاءَنتَ، إِنَّ اللّهَ تَعَالَى فَرَضَ عَلَى اءَئِمَّةِ العَدلِ اءَن يُقَدِّرُوااءَنفُسَهُم بِضَعَفَةِ النَّاسِ، كَيلاَ يَتَبَيَّغَ بِالفَقِيرِ فَقرُهُ!
ترجمه خطب -ه 209
(پس از جنگ بصره بر علاء بن زياد وارد شد كه از ياران امام بود، وقتى ديد خانهبسيار مجلّل و وسيع دارد فرمود :)
- روش استفاده از دنيا
با اين خانه وسيع در دنيا چه مى كنى ؟ در حالى كه در آخرت به آن نيازمندترى
آرى اگر بخواهى مى توانى با همين خانه به آخرت برسى ! در اين خانه وسيع مهمانانرا پذيرايى كنى ، به خويشاوندان با نيكوكارى بپيوندى ، و حقوقى كه بر گردن تواست به صاحبان حق برسانى ، پس آنگاه تو با همين خانه وسيع به آخرت نيز مىتوانى پرداخت .
(علاء گفت : از برادرم عاصم بن زياد به شما شكايت مى كنم ، فرمود چه شد او را؟ گفتعبايى پوشيده و از دنيا كناره گرفته است : امام عليه السلام فرمود او را بياوريد،وقتى آمد به او فرمود :)
- برخورد با تفكّر ترك دنيا
اى دشمنك جان خويش ، شيطان سرگردانت كرده ، آيا تو به زن و فرزندانت رحم نمىكنى ؟ تو مى پندارى كه خداوند نعمت هاى پاكيزه اش راحلال كرده امّا دوست ندارد تو از آنها استفاده كنى ؟ تو در برابر خدا كوچك تر از آنىكه اينگونه با تو رفتار كند.
(عاصم گفت ، اى اميرمؤ منان ، پس چرا تو با اين لباس خشن ، و آن غذاى ناگوار بسر مىبرى ؟ امام فرمود :)
واى بر تو، من همانند تو نيستم ، خداوند بر پيشوايان حق واجب كرده كه خود را با مردمناتوان همسو كنند، تا فقر و ندارى ، تنگدست را به هيجان نياورد، و به طغيان نكشاند.
حكمت 269 نهج البلاغه
* انواع الناس فى الدنيا
وَقَالَ عليه السلام :
النَّاسُ فِى الدُّنيَا عَامِلاَنِ:
عَامِلٌ عَمِلَ فِى الدُّنيَا لِلدُّنيَا، قَد شَغَلَتهُ دُنيَاهُ عَن آخِرَتِهِ، يَخشَى عَلَى مَن يَخلُفُهُالفَقرَ، وَيَاءمَنُهُ عَلَى نَفسِهِ، فَيُفنِى عُمُرَهُ فِى مَنفَعَةِ غَيرِهِ؛
وَعَامِلٌ عَمِلَ فِى الدُّنيَا لِمَا بَعدَهَا، فَجَاءَهُ الَّذِى لَهُ مِنَ الدُّنيَا بِغَيرِ عَمَلٍ، فَاءَحرَزَ الحَظَّينِمَعا، وَمَلَكَ الدَّارَينِ جَمِيعا، فَاءَصبَحَ وَجِيها عِندَ اللّهِ، لاَ يَساءَلُ اللّهَ حَاجَةً فَيَمنَعُهُ.
* ترجمه حكمت 269
و درود خدا بر او فرمود :
مردم در دنيا دو دسته اند، يكى آن كس كه در دنيا براى دنيا كار كرد، و دنيا او را ازآخرتش بازداشت ، بر بازماندگان خويش از تهيدستى ترسان است ، و از تهيدستىخويش در امان است ، پس زندگانى خود را در راه سود ديگران از دست مى دهد.
و ديگرى آن كه در دنيا براى آخرت كار مى كند، و نعمت هاى دنيا نيز بدون تلاش به اوروى مى آورد،
پس بهره هر دو جهان را چشيده ، و مالك هر دو جهان مى گردد، و با آبرومندى در پيشگاهخدا صبح مى كند، و حاجتى را از خدا درخواست نمى كند جز آن كه روا مى گردد
2 - مسئوليّت بيت المال
خطبه 232 نهج البلاغه
كلم به عبد اللّه بن زمعة ، وهو من شيعته ، وذلك اءنه قدم عليه فى خلافته يطلب منهمالا، فقال عليه السلام :
* الاحتياط فى بيت المال
اِنَّ هذَا المَالَ لَيسَ لِى وَلاَ لَكَ،
وَإِنَّمَا هُوَ فَى ءٌ لِلمُسلِمِينَ، وَجَلبُ اءَسيَافِهِم ، فَإِن شَرِكتَهُم فِى حَربِهِم ، كَانَ لَكَ مِثلُحَظِّهِم ، وَإِلا فَجَنَاةُ اءَيدِيهِم لاَ تَكُونُ لِغَيرِ اءَفوَاهِهِم .
ترجمه خطبه 232
(عبداللّه بن زمعة از ياران امام بود و در خواست مالى داشت ، در جوابش فرمود :)
* احتياط در بيت المال
اين اموال كه مى بينى نه مال من و نه از آن توست ، غنيمتى گرد آمده از مسلمانان است كهبا شمشيرهاى خود به دست آوردند،
اگر تو در جهاد همراهشان بودى ، سهمى چونان سهم آنان داشتى ، وگرنه دسترنج آنانخوراك ديگران نخواهد بود.
3 - وظائف كارگزاران مالياتى
نامه 25 نهج البلاغه
(كان يكتبها لمن يستعمله على الصدقات )
و إ نما ذكرنا هنا جملا ليعلم بها اءنه عليه السلام كان يقيم عماد الحق ، ويشرع اءمثلةالعدل ، فى صغير الا مور و كبيرها و دقيقها و جليلها.
- الجباة و الاخلاق الاجتماعية
انطَلِق عَلَى تَقوَى اللّهِ وَحدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، وَلاَ تُرَوِّعَنَّ مُسلِما وَلاَ تَجتَازَنَّ عَلَيهِ كَارِها،وَلاَ تَاءخُذَنَّ مِنهُ اءَكثَرَ مِن حَقِّ اللّهِ فِى مَالِهِ، فَإِذَا قَدِمتَ عَلَى الحَيِّفَانزِل بِمَائِهِم مِن غَيرِ اءَن تُخَالِطَ اءَبيَاتَهُم ، ثُمَّ امضِ إِلَيهِم بِالسَّكِينَةِ وَالوَقَارِ؛ حَتَّىتَقُومَ بَينَهُم فَتُسَلِّمَ عَلَيهِم ، وَلاَ تُخدِج بِالتَّحِيَّةِ لَهُم ،
ثُمَّ تَقُولَ: عِبَادَ اللّهِ، اءَرسَلَنِى إِلَيكُم وَلِيُّ اللّهِ وَخَلِيفَتُهُ، لاَِّخُذَ مِنكُم حَقَّ اللّهِ فِياءَموَالِكُم ، فَهَل لِلّهِ فِي اءَموَالِكُم مِن حَقٍّ فَتُؤَدُّوهُ إِلَى وَلِيِّهِ. فَإِن قَالَ قَائِلٌ: لاَ، فَلاَتُرَاجِعهُ، وَإِن اءَنعَمَ لَكَ مُنعِمٌ فَانطَلِق مَعَهُ مِن غَيرِ اءَن تُخِيفَهُ اءَو تُوعِدَهُ اءَو تَعسِفَهُاءَوتُر هِقَهُ فَخُذ مَا اءَعطَاكَ مِن ذَهَبٍ اءَو فِضَّةٍ، فَإِن كَانَ لَهُ مَاشِيَةٌ اءَو إِبِلٌ فَلاَ تَدخُلهَا إِلابِإِذنِهِ، فَإِنَّ اءَكثَرَهَا لَهُ.
فَإِذَا اءَتَيتَهَا فَلاَ تَدخُل عَلَيهَا دُخُولَ مُتَسَلِّطٍ عَلَيهِ
ترجمه نامه 25
(دستورالعمل امام به ماءموران جمع آورى ماليات )
(ما بخشى از اين وصيت را آورديم تا معلوم شود كه امام اركان حق را به پا مى داشت وفرمان به عدل صادر مى كرد، در كارهاى كوچك يا بزرگ ، با ارزش يا بى مقدار)
- اخلاق اجتماعى كارگزاران اقتصادى
با ترس از خدايى كه يكتاست و همتايى ندارد، حركت كن ، در سر راه هيچ مسلمانى رانترسان ، يا با زور از زمين او نگذر، و افزون تر از حقوق الهى از او مگير، هرگاه بهآبادى رسيدى ، در كنار آب فرود آى ، و وارد خانه كسى مشو، سپس با آرامش و وقار بهسوى آنان حركت كن ، تا در ميانشان قرار گيرى ، به آنها سلام كن ، و در سلام و تعارفو مهربانى كوتاهى نكن . سپس مى گويى : (اى بندگان خدا، مرا ولىّ خدا و جانشين اوبه سوى شما فرستاده ، تا حق خدا را كه در اموال شماستتحويل گيرم ، آيا در اموال شما حقّى است كه به نماينده او بپردازيد؟)
اگر كسى گفت : نه ، ديگر به او مراجعه نكن ، و اگر كسى پاسخ داد: آرى ، همراهشبرو، بدون آن كه او را بترسانى ، يا تهديد كنى ، يا به كار مشكلى وادار سازى ،هرچه از طلا و نقره به تو رساند بردار، و اگر داراى گوسفند يا شتر بود، بدوناجازه اش داخل مشو، كه اكثر اموال از آن اوست
آنگاه كه داخل شدى مانند اشخاص سلطه گر،
وَلاَعَنِيفٍ بِهِ. وَلاَ تُنَفِّرَنَّ بَهِيمَةً وَلاَ تُفزِعَنَّهَا، وَلاَ تَسُوءَنَّ صَاحِبَهَا فِيهَا، وَاصدَعِالمَالَ صَدعَينِ ثُمَّ خَيِّرهُ، فَإِذَا اختَارَ فَلاَتَعرِضَنَّ لِمَا اختَارَهُ. ثُمَّ اصدَعِ الباقيَ صَدعَينِ،ثُمَّ خَيِّرهُ، فَاذا اختارَ فلا تَعرِضَنَّ لِما اختارَهُ فَلاَ تَزَالُ كَذلِكَ حَتَّى يَبقَىمَافِيهِوَفَاءٌلِحَقِّاللّهِفِى مَالِهِ؛فَاقبِض حَقَّ اللّهِ مِنهُ. فَإِنِ استَقَالَكَفَاءَقِلهُ،ثُمَّاخلِطهُمَاثُمَّاصنَع مِثلَ الَّذِى صَنَعتَ اءَوَّلا حَتَّى تَاءخُذَ حَقَّاللّهِفِىمَالِهِ.وَلاَتَاءخُذَنَّعَودا وَلاَ هَرِمَةً وَلاَ مَكسُورَةً وَلاَ مَهلُوسَةً،وَلاَذَاتَ عَوَارٍ، وَلاَ تَاءمَنَنَّ عَلَيهَا إِلا مَنتَثِقُ بِدِينِهِ، رَافِقا بِمَالِ المُسلِمِينَ حَتَّى يُوَصِّلَهُ إِلَى وَلِيِّهِم فَيَقسِمَهُ بَينَهُم .
- حماية حقوق الحيوانات
وَلاَتُوَكِّل بِهَاإِلا نَاصِحاشَفِيقاوَاءَمِيناحَفِيظا،غَيرَ مُعنِفٍ وَلاَ مُجحِفٍ،وَلاَمُلغِبٍ وَلاَمُتعِبٍ.ثُمَّ احدُر إِلَينَا مَا اجتَمَعَ عِندَكَ نُصَيِّرهُ حَيثُ اءَمَرَ اللّهُ بِهِ، فَإِذَا اءَخَذَهَا اءَمِينُكَ فَاءَوعِزإِلَيهِ. اءَلا يَحُولَ بَينَ نَاقَةٍ وَبَينَ فَصِيلِهَا، وَلاَ يَمصُرَ لَبَنَهَا فَيَضُرَّ ذلِكَ بِوَلَدِهَا؛ وَلاَيَجهَدَنَّهَا رُكُوبا، وَليَعدِل بَينَ صَوَاحِبَاتِهَا فِى ذلِكَوَبَينَهَا،وَليُرَفِّه عَلَى اللا غِبِ،وَليَستَاءنِ بِالنَّقِبِ وَالظَّالِعِ، وَليُورِدهَامَاتَمُرُّبِهِمِنَ الغُدُرِ، وَلاَيَعدِل بِهَا عَن نَبتِ الاَْرْضِ إِلَى جَوَادِّالطُّرُقِ،وَلْيُرَوِّحْهَافِى السَّاعَاتِ، وَلُْيمْهِلْهَا عِنْدَالنِّطَافِ وَالاَْعْشَابِ. حَتَّى تَاءْتِيَنَا بِإِذْنِ اللّهِ بُدَّنا مُنْقِيَاتٍ، غَيْرَ مُتْعَبَاتٍ وَلاَمَجْهُودَاتٍ، لِنَقْسِمَهَا عَلَى كِتَابِ اللّهِ وَسُنَّةِ نَبِيِّهِ صلى الله عليه و آله فَإِنَّ ذلِكَ اءَعظَمُلاَِجرِكَ، وَاءَقرَبُ لِرُشدِكَ، إِن شَاءَ اللّهُ.
و سختگير رفتار نكن ، حيوانى را رَم مده ، و هراسان مكن ، و دامداررامرنجان ،حيوانات رابهدو دسته تقسيم كن و صاحبش را اجازه ده كه خود انتخاب كند، پس از انتخاب اعتراض نكن ،سپس باقيمانده را به دو دسته تقسيم كن و صاحبش را اجازه ده كه خود انتخاب كند و برانتخاب او خرده مگير، به همين گونه رفتار كن تا باقيمانده ، حق خداوند باشد. اگردامدار ازاين تقسيم و انتخاب پشيمان است ، و از تو درخواست گزينش دوباره دارد همراهىكن ، پس حيوانات را درهم كن ، و به دو دسته تقسيم نما همانند آغاز كار، تا حق خدا را ازآن برگيرى و در تحويل گرفتن حيوانات ، حيوان پير و دست و پا شكسته ، بيمار ومعيوب را به عنوان زكات نپذير، و به فردى كه اطمينان ندارى ، و نسبت بهاموال مسلمين دلسوز نيست ، مسپار، تا آن را به پيشواى مسلمين رسانده ، در ميان آنها تقسيمگردد.
- حمايت از حقوق حيوانات
در رساندن حيوانات آن را به دست چوپانى كه خيرخواه و مهربان ، امين و حافظ، كه نهسختگير باشد و نه ستمكار، نه تند براند و نه حيوانات را خسته كند، بسپار، سپس آنچه از بيت المال جمع آورى شد براى ما بفرست ، تا در نيازهايى كه خدا اجازه فرمودمصرف كنيم ، هرگاه حيوانات را به دست فردى امين سپردى ، به او سفارش كن تا:(بين شتر و نوزادش جدايى نيفكند، و شير آن را ندوشد تا به بچّه اش زيانى واردنشود، در سوار شدن بر شتران عدالت را رعايت كند، و مراعاتحال شتر خسته يا زخمى را كه سوارى دادن براى او سخت است بنمايد، آنها را در سر راهبه درون آب ببرد، و از جاده هايى كه دو طرف آن علف زار است به جادّه بى علفنكشاند،وهرچند گاه شتران را مهلت دهد تا استراحت كنند،وهرگاه به آب وعلفزاررسيد،فرصت دهد تا علف بخورند و آب بنوشند). تا آنگاه كه به اذن خدا بر ما واردشوند، فربه و سرحال ، نه خسته و كوفته ، كه آنها را بر اءساس رهنمود قرآن ، وسنّت پيامبر صلى الله عليه و آله تقسيم نماييم ،عمل به دستورات ياد شده مايه بزرگى پاداش و هدايت تو خواهد شد. انشاءاللّه
نامه 26 نهج البلاغه
(إ لى بعض عماله وقد بعثه على الصدقة )
- اخلاق الولاة
اَمَرَهُ بِتَقوَى اللّهِ فِى سَرَائِرِ اءَمرِهِ وَخَفِيَّاتِ عَمَلِهِ، حَيثُ لاَ شَهِيدَ غَيرُهُ، وَلاَ وَكِيلَ دُونَهُ.وَاءَمَرَهُ اءَلا يَعمَلَ بِشَى ءٍ مِن طَاعَةِ اللّهِ فِيَما ظَهَرَ فَيُخَالِفَ إِلَى غَيرِهِ فِيَما اءَسَرَّ، وَمَنلَم يَختَلِف سِرُّهُ وَعَلاَنِيَتُهُ، وَفِعلُهُ وَمَقَالَتُهُ، فَقَد اءَدَّى الاَْمَانَةَ، وَاءَخْلَصَ العِبَادَةَ. وَاءَمَرَهُاءَلا يَجبَهَهُم وَلاَ يَعضَهَهُم ، وَلاَ يَرغَبَ عَنهُم تَفَضُّلا بِالاِْمَارَةِ عَلَيْهِمْ، فَإِنَّهُمُ الاِْخْوَانُ فِىالدِّينِ، وَالاَْعْوَانُ عَلَى استِخرَاجِ الحُقُوقِ. وَإِنَّ لَكَ فِى هذِهِ الصَّدَقَةِ نَصِيبا مَفرُوضا، وَحَقّامَعلُوما، وَشُرَكَاءَ اءَهلَ مَسكَنَةٍ، وَضُعَفَاءَ ذَوِى فَاقَةٍ، وَإِنَّا مُوَفُّوكَ حَقَّكَ، فَوَفِّهِم حُقُوقَهُم ،وَإِلا تَفعَل فَإِنَّكَ مِن اءَكثَرِ النَّاسِ خُصُوما يَومَ القِيَامَةِ، وَبُؤ سَى لِمَن- خَصمُهُعِندَ اللّهِ - الفُقَرَاءُ وَالمَسَاكِينُ وَالسَّائِلُونَ وَالمَدفُوعُونَ، وَالغَارِمُونَ وَابنُالسَّبِيلِ!
- ضرورة حفظ الا مانة
وَمَنِ استَهَانَ بِالاَْمَانَةِ، وَرَتَعَ فِى الْخِيَانَةِ، وَلَمْ يُنَزِّهَ نَفْسَهُ وَدِينَهُ عَنْهَا، فَقَدْ اءَحَلَّبِنَفْسهِ الذُّلَّ وَالْخِزْيَ فِي الدُّنْيَا، وَهُوَ فِي الاَّْخِرَةِ اءَذَلُّ وَاءَخْزَى . وَإِنَّ اءَعْظَمَ الْخِيَانَةِخِيَانَةُ الاُْمَّةِ، وَاءَفْظَعَ الْغِشِّ غِشُّ الاَْئِمَّةِ، وَالسَّلاَمُ.
ترجمه نامه 26
(نامه به ماءموران ماليات )
- اخلاق كارگزاران مالياتى
او را به ترس از خدا در اسرار پنهانى ، و اعمال مخفى سفارش مى كنم ، آنجا كه هيچگواهى غير ازاو، و نماينده اى جز خدا نيست ، و سفارش مى كنم كه مبادا در ظاهر خدا رااطاعت ، و در خلوت نافرمانى كند، و اينكه آشكار و پنهانش ، و گفتار و كردارش در تضادنباشد، امانت الهى را اداء، و عبادت را خالصانه انجام دهد و به او سفارش مى كنم با مردمتندخو نباشد، و به آنها دروغ نگويد، و با مردم به جهت اينكه بر آنها حكومت دارد بىاعتنايى نكند، چه اينكه مردم برادران دينى ، و يارى دهندگان در استخراج حقوق الهى اند
بدان ! براى تو در اين زكاتى كه جمع مى كنى سهمى معيّن ، و حقّى روشن است ، وشريكانى از مستمندان و ضعيفان دارى ، همانگونه كه ما حق تو را مى دهيم ، تو هم بايدنسبت به حقوق آنان وفادار باشى ، اگر چنين نكنى در روز رستاخيز بيش از همه دشمندارى ، و واى بر كسى كه در پيشگاه خدا، فقرا و مساكين ، و درخواست كنندگان و آنان كهاز حقّشان محرومند، و بدهكاران و ورشكستگان و در راه ماندگان ، دشمن او باشند و از اوشكايت كنند.
- امانتدارى
كسى كه امانت الهى را خوار شمارد، و دست به خيانت آلوده كند، و خود و دين خود را پاكنسازد، درهاى خوارى را در دنيا به روى خود گشوده ، و در قيامت خوارتر و رسواتر خواهدبود، و همانا! بزرگ ترين خيانت ! خيانت به ملّت ، و رسواترين دغلكارى ، دغلبازى باامامان است ، با درود.
4 - برخورد با غارت گران بيت المال
نامه 41 نهج البلاغه
- اءسباب ذمّ احد الولاة الخونة
اَمَّا بَعدُ، فَإِنِّى كُنتُ اءَشرَكتُكَ فِى اءَمَانَتِى ، وَجَعَلتُكَ شِعَارِى وَبِطَانَتِى ، وَلَم يَكُنرَجُلٌ مِن اءَهلِى اءَوثَقَ مِنكَ فِى نَفسِى لِمُوَاسَاتِى وَمُوَازَرَتِى وَاءَدَاءِ الاَْمَانَةِ إِلَيَّ؛ فَلَمَّارَاءَيْتَ الزَّمَانَ عَلَى ابْنِ عَمِّكَ قَدْ كَلِبَ، وَالْعَدُوَّ قَدْ حَرِبَ، وَاءَمَانَةَ النَّاسِ قَدْ خَزِيَت ، وَهذِهِالاُْمَّةَ قَدْ فَنَكَتْ وَشَغَرَتْ، قَلَبْتَ لاِ بْنِ عَمِّكَ ظَهْرَ الِْمجَنِّ فَفَارَقْتَهُ مَعَ الْمُفَارِقِينَ،وَخَذَلْتَهُ مَعَ الْخَاذِلِينَ، وَخُنتَهُ مَعَ الخَائِنِينَ، فَلاَ ابنَ عَمِّكَ آسَيتَ، وَلاَ الاَْمَانَةَ اءَدَّيْتَ.
وَكَاءَنَّكَ لَم تَكُنِ اللّهَ تُرِيدُ بِجِهَادِكَ، وَكَاءَنَّكَ لَم تَكُن عَلَى بَيِّنَةٍ مِن رَبِّكَ، وَكَاءَنَّكَإِنَّمَا كُنتَ تَكِيدُ هذِهِ الاُْمَّةَ عَنْ دُنْيَاهُمْ، وَتَنوِى غِرَّتَهُم عَن فَيئِهِم ، فَلَمَّا اءَمكَنَتكَ الشِّدَّةُ فِىخِيَانَةِ الاُْمَّةِ اءَسْرَعْتَ الْكَرَّةَ، وَعَاجَلْتَ الْوَثْبَةَ، وَاخْتَطَفْتَ مَا قَدَرْتَ عَلَيهِ مِن اءَموَالِهِمُالمَصُونَةِ لاَِرَامِلِهِم وَاءَيتَامِهِمُ اختِطَافَ الذِّئبِ الاَْزَلِّ دَامِيَةَ الْمِعْزَى الْكَسِيرَةَ، فَحَمَلَتْهُ إِلَىالحِجَازِ رَحِيبَ الصَّدرِ بِحَملِهِ، غَيرَ مُتَاءَثِّمٍ مِن اءَخذِهِ، كَاءَنَّكَ
ترجمه نامه 41
(نامه به يكى از فرمانداران )للل(224)
- علل نكوهش يك كارگزار خيانتكار
پس از ياد خدا و درود! همانا من تو را در امانت خود شركت دادم ، و همراز خود گرفتم ، و هيچيك از افراد خاندانم براى يارى و مددكارى ، و امانت دارى ، چون تو مورد اعتمادم نبود،آنهنگام كه ديدى روزگار بر پسرعمويت سخت گرفته ، و دشمن به او هجوم آورده ، و امانتمسلمانان تباه گرديده ، و امّت اختيار از دست داده ، و پراكنده شدند، پيمان خود را با پسرعمويت دگرگون ساختى ، و همراه با ديگرانى كه از او جدا شدند فاصله گرفتى ، توهماهنگ با ديگران دست از ياريش كشيدى ، و با ديگر خيانت كنندگان خيانت كردى ، نهپسر عمويت را يارى كردى ، و نه امانت ها را رساندى . گويا تو در راه خدا جهاد نكردى !و برهان روشنى از پروردگارت ندارى ، و گويا براى تجاوز به دنياى اين مردمنيرنگ مى زدى ، و هدف تو آن بود كه آنها را بفريبى ! و غنائم و ثروتهاى آنان را دراختيار گيرى ، پس آنگاه كه فرصت خيانت يافتى شتابان حمله ور شدى ، و با تمامتوان ، اموال بيت المال را كه سهم بيوه زنان و يتيمان بود، چونان گرگ گرسنه اىكه گوسفند زخمى يا استخوان شكسته اى را مى ربايد، به يغما بردى ، و آنها را بهسوى حجاز با خاطرى آسوده ، روانه كردى ، بى آن كه در اين كار احساس گناهى داشتهباشى
- ذمّ الخيانة فى بيت المال
لاَ اءَبَا لِغَيرِكَ! حَدَرتَ إِلَى اءَهلِكَ تُرَاثَكَ مِن اءَبِيكَ وَاءُمِّكَ. فَسُبحَانَ اللّهِ! اءَمَا تُؤ مِنُبِالمَعَادِ؟ اءَوَ مَا تَخَافُ نِقَاشَ الحِسَابِ؟! اءَيُّهَا المَعدُودُ - كَانَ - عِندَنَا مِناءُولِى الاَْلْبَابِ، كَيْفَ تُسِيغُ شَرَابا وَطَعَاما، وَاءَنْتَ تَعْلَمُ اءَنَّكَ تَاءْكُلُ حَرَاما،وَتَشْرَبُ حَرَاما، وَتَبتَاعُ الاِْمَاءَ وَتَنْكِحُ النِّسَاءَ مِنْ اءَمْوَالِ الْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْمُؤْمِنِينَوَالُْمجَاهِدِينَ، الَّذِينَ اءَفَاءَ اللّهُ
- المواجهة الصّارمة للخونة
فَاتَّقِ اللّهَ وَاردُد إِلَى هؤُلاَءِ القَومِ اءَموَالَهُم ، فَإِنَّكَ إِن لَمتَفعَل ثُمَّ اءَمكَنَنِى اللّهُ مِنكَ لاَُعذِرَنَّ إِلَى اللّهِ فِيكَ، وَلاََضرِبَنَّكَ بِسَيفِى الَّذِى مَاضَرَبتُ بِهِ اءَحَدا إِلا دَخَلَ النَّارَ! وَوَاللّهِ لَو اءَنَّ الحَسَنَ وَالحُسَينَ فَعَلاَ مِثلَ الَّذِى فَعَلتَ،مَا كَانَت لَهُمَا عِندِى هَوَادَةٌ، وَلاَ ظَفِرَا مِنِّى بِإِرَادَةٍ، حَتَّى آخُذَ الحَقَّ مِنهُمَا، وَاءُزِيحَ البَاطِلَعَن مَظلَمَتِهِمَا، وَاءُقسِمُ بِاللّهِ رَبِّ العَالَمِينَ مَا يَسُرُّنِى اءَنَّ مَا اءَخَذتَهُ مِن اءَموَالِهِم حَلاَلٌ لِى ،اءَترُكُهُ مِيرَاثا لِمَن بَعدِى ؛ فَضَحِّ رُوَيدا، فَكَاءَنَّكَ قَد بَلَغتَ المَدَى ، وَدُفِنتَ تَحتَالثَّرَى ، وَعُرِضَت عَلَيكَ اءَعمَالُكَ بِالَْمحَلِّ الَّذِى يُنَادِى الظَّالِمُ فِيهِ بِالْحَسْرَةِ،وَيَتَمَنَّى الْمُضَيِّعُ فِيهِ الرَّجْعَةَ، (وَلاَتَ حِينَ مَنَاصِ!).
- نكوهش از سوء استفاده در بيت المال
دشمنت بى پدر باد، گويا ميراث پدر و مادرت را به خانه مى برى ! سبحان اللّه !! آيابه معاد ايمان ندارى ؟ و از حسابرسى دقيق قيامت نمى ترسى ؟ اى كسى كه در نزد ما ازخردمندان بشمار مى آمدى ، چگونه نوشيدن و خوردن را بر خود گوارا نمودى در حالى كهمى دانى حرام مى خورى ! و حرام مى نوشى ! چگونه بااموال يتيمان و مستمندان و مؤ منان و مجاهدان راه خدا، كنيزان مى خرى و با زنان ازدواج مىكنى ؟ كه خدا اين اموال را به آنان وا گذاشته ، و اين شهرها را به دست ايشان امن فرمودهاست !
- برخورد قاطع با خيانتكار
پس از خدا بترس ، و اموال آنان را بازگردان ، و اگر چنين نكنى و خدا مرا فرصت دهد تابر تو دست يابم ، تو را كيفر خواهم نمود، كه نزد خدا عذرخواه من باشد، و با شمشيرىتو را مى زنم كه به هر كس زدم وارد دوزخ گرديد. سوگند به خدا! اگر حسن و حسينچنان مى كردند كه تو انجام دادى ، از من روى خوش نمى ديدند و به آرزو نمى رسيدندتا آن كه حق را از آنان باز پس ستانم ، و باطلى را كه به ستم پديد آمده نابود سازم ،به پروردگار جهانيان سوگند، آن چه كه تو ازاموال مسلمانان به ناحق بردى ، بر من حلال بود، خشنود نبودم كه آن را ميراثبازماندگانم قرار دهم ، پس دست نگهدار و انديشه نما، فكر كن كه به پايان زندگىرسيده اى ، و در زير خاكها پنهان شده ، و اعمال تو را بر تو عرضه داشتند، آنجا كهستمكارباحسرت فرياد مى زند، و تباه كننده عمر و فرصت ها، آرزوى بازگشت دارد امّا راهفرار و چاره مسدود است .
نامه 43 نهج البلاغه
(إ لى مصقلة بن هبيرة الشيبانى ، وهو عامله على اءردشير خُرّة )
* التشدّد فى صرف بيت المال
بَلَغَنِى عَنكَ اءَمرٌ إِن كُنتَ فَعَلتَهُ فَقَد اءَسخَطتَ إِلهَكَ، وَعَصَيتَ إِمَامَكَ: اءَنَّكَ تَقسِمُ فَى ءَالمُسلِمِينَ الَّذِى حَازَتهُ رِمَاحُهُم وَخُيُولُهُم ، وَاءُرِيقَت عَلَيهِ دِمَاؤُهُم ، فِيمَنِ اعتَامَكَ مِن اءَعرَابِقَومِكَ.
فَوَالَّذِى فَلَقَ الحَبَّةَ، وَبَرَاءَ النَّسَمَةَ، لَئِن كَانَ ذلِكَ حَقّا لَتَجِدَنَّ لَكَ عَلَيَّ هَوَانا،وَلَتَخِفَّنَّ عِندِي مِيزَانا، فَلاَ تَستَهِن بِحَقِّ رَبِّكَ، وَلاَ تُصلِح دُنيَاكَ بِمَحقِ دِينِكَ، فَتَكُونَمِنَ الاَْخْسَرِينَ اءَعْمَالا.
اءَلا وَإِنَّ حَقَّ مَن قِبَلَكَ وَقِبَلَنَا مِنَ المُسلِمِينَ فِى قِسمَةِ هذَا الفَى ءِ سَوَاءٌ: يَرِدُونَ عِندِىعَلَيهِ، وَيَصدُرُونَ عَنهُ.
ترجمه نامه 43
(نامه به مَصقلة بن هبيره شيبانى ، فرماندار اردشير خُرّه (فيروز آباد) از شهرهاىفارس ايران )
* سخت گيرى در مصرف بيت المال
گزارشى از تو به من دادند كه اگر چنان كرده باشى ، خداى خود را به خشم آوردى ، وامام خويش را نافرمانى كردى ،
خبر رسيد كه تو غنيمت مسلمانان را كه نيزه ها و اسب هاشان گرد آورده ، و با ريخته شدنخونهايشان به دست آمده ، به اَعرابى كه خويشاوندان تواند، و تو را برگزيدند، مىبخشى .
به خدايى كه دانه را شكافت ، و پديده ها را آفريد، اگر اين گزارش درست باشد، درنزد من خوار شده ، و منزلت تو سبك گرديده است ، پس حق پروردگارت را سبك مشمار، ودنياى خود را با نابودى دين آباد نكن ، كه زيانكارترين انسانى ،
آگاه باش ، حق مسلمانانى كه نزد من يا پيش تو هستند در تقسيم بيتالمال مساوى است ، همه بايد به نزد من آيند و سهم خود را از من گيرند.
5 - آزمايش با اموال دنيا
خطبه 143 نهج البلاغه
(فى الاستسقاء)
- الكون فى خدمة الا نسان
اَلاَ وَإِنَّ الاَْرْضَ الَّتِى تُقِلُّكُمْ، وَالسَّمَاءَ الَّتِى تُظِلُّكُمْ، مُطِيعَتَانِ لِرَبِّكُمْ، وَمَااءَصْبَحَتَا تَجُودَانِ لَكُمْ بِبَرَكَتِهِمَا تَوَجُّعا لَكُمْ، وَلاَ زُلفَةً إِلَيكُم ، وَلاَ لِخَيرٍ تَرجُوَانِهِمِنكُم ، وَلكِن اءُمِرَتَا بِمَنَافِعِكُم فَاءَطَاعَتَا، وَاءُقِيمَتَا عَلَى حُدُودِ مَصَالِحِكُم فَقَامَتَا.
- الغاية من الامتحان
اِنَّ اللّهَ يَبتَلِى عِبَادَهُ عِندَ الاَْعْمَالِ السَّيِّئَةِ بِنَقْصِ الَّثمَرَاتِ، وَحَبْسِ الْبَرَكَاتِ،وَإِغْلاَقِ خَزَائِنِ الْخَيْرَاتِ، لِيَتُوبَ تَائِبٌ، وَيُقلِعَ مُقلِعٌ، وَيَتَذَكَّرُ مُتَذَكِّرٌ، وَيَزدَجِرَ مُزدَجِرٌ.وَقَد جَعَلَ اللّهُ سُبحَانَهُ الاِْسْتِغْفَارَ سَبَبا لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَرَحْمَةِ الْخَلْقِ، فَقَالَسُبحَانَهُ: (استَغفِرُوا رَبَّكُم إِنَّهُ كَانَ غَفَّارا. يُرسِلِ السَّمَاءَ عَلَيكُم مِدرَارا. وَيُمدِدكُمبِاءَموَالٍ وَبَنِينَ وَيَجعَل لَكُم جَنَّاتٍ وَيَجعَل لَكُم اءَنهَارا).
فَرَحِمَ اللّهُ امرَاءً استَقبَلَ تَوبَتَهُ، وَاستَقَالَ خَطِيئَتَهُ، وَبَادَرَ مَنِيَّتَهُ!
ترجمه خطبه 143
(سخنرانى در مراسم دعاى باران )
- نظام آفرينش براى انسان
آگاه باشيد، زمينى كه شما را بر پشت خود مى برد، و آسمانى كه بر شما سايه مىگستراند، فرمانبردار پرودگارند، و بركت آن دو به شما نه از روى دلسوزى يابراى نزديك شدن به شما، و نه به اميد خيرى است كه از شما دارند، بلكه آن دو،ماءمور رساندن منافع شما مى باشند، و اوامر خدا را اطاعت كردند، به آنها دستور داده شدكه براى مصالح شما قيام كنند و چنين كردند.
- فلسفه آزمايش ها
خداوند بندگان خود را كه گناهكارند، با كمبود ميوه ها، و جلوگيرى ازنزول بركات ، و بستن دَر گنجهاى خيرات ، آزمايش مى كند، براى آن كه توبه كننده اىبازگردد، و گناهكار، دل از معصيت بكند، و پند گيرنده ، پند گيرد، و بازدارنده ، راهنافرمانى را بر بندگان خدا ببندد، و همانا خدا استغفار و آمرزش خواستن را وسيله دائمىفروريختن روزى ، و موجب رحمت آفريدگان قرار داد و فرمود : (از پرودگار خودآمرزش بخواهيد، كه آمرزنده است ، بركات خود را از آسمان بر شما فرو مى بارد، و بابخشش اموال فراوان و فرزندان ، شما را يارى مى دهد، و باغستانها و نهرهاى پرآب دراختيار شما مى گذارد)(225) . پس رحمت خدا بر آن كس كه بهاستقبال توبه رود، و از گناهان خود پوزش طلبد، و پيش از آن كه مرگ او فرارسد،اصلاح گردد.
- الدعاء لنزول الغيث
اللَّهُمَّ إِنَّا خَرَجنَا إِلَيكَ مِن تَحتِ الاَْسْتَارِ وَالاَْكْنَانِ، وَبَعْدَ عَجِيجِ الْبَهَائِمِ وَالْوِلْدَانِ،رَاغِبِينَ فِى رَحْمَتِكَ، وَرَاجِينَ فَضْلَ نِعمَتِكَ، وَخَائِفِينَ مِن عَذَابِكَ وَنِقمَتِكَ.
اللَّهُمَّ فَاسقِنَا غَيثَكَ وَلاَ تَجعَلنَا مِنَ القَانِطِينَ، وَلاَ تُهلِكنَا بِالسِّنِينَ، (وَلاَ تُؤَاخِذنَا بِمَافَعَلَ السُّفَهَاءُ مِنَّا)؛ يَا اءَرحَمَ الرَّاحِمِينَ.
اللَّهُمَّ إِنَّا خَرَجنَا إِلَيكَ نَشكُو إِلَيكَ مَا لاَ يَخفَى عَلَيكَ، حِينَ اءَلجَاءَتنَا المَضَايِقُ الوَعرَةُ،وَاءَجَاءَتنَا المَقَاحِطُ الُْمجْدِبَةُ، وَاءَعيَتنَا المَطَالِبُ المُتَعَسِّرَةُ، وَتَلاَحَمَت عَلَينَا الفِتَنُالمُستَصعِبَةُ.
اللَّهُمَّ إِنَّا نَساءَلُكَ اءَلا تَرُدَّنَا خَائِبِينَ، وَلاَ تَقلِبَنَا وَاجِمِينَ. وَلاَ تُخَاطِبَنَا بِذُنُوبِنَا، وَلاَتُقَايِسَنَا بِاءَعمَالِنَا.
اللَّهُمَّ انشُر عَلَينَا غَيثَكَ وَبَرَكَتَكَ، وَرِزقَكَ وَرَحمَتَكَ؛ وَاسقِنَا سُقيَا نَاقِعَةً مَروِيَةً مُعشِبَةً،تُنبِتُ بِهَا مَا قَد فَاتَ، وَتُحيِى بِهَا مَا قَد مَاتَ، نَافِعَةَ الحَيَا، كَثِيرَةَ الُْمجْتَنَى ، تُرْوِىبِهَا الْقِيعَانَ، وَتُسِيلُ الْبُطْنَانَ، وَتَسْتَوْرِقُ الاَْشْجَارَ، وَتُرْخِصُ الاَْسْعَارَ؛ (إِنَّكَ عَلَى مَاتَشَاءُ قَدِيرٌ).
- نيايش طلب باران
بارخداوندا! ما از خانه ها، و زير چادرها پس از شنيدن ناله حيوانات تشنه ، و گريهدلخراش كودكان گرسنه ، به سوى تو بيرون آمديم ، و رحمت تو را مشتاق ، وفضل و نعمت تو را اميدواريم ، و از عذاب و انتقام تو ترسناكيم . بارخداوندا! بارانت رابر ما ببار، و ما را ماءيوس برمگردان ! و با خشكسالى و قحطى ما را نابود مفرما، و بااعمال زشتى كه بى خردان ما انجام داده اند ما را به عذاب خويش مبتلا مگردان ، اىمهربانترين مهربان ها!. بار خداوندا! به سوى تو آمديم از چيزهايى شكايت كنيم كه برتو پنهان نيست و اين هنگامى است كه سختى هاى طاقت فرسا ما را بيچاره كرده وخشكسالى و قحطى ما را به ستوه آورده ، و پيش آمدهاى سخت ما را ناتوان ساخته ، و فتنههاى دشوار كارد به استخوان ما رسانده است . بار خداوندا! از تو مى خواهيم ما را نوميدبرمگردانى ، و با اندوه و نگرانى به خانه هايمان باز نفرستى ، و گناهانمان را بهرخمان نكشى ، و اعمال زشت ما را مقياس كيفر ما قرار ندهى . خداوندا! باران رحمت خود رابر ما ببار، و بركت خويش را بر ما بگستران ، و روزى و رحمتت را به ما برسان ، و مارا از بارانى سيراب فرما كه سودمند و سيراب كننده و روياننده گياهان باشد، كه آنچه خشك شده دوباره بروياند، و آن چه مرده است زنده گرداند، بارانى كه بسيارپرمنفعت ، روياننده گياهان فراوان ، كه تپه ها و كوه ها را سيراب ، و در درّه ها ورودخانه ها، چونان سيل جارى شود، درختان را پربرگ نمايد. نرخ گرانى را پايينآورد، همانا تو بر هر چيز كه خواهى توانايى .
كتابنامه موضوعى
مجموعه :
(كتاب هاى فارسى و عربى پيرامون امام على (ع )
(آ)
* آيينه يقين ترجمه كشف اليقين$ علامه حلى هجرت مجتبى علوى
* آفتاب ولايت .....على اكبر بابازاده بدر
* آئين كشوردارى از ديدگاه على عليه السلام .....ح - موحدى شهاب
* آئين جهاد از ديدگاه نهج البلاغه .....هياءت تحريريه بنياد نهج البلاغه
* آئينه هدايت در اثبات خدا ج 1 و 2.....ابراهيم احمد امينى نجفى اسلاميه
* آگاهى و مسؤ ليت .....محمدمهدى رى شهرى
* آئينه اسلام .....طه - حسينى شركت سهامى انتشار ابراهيم آيتى
* آئين جهاندارى (وصيت نامه و عهدنامه ).....محمدعلى انصارى
(الف )
* ائمتنا ج 1 و 2.....على محمدعلى دخيل دارالمرتضى
* ابوطالب مؤ ن قريش
* اثبات الوصيه .....مسعودى
* اثبات خلافت بلافصل على عليه السلام .....عباس راسخى دارالنشر اسلامى
* اثبات خلافت على عليه السلام .....عباس راسخى لاهيجانى محمدعلى علمى
* اثباة الهداة ج 1 تا ج 5.....شيخ حر عاملى
* اجتهاد در مقابل نص .....عبدالحسين شرف الدين جامعه مدرسين
* احتجاج ..... طبرسى
* احقاق الحق ..... قاضى نوراللّه شهيد
* احياء تفكر اسلامى .....شهيد مطهرى دفتر انتشارات اسلامى
* اخبار الطّوال ..... دينورى
* اخبار القضاة ..... الوكيع
* اخبار الموفّقيّات ..... زبير بن بكار
* اختران هدايت .....غياثى كرمانى نداى حق
* اخلاق فرماندهى .....حسين مظاهرى انتشارات شفق
* اخلاق كارگزاران در حكومت اسلامى .....جوادى آملى رجاء
* اخلاقيات اميرالمؤ منين عليه السلام .....هادى مدرسى مؤ سسه اعلمى بيروت
* ادب القاضى ..... ماوردى
* اربعين ..... خطيب بغدادى
* ارجح المطالب ..... عبداللّه حنفى
* ارشاد.....شيخ مفيد انتشارات علميه اسلاميه
* ارشاد القلوب ..... ديلمى
* از آگاهان بپرسيد ج 1 و 2.....محمد تيجانى بنياد معارف اسلامى
* ازدواج در اسلام .....آية اللّه مشكينى الهادى
* از على آموز.....بنياد نهج البلاغه بنياد نهج البلاغه
* اسباب النزول ..... واحدى
* استصبار ..... شيخ طوسى
* استناد نهج البلاغه آية اللّه زاده شيرازى .....امير كبير
* اسد الغابة ..... ابن اءثير
* اسرار آل محمدصلى الله عليه و آله و سلم .....سليم بن قيس انتشارات علامه
* اسرار سقيفه .....حجتى كرمانى - محمدرضا مظفرى انصاريان - قم
* اسرار غدير.....محمدباقر انصارى مولود كعبه
* اسعاف الرّاغبين ..... محمد الصيان شافعى
* اسلام در قلب اجتماع .....سيدعلى محقق طباطبائى
* اسلام شناسى از ديدگاه فلسفه علمى .....بابك دوستدار كاوه
* اسلام و تشيع .....سيدمصطفى سيادتى مكتب قرآن
* اسلام و مقتضيات زمان .....مطهرى صدرا
* اسمى المناقب .....شيخ محمد جزرى
* اشارات و تنبيهات ..... ابن سينا
* اصحاب اميرالمؤ منين عليه السلام .....بحرالعلوم حكمت محمود گلزارى
* اصل الشّيعة و اصولها.....آية اللّه صدر
* اصول عقايد.....محسن قرائتى سازمان تبليغات
* اصول مالكيت در اسلام .....آية اللّه احمدى ميانجى جامعه مدرسين
* اصول و شيوه هاى حكومت اسلامى در نهج البلاغه .....گروهى از انديشمندان بنياد نهجالبلاغه
* اطلاعات مقدماتى تحقيق در نهج البلاغه .....محمد دشتى
* اعجازشناسى و نصايح المعصومين .....كاظمى بروجردى نور
* اعلام النّبوّة ..... ديلمى
* اعلام النّساء..... رضا كحّاله
* اعلام الورى ..... طبرسى
* اعيان الشّيعه ..... سيّد محسن امين عاملى
* اقتصاد در فقه اسلامى .....سيدجعفر حسينى دارالكتب
* الا ثار ..... قاضى ابو يوسف
* الاستيعاب ..... ابن عبدالبر
* الاشتقاق ..... ابن دريد
* الاصابة ..... ابن دريد
* الاصناف فى العصر العبّاسى
* الامام شافعى
* الامام على عليه السلام .....جورج جرداق اسلاميه ابوالقاسم شعرانى
* الامام على امامة ورسالة .....علامه شيخ محمدخليل دارالمكتبةالهلال
* الامام على عليه السلام تاريخ ابن عساكر ج 1 و 2 و 3.....ابن عساكر
* الامام على رجل الاسلام المخلّد
* الامام على عليه السلام من المهد الى اللحد.....سيدمحمد كاظم قزوينى مؤ سسهلقمان- بيروت
* الامامة و السّيانة ..... ابن قتيبه
* الامامة واهل البيت .....محمد بيومى محرانى مركز الغدير للدراسات اسلاميه
* الامثال فى نهج البلاغه .....محمد الغروى فيروزآبادى
* الانوار العلويه .....جعفرنقدى شريف رضى
* الفين .....جعفر وجدانى سعدى و محمودى ناصر خسرو
* الهام از گفتارهاى على عليه السلام .....سيدمحمد تقى حكيم دفتر نشر فرهنگ اسلامى
* امالى ..... شيخ صدوق
* امالى ..... شيخ طوسى
* امالى .....شيخ طوسى مؤ سسه الاعلمى - بيروت
* امالى .....شيخ مفيد
* امامت در پرتو كتاب و سنت .....شيخ مهدى سماوى آستان قدس رضوى
* امامت در چند درس .....رضا استادى در راه حق
* امامت على عليه السلام در آئينه عقل وقرآن .....محمدجواد مغنيه سازمان تبليغات
* امامت و رهبرى .....شهيد مطهرى صدرا
* امامت و ولايت .....محسن كازرونى مؤ لف
* امام در عينيت جامعه .....محمدرضا حكيمى دفتر نشر فرهنگ اسلامى
* امام شناسى ج 7.....محمدحسين حسينپى تهرانى حكمت
* امام على عليه السلام .....عبداللطيف برى روح
* امام على عليه السلام الگوى كامل انسانيّت .....محمّد دشتى
* امام على عليه السلام پيشوا و پشتيبان .....سليمان كتانى محراب قلم
* امام على عليه السلام ج 1 تا ج 6.....جرج جرداق فرهانى
* امام على عليه السلام ج 1 تا ج 8.....عبدالفتاح عبدالمقصود شركت سهامى انتشار
* امام على عليه السلام مشعلى و دژى .....سليمان كتمانى برهانجلال الدين فارسى
* امام على عليه السلام منتهى كمال بشرى .....عباس على موسوى مدرسة الاعلمىللمطبوعات
* اميرالمؤ منان على عليه السلام خورشيدى در افق بشريت .....سيدمحمد حسينى شيرازىمحمدباقر فالى
* اميرالمؤ منين عليه السلام .....سيدتقى طباطبائى قمى محلاتى
* اميرالمؤ منين عليه السلام اسوه وحدت .....محمدجواد ثرى آستان قدس عطائى
* انساب الاشراف ..... بلاذرى
* انسان كامل .....شهيد مطهرى دفتر انتشارات اسلامى
* انصاف در امامت .....سيدمحمد باقر خوانسارى
* انقلاب بزرگ .....طه حسين علمى محمدابراهيم آيتى
* انوار العلويّة
* انوار الولاية .....ملازين الدين گلپايگانى
* انوار نعمانيّة .....سيّد جزايرى
* انوارى از نهج البلاغه .....محمدجعفر امامى دفتر تبليغات قم
* اهلبيت رهبران الهى .....محمدكاظم محمدجواد عاشورا
* اهل سنت واقعى ج 1 و 2.....محمد تيجانى سماوى بنياد معارف اسلامى
* اءميرالمؤ منين عليه السلام در عهد پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم محمدصادق صدراهل البيت :جمال موسوى
* شناخت امام مبين يا اربعين ولائى .....احمد سياح نشر اسلام
* اخلاق اسلامى در نهج البلاغه ج 1 و2.....اكبر خادم الذكرين هدف
(ب )
* البداية و انّهاية .....ابن كثير
* البيان و التّبيين ..... جاحظ
* با مردم اينگونه برخورد كنيم .....مهدى فقيه ايمانى مؤ لف
* بحار الانوار ..... مرحوم مجلسى
* بحارالانوار ج 29 تا 31 و 35 تا43.....مجلسى
* بحر المناقب ..... على بن ابراهيم
* بداية المجتهد
* بر اميرمؤ منان چه گذشت .....موسوى كاشانى مؤ لف
* بررسى مسائل كلى امامت .....آية اللّه امينى
* بررسى هاى اسلامى .....علامه طباطبائى هجرت
* بشارة المصطفى ..... طبرى
* بصائر الدّرجات ..... صفّار
* بصائر يا قرآن و اهلبيت :.....حاكم حسكانى چاپخانه مصطفوى حسنعلى نجابت
* بهج الصباغه ج 1 تا ج 14.....شيخ محمدتقى تسترى بنياد نهج البلاغه
* بيست گفتار.....شهيد مطهرى صدرا
* بيست و پنج اصل از اصول اخلاقى امامان :محمدتقى عبدوس دفتر تبليغات - قم
* بيست و پنج سال سكوت على عليه السلام .....فواد فاروقى مطبوعاتى عطائى
* بينش تاريخى در نهج البلاغه .....يعقوب جعفرى دفتر نشر فرهنگ اسلامى
(پ )
* پژوهشى پيرامون زندگى على عليه السلام .....آية اللّه جعفر سبحانى جهان آرا
* پرتوى از علم بيكران على عليه السلام .....حكيمى مفيد
* پيشواى اول حضرت على عليه السلام .....در راه حق موسسه در راه حق
* پند تاريخ ج 1 تاج 8.....موسى خسروى اسلاميه
* پيشگوئى اميرالمؤ منين عليه السلام .....مهدى نجفى يزدى مؤ لف
* پيشواى حقيقى .....عبدالكريم طنطاوى انديشه محمدمهدى اشتهاردى
* پرتوى از نهج البلاغه .....سيدجواد مصطفوى دانشگاه فردوسى
* پيشواى اسلام .....حسين عمادزاده
* پرتوى از غدير.....حائرى طهرانى بنياد فرهنگ امام مهدى عليه السلام
* پندهاى كوتاه از نهج البلاغه .....بنياد نهج البلاغه بنياد نهج البلاغه
* پندهاى شنيدنى .....لطيف راشدى نبوى
(ت )
* تاج العروس ..... علاّمه زبيدى حنفى
* تاريخ .....ابن اثير
* تاريخ ابن سراج ..... ابن سراج
* تاريخ ابن عساكر.....ابولقاسم على بن الحسين
* تاريخ ابن كثير
* تاريخ ابن واضح .....ابن واضح
* تاريخ ادوار اسلام .....معتمد خراسانى اسلاميه
* تاريخ اسلام .....سپاه سپاه
* تاريخ اسلام ج 2.....رسولى محلاتى دفتر نشر فرهنگ
* تاريخ الخلفاء ..... سيوطى
* تاريخ المدينة المنوّرة
* تاريخ تحليلى و سياسى .....على اكبر حسينى دفتر نشر فرهنگ
* تاريخ تحول دولت و خلافت .....رسول جعفريان مركز مطالعات اسلامى
* تاريخ تمدّن اسلام
* تاريخ 1 ج 1 و 2 و 3.....ابن عساكر
* تاريخ چهارده معصوم (جلاء العيون ).....علامه مجلسى سرور
* تاريخ خلفاء.....سيوطى شريف رضى
* تاريخ دمشق ..... ابن عساكر
* تاريخ سياسى اسلام ج 1 و 2.....رسول جعفريان ارشاد اسلامى
* تاريخ صبرى ..... صبرى
* تاريخ طبرى ..... طبرى
* تاريخ طبرى ج 3 و 4.....طبرى مؤ سسه اعلمى للمطبوعات
* تاريخ كامل ..... مبرّد
* تاريخ يعقوبى ..... احمد بن ابى يعقوب
* تاريخ يعقوبى ج 1 و 2.....ت : محمد ابراهيم آيتى علمى و فرهنگى
* تتمّة المنتهى ..... محدّث قمّى
* تجليات ولايت .....على اكبر بابازاده قدس
* تجلى امامت .....ناظم زاده قمى دفتر تبليغات
* تجلّى فضيلت ج 1 و 2.....حسين شفيعى مؤ لف
* تجهيز الجيوش ..... دهلوى
* تحف العقول ..... ابن شعبه
* تحفة المجالس
* تحفة الواعظين ج 2.....حسن شهيدى انتشارات ايران - قم
* تحليل سيره فاطمه زهراسلام الله عليها.....على اكبر بابازاده انصاريان
* تحليلمسائل امامت .....محمدحسين طباطبائى نور فاطمه
* تحليل ناگوار زندگاى حضرت زهرا.....محمّد دشتى
* تذكرة الخواص .....ابن جوزى مؤ سسه اهل بيت - بيروت
* تراتيب الادارية
* تربيت فرزند.....مظاهرى ام ابيها
* ترجمه اثبات الوصية .....مسعودى اسلاميه محمدجواد نجفى
* ترجمه احتياج طبرسى .....غفارى مازندرانى مرتضوى
* ترجمه الغارات .....محمدثقفى كوفى فرهنگ اسلام
* ترجمه الغدير ج 1 تا ج 22.....علامه امينى بنياد بعثت واحدى
* ترجمه و تفسير نهج البلاغه ج 1 تا ج 24.....محمدتقى جعفرى دفتر نشر فرهنگاسلامى
* ترجمه و شرح فشرده نهج البلاغه ج 1 تا ج 3.....مكارم شيرازى هدف
* ترجمه و شرح نهج البلاغه ج 1 تا ج 6.....فيض الاسلام مركز نشر فيض
* تشريح و محاكمه در تاريخ آلمحمد.....قاضى بهلول بجهت افندى مؤ سسهاهل بهشت
* تشيع در مسير تاريخ .....دكتر جعفرى دفتر نشر فرهنگ
* تصوير زندگى در نهج البلاغه لطيف راشدى .....قدس
* تعليم وتربيت در اسلام .....مطهرى صدرا
* تفسير آيه مودة .....محمدباقر محمودى مجمع الشقافة اسلاميه
* تفسير الميزان ..... علاّمه طباطبائى
|
|
|
|
 |
|
 |
|
