1328 - حضور در مصلا پيش از شروع خطبه ها
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان الملائكة على ابواب المسجد يكتبون الناس على منازلهم جاء فلان من ساعة كذا وكذا و جاء فلان من ساعة كذا و كذا، جاء فلان و الامام يخطب ، جاء فلان فادرك الصلوة ، ولم يدرك الخطبة
فرشتگان (در روز جمعه ) بر درهاى مساجد قرار گيرند، و اسامى مردم را حسب زمانحضورشان ثبت مى نمايند و بنويسند كه فلان نمازگزار ساعت چند فلانى ساعت چند وفلانى چه ساعتى وارد شد كه امام جمعه در حال خواندن بود، وفلان فرد آمد و نماز جمعهرا درك كرد و به خطبه نرسيد. (كنزالعمال ، حديث ، 21178).
1329 - دو خطبه به جاى دو ركعت
قال الصادق - عليه السلام -
انما جعلت الخطبة عوضا عن الركعتين اسقطتا من صلوة الظهر فهى كالصلوةلايحل فيها الا ما يحل فى الصلوة
خطبه هاى (نماز جمعه ) را به جاى دو ركعتى كه از نماز ظهر برداشته شده ، قرار دادهاند، پس آنها نيز همچون نمازند و جايز نيست در آنها، مگر آنكه در نماز جايز شمرده شدهاست . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 15).
1330 - امام جمعه و خطبه
قال الصادق - عليه السلام -
يبداء بالخطبة يوم الجمعة قبل الصلوة
روز جمعه قبل از نماز جمعه خطبه ايراد مى گردد.(مستدركالوسائل ، ج 6، ص 23).
1331 - رعايت ادب در خطبه ها
عن عدى بن حاتم :
ان خطيبا خطب عندالنبى -صلى الله عليه وآله -فقال : من يطع الله و رسوله و من يعصهما فقال : قم و اذهب بئس الخطيب انت
شخصى نزد پيامبر -صلى الله عليه وآله - خطبه اى خواند و گفت : چه كسى اطاعت خداورسولش را مى كند و هركسى كه نافرمانى آن دو را مى نمايد؟) حضرت فرمود: بلندشو برو !كه بد خطيبى هستى (سنن ابى داود، ج 1، حديث 69/1099)
1332 - خطبه هاى كوتاه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان قصر الخطبة و طول الصلوة مئنة عن فقهالرجل ، فاطيلوا الصلوة ، و اقصروا الخطبة و ان من البيان ، سحرا و انه سياءتى بعدكماقوام يطيلون الخطب و يقصرون الصلوة
به درستى كه كوتاهى خطبه و طولانى ساختن نماز نشانه فقاهت امام جمعه است ، پسنماز را طولانى و خطبه را كوتاه كنيد كه بعضى از سخنها دلربا است پس از شما مردمىبيايند كه خطبه ها را طولانى و نماز را كوتاه برگزار نمايند.(كنزالعمال ج 7، ص 748 ح 21223)
1333 - امام جمعه و سلام
عن على - عليه السلام -
انه كان اذا صعد المنبر سلم على الناس
على (ع ) هرگاه بر منبر مى نشست ، به مردم سلام مى كرد. (بحارالانوار، ج 89، ص257).
1334 - آداب ورود به نماز جمعه
قال على - عليه السلام -
لا باءس بان يتخطى الرجل يوم الجمعة الى مجلسه حيث كان فاذا خرج الامام فلايتخطان احد رقاب الناس وليجلس حيث يتيسر الا من جلس على الابواب و منع الناس انيمضوا الى السعة فلا حرمة ان يتخطاه
مانعى ندارد كه نمازگزار روز جمعه به جاى سمت خود در نماز گام بردارد، ولى وقتىامام براى خطبه خواندن آماده شد، كسى نبايد بر سر و گردن مردم راه برود بلكه بايدهر كجا كه ممكن بود بنشيند مگر كسى كه در كنار درهاى ورودى نشسته باشد و وجود او درآنجا مانع ورود ديگران به قسمتهاى خالى باشد كه در اين صورت اگرلگدمال شود حرمتى ندارد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 94).
1335 - نظافت براى نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
ليتزين احدكم يوم الجمعة يغتسل و يتطيب و يسرح لحيته و يلبس انظف ثيابهوليتهياء للجمعة وليكن عليه فى ذلك اليوم السكينة و الوقار
بايد هر يك از شما در روز جمعه خود را بيارايد (رعايت چهار نوع نظافت :)
1 - غسل كند.
2 - عطر بزند
3 - ريش و موهاى خود را شانه كند.
4 - پاكيزه ترين جامه هايش را بپوشد و براى نماز جمعه آماده شود، البته بايد آرامش ووقار در رفتار او نمايان باشد. (فروع كافى ، ج 3، ص 417).
1336 - شيوه پيامبر (ص )
قال عن جابربن سمرة :
كان رسول الله -صلى الله عليه وآله -لايطيل الموعظة يوم الجمعة انما هن كلمات يسيرات
شيوه پيامبر خدا (ص ) چنين بود كه روز جمعه موعظه را طولانى نمى كرد، بلكه مواعظ اوكلماتى اندك بودند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 633).
1337 - سوره مؤ منون و منافقون در نماز جمعه
عن النبى -صلى الله عليه وآله - قال :
يقرء فى الجمعة فى الركعة الاولى بسورة الجمعة ليحرض بهاالمؤ منين و فىالثانية بسورة المنافقين ليفرع بها المنافقون
از پيامبر خدا -صلى الله عليه وآله - نقل شده كه فرمود: درركعتاول نماز جمعه سوره جمعه خوانده شود تا به آن مؤ منين را راغب كند و در ركعت دوم سورهمنافقين خوانده شود تا به وسيله ان منافقين را بترساند. (بحارالانوار، ج 89، ص221).
1338 - برگرفتن زينت در روز جمعه
عن الصادق - عليه السلام - فى قوله - عزوجل - خذوا زينتكم عندكل مسجد قال : فى العيدين و الجمعة
از امام صادق (ع ) در تفسير سخن خداوند عزوجل : (زينت خود را نزد هر پرستشگاهبرگيريد)نقل شده است كه حضرت فرمود: در عيد قربان و فطر و جمعه .(وسائل الشيعه ، ج 5، ص 78).
1339 - دعاى پس از نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
من قراء يوم الجمعة بعد فراغه من صلوة الجمعة وقبل ان يثنى رجليه سورة الاخلاص سبع مرات و فاتحة الكتاب مرة ، وقل اعوذ برب الناس سبع مرات ، لم ينزل به بلية و لم تصبه فتنة الى يوم الجمعةالاخرى فان قال : اللهم اجعلنى من اهل اجلنة التى حشوها بركة و عمارها الملائكة مع نبينامحمد -صلى الله عليه وآله - و ابينا ابراهيم جمع الله -عزوجل - بينه و بين محمد و ابراهيم - صلوات الله عليهما و الهما - فى دار السلام - صلىالله على محمد و ابراهيم و على الهما الطاهرين
هر كس روز جمعه پس از فراغت از نماز جمعهوقبل از آنكه پايش را جمع كند هفت بار سوره اخلاص و يك بار سوره حمد و هفت سوره ناسرا بخواند، تا جمعه آينده بر او گرفتارى و آسيبى نمى رسد. و اگر بگويد: خدايا مرااز اهل بهشت قرار بده ، بهشتى سرشار از بركت كه فرشتگان آباد كننده آنند، همراهپيامبرمان محمد (ص ) و پدرمان ابراهيم (ع ) خداوندميان او و حضرت محمد و حضرتابراهيم در بهشت جمع مى كند. درود خدا بر پيامبر اسلام وحضرت ابراهيم و دودمان آنان .(مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 90).
فصل بيست و دوم : اهميت و فضيلت مسجد
آيات :
106 - نماز وآباد كردن مساجد
انما يعمر مساجد الله من امن بالله و اليوم الاخر و اقام الصلوة و اتى الزكوة و لميخش الاالله فعسى اولئك ان يكونوا من المهتدين
مساجد الهى را تنها كسى آباد مى كند كه ايمان به خدا و روز قيامت آورده و نماز را برپادارد و زكات را بپردازد و ازچيزى جز خدا نترسد، اميد است چنين گروهى هدايت يابند.(سوره توبه ، آيه 18).
107 - توجه به مسجد
قل امر ربى بالقسط و اقيموا وجوهكم عندكل مسجد و ادعوه مخلصين له الدين
بگو: پروردگارم امر به عدالت كرده است ، و توجه خويش را در هر مسجد (و به هنگامعبادت ) به سوى او كنيد واو را بخوانيد، در حالى كه دين (خود) را براى او خالصگردانيد. (سوره اعراف ، آيه 29).
108 - مقام ابراهيم و جايگاه نماز
و اذجعلنا البيت مثابة للناس و امنا و اتخذوا من مقام ابراهيم مصلى و عهدنا الىابراهيم و اسمعيل ان طهرا بيتى للطائفين و العاكفين و الركع السجود
و به ياد آر زمانى كه كعبه را مقام امن و مرجع امر دين مردم قرار داديم و امر شد كه مقامابراهيم را جايگاه نماز و عبادت قرار دهيد، و از ابراهيم واسماعيل پيمان گرفتيم كه حرم خدا را پاكيزه داريد، براى اينكهاهل ايمان به طواف و اعتكاف و ركوع و سجود آيند. (سوره بقره آيه 125).
109 - محراب عبادت
هو قائم يصلى فى المحراب
حضرت زكريا (ع ) در محراب ايستاده مشغول نماز شد. (سورهآل عمران ، آيه 31).
110 - مسجد ضرار
والذين اتخذوا مسجدا ضرارا و كفرا و تفريقا بين المؤ منين و ارصادا لمن حارب الله ورسوله من قبل و ليحفلن ان اردنا الاالحسنى و الله يشهد انهم لكاذبون
كسانى هستند كه مسجدى ساختند براى زيان (به مسلمانان ) و (تقويت ) كفر و تفرقهافكنى ميان مؤ منان و كمينگاه براى كسى كه از پيش با خدا و پيامبرش مبارزه كردهبود.آنها سوگند ياد مى كنند جزنيكى (و خدمت ) نظرى نداشته ايم ، اما خداوند گواهى مىدهد كه آن ها درغگو هستند. (سوره توبه آيه 107).
111 - مانع ذكر الهى در مسجد
و من اظلم من منع مساجد الهل ان يذكر فيها اسمه و سعى فى خرابها
و چه كسى ظالمتر است از آن كه از ذكر نام خدا در مساجد جلوگيرى كند وبراى خرابى آنتلاش نمايد. (سوره بقره آيه 114).
112 - مساجد از آن خداست
وان المساجد لله فلاتدعوا مع الله احدا
و اينكه مساجد از آن خداست ، پس هيچ كس را باخواندن نخوانيد. (سوره جن ، آيه 17).
113 - تطهير مساجد براى نمازگزاران
ان طهرا بيتى للطائفين و الفاكفين و الركع السجود
خانه مرا براى طواف كنندگان و مجاوران و ركوع كنندگان و سجده كنندگان پاك وپاكيزده كنيد. (سوره بقره ، آيه 125).
114 - زينت كردن هنگاه رفتن به مسجد
يا بنى ادم ! خذوا زينتكم عند كل مسجد
اى فرزندان آدم !هنگام رفتن به مسجد خود را با زينت بياراييد. (سوره اعراف ، آيه 31).
115 - بناى مسجد برپايه تقوا
لمسجد اسس على التقوى من اول يوم احق ان تقوم فيه
آن مسجدى كه از روز نخست بر پايه تقوا بنا شده ، شايسته تر است كه در آن به(عبادت نماز) بايستى . (سوره توبه آيه 108).
احاديث :
الف ) اهميت و جايگاه مسجد:
1340 - خانه پرهيزكاران :
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
المسجد بيت كل تقى
مسجد خانه هر پرهيزگارى است . (شهاب الاخبار، ص 23).
1341 - مسجد و بازار
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
شر بقاع الارض الاسواق و خيرالبقاع المساجد و احبهم الى الله اولهم دخولا و اخرهمخروجا منها
بدترين جاهاى زمين ، بازار و بهترين مكانهاى آن ، مساجد است و محبوبترين افراد نزد خداكسى است كه زودتر از همه به مسجد داخل شود و ديرتر از همه بيرون رود.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 553).
1342 - حريم مسجد
قال على - عليه السلام -
حريم المسجد اربعون ذراعا و الجوار اربعون دارا من اربعة جوانبها
حريم مسجد چهل ذرع است و چهل خانه از چهار طرف همسايه مسجد است .
(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 484، بحارالانوار، ج 84، ص 3).
1343 - نماز خانه اختصاصى
عن مسمع قال : كتب الى ابوعبدالله - عليه السلام -
انى احب لك ان تتخذ فى دارك مسجدا فى بعض بيوتك
مسمع مى گويد: امام صادق (ع ) در نامه اى به من نوشتند كه : من براى تو دوست دارم كهدر يكى از اتاقهاى خانه مسكونى خود محلى را مسجد، (مخصوص خواندن نماز) قرار دهى(يعنى اتاقى را فقط براى نمازگزاردن اختصاص دهى و منظور، مسجد اصطلاحى نيست )(محاسن البرقى ، ج 3، ص 445، بحارالانوار، ج 76، ص 122).
1344 - مساجد، خانه پارسايان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان المساجد بيوت المتقين ، و من كانت المساجد بيوته فقد ختم الله له بالروح والرحمة و الجواز على الصراط الى الجنة
مساجد، خانه پارسايان است و هركس مسجد خانه اش باشد (اوقات خود را در آن و بهعبادت بگذارند) خداوند انجام كار او را رحمت و شادى قرار داده واجازه عبور از صراط بهسوى بهشت را به او خواهد داد. (كنزالعمال ، ج 7، ص 659، حديث 20785).
1345 - مساجد، بازار آخرت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
المساجد سوق من السواق الاخرة ، قراها المغفرة و تحفتها الجنة
مساجد، بازارى از بازارهاى آخرت است كه در آن بر سفره آمرزش مى نشينند و هديه آنبهشت است . (بحارالانوار، ج 84، ص 4، مستدركالوسائل ، ج 1، ص 226).
1346 - زن و مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذا استاءذنت امراءة احدكم الى المسجد فلايمنعها
اگر زنتان اجازه رفتن به مسجد خواست مانع نشويد. (مستدركالوسائل ، ج 3، ص 446).
1347 - مسجدى و پاداش او
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من كان القرآن حديثه و المسجد بيته بنى الله بيتا فى الجنة
هركس كلامش قرآن و خانه اش مسجد باشد، خداوند منزلى در بهشت براى او بنا مى كند.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 481).
1348 - نماز همسايه مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لاصلاة لجار المسجد الا فى السمجد
نماز همسايه مسجد جز در مسجد پذيرفته نيست . (ميزان الحكمه ، ج 4، ص 394).
1349 - بانيان مسجد و دورى از بلا
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان الله تعالى ، اذا انزل عاهة من السماء علىاهل الارض صرفت من عمارالمساجد
خداوند وقتى مرضى را از آسمان بر مردم فرود آورد آن را از بانيان مساجد دور بگرداند.(نهج الفصاحه ، حديث 682).
1350 - هشت فايده مسجد
قال الحسن بن على - عليه السلام -
من ادام الاختلاف الى المسجد اصاب احدى ثمان : اية محكمة و اخا مستفادا و علما مستطرفاو رحمة و كلمة تدله على الهدى او ترده عن ردى و ترك الذنوب حياء او خشية
كسى كه همواره به مسجد (براى اقامه نماز و غيره ) رفت و آمد كند، يكى از اين هشت فايدهبر او برسد:
1 - استفاده از آيه روشنى از قرآن
2 - يافتن رفيق نيك
3 - فراگيرى علم تازه
4 - برخوردارى از رحمتى كه در انتظارش بود.
5 - شنيدن سخنى كه راهنماى راه باشد.
6 - از انحراف در امان باشد.
7 - موجب ترك گناه از روى حيا شود.
8 - موجب ترك گناه بر اثر ترس گردد. (تحفالعقول ، ص 258).
1351 - زائران خدا
عن الحسين - عليه السلام -
اهل المسجد زوار الله و حق على المزور التحفة لزائرة
اهل مسجد، زائران خدايند و بر صاحب خانه است كه به زائش هديه دهد.(كلمة الامام حسن ، ص41، الحكم الزهرا، ص 150).
1352 - مساجد را خانه خود قرار دهيد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
كونوا فى الدنيا اضيافا و اتخذوا المساجد بيوتا و عودوا قلوبكم الرقة
در دنيا ميهمان باشيد و مساجد راخانه خود قرار دهيد و دلهايتان رابه نرمى و ملايمت عادتدهيد. (بحارالانوار، ج 83، ص 351).
1353 - مجلس پيامبران
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
المساجد مجالس الانبياء
مساجد محل جلوس پيامبران است . (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 363).
1354 - انگيزه حضور در مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من اتى السمجد لشى ء فهو حظه
هركس به هر جهت كه به مسجد آيد، بهره اش همان است . (سنن ابى داود، ج 1، ص 128).
1355 - اهميت مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان الله تعالى جعل لى الارض مسجدا و ترابها طهورا
خداى تعالى جعل لى الارض مسجدا و ترابها طهورا
خداى تعالى زمين را براى من (و امت من ) مسجد و خاكش را پاك كننده قرار داده است . (شهابالاخبار، ص 369).
1356 - بهترين مكان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
احب البلاد الى الله مساجدها
محبوبترين جاى شهرها نزد خدا، مسجدهاى آن شهر است . (نهج الفصاحه ، حديث 71).
1357 - بهترين مساجد براى زنان
قال الصادق - عليه السلام -
خير مساجد نسائكم البيوت
بهترين مسجد براى زنان شما خانه ها است .(بحارالانوار، ج 83، ص 371).
1358 - شكايت مسجد
عن ابى عبدالله - عليه السلام - قال :
ثلاثة يشكون الى الله - عزوجل - مسجد خراب لايصلى فيه اهله
سه چيز به خدا شكايت مى كند: مسجد خرابى كه اهلش (همسايگانش ) در آن نماز نخوانند.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 484).
1359 - مسجد، زيارتگاه موحدان
حديث قدسى :
قال الله - تبارك و تعالى - ان بيوتى فى الارض المساجد تضيى ءلاهل السماء كما تضيى ء النجوم لاهل الارض الاطوبى لمن كانت المساجد بيوته الاطوبىلعبد توضاء فى بيته ثم زارنى فى بيتى الا ان على المزور كرامة الزائر، الا بشرالمشائين فى الظلمات الى السماجد بالنور الساطع يوم القيامة خداوندمتعال مى فرمايد: خانه هاى من در زمين همانا مساجد است كه براىاهل آسمان مى درخشند آن گونه كه ستارگان براىاهل زمين مى درخشند خوشا به حال آنان كه مساجد را خانه خود قرار داده اند!خوشا بهحال بندهاى كه در خانه خود وضو مى گيرد و مرا در خانه ام زيارت مى كند!آگاه باشيدكه بر زيارت شونده لازم است است كه زائر خويش را بزرگ شمرده و به وى احساننمايند كسانى را كه در دل تاريكى شب به سوى مساجد گامى برمى دارند، به نورىدرخشان در روز قيامت بشارت ده . (وسائل الشيعه ، ج 1، ص 268).
1360 - تاءثير علاقه به مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
سبعة يظلهم الله تحت ظل عرشه يوم لاظل الا ظلة :رجل قلبه معلق بالمساجد
هفت نفرند كه خدا (روزى كه سايه اى جز سايه او نيست ) آنان در سايه عرش خود پناهمى دهد: مرديكه به مسجد علاقه دارد (مسجد را رها نميكند) (نهج الفصاحه ، ح 1731).
1361 - نجات اهل مسجد از بلاها
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذا نزلت العاهات و الافات ، عوفى ، اهل المساجد
هنگامى كه مشكلات و بلاها (براى اهل زمين ) نازل مى شود،اهل مساج در امانند. (مستدرك الوسائل ج 1، ص 226).
1362 - عبور و مرور از مساجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لاتجعلوا المساجد طرقا حتى تصلوا فيها ركعتين
مساجد را گذرگاه قرار ندهيد، مگر آنكه هنگام عبور دو ركعت نماز در آن بخوانيد.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 553).
1363 - مسجد غريب
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
الغرباء فى الدنيا: قرآن فى جوف ظالم ، و مسجد فى نادى قوم لايصلى فيه ، ومصحف فى بيت لايقرء فيه و رجل صالح مع قوم سوء
در جهان چهار چيز غريب است :
1 - قرآن در سينه ستمگر
2 - مسجد در جمع گروهى كه در آن نماز نخوانند.
3 - قرآنى در خانه اى كه آن را نخوانند.
4 - مرد پارسا در ميان مردم بد. (نهج الفصاحه ، حديث 2038).
1364 - مردگان و اهل مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ما من يوم الا و ملك ينادى فى المقابر: من تغبطون ؟ فيقولون :اهل المساجد، يصلون و لانقدر، و يصومون ولانقدر
همه روز در ميان مردگان فرشته اى ندا در مى دهد: نسبت به چه كسانى غبطه مى خوريد؟آنها پاسخ مى دهند: ما نسبت به اهل مساجد غبطه مى خوريم ، زيرا ايشان نماز مى گزارند وروزه مى گيرند و ماتوان انجام آن را نداريم . (مستدركالوسائل ، ج 3، ص 363).
1365 - انسان مسجدى ، الگو و نمونه جامعه
قال الصادق - عليه السلام -
يا فضل ! لاياءتى المسجد من كل قبيلة الا وافدها و منكل اهل بيت الا نجيبها، يا فضل !لايرجع صاحب السمجدباقل من احدى ثلاث خصال : اما دعاء يدعو به يدخله الله به الجنة و اما دعاء يدعو بهفيصرف الله عنه به بلاء الدنيا و اما اخ يستفيده فى الله
اى فضل ! از هر جمعى تنها آنان كه (در فضايل ) از همه برترند و به منزله الگوبراى گروه خود هستند به مسجد مى آيند و از اهل خانه اى تنها برگزيدگان آن ها بهمسجد مى آيند. اى فضل ! كسى كه اهل مسجد است باز نمى گردد، مگر اينكه يكى ازتوفيقات زير نصيب او خواهد شد: موفق به دعايى مى شود كه خداوند به بركت آن دعااو را به بهشت مى برد، يا دعايى مى كند كه خداوند به سبب آن ، بلاى دنيا را از وى دورمى كند ويا دوست و برادرى پيدا مى كند او را در رسيدن به اهداف الهى يارى مى كند.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص ‍ 477).
1366 - انوار الهى
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
السماجد انوار الله
مساجد انوار الهى است . (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 447).
1367 - دليل عشق مؤ من به مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من احب الله فليحبنى و من احبنى فليحب عترتى انى تارك فيكم الثقلين : كتاب اللهو عترتى و من احب عترتى فليحب القرآن و من احب القرآن فليحب المساجد فانها افنيه اللهو ابنيته اذن فى رفعها و بارك فيها، ميمونة ، ميمون اهلها، مزينة مزين اهلها، محفوظة اهلها همفى صلاتهم و الله فى حوائجهم هم فى مساجدهم والله من ورائهم
كسى كه خداوند متعال را دوست بدارد، بايستى مرا نيز دوست و هر كه مرا دوست داشت بايدخاندان مرا نيز دوست بدارد من در ميان شما دو چيز گرانقدر: كتاب خدا و خاندانم را بهجاى گذاشته ام هركس كه عترتم رادوست داشته باشد، بايستى قرآن را نيز دوست داشتهباشد دوستدار قرآن مى بايستى دوستدار مساجد هم باشد؛ چرا كه مساجد، محضر و خانههاى خداوند است كه خودش فرمان به برپايى آنها داده و آنها را مبارك گردانيده استمساجد، فرخنده و اهل آن نيز فرخنده اند مساجد واهل آن هر دو آراسته و محفوظند اهل مسجد در حال نمازند و خداوند حوايج آنان را رفع مى كندآنان در مسجدند و خداوند پشتيبان و ياور آن ها است . (مستدركالوسائل ، ج 3، ص 355).
1368 - احترام مسجد و ملاقات خداوند
قال على - عليه السلام -
من وقر مسجدا، لقى الله يوم يلقاه ضاحكا مستبشرا و اعطاه كتابه بيمينه
كسى كه حرمت مسجد را نگه داردت روز قيامت خداوند را با چهره اى خندان و شادمان ملاقاتمى كند وخداوند نامه اش (نامه اعمالش ) را به دست راستش ميدهد. (بحارالانوار، ج 84،ص 16).
1369 - علت احترام به مساجد
قال الصادق - عليه السلام -
انما لتعظيم المساجد لانها بيوت الله فى الارض
احترام به مساجد از آن رو است كه خانه هاى خدا در روى زمين است . (بحارالانوار، ج 84،ص 6).
1370 - فرشتگان و اهل مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان للمساجد اوتادا الملائكة جلساوهم ، اذا غابوا افتقدوهم ، و ان مرضوا عادوهم ، و انكانو فى حاجة اعانوهم
مساجد را ميخ هايى (مردانى كه حضورى پيوسته در آن دارند) است كه فرشتگان با آنهمشنين هستند اگر روزى آنان را نبينند، سراغشان مى روند و چون بيمار مى شوند، از آنانعيادت مى كنند و اگر در كارها نيازمند كمك باشند، آنان رايارى مى دهند. (بحارالانوار، ج80، ص 373).
1371 - افراد گريزان از مسجد وتحريم اجتماعى
قال الصادق - عليه السلام -
ان اميرالمؤ منين - عليه السلام - بلغه ان قوما لايحضرون الصلاة فى المسجد فخطبفقال : ان قوما لايحضرون الصلاة معنا فى مساجدنا فلايؤ اكلونا و لايشاربونا ولايشاورنا و لايناكحونا و لا ياءخذوا من فيئنا شيئنا او يحضروا معنا صلاتنا جماعة و انىلاوشك ان امرالهم بنار تشتعل فى دورهم فاحرق عليهم او ينتهونقال : فامتنع المسلمون عن مؤ اكلتهم و مشاربتهم و مناكحتهم حتى حضروا الجماعة معالمسلمين
به اميرالمؤ منين على (ع ) خبر رسيد كه گروهى براى نماز در مسجد حاضر نمى شوند،اميرالمومنين (ع ) براى مردم سخنرانى كرده و در ضمن آن فرمودند: (گروهى براى نمازخواندن با ما در مساجد حاضر نمى شوند آنان حق ندارند با ما غذا بخورند و بياشامند ومشورت كنند و با ما ازدواج نمايند و نيز حق ندارند از بيتالمال مسلمين استفاده كنند مگر اينكه در نماز جماعت ما حاضر شوند نزديك است اگر آن ها ازكار خود دست بر ندارند فرمان دهم خانه هاى آنان را با آتش بسوزانند)آنگاه امام صادق(ع ) فرمود: مسلمانان از خوردن و آشاميدن و ازدواج با آنان خوددارى نمودند تا اينكه آناندر نماز جماعت مسلمين حاضر شوند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 479).
1372 - نماز خانه در منزل
قال الصادق - عليه السلام -
احب لك ان تتخذ فى دارك مسجدا فى بعض بيوتك
دوست دارم در خانه ات اتاقى به عنوان مسجد قرار دهى .(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 584).
1373 - كيفر كناره گيرى از مسجد
قال الصادق - عليه السلام -
شكت المساجد الى الله تعالى الذين لايشهدونها من جيرآنهات فاوحى الله اليها وعزتى و جلالى لاقبلت لهم صلاة واحدة و لااظهرن لهم فى الناس عدالة ولا نالتهمرحمتى ول جاورونى فى جنتى
مساجد، از همسايگان خود كه درمسجد حاضر نمى شوند، به خداوند شكايت بردند. خداوندمتعال به مساجد وحى فرمود: به عزت و جلالم سوگند كه يك نماز آنانراقبول نخواهم كرد، در ميان مردم عدالتى را از آنان آشكار نمى سازم ، رحمت منشامل آنان نشود و از همسايگى من در بهشتم محروم خواهند بود.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 479).
1374 - سرگرمى به كارهاى ناپسند در مسجد
قال الصادق - عليه السلام -
ان النبى -صلى الله عليه وآله - بصر رجلا يخذف بحصاة فى المسجدفقال : مازالت تلعن حتى وقعت ثم قال : الخذف ، فى النادى من اخلاق قوم لوط ثم تلا:و تاءتون فى ناديكم المنكر قال : هو الخذف
پيامبر -صلى الله عليه وآله - مردى را ديد كه در مسجد به سنگ پرانىمشغول است ايشان فرمود: اين سنگ تا وقتى كه مجددا به زمين برسد لعنت مى كند سپسفرمود: سنگ پرانى در ميان جمع از اخلاق قوم لوط است آنگاه امام صادق (ع ) اين آيهشريفه را كه مى فرمايد: و در ميان جمع كارهاى زشت انجام مى دهيد ⁽⁵⁾ تلاوت كرد وفرمود: مراد از كار زشت قوم لوط دراين كريمه ، همان سنگ پرانى است .(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 514).
1375 - همسايه مسجد كيست ؟
قال على - عليه السلام -
لاصلاة لجارالمسجد الا فى المسجد الا ان يكون به عذر او به علةفقيل : و من جار المسجد يا اميرالمؤ منين ؟ قال : من سمع النداء
نماز همسايه مسجد( چنانچه عذر يا بيمارى نداشته باشد) جز در مسجدمقبول درگاه الهى نخواهد بود. از آن حضرتسوال شد: همسايه مسجد چه كسى است ؟ فرمود: كسى كه صداى اذان را بشنود.(بحارالانوار، ج 83، ص 380).
1376 - آثار نمازگزاردن در مساجد متعدد
قال الصادق - عليه السلام -
صلوا من المساجد فى بقاع مختلفة فان كل بقعة تشهد للمصلى عليها يوم القيامة
در جاهاى مختلف مساجد نماز به جاى آوريد، چون جاى جاى زمين در روز قيامت براى كسى كهبر آن نمازگزارده شد، شهادت مى دهد. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص ‍ 474).
1377 - گرامى داشتن مساجد
قال ابوبصير:
ساءلت اباعبدالله : - عليه السلام - عن العلة فى تعظيم المساجد؟فقال : انما امر بتعظيم المساجد لانها بيوت الله فى الارض
ابوبصير مى گويد: از امام صادق - عليه السلام - درمورد علت لزوم تعظيم مساجدسوال كردم امام (ع ) فرمودند: از آن روى به تعظيم و احترام مساجد فرمان داده شد، كهمساجد خانه هاى خدا در روى زمين هستند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 557).
1378 - توصيه هاى پيامبر (ص )
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
الا ادلكم على ما يمحو الله به الخطايا، و يرفع به الدرجات ؟ قالوا: بلى يارسول الله . قال : اسباع الوضوء على المكاره و كثرة الخطى الى المساجد و انتظارالصلاة بعد الصلاة
مى خواهيد شما را به كارهايى كه خدا به سبب آن گناهان را از بين برده و درجات انسانرا افزون مى كند راهنمايى كنم ؟ گفتند: آرى اىرسول خدا حضرت فرمود:
1 - وضوى تمام و كامل گرفتن (كه با سختى همراه باشد)
2 - فراوان به مساجد رفتن
3 - پس از خواندن نماز، در انتظار نماز بعدى بودن . (رياض الصالحين ، ص 297).
1379 - بهره بردارى از مسجد
عن الصادق - عليه السلام - قال :
لايرجع صاحب المساجد باقل من احدى ثلاث : اما دعاء يدعو به يدخله الله له الجنة و امادعاء يدعو به فيصرف عنه بلاء و اما اخ يستفيده فى الله -عزوجل -
از امام صادق - عليه السلام - نقل شده است كه فرمود: شخصى كه از مسجد باز مىگردد، كمترين چيزى كه به چنگ آورده است ، مى توانديكى از سه مورد زير باشد:دخول در بهشت ، دفع بلا، دوستى كه باعث موفقيتهاى او دراعمال نيك شود. (بحارالانوار، ج 74، ص 275، ميزان الحكمه ، ج 4، ص 399).
1380 - شكايت مسجد
عن النبى -صلى الله عليه وآله - قال :
يجيى ء يوم القيامة ثلاثة يشكون : المصحف ، و المسجد، و العترةيقول المصحف : يارب حرفونى و مزقونى ويقول المسجد: يارب عطلونى و ضيعونى و تقول العترة : يارب قتلونا و طردونا وشردونا، فاجثوا للركبتين فى الخصومة فيقول الله ان اولى بذلك
در قيامت سه چيز به حق شكايت برند: قرآن ، مسجد، عترت
قرآن مى گويد: پروردگارا!مرا تحريف (از نظر معنى تغيير داده ) و پاره پاره كردند.مسجد مى گويد: پروردگارا!مرا بيكاره گذاردند و ضايع نمودند.
عترت مى گويد: بارالها! ما را كشتند و راندند و آواره كردند.
پيامبر (ص ) مى فرمايد: من براى احقاق حق اينها، در پيشگاه حضرت حق ، زانو مى زنم وخداوند مى فرمايد: من به محاكمه خائنان به اين سه سزاوارترم . (بحارالانوار، ج 83،ص ‍ 368).
1381 - غبطه مردگان به اهل مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ما من ليلة الا و ملك الموت ينادى يا اهل القبور لمن تغبطون اليومفيقول الموتى : انما نغبط المؤ منين فى مساجدهم لانهم يصلون و لا نصلى
هر شب فرشته مرگ ندا دهد: اى خفتگان در خاك !نسبت به چه كسى غبطه مى خوريد؟...مردگان درجواب گويند: ما به مؤ منانى غبطه مى خوريم كه در مساجد نماز مى خوانند درحالى كه ما نماز نمى خوانيم . (ارشاد القلوب ، ص 65).
ب ) ثواب حضور در مسجد:
1382: نمازگزار در قيامت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يا اباذر !طوبى لاصحاب الالوية يوم القيامة يحملونها فيسبقون الناس الا و همالسابقون الى المساجد بالاسحار و غير الاسحار
اى ابوذر !خوشا به حال آنان كه در روز رستاخيز پرچم در دست دارند و در رفتن بهبهشت بر مردم پيشى مى گيرند، آنان افرادى هستند كه سحرگاهان و ساير اوقات بهمساجد ازديگران پيشى مى جويند. (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 433).
1383 - ضمانت خداوند براى اهل مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
خصال ست ما من مسلم يموت فى واحدة منهن ، الا كان ضامنا على الله -عزوجل - ان يدخله الجنة منها: رجل توضا فاحسن الوضوء ثم خرج الى مسجد الصلاة فانمات فى وجهه ، كان ضامنا على الله
شش خصلت است كه هر كسى در آن حال بميرد خداوند -عزوجل - ضمانت نموده كه او را در بهشت داخل كند: يكى از آن موارد شخصى است كهوضوى خويش را نيكو به جاى آورد و به سوى مسجد ومحل نماز حركت كند و چون در راه مرگ وى فرا برسد خداوند بهشت را براى او ضمانتنموده است . (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 364).
1384 - سكونت درجوار عرش
قال على - عليه السلام -
تحت ظل العرش يوم لاضل الا ظلة رجل خرج من بيته فاسبع الطهر ثم مشى الى بيت منبيوت الله ليقضى فريضة من فرائض الله فهلك فيما بينه و بين ذلك ورجل قام فى جوف الليل بعد ما هدات العيون فاسبع الطهر ثم ثام الى بيت من بيوتالله فهلك فيها بينه و بين ذلك
مردى كه طهارت رانيكو به جاى مى آورد آنگاه به سوى خانه اى از خانه هاى خداوند گامبرميداردتا نماز واجب به جاى آورد، در زير سايه عرش الهى است در آن روز كه هيچسايه اى جز سايه عرش نيست وبا اين كار گناهان او آمرزيد مى شود و همين طور استشخصى كه در دل شب ، در حالى كه مردم به خواب رفته اند طهارت (وضوى ) خويش رانيكو به جاى مى آورد و به سوى خانه اى از خانه هاى خداوند حركت مى كند و در بينخانه و مسجد مى ميرد. (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 365).
1385 - ده حسنه و ده گناه و ده درجه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من مشى الى مسجد من مساجد الله فله بكل خطوة خطاها حتى يرجع الى منزلة عشر حسناتو يمحى عنه عشر سيئات ، ويرفع له عشر درجات
هر كه به سوى مسجدى از مساجد خدا روانه شود، براى هر گامى كه برميدارد (تا وقتىكه به منزلش برگردد) ده حسنه براى او نوشته شده و ده گناه از او آمرزيده و ده درجهبر درجاتش افزوده مى شود. (ثواب الاعمال ، ص 259).
1386 - رفتن به مسجد در شب
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
بشر المشائين الى المساجد فى ظلم الليل ، بنور ساطع يوم القيامة
به كسانى كه در ظلمت شب به سوى مساجد مى روند، مژده ده كه در روز قيامت فروغىدرخشنده خواهند داشت . (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 363).
1387 - ثواب پياده رفتن به سوى مسجد
قال الصادق - عليه السلام -
من مشى الى المسجد لم يضع رجله على رطب ولايابس الا سبحت له الارض الى الارضينالسابعة
هركس پياده به سوى مسجدروان شود، پاى خود را به هيچ تر و خشكى نمى گذارد، مگرآنكه از آنجا تا زمين هفتم به جاى او پروردگار را تسبيح مى نمايد. (ثوابالاعمال و عقاب الاعمال ، ص 51، بحارالانوار، ج 84، ص 13).
1388 - اهل مسجد مؤ من اند
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذ راءيتم الرجل يعتاد المساجد فاشهدوا له بالايمان ، لان اللهيقول : انما يعمر مساجد الله من امن بالله
هنگامى كه ديديد مردى بر رفت و آمد به مسجد مداومت مى كند وى را مؤ من بدانيد. چونكهخداوند متعال مى فرمايد: آنان كه ايمان خداوند دارند، مساجد خدا را آباد مى كنند. (مستدركالوسائل ، ج 3، ص 362).
1389 - نماز در مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من مشى منكم فى ظلم الليل الى المساجد مشى بالنور التام يوم القيامة يسعى بينيديه
هركس از شما در تاريكى شب برخيزد و براى نماز به مسجد برود، خداى تعالى در روزقيامت به او نورى دهد كه پياپيش او را روشن كند. (شهاب الاخبار، ص 178).
1390 - آفات سخن ناروا در مسجد گفتن
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لحديث البغى فى المسجد، تاءكل الحسنات كماتاءكل البهيمة الحشيش
سخن ناروا در مسجد، حسنات انسان را از بين مى برد، چنانچه كه چهارپايان ، علفها رامى خورند. (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 371).
1391 - اهل مسجد، اهل بهشت است
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اجابة المؤ ذن رحمة و ثوابه الجنة و من لم يجب ، خاصمته يوم القيامة فطوبى لمناجاب داعى الله و مشى الى المسجد، ولايجيبه و لايمشى الى المسجد الامؤ من مناهل الجنة
پذيرفتن دعوت مؤ ذن ، توفيق و رحمت الهى بوده و پاداش آن بهشت است و كسى كه ايندعوت را پاسخ نگويد روز قيامت او را مؤ اخذه مى كنم خوشا بهحال آنان كه نداى دعوت كننده به سوى خدا (موذن ) را پاسخ گفته و به مسجد بروند،زيرا كسى كه به سوى مسجد گام برميدارد، مؤ منواهل بهشت است . (بحارالانوار، ج 81، ص 154).
1392 - ثمره رفتن به مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
والمشى الى المسجد طاعة اللله و طاعة رسوله و من اطاع الله و رسوله ادخله الجنة معالصديقين و الشهداء و كان فى الجنة رفيق داود - عليه السلام - و لهمثل ثواب داود - عليه السلام -
رسول خدا (ص ) فرمود: قدم برداشتن به سوى مسجد اطاعت از خداوند و پيامبر اوست و هركس كه از خدا و رسولش اطاعت كند، خداونداو راهمراه صديقين و شهداداخل بهشت خواهد كرد و همنشين داود (ع ) است ومثل او پاداش مى گيرد. (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 368).
1393 - تهديد افراد گريزان از مسجد
قال الصادق - عليه السلام -
ان اناسا كانوا على عهد رسول الله -صلى الله عليه وآله - ابطاوا عن الصلاة فىالمسجد، فقال النبى -صلى الله عليه وآله -: ليوشك قوم يدعون الصلوة فى السمجدان ناءمر بحطب فتوقد عليهم نار فتحرق عليهم بيوتهم
در زمان رسول خدا (ص ) برخى از مردم نسبت به رفتن به مسجد و شركت در نمازكوتاهى مى كردند. رسول خدا (ص ) فرمودند: زود است دستور دهيم خانه هاى كسانى كهنماز در مسجد را ترك مى كنند تبر سرشان بسوزانند.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 478، صحيح بخارى ، ج 1، باب 422).
1394 - مسجد پناهگاهى در بروز حوادث و مشكلات
قال الصادق - عليه السلام -
ما يمنع احدكم اذ دخل عليه غم من غموم الدنيا ان يتوضاء ثميدخل المسجد فيركع ركعتين يدعوا الله فيهما اما سمعت اللهيقول : و استعينوا بالصبر و الصلاة
چون هر يك از شما گرفتار غم و اندوه شد و بامشكل مواجه گرديد، وضو بگيرد و به مسجدى برود و دو ركعت نماز به جاى آورد وخدا رابخواند آيا اين سخن خداوند را نشينده اى كه مى فرمايد: (و از صبر و نماز، يارىجوييد). (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 263).
ج ) آباد كردن و بناى مسجد
1395 - مسجدى در خانه
قال الصادق - عليه السلام -
احب لك ان تتخذ فى دارك مسجدا فى بعض بيوتك ثم تلبس ثوبين طمرين غليظينثم تساءل الله ان يعتقك من النار و ان يدخلك الجنة و لا تتكلم بكلمةباطل و لابكلمة بغى
دوست مى دارم در خانه ات اتاقى را به عنوان مسجد قرار دهى آنگاه دو جامه كهنه و خشنپوشيده و از خداوند تقاضا كنى تو را از آتش نجات داده و در بهشتداخل كند و از سخنان باطل و ظالمانه تو را محافظت كند.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 555، صحيح بخارى ، ج 1 ص 324).
1396 - مسجد سازى
عن الصادق - عليه السلام -
من بنى مسجدا بنى الله له بيتا فى الجنة
هركس مسجدى بسازد، خداوند خانه اى در بهشت براى او مى سازد.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 485، كنزالعمال ، ج 7، ص 469).
1397 - ساختن مصلى در خانه
قال الصادق - عليه السلام -
كان على - عليه السلام - قد جعل بيتا فى داره ليس بالصغير و لابالكبيرلصلاته و كان اذا كان الليل ذهب معه بصبى لايبيت معه فيصلى فيه
اميرالمؤ منين (ع ) در خانه خود اتاقى را كه نه بزرگ بود و نه كوچك به عنوانمحل نماز قرار داده و شبها براى نماز خواندن ،طفل كوچكى را كه نمى خوابيد، با خود با خود به آن اتاق برده و نماز مى خواند.(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 555، صحيح بخارى ، ج 1، ص 324).
1398 - مساجد نامبارك
قال الباقر - عليه السلام -
جددت اربعة مساجد بالكوفة فرحا لقتل الحسين - عليه السلام - مسجد الاشعث و مسجدجرير و مسجد سماك و مسجد شبث ابن ربعى
به انگيزه خوشحالى از كشته شدن امام حسين (ع ) چهارمسجد در كوفه تجديد بنا شد:مسجد اشعث مسجد جرير، مسجد سماك ، و مسجد شبث ابن ربعى .(وسائل الشيعه ، ج 3، ص ‍ 520).
1399 - ساختن مسجد و به ياد خدا بودن .
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من بنى مسجدا ليذكر الله فيه بنى له بيت فى الجنة
هركس مسجدى را به قصد اين كه در آن نام خدا برده شود بسازد، براى وى خانه اى دربهشت ساخته مى شود. (روضة الواعظين ، ص 370).
1400 - مسجد ساختن در قبرستان
ساءل اباعبدالله - عليه السلام - عن زيارة القبور و بناء المساجد فيهافقال : اما زيارة القبور فلاباءس بها و لاينبى عندها مساجد
از امام صادق (ع ) در مورد زيارت قبور و ساختن مسجد در قبرستانسوال شد امام (ع ) فرمودند: زيارت قبور مانعى نداردت ولى نبايد در قبرستان مسجد،ساخته شود. (وسائل الشيعه ، ج 2، ص 887).
1401 - آباد كردن مسجد
قال على - عليه السلام -
ان الله - عزوجل - اذا اراد ان يصيب اهل الارض بعذابقال لولا الذين يتحابون بجلالى و يعمرون مساجدى و يستغفرون بالاسحار لانزلت بهمعذابى
خداون سبحان وقتى اراده مى كند مردم روى زمين را گرفتار عذاب (دنيوى ) كند، گويد:اگر نبودند افرادى كه مرا به خاطر جلال و جبروتم دوست مى دارند و مساجد مرا آباد مىكنند و سحرگاهان استغفار مى كنند، عذابم را بر زمينياننازل مى كردم . (بحارالانوار، ج 87، ص 150).
1402 - بناى مسجد براى خدا
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من بنى مسجدلله بنى الله له فى الجنة مثله
هركس مسجدى براى خدا بسازد، خداوند خانه اىمثل آن در بهشت برايش بنا مى كند. (صحيح مسلم ، ج 5، ص 14، صحيح بخارى ، ج 1).
1403 - زينت كردن مساجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لاتزخرفوا مساجدكم كما زخرفت اليهود و النصارى بيعهم
مساجد خود را آنگونه كه يهود و نصارى معابد خود را زينت مى كردند، نياراييد. (مستدركالوسائل ، ج 3، ص 372).
1404 - محل دستشويى در مسجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
واجعلو مطاهركم على ابواب مساجدكم
محل تطهير (آبريزگاه ) را خارج از مسجد و درمحل ورود به مسجد قرار دهيد.