کتابخانه الکترونيکي انهار

مسائل جمعيتى و دموگرافيكى جهان اسلام

آمارنامه غربى و مراكز آمارى وابسته به استكبار، برخلاف دقت علمى و ادعائى كه دارند در بولتن‏ها و نشريات آمارى خود مى‏كوشند كه تعداد مسلمانان را كمتر از ميزان واقعى آنها قلمداد كنند به عنوان مثال «دائرة المعارف بريتانيا» در سال 1968 ميلادى تعداد مسلمين جهان را 474300000 نفر گزارش نموده ولى 4 سال بعد يعنى در سال 1972 ميلادى تعداد آنان را كمتر از اين مقدار و برابر 471300000 نفر ذكر مى‏كند ولى در همين فاصله معيت‏يهوديان بر طبق آمار آنها از 5/13 ميليون نفر به 5/14 ميليون نفر بالغ مى‏گردد و بر تعداد مسيحيان نيز افزوده مى‏شود. اين در حالى است كه مجامع عليم و سازمانهاى جمعيت كشورهاى اسلامى بالاست. بنابراين برايدست‏يافتن به آمار واقعى مسلمانان جهان نمى‏توان به منابع غربى استناد كرد، اين مسئله يعنى كمتر از واقعيت نشان دادن سكنه مسلمين درمورد اقليت‏هاى مسلمان ساير كشورهاى غير مسلمان مشهودتر است.

«موتمر الاسلاى پاكستان‏» آمار مسلمانان را در سال 1964 م 647011080 نفر مى‏داند. نشريه الاتتحاد ارگان رسمى فدراسيون انجمنهاى اسلامى دانشجويان در آمريكا و كانادا آمار مسلمين را در سال 1968 م 659245083 نفر دانسته است، آمار سال 1970 ميلادى بيانگر آن است كه در اين سال 000/000/733 مسلمان در جهان وجود داشته است، تقويم جهانى سال 1983 ميلادى آمار مسلمين را 000/000/900 ذكر كرده در حالى كه على كتانى در كتاب «اقليت‏هاى مسلمان در جهان امروز» آمار مسلمين را به نقل از منابع آمارى سال 1982 م 000/427/1029 ذكر مى‏كند از اين ميزان، 636720000 نفر در كشورهاى مستقل اسلامى و392707000 نفر به عنوان اقليت مسلمان درسرزمين‏هاى غير اسلامى سكونت داشته‏اند.

طبق آمارى كه در ذيل نقشه جهان اسلام (منتشر شده از سوى وزارت ارشاد جمهورى اسلامى ايران) درج شده در آغاز سال 1403 هجرى قمرى مطابق با 1362 شمسى، كل مسلمين در كشورهايى كه بيش از 50% مسلمان داشته‏اند 709992000 نفر و مسلمين كشورهاى ديگر 285207113 نفر بوده‏اند. طبق آمارهاى منتشره مربوط به سال 1986 م در 51 كشور مستقل اسلامى 850354300 نفر و در سرزمين‏هايى كه بين 1% تا 49% مسلمانداشته‏اند، تعداد مسلمين به 1149638180 نفر بوده‏اند.

طبق جدولى كه در يكى از بولتن‏هاى وزارت امور خارجه جمهورى اسلامى ايران مندرج است، جمعيت مسلمين به 000/ 200/155/1 نفر در سال 1991 ميلادى رسيده است. در جدولمزبور جمعيت جهان اسلام به شكل زير توضيع شده است:

نواحى جعيت

شمال افريقا - مصر 100500000

غرب افريقا 125000000

مركز افريقا 18000000

شرق افريقا 93000000

جنوب افريقا 15300000

ملت‏هاى غرب 62600000

تركيه، ايران و افغانستان 114800000

شبه قاره هند 180500000

آسياى جنوب شرقى 275000000

خاور دور 81000000

اروپا 18300000

امريكا، اقيانوس آرام 5900000

جمع كل 1155200000

قطب‏هاى جمعيتى كشورهاى اسلامى عبارتند از:

1- آسياى جنوبى با 3 كشور 204190000 نفر.

2- آسياى جنوب شرقى با 3 كشور 186720000 نفر.

3- خاورميانه و آسياى جنوب غربى با 15 كشور 139940000 نفر.

4- افريقاى غربى با 8 كشور 134420000 نفر.

5- افريقاى شمالى با 5 كشور 106700000 نفر.

6- ناحيه صحراى بزرگ آفريقا با 6 كشور 48600000 نفر.

7- افريقاى شرقى و ناحيه شاخ افريقا با 28840000 نفر.

8- ناحيه بالكان با دو كشور حدود 8000000 نفر.

قاره آسيا در بين خشكى‏هاى بزرگ جهان 65% سكنه مسلمان را بخود اختصاص داده است. 25% مسلمين در كشورهاى عربى و 10% در افريقا زندگى مى كنند. اندونزى بنگلادش وپاكستان به تنهائى بيش از 40% سكنه جهان اسلام را تشكيل مى‏دهند.

پر جمعيت‏ترين كشور اسلامى اندونزى است كه در حال حاضر 187 ميليون نفر سكنه دارد. كم جمعيت‏ترين كشور مسلمان، مالديو مى‏باشد كه تعداد سكنه آن به 180000 نفر مى‏رسد. ميانگين تراكم نسبى كشورهاى اسلامى حدود 103 نفر در كيلومتر مربع است كه بيشترين آن با 774 نفر در كيلومتر مربع مربوط به بنگلادش و كمترين آن به جمهورى عربى صحراىباخترى اختصاص داد.

در مورد تعداد كشورهاى مستقل اسلامى نظرات و عقايد متفاوتى مطرح مى‏باشد، در كتابى تحت عنوان" Gazetter|World|Muslim " كه در سال 1964 ميلادى انتشار يافته 36 كشور اسلامى كه متجاوز از 50% مسلمان داشته به عنوان كشورهاى مستقل اسلامى معرفىشده‏اند.

«دكتر ابوالفضل عزتى‏» طى مقاله‏اى تحت عنوان: «شناخت اجمالى جهان اسلام‏» 40 كشور را معرفى مى‏كند كه متجاوز از 50% مسلمان دارد. دكتر محمد حسن گنجى، كشورهايى را مسلمان مى‏داند كه بيش از 75% مسلمان داشته باشد و با اين تعريف 34 كشور اسلامى ازمجموع كشورهاى جهان تحت عنوان سرزمين‏هاى اسلامى مورد مطالعه قرار مى‏گيرند.

برخى، از كشورهايى را اسلامى مى‏دانند كه عضور: «سازمان كنفرانس اسلامى‏» هستند. على كتانى در كتاب «اقليت‏هاى مسلمان در جهان امروز» و دكتر غلامحسين خورشيدى در كتاب «بازار مشترك اسلامى‏» چنين نظرى دارند، در اين تقسيم‏بندى اوگاندا و گابن كه كمتر از 50% مسلمان دارند، عضو اين سازمان بوده اما اتيوپى كه بالاتر از 50% مسلمان دارد به عضويت آن در نيامده است در آمارى كه به سال 1986 ميلادى انتشار يافته، 52 كشور اسلامى معرفىشده كه بيش از 50% مسلمان داشته‏اند.

متوسط نرخ رشد سالانه جمعيت كشورهاى اسلامى، 3% مى‏باشد كه بالاترين آن مربوط به قطر با 9% است و كمترين آن به افغانستان با 9/1% اختصاص دارد. متوسط عمر در كشورهاى اسلامى 48 سال است كه كمترين آن با 38 سال مربوط به كشور چاد واقع در صحراى افريقامى‏باشد. ميزان اميد به زندگى در اين كشورها 7/57 سال و ميانگين سنى 4/23 سال است.

متوسط زاد و ولد براى سرزمين‏هاى اسلامى 6/39 در هزار و ميزان مرگ و مير 6/16 در هزارگزارش شده، اما ميزان مرگ و مير كودكان 95 نفر در هزار مى‏باشد.

به لحاظ گروههاى سنى در خصوص كشورهاى اسلامى آمارهاى زير، قابل ذكر است:

25/42% سكنه اين كشورها بين (0) تا (14) سال عمر دارند. درصد سالخوردگان و افراد 60ساله به بالا 25/5% است، 5/52% بقيه در گروه سنى (15) تا (59) سال قرار مى‏گيرند.

ميانگين بعد خانوار در كشورهاى اسلامى 35/5 نفر مى‏باشد.

به رغم تاكيد مكرر اسلام در خصوص تعليم و تعلم به دليل نقشه‏هاى استعمارى و ركود فرهنگى، آمارها از ميزان بيسوادى بالا در كشورهاى اسلامى حكايت مى‏كند. بر اساس آمار سال 1980 ميلادى در كل اين كشورها صرفا 37% از نعمت‏سواد برخوردار بوده‏اند. در غالب اين كشورها، نظام آموزشى ساختارى استعمارى دارد و لذا تربيت‏يافتگان مراكز آموزشى آن مناسب با فرهنگ غربى تربيت‏شده و نسبت به فرهنگ خود حالت بيگانگى دارند. در اين سيستم، كمتر در جهات مهارتهاى فنى و تخصصى تلاش مى‏شود و غالب افراد تحصيل كرده در مراكز خدماتى جذب مى‏شوند. در ضمن در غالب اين كشورها تحصيلات عالى به نخبگانو مرفهين اختصاص دارد. ايران و چند كشور انگشت‏شمار ديگر در اين مورد استثنا هستند.

نابسامانيهاى آموزش و پرورش در اين ممالك آن قدر زياد هست كه 30% از افراد لازم التعليم از رفتن به مدرسه محرومند و نرخ تكرار پايه تحصيلى براى كشورهاى اسلامى بين 15 تا 30%است.

در كل كشورهاى اسلامى براى هر 900 نفر در يك تخت بيمارستانى وجود دارد. كشورهاى نفت‏خيز بخصوص در سرزمين خاورميانه به بركت اقتصاد متكى به نفت وضع بهترى دارند. چنانچه در كشور قطر به ازاى هر 96 نفر يك تخت بيمارستان وجود دارد ولى در افغانستانبراى هر 6500 نفر يك تخت بيمارستانى در نظر گرفته شده است.

در كشورهاى اسلامى براى هر 14500 نفر يك پزشك وجود دارد، اين رقم براى كشورهاى مسلمان قاره آسيا 9000 و براى كشورهاى مسلمان افريقا 20000 نفر گزارش شده است. فاجعهدر مورد اتيوپى است كه به ازاى هر 73000 نفر يك پزشك دارند.

سوء تغذيه و فقر مواد غذايى، گرسنگى كمى و كيفى بيماريهاى عفونى و انگلى. امراض قارچى، فشارهاى ناشى از كار زياد، تلفات ناشى از جنگ‏ها و درگيرى‏هاى ناحيه‏اى، داخلى و قبيله‏اى از يك سو و عدم توسعه صنايع دارويى و پزشكى، كمبود دارو، و عقب افتادگى مسائل بهداشتى و ضعف مصون سازى همگانى از سوى ديگر، از عواملى است كه مرگ و مير افراد رادر اكثر اين كشورها فراهم نموده است.

نژاد و زبان

گرچه به استناد آيات قرآن و روايات اسلامى اصالت دادن به نژاد در اسلام مطرود است ولى شناخت جوامع و گروههاى اجتماعى منافاتى با اين مسئله ندارد چنانچه در حديثى آمدهاست.

«اگر يكى از شماها برادر مسلمان خود را دوست بدارد بايد از نام وى، نام پدر، نام تيره و تبارش بپرسد و آگاهى يابد، زيرا كه حق واجب و وظيفه برادرى راستين ايجاب مى‏كند كه ازاوضاع و احوال او آگاه شود و گرنه آشنائى غير كامل، يك شناسائى احمقانه است‏».

اصولا اسلام به عنوان يك ايمان و عقيده واحد در عين حالى كه وحدت خويش را حفظ نموده در ظرف مليت‏هاى گوناگون تنوع يافته است. اسلام حقيقتى است كه مليت‏ها را به عنوان واقعيت مى‏پذيرد و حتى قرآن اين واقعيت را به خدا منسوب مى‏داند اما موجب تعارف مى‏داند نه عامل تفاخر و برترى طلبى ولى استعمار و استكبار، جهت ايجاد نفاق بين كشورهاى اسلامى و حتى براى تزلزل در داخل اين كشورها مليت‏ها، قبائل و گروههاى نژادى را تحريك مى‏كند و روى هر كدام تكيه مى‏نمايد تا به منظور خود كه انهزام و شكستدولت‏هاى اسلامى است نائل گردد.

از مجموع 46 كشور اسلامى، در 19 كشور، اكثريت با نژاد سامى و اعراب مى‏باشد و البته اقليت‏هاى ديگر نژادى در اين كشورها ديده مى‏شوند مثل كردها در عراق و سوريه و گروههاى بربر در كشورهاى افريقائى عرب زبان. در 11 كشور اسلامى كه تماما در قاره افريقا قرار دارند غلبه با گروه نژادى سياهان است كه در ميان آنها تيرهاى اعراب و سفيد پوستاناروپائى قابل مشاهده‏اند.

منشا نژادى 6 كشور اسلامى كه در آسيا واقعند «زرد» مى‏باشد كه شامل تيره‏هاى مغولىتاتار، ازبك، زرد مالايائى، زرد بنگالى، زرد اندونزيائى، هندى و چينى مى‏باشند.

در كشور تركيه، اكثريت مننحصرا با نژاد ترك‏هاى آناتولى است كه وابسته به نژاد سامى هستند و بزرگترين اقليت آن كردها مى‏باشند. منشا نژادى ايران پارسى و آريائى است.مردم پاكستان از نژاد سفيد و تيره‏هاى سند و پنجابى هستند. سكنه جيبوتى و سومالى از نژاد سوماليائى و عفار مى‏باشند. در كشور اتيوپى 3 نژاد گالا، امهر و عرب مشاهده مى‏گردد. مردم آلبانى از تيره‏هاى آلبانى‏توسك مى‏باشند. دربرخى كشورهاى اسلامى تعداد قابل توجهى تيره‏هاى نژادى با لهجه‏هاى گوناگون زندگى مى‏كنند كه در اندونزى تعداد آنها به 300 تيره ودر نيجريه به 250 تيره بالغ مى‏گردد.

در20 كشور اسلامى، زبان رايج زبان عربى است و در كنار آن زبانهاى بومى چون كردى فارسى، بربر و مانند آن متداول مى‏باشد و به دليل سلطه استعمارى در تعدادى از آنها زبانهاى فرانسه انگليسى و پرتقالى رواج دارد. در 11 كشور اسلامى متاسفانه زبان رسمى، زبان بيگانه و بخصوص انگليسى، پرتقالى و فرانسوى رواج دارد اما در كنار آن، مردم در گفتگوهاى روزمره از زبان دوم كه زبان بومى است و با فرهنگ و سنت‏هايشان تطابق دارد، استفاده مى‏كنند. زبان مردم ايران فارسى و زبان رسمى‏تركيه، تركى است در كشورهاى اندونزى،بنگلادش، مالديو، مالزى، جيبوتى و سومالى، زبانهاى بومى رواج دارد.