 |  |  |
ولاء اثباتى عام
اسلام خواسته است مسلمانان به صورتواحد مستقلى زندگى كنند , نظامى مرتبط و اجتماعى پيوسته داشته باشند , هر فردى خودرا عضو يك پيكر كه همان جامعه اسلامى است بداند , تا جامعه اسلامى قوى و نيرومندگردد , كه قرآن مى خواهد جامعه مسلمانان برتر از ديگران باشد :و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان كنتم مؤمنين ( 1 ) .
سست نشويد و اندوهگين نباشيد كه اگر به حقيقت مؤمن باشيد شما برتريد. ايمان , ملاك برترى قرار گرفته است . مگر ايمان چه مى كند ؟ ايمان ملاك وحدت و ركن شخصيت و تكيه گاه استقلال و موتور حركتجامعه اسلامى است . در جاى ديگر مى فرمايد :
و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ريحكم ( 2 ) .
با يكديگر نزاع نكنيد واختلاف نداشته باشيد كه سست و ضعيف خواهيد شد و بو و خاصيت خود را از دست خواهيدداد .
جدال و اختلاف , كيان و شخصيت جامعهاسلامى را منهدم مى كند ايمان اساس دوستى و وداد و ولاء مؤمنان است . قرآن كريم مىفرمايد :
و المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولياء بعضيامرون بالمعروف و ينهون عن المنكر ( 3 ) .
مردان مؤمن و زنان مؤمنهبعضى ولى بعضى ديگرند , به معروف امر مى كنند و از منكر باز مى دارند .
مؤمنان نزديك به يكديگرند و به موجباينكه با يكديگر نزديك اند , حامى و دوست و ناصر يكديگرند و به سرنوشت هم علاقهمندند و در حقيقت به سرنوشت خود كه يك واحد را تشكيل مى دهند علاقه مى ورزند و لذاامر به معروف مى كنند و يكديگر را از منكر و زشتيها باز مى دارند .
اين دو عمل ( امر به معروف و نهى ازمنكر ) ناشى از وداد ايمانى است ولذا اين دو جمله - يامرون بالمعروف و ينهون عن المنكر
- بلافاصله به دنبال بيان ولاء ايمانى مسلمانان واقع شده است .
علاقه به سرنوشت اشخاص از علاقه بهخود آنها سرچشمه مى گيرد پدرى كه به فرزندان خويش علاقه دارد قهرا نسبت به سرنوشتو رفتار آنان نيز احساس علاقه مى كند , اما ممكن است نسبت به فرزندان ديگران درخود احساسى نكند , چون نسبت به خود آنها علاقه اى ندارد تا به سرنوشتشان نيز علاقهمند باشد و كار نيكشان در او احساس اثباتى به وجود آورد و كار بدشان احساس نفيى .
امر به معروف در اثر همان احساساثباتى است و نهى از منكر در اثر احساس نفيى , و تا دوستى و محبت نباشد ايناحساسها در نهاد انسانى جوشش نمى كند .
اگر انسان نسبت به افرادى بى علاقهباشد , در مقابل اعمال و رفتار آنها بى تفاوت است , اما آنجا كه علاقه مند است ,محبتها و مودتها او را آرام نمى گذارند و لذا در آيه شريفه با كيفيت خاصى , امر بهمعروف و نهى از منكر را به مساله ولاء ارتباط داده است و سپس به عنوان ثمرات امربه معروف و نهى از منكر , دو مطلب را ذكر كرده است :
يقيمون الصلاة و يؤتون الزكاة .
نماز را به پا مى دارند و زكات را مى دهند .
نماز نمونه اى است از رابطه خلق وخالق , و زكات نمونه اى است از حسن روابط مسلمانان با يكديگر كه در اثر تعاطف وتراحم اسلامى از يكديگر حمايت مى كنند و به هم تعاون و كمك مى كنند . و سپس بر آنمتفرع كرده است :
اولئك سيرحمهم الله ان الله عزيز حكيم ( 4 ) .
آن وقت است كه انواعرحمتهاى الهى و سعادتها بر اين جامعه فرود مىآيد . خداوند عزيز و حكيم است .
بعدا درباره اين آيه توضيحاتىخواهيم داد كه اين آيه و برخى آيات ديگر كه ولاء اثباتى عام را ذكر مى كنند , تنهاناظر به محبت و وداد قلبى نمى باشند , نوعى تعهد و مسؤليت براى مسلمين در زمينهحسن روابط مسلمين با يكديگر اثبات مى كنند پيغمبر اكرم ( صلى الله عليه و آله وسلم ) در حديث معروف و مشهور فرمود :
مثل المؤمنين فى تواددهم وتراحمهم كمثل الجسد اذا اشتكى بعض تداعى له سائر اعضاء جسده بالحمى و السهر ( 5 ) .
داستان اهل ايمان در پيوند مهربانىو در عواطف متبادل ميان خودشان , داستان پيكر زنده است كه چو عضوى به درد آيد ,ساير اعضاء با تب و بى خوابى با او همراهى مى كنند .
قرآن كريم درباره رسول اكرم و كسانىكه با اويند و تربيت اسلامى يافته اند مى فرمايد :
محمد رسول الله و الذين معه اشداء على الكفار , رحماء بينهم (6) .
محمد پيامبر خدا و كسانىكه با اويند , بر كافران سخت اند و با يكديگر مهربان .
در اين آيه , هم به ولاء نفيى اشارترفته و هم به ولاء اثباتى عام , و همچنانكه قبلا گفتيم آيات كريمه قرآن ما رامتوجه مى كنند كه دشمنان اسلام در هر زمان سعى دارند ولاء منفى را تبديل به اثباتىو ولاء اثباتى را تبديل به منفى نمايند , يعنى همه سعى شان اين است كه روابطمسلمين با غير مسلمين روابط صميمانه , و روابط خود مسلمانان به بهانه هاى مختلف –از آن جمله اختلافات فرقه اى - روابط خصمانه باشد در عصر خود ما به وسيله اجانب دراين راه فعاليتهاى فراوان صورت مى گيرد , بودجه هاى كلان مصرف مى گردد , و متاسفانه در ميان مسلمانانعناصرى به وجود آورده اند كه كارى جز اين ندارند كه ولاء نفيى اسلامى را تبديل بهاثباتى و ولاء اثباتى اسلامى را تبديل به نفيى نمايند اين بزرگترين ضربتى است كهاين نابكاران بر پيغمبر اكرم ( ص ) وارد مى سازند .
امروز اگر بر مصيبتى از مصيبتهاىاسلام بايد گريست , و اگر بر فاجعه اى از فاجعه هاى اسلام بايست خون باريد , اينمصيبت و اين فاجعه است .
اميرالمؤمنين على ( ع ) مى فرمايد :
فيا عجبا , عجبا ! و الله يميتالقلب و يجلب الهم من اجتماع
هؤلاء القوم على باطلهم و تفرقكم عن حقكم ( 7 ) .
شگفتا , شگفتا ! به خداقسم تعجب و حيرت از اجتماع دشمنان بر گرد باطل , و تفرق و تشتت شما از اطرافحقيقتى كه در ميان شماست , دل را مى ميراند و اندوه را مى كشاند .
خدايا ! اسلام و مسلمين را از شراين نابكاران محفوظ و مصون بدار , بحق محمد و آله الطاهرين .
اللهم انا نشكوا اليك فقد نبيناصلواتك عليه و آله و غيبة ولينا و كثرة عدونا و قلة عددنا و شدة الفتن بنا و تظاهرالزمان علينا فصل على محمد و آله و اعنا على ذلك بفتح منك تعجله و نصر تعزه وسلطان حق تظهره و رحمة منك تجللناها و عافية منك تلبسناها( 8 ) .
1 . آل عمران / 139 .
2 . انفال / 46 .
3 . توبه / 71 .
4. اين قسمت در چاپ قبل به صورت ديگرى آمده بود كه پس از مطابقت با قرآن كريم اصلاح شد .
5 . جامع الصغير , ج 2 / ص 155 .
6 . فتح / 29 .
7 . نهج البلاغه , خطبه 27 .
8 . آخر دعاى افتتاح .
| | |
