1577 - عبادت تحميلى
قال الصادق - عليه السلام -
لاتكرهوا الى انفسكم العبادة
عبادت رابر خودتان تحميل نكنيد. (اصول كافى ، ج 2، ص 83).
1578 - عشق به عبادت
قال رسول الله عشق العبادة و عانقها
خوشا به حال آن كسى كه به عبادت عشق ورزد و آن را همچون محبوبى در برگيرد.(بحارالانوار، ج 71، ص 212).
1579 - سه نمونه عبادت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذا كان يوم القيامة صارت امتى ثلاث فرق : فرقة تعبدون الله خالصا و فرقةتعبدون الله رياء و فرقة تعبدون الله يصيبون به دنيا
روز قيامت امت من به سه گروه تقسيم مى شوند:
1 - گروهى كه خداوند را با اخلاص عبادت كرده اند؛
2 - گروهى كه رياكارانه به عبادت خدا پرداخته اند؛
3 - گروهى كه براى دستيابى به دنيا عبادت كرده اند؛ (تفسير الميزان ، ج 10، ص181)
1580 - نتيجه چهل شبانه روز اخلاص
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ما اخلص عبدلله - عزوجل - اربعين صباحا الا حرت ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه
كسى كه چهل شبانه روز براى خدا اخلاص پيشه كند، چشمه هاى حكمت از قلب وى برزبانش جارى مى شوند. (بحارالانوار، ج 70، ص 242).
1581 - عبادت همراه با اخلاص
قالت فاطمة الزهراء - عليها السلام -
من اصعد الى الله خالص عبادته اهبط اللهعزوجل اليه افضل مصلحته
كسيكه عبادت با اخلاص را به خدا تقديم بدارد، خداوند برترين مصلحت ها را بر اونازل مى كند. (بحارالانوار، ج 70، ص 250).
1582 - ملاك عبادت
فى الحديث :
الاخلاص ، ملاك العبادة
اخلاص ، معيار عبادت است . (غرر الحكم ، ج 1، ص 30).
1583 - نشانه اخلاص
نشانه اخلاص
قال الصادق - عليه السلام -
و ادنى حد الاخلاص بذل العبد قاطته ، ثملايجعل لعمله عندالله قدرا فيوجب به على ربه مكافاة بعمله ، لعمله انه لو طالبهبوفاء حق العبودية لعجز
كمترين نشانه اخلاص آن است كه آدمى در اطاعت و عبادت حق ، كوشا باشد، و براىعمل خود ارزشى قايل نباشد و خود را طلبكار خدا نداند، زيرا مى داند اگر خداوند آنگونه كه بايد از او مطالبه عبادت كند، از انجام آن ناتوان خواهد بود. (شرح مصباحالشريعة ، ص 424).
1584 - عبادت مخلصان
قال على - عليه السلام -
التفكر فى ملكوت السموات و الارض عبادة المخلصين التفكر فى الاء الرحمن نعمالعبادة
انديشيدن در ملكوت آسمان ها و زمين ، عبادت مخلصان است و انديشيدن در نعمت هاى خداوندنيكو عباداتى است . (غرر الحكم ، ج 4، ص 5).
1585 - اخلاص و بالارفتن عمل
قال على - عليه السلام -
بالاخلاص ترفع الافعال
به وسيله اخلاص ، اعمال انسان بالا مى رود (و پذيرفته مى شود). غرر الحكم ج ، 1 ص332).
1586 - سعادتمند كيست ؟
قال على - عليه السلام -
السعيد من اخلص الطاعة
سعادتمند كسى است كه كه در عبادت و طاعت مخلص باشد.
(مشكوة الانوار، ص 11).
1587 - جايگاه عبادت
قال على - عليه السلام -
لا عبادة كاداء الفرائض
هيچ عبادتى مانند انجام واجبات نيست . (منتخب الغرر، ص 48).
1588 - رسيدن به مقام قرب
قال على - عليه السلام -
ما تقرب متقرب بمثل عبادة الله
هيچ صاحب قربى به چيزى مانند عبادت خدا، به مقام قرب نرسيده است . (منتخب الغرر،ص 48).
1589 - عبادت خالص
قال على - عليه السلام -
العبادة الخالصة ان لايرجوا الرجل الا ربه و لايخاف الا ذنبه
عبادت خالص و بى ريا آن است كه شخص ، به غيرپروردگارش اميدوار نباشد و جز ازگناهش ترسان نباشد. (منتخب الغرر، ص 49).
1590 - برترين عبادت
قال على - عليه السلام -
افضل العبادة سهر العيون بذكرالله سبحانه
برترين عبادت شب زنده دارى و به ياد خداوندمشغول بودن است .(منتخب الغرر، ص 49).
1591 - بالاترين عبادت
قال على - عليه السلام -
اعلى العبادة اخلاص العمل
بالاترين عبادت اخلاص در عمل است . (منتخب الغرر، ص 50).
1592 - نتيجه عبادت
قال على - عليه السلام -
غاية العبادة الطاعة
نهايت عبادت و بندگى ، فرمانبردارى ، (از دستورات خدا)است .(منتخب الغرر، ص 51).
1593 - الهام الهى
قال على - عليه السلام -
اذا احب الله عبدا الهمه حسن العبادة
هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، خوب عبادت كردن را به او الهام نمايد. (منتخبالغرر، ص 50).
1594 - چشم پوشى از محرمات
قال على - عليه السلام -
غض الطرف عن المحارم الله افضل عبادة
چشم پوشى از محرمات خدا برترين عبادت است . (منتخب الغرر، ص 51).
1595 - خلوص ، شرط سعادت
قال على - عليه السلام -
فاز بالسعادة من اخلص العبادة
هركه در عبادت ، پاكى و خلوص داشته باشد، به سعادت و نيك بختىنايل آيد. (منتخب الغرر، ص 51).
1596 - عبادت و رستگارى
قال على - عليه السلام -
العبادة فوز
عبادت رستگارى است . (غرر الحكم ، ج 1، ص 14).
1597 - خلوت و عبادت
قال على - عليه السلام -
فى الانفراد لعبادة الله كنوز الارباح
گنج هاى سعات (و سود) ثمره عبادت خداوند در خلوت است . (غرر الحكم ، ج 2، ص 55).
1598 - عشق به عبادت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
افضل الناس من عشق العبادة فعانقها، و احبها بقلبه و باشرها بجسده و تفرع لها،فهو لايبالى على ما اصبح من الدنيا على عسر ام على يسر
برترين مردم كسى است كه به عبادت عشق ورزد عبادت را در آغوش كشد و قلبا آن رادوست داشته ، اعضا وجوارحش را به آن مشغول مى كند و در قيد اين نباشد كه دنياى اوهمراه با آسايش و يا درحلقه سختى است .
1599 - تداوم در عبادت
قال على - عليه السلام -
دوام العبادة برهان الظفر على السعادة
عبادتى كه به طور مداوم و مستمر باشد، راهنماى رسيدن به سعادتمندى است . (ميزانالحكمة ، ج 6، ص 10).
1600 - زيور عبادت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
السكينة زينة العبادة
وقار و متانت ، زيور عبادت است . (بحارالانوار، ج 77، ص 131).
1601 - اوصاف عابد
فى حديث المعراج
يا احمد! هل تدرى متى تكون العبد عابدا؟قال : لايارب ، قال : اذا اجتمع فيه سبع خصال : ورع يحجره عن المحارم و صمت يكفيه عمالايعنيه و خوف يزداد كل يوم من بكائه و حياء يستحبى منى فى الخلاء واكل ما لابد منه و يبغض الدنيا لبعضى لها و يحب الاخيار لحبى اياهم
اى احمد! آيا مى دانى چگونه مى توان عابد حقيقى بود؟ حضرت پاسخ دادند: نمى دانم .خداوند - تبارك و تعالى - فرمود: هرگاه هفت صفت در انسان تحقق يابد او عابد حقيقىاست :
1 - تقوايى كه او را از ارتكاب معاصى و گناهان بازدارد؛
2 - سكوتى كه مانع از پرداختن به آنچه كه به او مربوط نمى شود، گردد؛
3 - ترسى كه هر روز بر اشك و حزن او بيفزايد؛
4 - حيايى كه در خلوت و تنهايى از من پرواكند و مرتكب گناه نشود؛
5 - خوردن آنچه از حلال كه روزى او كرده ام و براى ادامه حيات محتاج آن است ؛
6 - دشمنى دنيا، زيرا كه من دنيا را دشمن مى دارم ؛
7 - دوستى نيكان و صالحان ، از آن روى كه من آنان را دوست دارم .(بحارالانوار ج 77،ص 30).
1602 - علت عبادت
عن فضل بن شاذان ، عن مولانا الرضا - عليه السلام - فى بيان علة العبادة
فلم تعبدهم ؟ قيللئلايكونوا ناسين لذكره و لاتاركين لادبه و لا لاهين عن امره و نهيه اذ كان فيه صلاحههموقوامهم فلوتركوا بغير تعبد لطال عليهم الامد فقست قلوبهم
حضرت رضا (ع ) در بيان تشريع عبادت فرمود: آنان را به عبادت دعوت كرد تا او رافراموش نكنند و از راه و رسم ادب الهى جدا نشوند و نسبت به دستورات و نواهى او بىتفاوت نگردند، زيرا خير و مايه حيات آنان ، در اين امور است و اگر از عبادت روىگردان شوند، با گذشت روزگار، دلهايشان سخت مى شود. (عيون الاخبار، ج 2، ص102).
1603 - مشخصات عبوديت
قال على - عليه السلام -
العبودية خمسة اشياء: خلاء البطن ، وقرائة القران ، وقيامالليل ، و التضرع عند الصبح و البكاء من خشية الله
بندگى بر پنج ركن استوار است :
1 - خالى ساختن شكم (ازحرام )
2 - قرائت قرآن ؛
3 - شب زنده دارى ؛
4 - زارى و راز و نياز صبحگاهان ؛
5 - گريه از خوف خدا؛ (مستدرك الوسائل ، ج 2، ص 294).
1604 - عابدترين مردم
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من اتى بما افترض الله عليه ، فهوا من اعبد الناس
كسى كه تكاليف واجبش را انجام دهد، از جمله عابدترين مردم است .(بحارالانوار، ج 77،ص 45).
1605 - نخستين گام عبادت
قال الرضا - عليه السلام -
اول عبادة الله معرفته و اصل معرفة الله توحيده
نخستين گام در عبادت حقيقى ، شناخت خداوند است واساس شناخت خدا، به يگانگى خواندناو است . (عيون اخبارالرضا، ج 1، ص 12).
1606 - عبادت غير مقبول
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان لله ملكا ينادى على بيت المقدس كل ليلة : مناكل حراما لم يقبل الله منه صرفا و لاعدلا، و الصرف النافلة والعدل الفريضة
خداوند را فرشته اى است بر فراز بيت المقدس كه هر شب بانگ برمى آورد: هر كس ازطريق نامشروع و حرام امرار معاش كند خداوند از او صرف و عدلى نمى پذيرد (صرفاعمال مستحبى و عدل ، واجبات است ). (بحارالانوار، ج 103، ص 16).
1607 - عبادت بى فايده
قال على - عليه السلام -
لاخير فى عبادة لاعلم فيها
در عباداتى كه از روى فهم وآگاهى (نسبت به معبود و آنچه انجام مى دهد) صورت نگيردخيرى نباشد (بحارالانوار، ج 78 ص 75).
1608 - عبادت خدا و شيطان
قال ابوعبدالله - عليه السلام -
من اصعى الى ناطق فقد عبده فان كان الناطق عن الله فقد عبدالله و ان كان الناطق عنابليس فقد عبد ابليس
هر كس به سخنى گوش فرا دهد، در قيد بندگى او درآمده است پس اگر گوينده ، سخنحق گويد، شنونده خداوند - تبارك و تعالى - را عبادت كرده است و چنانچه سخن غير الهىو شيطان گويد، او شيطان راعبادت و اطاعت كرده است . (بحارالانوار، ج 72، ص 268).
1609 - عن پرستش پروردگار
عن ابى عبدالله - عليه السلام - قال :
يا على ان هذا الدين متين فاوعل فيه برفق ولاتبغض الى نفسك عبادة ربك
اى على !همانا اين دين متين و استوار است با رفق و مدارا وميل در آن گام بنه و پرستش پروردگار خويش را (باتحميل برخود) مبغوض خود مكن . (اصول كافى ، ج 3، ص ‍ 138).
1610 - عبادت و يقين
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لاعبادة الا بيقين
عبادت كمال نيابد، مگر اين كه از روى يقين باشد. (بحارالانوار، ج 77، ص 169).
1611 - عبادت پنهان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اعظم العبادة اجرا، اخفاها
برترين عبادات از نظر پاداش ، پنهان ترين آن است . (بحارالانوار، ج 75، ص 251).
1612 - عبادت و پيروى هوى
قال على - عليه السلام -
كيف يجد لذة العبادة من لايصوم عن الهوى
كسى كه از دنباله روى هوى و هوس ابايى ندارد، چگونه مى تواند لذت عبادت را درككند؟ (ميزان الحكمة ج 6، ص 27).
1613 - عبادت كريمان
قال الصادق - عليه السلام -
ولكن اعبده حبا له - عزوجل - و تلك عبادة الكرام
اما من او را به جهت دوست داشتن او عبادت مى كنم و اين عبادت ، عبادت كريمان است .(بحارالانوار، ج 70، ص 17).
1614 - كنترل چشم
عن النبى صلى الله عليه و آله - قال :
النظر الى محاسن النساء سهم من سهام ابليس فمن تركه اذاقة الله طعم عبادة تسره
نگاه كردن به زيبايى هاى زن (نامحرم ) تيرى از تيرهاى ابليس است هرگاه كسى از اينكار خوددارى كند، خداوند عبادت را در كام او شيرين كند كه او را شادمان سازد. (مستدركالوسائل ، ج 2، ص 554).
1615 - نشاط شرط ورود به عبادت
عن ابى عبدالله - عليه السلام - قال :
لاتكرهوا الى انفسكم العبادة
از روى بى ميلى به عبادت نپردازيد (كه در اين صورت از عبادتدل زده مى شويد) (اصول كافى ، ج 3، ص 129).
1616 - فاطمه (س ) عابدترين مردم
قال الحسن - عليه السلام -
ما كان اعبد من فاطمة الزهراء - سلام الله عليها - كانت تقوم حتى تتورم قدماها
عابدتر از فاطمه زهرا (س ) در دنيانبوده است . آن قدر به نماز مى ايستاد كه پاهايشورم مى كرد. (بحارالانوار، ج 43، ص 75).
1617 - شناخت شيعه از طريق عبادت
عن الامام السجاد - عليه السلام - قال :
انما شيعتنا يعرفون بعبادتهم المسبحون اذا سكت الناس ، و المصلون اذا نام الناس والمحزنون اذا فرح الناس ، يعرفون بالزهد و كلامهم الرحمة و تشاغلهم بالجنة
شيعيان ما به راه عبادت شناخته مى شوند هنگامى كه ديگران خاموشند، آنان به ذكر وتسبيح خداوند مشغول هستند (و آنگاه كه ديگران در خوابند آنان به نماز مى پردازند وچون ديگران (بر اثر سرگرمى به دنيا) شادمانند، اينان اندوهگين هستند شيعيان ، بازهد شناخته مى شوند، گفتارشان رحمت است ودل مشغولى آنان ، بهشت است . (نورالثقلين ، ج 3، ص ‍ 94).
1618 - باطن زندگى
قال الصادق - عليه السلام -
العبودية جوهرة كنههاالربوبية فما فقد من العبودية وجدالربوبية و ما خفى منالربوبية اصيب فى العبودية
بندگى گوهرى است كه ماهيت آن ربوبيت است پس هرچه از بندگى به دست نيامدهباشد، در ربوبيت يافته مى شود و هرچه از ربوبيت پوشيده و پنهان باشد، دربندگى حاصل مى گردد. (مصباح الشريعة ،( فى حقيقة العبودية 9 باب 100).
1619 - نگاه نامشروع
عن النبى -صلى الله عليه وآله -
النظر الى محاسن النساء سهم من سهام ابليس فمن تركه اذاقه الله طعم عبادة تسره
نگاه كرن به زينتهاى زن (اعضاى بدن زن كه موجب تحريك مى شود) تيرى از تيرهاىشيطان است پس كسى كه اين عمل (نگاه كردن ) را ترك كند، خداوند لذت عبادات را به وىبچشاند در نتيجه سرمست و خوشحال گردد. (مستدركالوسائل ، ج 2، ص 554).
فصل بيست و ششم : اركان نماز :نيت
آيات :
149 - نيت خالص در نماز
قل ان صلاتى و نسكى و محياى و مماتى لله رب العالمين ، لاشريك له و بذلك امرتو انا اول المسلمين
بگو همانا نماز و تمام عبادات و زندگى و مرگ همه براى خداوند پروردگار جهانياناست شريكى براى او نيست و به همين دستور يافته ام و من نخستين مسلمان هستم . (سورهانعام ، آيه 162 و 163).
150 - نيت پاك و خالصانه بندگان واقعى
انى وجهت وجهى للذى فطرالسموات و الارض حنيفا و ما انا من المشركين
(ابراهيم گفت ) من روى خود را به سوى كسى كردم كه آسمانها و زمين را آفريده ، من درايمان خود خالصم و از مشركان نيستم . (سوره انعام ، آيه 79).
151 - آگاهى خداوند از تمام نيت ها
ان الله عليم بذات الصدور
همانا خداوند از (اسرار) درون سينه ها آگاه است . (سورهآل عمران ، آيه 119).
احاديث :
1620 - نيت ، اساس اعمال
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
انما الاعمال بالبنيات
همانا كارها بر اساس نيت ها است . (بحارالانوار، ج 81، ص 381).
1621 - نيت براى تمامى كارها
قال الصادق - عليه السلام -
لابد للعبد من خالص النية فى كل حركة و سكون لانه اذا لم يكن هذا المعنى يكونغافلا
براى بنده لازم است كه در همه اعمال و عبادات و درهر حركت و سكونى نيت خالصانهداشته باشد زيرا اگر چنين نباشد، آن بنده جزء غافلين به حساب مى آيد. (ميزان الحكمة، ج 10، ص 285).
1622 - اهميت نيت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
انما لكن امرء مانوى فمن كان هجرته الى الله و رسوله فهجرته الى الله ورسوله و من كان هجرته الى دنيا يصيبها او امرئة ينكحها فهجرته الى ما هاجر اليه
همانا براى هر كس همان چيزى است كه نيت كرده ، پس هركس نيتش از هجرت خدا ورسول باشد، اجر و مزدش بر خدا و رسول است و هر كس نيتش از هجرت ، رسيدن به دنيايا ازدواج با زنى باشد، بهره اش همان است كه به سوى او هجرت كرده است . (مستدركالوسائل ، ج 1، ص 90).
1623 - سئل ابوعبدالله - عليه السلام -
ماالعبادة ؟ فقال حسن النبية بالطاعة من الوجه الذى يطاع الله منه
از امام جعفر صادق - عليه السلام - پرسيدند: حقيقت عبادت چيست ؟ فرمود: نيت خوب داشتنبه اطاعت و بندگى دركار و جهتى كه خداوند اطاعت و بندگى مى شود. (ميزان الحكمة ، ج10، ص 287).
1624 - نيت در عمل
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لاعمل الابالنبية
عملى نباشد، جزبه نيت (بحارالانوار، ج 84، ص 371).
1625 - نيت صادق در عمل
قال على - عليه السلام -
صلاح العمل بقدر صلاح النية و قال ايضا:افضل العمل النية الصادقة
صالح بودن عمل به صلاحيت نيت آن است و نيز فرمود: بهترينعمل ، نيت صادق و خالص در عمل است .(ميزان الحكمة ، ج 10، ص 287).
1626 - نيت براى نماز شب
قال الصادق - عليه السلام -
ان العبد لينوى من نهاره ان يصلى بالليل فتغلبه عينه فيثبت الله له صلاته ويكتب نفسه تسبيحا و يجعل نومه عليه صدقة
گاهى مؤ منى در روز تصميم مى گيرد كه در شب نماز شب بخواند، ولى خوابش مى بردو موفق به خواندن نماز شب نميشود خداوند بهدليل همان نيت و قصدش براى او اجر نماز شب را ثبت مى فرمايد و براى نفس هايش ثوابتسبيح و براى خوابش ثواب صدقه مى دهد. (ميزان الحكمة ، ج 10، ص 280).
1627 - نيت از فرايض نماز است
قال الصادق - عليه السلام -
فرائض الصلاة سبع : الوثت ، الطهور، و التوجه ، و القبله ، و الركوع و السجود،و الدعاء
فرايض نماز بر هفت قسم است : وقت ، طهارت ، نيت ، قبله ، ركوع ، سجود و دعا (در قنوت) (بحارالانوار، ج 85، ص 197).
1628 - نيت روح عمل است
قال الصادق - عليه السلام -
و النية افضل من العمل الا و ان النية هى العمل (ثم تلى قوله تعالى :)قل كل يعمل على شاكلته يعنى على نيته
نيت عمل از خود عمل برتر است ، آگاه باشيد كه نيت ،اصل و روح عمل است . (سپس اين آيه را تلاوت فرمود:)( بگو هركس بر طبق شاكله خودعمل مى كند) يعنى بر طبق نيت و قصد خود. (ميزان الحكمه ، ج 10، ص 271).
1629 - نيت وقصد الهى
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يا اباذر! ليكن لك فى كل شى ء نية حتى فى النوم والاكل
اى ابوذر ! بايد تو را در هر كارى نيت و قصدى باشد، حتى در خواب و خوراك . (ميزانالحكمه ج 10، ص 285).
1630 - پاداش نيت خالص
سئل الصادق - عليه السلام -
كيف تكون النية خيرا من العمل ؟ قال : لانالعمل ربما كان رياء للمخلوقين و النية خالصة لرب العالمين ؛
از امام صادق - عليه السلام - سؤ ال شد: چگونه نيت ازعمل برتر است ؟ فرمود: در عمل ممكن است ريا باشد، ولى نيت امرى است خالص براىخداوند. (بحارالانوار، ج 15، ص ‍ 3).
1631 - نيت اهل بهشت و جهنم
قال الصادق - عليه السلام -
انما خلد اهل النار فى النار لان نياتهم كانت فى الدنيا لو خلدوا فيها ان يعصوا اللهابدا فبالنيات خلد هولاء و هولاء
اهل جهنم براى هميشه در دوزخ جاى دارند، چون نيت و قصدشان اين بودكه اگر براىهميشه در دنيا باشند، معصيت كنند و اهل بهشت هميشگى هستند، چون قصد آنان اطاعت وبندگى در دنيا براى هميشه بود، پس هر دو گروه بهشكل قصد و نيت شان جاودان گشته اند.
1632 - محشور با نيت در قيامت
قال الصادق - عليه السلام -
ان الله يحشر الناس على نياتهم يوم القيامة
به درستى كه خداوند، مردم را در روز قيامت بهشكل و شمايل نياتشان محشور مى كند. (ميزان الحكمة ، ج 10، ص 272).
1633 - نيت براى نماز
قال الباقر - عليه السلام -
لاينبغى للرجل ان يدخل فى صلاة حتى ينويها و من صلى فكانت نيته الصلاة لميدخل فيها غيرها قبلت منه اذا كانت ظاهرة و باطنة
سزاوار نيست كه شخصى واردنماز شود، مگر با نيت ، و كسى كه همراه با نيتمشغول نماز شده و نيتى جز نماز ندارد، نماز اوقبول است ، در صورتى كه ظاهر و باطن نمازش براى خدا باشد. (بحارالانوار، ج 84،ص 377).
1634 - بهترين ذخيره ها
قالى على - عليه السلام -
افضل الذخائر حسن الضمائر
برترين ذخيره ها، نيكويى نيت و صفات ملكات است . (غرر الحكم ، ج 2، حديث 3524).
1635 - نيت نيكو و پاداش آن
قال على - عليه السلام -
احسان النية يوجب المثوبة
نيكو كردن نيت (وقصدكارهاى خوب ) موجب ثواب خواهد شد.(غرر الحكم ، ج 2، ص 1265).
1636 - توفيق در كارها
قال على - عليه السلام -
فى الاخلاص النيات نجاح الامور
در خالص گردانيدن نيت ها پيروزى و موفقيت در كارها است .(غرر الحكم ، ج 2، حديث6510).
1637 - اثر نيت خالص
قال على - عليه السلام -
لو خلصت النيات لزكت الاعمال
اگر نيت ها خالص شوند عمل ها پاكيزه خواهند شد. (غرر الحكم ، ج 2، حديث 7578).
1638 - عمل بدون نيت
قال على - عليه السلام -
لاعمل لمن لانية له
عملى نيست براى كسى كه او نيتى نيست . (غررالحكم ، ج 2، حديث 10771).
1639 - نيت شرط اساسى نماز
فقه الرضا - عليه السلام - سئل بعض العلما منال محمد - عليهم السلام : فقيل له : جعلت فداك ما معنى الصلوة فى الحقيقة ؟قال : صلة الله للعبد بالرحمة و طلب الوصال الى الله من العبد اذا كانيدخل بالنية ويكبر بالتعظيم و الاجلال ويقرءيالتريل و يركع بالخشوع ويرفع بالتواضع ويسجدبالذل و الخضوع ويتشهد بالاخلاص مع الامل و يسلم بالرحمة و الرغبة و ينصرفبالخوف و الرجاء فاذا فعل اداها بالحقيقة
از امام رضا (ع ) سوال شد: فدايت شوم معناى حقيقى نماز چيست ؟ امام فرمود: نماز صله وموهبتى است از طرف خداوند مهربان براى بنده از راه رحمت و عنايت و نماز مطالبهوصال و تقرب بنده به سوى خداوند است وقتيكه با نيتداخل نماز گرديدو با تعظيم و اجلال هرچه بيشتر براى خداوند تكبير گفت و باترتيل قرائت كردو با خشوع ركوع كرد و با تواضع از ركوع بلند شد و با ذلت وخضوع سر به سجد گذاشت و با اخلاص و آرزو تشهد خواند، سپس نمازش را با رغبتىتمام و با اميد به رحمت واسعه الهى سلام داد و به پايان رساند در حالى كه بين خوفو رجا باشد، (چون نمى داند كه آيا نمازش مقبول درگاه حضرت حق قرار گرفته ياخير؟) پس هرگاه چنين نمازى را به جاى آورد، رعايتمسائل ياد شده را نموده ، نمازى با حقيقت به جاى آورده است . (بحارالانوار، ج 84، ص246، مستدرك الوسائل ، ج 1، ص 264).
فصل بيست و هفتم : اركان نماز: قبله
آيات :
153 - تغيير قبله
سيقول السفهاء من الناس ما وليهم عن قبلتهم التى كانوا عليهاقل لله المشرق و المغرب يهدى من يشاء الى صراط مستقيم
به زودى سبك مغزان از مردم مى گويند: چه چيز آنها را (مسلمانان را) از قبله اى كه بر آنبودند باز گردانيد؟ بگو مشرق و مغرب از آن خدا است ، هركس رابخواهد به راه راستهدايت مى كند. (سوره بقره ، آيه 142).
153 - فلسفه و اسرار تغيير قبله
وكذلك جعلناكم امة و سطا لتكونوا شهدا على الناس و يكونالرسول عليكم شهيدا و ما جعلنا القبلة التى كنت عليها الا لنعلم من يتبعالرسول ممن ينقلب على عقيبة و ان كانت لكبيرة الا على الذين هدى الله و ما كان الله ليضعايمانكم ان الله بالناس لرؤ ف رحيم :
همان گونه (كه قبله شمايك قبله ميانه است ) شما رانيز امت ميانه اى قرار داديم (كه در حداعتدال ، كه ميان افراط و تفريط است ) تا گواه بر مردم باشيدو پيامبر هم گواه برشما و آن قبله اى راكه قبلا بر آن بودى ، تنها براى اين قرار داديم كه افرادى ازپيامبر پيروى مى كنند، از آنها كه به جاهليت باز مى گردند، مشخص شوند؛ اگر چه اينجز بر كسانى كه خداوند آنها را هدايت كرده دشوار بود (اين را نيز بدانيدكه نمازهاىشما در برابر قبله سابق صحيح بوده ) و خدا هرگز ايمان (نماز) شما را ضايع نمىگرداند، زيرا خداوند نسبت به مردم رحيم مهربان است . (سوره بقره آيه 143).
154 - همه جا روبه سوى كعبه كنيد
قد نرى تقلب وجهك فى السماء فلنولينك قبلة ترضيهافول وجهك شطر المسجد الحرام و حيث ما كنتم فولوا وجوهكم شطره و ان الذين اوتواالكتاب ليعلمون انه الحق من ربهم و ماالله بغافل عما يعملون
نگاهاى انتظارآميز تو را به سوى آسمان (براى تعيين قبله نمايى ) مى بينيم ، اكنون تورا به سوى قبله اى كه از آن خشنود باشى ، باز مى گردانيم ، روى خود را به جانبمسجدالحرام كن و هرجا باشيد كه روى خود را به جانب آن بگردانيد و كسانى كه كتابآسمانى به آنها داده شده است ، به خوبى مى دانند كه اين فرمان حقى است كه از ناحيهپروردگارشان صادر شده (و در كتابهاى خود خوانده اند كه پيغمبر اسلام به سوى دوقبله نماز مى گزارد) و خداوند از اعمال آنها (در مخفى داشتن آيات )غافل نيست . (سوره بقره آيه 144).
155 - قبله براى هر قومى
ولكل وجهة هو موليها
و هر طايفه اى قبله اى دارد كه خداوند آن را تعيين كرده است . (سوره بقره ، آيه 148).
156 - به سمت قبله نماز بخوانيد
ومن حيث خرجت فول وجهك شطر المسجد الحرام و انه الحق من ربك و مااللهبغافل عما تعملون
از هر جا (و از هر شهر نقطه اى ) خارج شدى (به هنگام نماز) روزى خود را به جانبمسجدالحرام كن ، اين دستور حقى است از طرف پروردگار تو و خداوند از كردار شماغافل نيست .(سوره بقره آيه 149).
157 - فلسفه قبله
ولله المشرق و المغرب فاينما تولوا فثم وجه الله ان الله واسع عليم
مشرق و مغرب از آن خداوند است و به هر سو روى كنيد خدا آنجا است ، به درستى كهخداوند بى نياز و دانا است . (سوره بقره ، آيه 115).
158 - روكردن به قبله در هر عبادت
قل امر ربى بالقسط و اقيموا وجوهكم عندكل مسجد و ادعوه مخلصين له الدين كما بداءكم تعودون
بگو اى رسول ما پروردگار من شما را به عدل و درستى امر كرده و نيز فرموده كه درهر عبادت روى به حضرت او آريد و خدا را از سر اخلاص بخوانيد كه چنان كه شما را دراول بيافريدت ديگر بار به سويش باز آييد. (سوره اعراف ، آيه 29).
159 - دستور خداوند به موسى (ع )
و اوحينا الى موسى و اخيه ان تبوء القومكما بمصر بيوتا و اجعلوا بيوتكم قبلةاقيموا الصلوة و بشرالمؤ منين
و به موسى و برادرانش وحى كرديم كه براى قوم خويش خانه هايى را در سرزمين مصرانتخاب كنيد و خانه هايتان را مقابل يكديگر (و متمركز) قرار دهيد و نماز را برپا داريد وبه مؤ منان بشارت ده (كه سرانجام پيروز مى شويد.) (سوره يونس ، آيه 87).
احاديث :
1640 - نماز روبه قبله
قال ابوعبدالله - عليه السلام - فى قوله تعالى :
فاينما تولوا فثم وجه الله هذا فى النوافل خاصة فىحال السفر فاما الفرائض فلابد فيها من استقبال القبلة
امام صادق (ع ) در تفسير آيه ( به هر جهت كه روى كنيدت همان جهت وجه الله است )فرمود: اين مطلب درباره نمازهاى مستحبى و در هنگام سفر است اما نمازهاى واجب حتما بايدروبه قبله خوانده شود. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 243).
1641 - قبله و نمازگزار
قال الباقر - عليه السلام -
اذا استقبل المصلى القبلة استقبل الرحمان بوجهه لااله غيره
آن گه كه نمازگزار روى به قبله مى ايستد، روى به آن خدايى ايستاده است كه جز اوخدايى نيست .(ميزان الحكمة ، ج 5، ص 376)
1642 - قبله آداب و حال آن
قال الصادق - عليه السلام -
اذا استقبلت القبلة فانس من الدنيا و ما فيها و الخلق و ما هم فيه و استفرغ عنكل شاغل يشغلك عن الله و عاين بسرك عظمة الله و اذكر و قوفك بين يديه يوم تبلواكل نفس ما استلفت و ردوا الى الله موليهم الحق وقف على قدم الخوف و الرجاء
هرگاه براى نمازى روبه قبله ايستادى ، از دنيا و آنچه در آن است و مردم و آنچه در آنندماءيوس باش ، و قبلت را از هرچيز كه تو را از خداغافل مى كند خالى كن ، و با چشم دل عظمت خدا را نظاره كن و به ياد ايستادنت در محكمه خدادر قيامت باش ؛ روزى كه هر كس آنچه از پيش فرستاده مى يابدو همه به سوى خداوندكه سرپرست و صاحب اختيار همه است بازگردانده مى شوند و بايست با ترس و اميد(كه از گناهان و عذاب الهى بترسى و در عينحال اميدوار به فضل و رحمت خدا باشى ) (مستدركالوسائل ج 4، ص 95، باب افعال الصلاة ).
1643 - حكم عكس و تنديس در قبله
محمد بن مسلم قال : ساءلت احدهما عن التماثيل فى البيتفقال :
لاباءس اذا كانت عن يمينك و عن شالك و عن خلفك او تحت رجلك و ان كانت فى القبلةفالق عليها ثوبا
محمد بن مسلم مى گويد: از امام صادق (ع ) يا امام باقر (ع ) پرسيدم : اگر در خانه اىكه تنديش و عكس وجود داشته باشد مى توان در آن خانه نماز خواند؟ آن حضرت فرمود:اگرعكس طرف راست يا چپ ياپشت سر يا زير پا باشند،اشكال ندارد و اگر طرف قبله بود، پارچه اى رويش بينداز و نماز بخوان .(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 462).
1644 - وجوب قبله در نماز
قال الباقر - عليه السلام -
عن الفرض فى الصلاة ، الوقت و الطهور و القبلة و التوجة و الركوع و السجود والدعاء
آنچه كه در نماز واجب مى شود، عبارت است از: 1 - وقت نماز2 - طهارت ، 3 - قبله ، 4 -توجه داشتن 5 - ركوع ، 6 - سجود، 7 - دعا (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 80).
1645 - قبله به سمت كعبه
قال الصادق - عليه السلام -
البيت قبلة لاهل المسجد و المسجد قبلة لاهل الحرم و الحرم قبلة للناس جميعا
خانه كعبه ، قبله كسانى كه در مسجدالحرام هستند، و مسجدالحرام ، قبله كسانى است كه درحرم اند و حرم ، قبله همه مردم روى زمين است .(اصول وافى ، ج 7، ص 542).
1646 - روى برگرداندن از قبله
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اما يخاف الذى يحول وجهه فى الصلاة انيحول الله وجهه وجه حمار
آيا آن كس كه در نماز صورتش را از قبله برمى گرداند نمى ترسد از اين كه خداوند اورامسخ نمايدو صورتش را مبدل به صورت حمار كند. (المحجة البيضاء، ج 1، ص ‍382).
1674 - سجده به سمت قبله
قال الباقر - عليه السلام -
اذا قراءت السجدة و انت جالس فاسجد متوجها الى القبلة و اذا قراءتها و انت راكبفاسجد حيث توجهت فان رسول الله -صلى الله عليه وآله - كان يصلى على راحلته و هومتوجه الى المدين بعد انصرافه من مكة يعنى النافلةقال : و فى ذلك قول الله فاءينما تولوا فثم وجه الله
هنگامى كه در حالت نشسته آيه سجده خواندى ، روبه قبله سجده را به جاى آر و وقتىسوار بر مركب آيه را مى خوانى به هر سويى كه راه مى روى سجده كن ، زيرارسول خدا (ص ) سوار بر شتر هنگامى كه از مكه به سوى مدينه مى رفت ، نماز نافلهگزارد همچنين امام باقر (ع ) فرمود: آيه ( فاينما تولوا فثم وجه الله ) در اين بارهنازل گشت . (بحارالانوار، ج 85، ص 175).
1648 - قبله از فرايض نماز
قال على - عليه السلام -
و فرض عليكم حج بيته الحرام الذى جعله قبلة للانام
و (خداوند) حج بيت حرام خود را با شما واجب كرد، بيتى كه آن را قبله مردم قرار دارد. (نهجالبلاغه ، خطبه 1 - 50).
فصل بيست و هشتم : اركان نماز: قيام
آيات :
160 - قيام براى عبادت
الذى يريك حين تقوم ، و تقبلك فى الساجدين
همان كسى كه تو را به هنگامى كه (براى عبادت ) برمى خيزى مى بيند و حركت تو را درميان سجده كنندگان مشاهده مى كند. (سوره شعراء، آيات 218 و 219).
161 - قيام با خضوع
حافظوا على الصلوات و الصلوة الوسطى وقوموا لله قانتين
در انجام همه نمازها و نماز ميانى (ظهر) كوشش و مواظبت كنيد، درحال عبادت و خضوع كنان براى خدا به پا خيزيد. (سوره بقره ، آيه 238).
احاديث
1649 - براى نماز برخيز!
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
قم فصل فان فى الصلوة شفاء
برخيز نماز به جاى آورد ! پس همانا در نماز شفا است . (جامع احاديث الشيعه ، ج 4، ص28).
1650 - نظر خداوند به نمازگزار
قال الباقر - عليه السلام -
المرء المسلم باذن الله - عزوجل - مادام فى الصلوة لميزل الله - عزوجل - ينظر اليه حتى يفرغ من صلاته
فرد مسلمان تا هنگامى كه به نماز ايستاده ، خداوند نظر مرحمتش را از او قطع نخواهد كردو انوارالهى شامل اوست تا وقتى كه انسان از نمازش فارغ گردد. (بحارالانوار، ج 82،ص ‍ 227).
1651 - حسادت شيطان بر نمازگزار
قال على - عليه السلام -
اذا قام الرجل الى الصلاة اليه ابليس ينظر اليه حسدا لما يرى من رحمة الله التىتغشاه
هنگامى كه كسى به نماز برمى خيزد، شيطان مى آيد و به نظر حسادت به او نگاه مىكند زيرا مى بيند كه رحمت خدا او را فراگرفته است . (بحارالانوار، ج 82، ص 207).
1652 - نزول رحمت الهى هنگام قيام
قال الصادق - عليه السلام -
اذا قام المصلى الى الصلاة ، نزلت عليه الرحمة من اعنان السماء الى اعنان الارض وحفت به الملائكة و ناداه ملك لو يعلم هذا المصلى مافى الصلاة ماانفتل
هنگامى كه انسان به نماز ايستاد، رحمت خداوند از آسمان بر اونازل مى شود و ملائكه اطرافش را احاطه مى كنندو فرشته اى گويد: اگر اين نمازگزارارزش نماز را مى دانست هيچ گاه از نماز منصرف نمى شد.(اصول كافى ، ج 3، ص 265).
1653 - نماز تنها قيام و قعود نيست
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ليست الصلاة قيامك وقعودك انما الصلاة اخلاصك و ان تريد بهاالله وحده
نماز برخاستن و نشستن تو نيست ، بلكه بايد آن را خالصانه انجام دهى و تنها خشنودىخداوند را بخواهى . (اصول وافى ، ج 2، ص 109، شرح نهج البلاغه ج 1، ص ‍ 325).
1654 - حق نماز
قال زين العابدين - عليه السلام -
و حق الصلاة ان تعلم انها وفادة الى الله -عزوجل - و انت فيها قائم بين يدى الله - عزوجل - فاذا علمت ذلك قمت مقام العبدالدليل الحقير الراغب الراهب الراجى الخائف المسكين المتضرع المعظم لمن كان بين يديهبالسكون و الوقار تقبل عليها بقلبك وتقيمها بحدودها و حقوقها
وحق نماز اين است كه بدانى آن هجرتى است به سوى خداوند -عزوجل - و تو در حال نماز در مقابل خداوند گرانقدر وشكوهمند ايستاده اى هنگامى كه اينرا دانستى ، در جايگاه بنده خوار كوچك مشتاق نگران اميدوار ترسان بيچاره اى قرار مىگيرى كه آن را كه در برابرش ايستاده اى ، بزرگ و با آرامش و هيبت دانسته ، عظمت او راپاس ميدارى و با قلبت به نماز روى آورده و باتمام حد و مرزها و حقوق لازم برپا مىدارى . (ميزان الحكمه ، ج 5، ص 396 بحارالانوار، ج 74، ص 4).
1655 - حرام شدن آتش
قال الباقر - عليه السلام -
فما من مؤ من يوافق تلك الساعة ان يكون ساجدا او راكعا او قائما الا حرم الله جسدهعلى النار
هيچ مؤ منى نيست كه در چنين وقت نماز در حال سجود و يا ركوع يا قيام باشد، مگر اين كهخدا جسمش را بر آتش حرام كرده است . (جامع احاديث الشيعه ، ج 4، ص ‍ 27).
1656 - صلوات در قيام
قال الباقر - عليه السلام -
من قال فى ركوعه وسجوده و قيامه اللهم صلى على محمد و آله محد كتب الله له ذلكبمثل الركوع و السجود و القيام
هركسى در ركوع وسجود وقيام خود بگويد: ( اللهمصل على محمد و آل محمد) خدا ثواب آن را مانند ثواب در ركوع و سجود و قيام براى اومى نويسد. (ثواب الاعمال ، ص ‍ 61).
1657 - قيام فرشتگان
قال على - عليه السلام -
من صلى باذان واقامة صلى خلفه من الملائكه لايرى طرفاه و من صلى باقامة صلىخلفه ملك
هركس نمازش را با اذان واقامه بخواند، صفى از فرشتگان پشت سر او به نماز مىايستند كه دو طرف آن صف ديده نمى شوند و هركس كه نمازخود را با اقامه تنها بخوانديك فرشته پشت سر او نماز مى گزارد. (ثوابالاعمال ، ص 58).
1658 - قيام امام سجاد - عليه السلام -
عن ابى عبدالله - عليه السلام - قال :
كان ابى يقول كان على بن الحسين - عليه السلام - اذا قام الى الصلوة كانه ساقشجر لايتحرك مه شى ء الا ما حركت الريح منه
امام سجاد (ع ) وقتى به نماز مى ايستاد، گويى شاخه درخت بود كه جز آنچه باد از اوبه حركت درآورد چيزى از او تكان نخورد. (فروع كافى ، ج 3، ص 300، حديث 4).
1659 - توجه به خداوند به نمازگزار هنگام قيام
قال الباقر - عليه السلام -
انما مثل الصلاة لصاحبها، كمثلرجل دخل على ذى سلطان فانصت له حتى فرغ من حاجته ، و كذلك المرء المسلم باءذن الله -عزوجل - مادام فى الصلاة لم يزل الله - عزوجل - ينظر اليه حتى يفرغ من صلاته
همانا مثلنماز براى نمازگزار، مثل مردى است كه بر ذى سلطانى وارد گردد و اظهار حاجت كند؛پس آن شخص توانمند، ساكت و آماده استماع صاحب حاجت گردد، تا اين كه از درخواستشفارغ شود، همچنين است نمازگزار مسلمان تا هنگامى كه به نماز ايستاده ، خداوند نظرمرحمتش را از او قطع نخواهد كرد و انوار الهىشامل اوست تاوقتى كه از نمازش ‍ فارغ گردد. (بحارالانوار، ج 82، ص 231).
1660 - دعا به هنگام نماز
قال الصادق - عليه السلام -
اذا قمت الى الصلوة فقل اللهم انى اقدم اليك محمدا -صلى الله عليه وآله - بين يدىحاجتى و اتوجه به اليك فاجعلنى به وجيها عندك فى الدنيا و الاخرة و من المقربين واجعل صلوتى به مقبولة و ذنبى به مغفورا و دعائى به مستجابا انك انت الغفور الرحيم
هرگاه به نماز ايستادى بگو: خدايا! محمد - پيامبرت - را نزد تو شفيع قرار مى دهم بهواسطه او روى به تو مى آورم ، حاجت خود مى طلبم پس مرا به حرمت او در دنيا و آخرتوگناهم راببخشاى و دعايم را مستجاب فرما؛ زيرا تو آمرزنده و مهربانى .(اصول وافى ، ج 8، ص 635).
1661 - اداى نماز به هر صورت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذا لم يستطع الرجل ان يصلى قائما فليصل مستلقيا ناصبا رجليهحيال القبلة يومى ايماء
هرگه شخصى قادر نيست ايستاده نماز بخواند، بايدنشسته بخواند و اگر نشسته همقادر نيست ، به پشت بخوابد و پاهايش را به سمت قبله بكشد و براى ركوع و سجودشاشاره كند (با سر يا چشم و ابرو). (بحارالانوار، ج 84، ص 334).
1662 - گفتن ذكر هنگام بلند شدن
قال الصادق - عليه السلام -
اذا قمت من السجود قلت : اللهم بحولك و قوتك اقوم و اقعد و اركع و اسجد
هنگامى كه از سجده برخاستى (و خواستى قيام كنى ) بگو: ( اللهم بحولك و قوتكاقوم و اقعد و اركع و اسجد) (بحارالانوار، ج 85، ص 183).
1663 - ذكر برخاستن براى قيام
قال الصادق - عليه السلام -
اذا قمت من الركعة فاعتمد على كفيك ، و قل :بحول الله و قوته اقوم و اقعد فان عليا - عليه السلام - كانيفعل ذلك
هنگامى كه پس از انجام ركعتى از نماز برمى خيزى ، بر دو دست تكيه كن و بگو: (بحول الله وقوته اقوم و اقعد) زيرا على - عليه السلام - چنين مى كرد. (بحارالانوار،ج 85، ص ‍ 183).
1664 - ايستادن باآرامش و وقار
قال الرضا - عليه السلام -
فاذا اردت ان تقوم الى الصلوة فلا تقم اليها متكاسلا و لا متناعسا ولا مستعجلا و لامتاهيا ولكن تاءتيها على السكون و الوقار و التؤ ده
چون خواستى به نماز بايستى ، با حال كسالت ، خواب آلودگى ، شتاب و لهو و بازىمايست ، بلكه با آرامش و وقار نماز را به جاى آور. مستدركالوسائل ، ج 4، ص 87، باب افعال الصلاة ، ح 7)
1665 - گذاشتن دستها برزمين بعد از تشهد
سؤ ل ابوعبدالله - عليه السلام -
لاى علة توضع اليدان الى الارض فى السجودقبل الركعتين ؟ قال : لان اليدين بهما مفتاح الصلاة
از امام صادق (ع ) سوال شد: چرادستها (پس از تشهد)پيش از دو ركعت (دوم ) بر زمينگذاشته مى شود؟ فرمود: چون مفتاح و كليدنماز دستها هستند (و درتكبيرة الاحرام بالا مىروند). (بحارالانوار، ج 85، ص 184).
1666 - آداب قيام
عن ابى الحسن موسى - عليه السلام -
انه كان اذارفع راءسه فى صلاته من السجدة الاخيرة جلس جلسة ثم نهض للقيام وبادر بركبتيه من الارض قبل يديه ، و اذا سجد بادربهما الارضقبل ركبتيه
هنگامى كه امام كاظم (ع ) سر از سجده دوم برميداشت ، كمى مى نشست و بعد قيام مى كرد(و يكسره از سجده قيام نمى كرد) و پيش از دستها، زانوها را از زمين برميداشت وهنگامى كهبه سجده مى رفت ، دستها راپيش از زانوها بر زمين مى گذاشت . (بحارالانوار، ج 85،ص 162).