چهل حديث گهربار، از على بن موسى الرضا عليه السّلام
قال الامام علىّ بن موسى الرّضا عليه السلام :
361 مَنْ زارَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ عليه السلام بِشَطِّ الْفُراتِ، كانَ كَمَنْ زارَاللّهَ فَوْقَعَرْشِهِ.⁽⁴¹⁹⁾
فرمود: هر مؤمنى كه قبر امام حسين عليه السلام را كنار شطّ فرات در كربلاء زيارتكند همانند كسى است كه خداوند متعال را برفراز عرش زيارت كرده باشد.
362 كَتَبَ عليه السلام : اءبْلِغْ شيعَتى : إنَّ زِيارَتى تَعْدِلُ عِنْدَاللّهِ عَزَّ وَ جَلَّاءلْفَ حِجَّةٍ، فَقُلْتُ لِاءبى جَعْفَرٍ عليه السلام : اءلْفُ حَجَّةٍ؟! قالَ: إ ى وَاللّهُ، وَ اءلْفُاءلْفِ حَجَّةٍ، لِمَنْ زارَهُ عارِفا بِحَقِّهِ.⁽⁴²⁰⁾
به يكى از دوستانش نوشت : به ديگر دوستان و علاقمندان ما بگو: نواب زيارت قبر منمعادل است با يك هزار حجّ.
راوى گويد: به امام جواد عليه السلام عرض كردم : هزار حجّ براى ثواب زيارت پدرتمى باشد؟!
فرمود: بلى ، هر كه پدرم را با معرفت در حقّش زيارت نمايد، هزار هزار يعنى يك مليونحجّ ثواب زيارتش مى باشد.
363 قالَ عليه السلام : اءوَّلُ ما يُحاسَبُ الْعَبْدُ عَلَيْهِ، الصَّلاةَ، فَإنْ صَحَّتْ لَهُالصَّلاةُ صَحَّ ماسِواها، وَ إنْ رُدَّتْ رُدَّ ماسِواها.⁽⁴²¹⁾
فرمود: اوّلين عملى كه از انسان مورد محاسبه و بررسى قرار مى گيرد نماز است ،چنانچه صحيح و مقبول واقع شود، بقيه اعمال و عبادات نيزقبول مى گردد وگرنه مردود خواهد شد.
364 قالَ عليه السلام : لِلصَّلاةِ اءرْبَعَةُ آلاف بابٌ.⁽⁴²²⁾
فرمود: نماز داراى چهارهزار جزء و شرط مى باشد.
365 قالَ عليه السلام : الصَّلاةُ قُرْبانُ كُلِّ تَقىٍّ.⁽⁴²³⁾
فرمود: نماز هر شخص با تقوا و پرهيزكارى را به خداوندمتعال نزديك كننده است .
366 قالَ عليه السلام : يُؤْخَذُالْغُلامُ بِالصَّلاةِ وَهُوَابْنُ سَبْعَ سِنينَ.⁽⁴²⁴⁾
فرمود: پسران بايد در سنين هفت سالگى به نماز وادار شوند.
367 قال عليه السلام : فَرَضَ اللّهُ عَلَى النِّساءِ فِى الْوُضُوءِ اءنْ تَبْدَءَالْمَرْئَةُبِباطِنِ ذِراعِها وَالرَّجُلُ بِظاهِرِالذِّراعِ.⁽⁴²⁵⁾
فرمود: خداوند در وضو بر زنان لازم دانسته است كه از جلوى آرنج آب بريزند و مرداناز پشت آرنج ، (اين عمل از نظر فتواى مراجع تقليد مستحبّ مى باشد).
368 قالَ عليه السلام : رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اءحْيا اءمْرَنا، قيلَ: كَيْفَ يُحْيى اءمْرَكُمْ؟
قالَ: يَتَعَلَّمُ عُلُومَنا وَيُعَلِّمُها النّاسَ.⁽⁴²⁶⁾
فرمود: رحمت خدا بر كسى باد كه اءمر ما را زنده نمايد.
سؤال شد: چگونه ؟ حضرت پاسخ داد: علوم ما را فراگيرد و به ديگران بياموزد.
369 قالَ عليه السلام : لَتَاءمُرَنَّ بِالْمَعْرُوفِ، وَلَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْكَرِ، اَوْلَيَسْتِعْمِلَنَّعَلَيْكُمْ شِرارُكُمْ فَيَدْعُو خِياُكُمْ فَلا يُسْتَجابُ لَهُمْ.⁽⁴²⁷⁾
فرمود: بايد هر يك از شماها امر بمعروف و نهى از منكر نمائيد، وگرنه شرورترينافراد بر شما تسلّط يافته و آنچه دعا و نفرين كنيد مستجاب نخواهد شد.
370 قالَ عليه السلام : مَنْ لَمْ يَقْدِرْ عَلى مايُكَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ، فَلَيَكْثُرُ مِنْالصَّلَواتِ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، فَإنَّها تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْما.⁽⁴²⁸⁾
فرمود: كسى كه توان جبران نابودى گناهانش را ندارد، زياد بر حضرت محمد واهل بيتش صلوات و درود فرستد تا گناهانش - كه حقّ النّاس ‍ نباشد محو و نابود گردد.
371 قالَ عليه السلام : الصَّلوةُ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ تَعْدِلُ عِنْدَاللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ التَّسْبيحَوَالتَّهْليلَ وَالتَّكْبيرَ.⁽⁴²⁹⁾
فرمود: فرستادن صلوات بر محمّد و اهل بيتش (صلوات اللّه عليهم اجمعين ) در پيشگاهخداوند پاداش (سبحان اللّه ، لاإ له إلاّاللّه ، اللّه اكبر) را دارد.
372 قالَ عليه السلام : لَوْخَلَتِ الْاءرْضُ طَرْفَةَ عَيْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْبِاءهْلِها.⁽⁴³⁰⁾
فرمود: چنانچه زمين لحظه اى خالى از حجّت خداوند باشد،اهل خود را در خود فرو مى برد.
373 قال عليه السلام : عَلَيْكُمْ بِسِلاحِ الْاءنْبياءِ، فَقيلَ لَهُ: وَ ما سِلاحُ الْاءنْبِياءِيَابْنَ رَسُولِ اللّه ؟ فَقالَ عليه السلام : الدُّعاءُ.⁽⁴³¹⁾
فرمود: بر شما باد به كارگيرى سلاح پيامبران ، به حضرت گفته شد: سلاحپيغمبران چيست ؟ در جواب فرمود: توجّه به خداوند داشتن و از او كمك خواستن و دعا كردن .
374 قالعليه السلام : صاحِبُ النِّعْمَةِ يَجِبُ عَلَيْهِ التَّوْسِعَةُ عَلى عَى الِهِ.⁽⁴³²⁾
فرمود: هر كه به هر مقدار در توانش مى باشد بايد براىاهل منزل خود انفاق و خرج كند.
375 قالَ عليه السلام : المَرَضُ لِلْمُؤْمِنِ تَطْهيرٌ وَ رَحْمَةٌ وَلِلْكافِرِ تَعْذيبٌ وَ لَعْنَةٌ، وَ إنَّ الْمَرَضَ لايَزالُ بِالْمُؤْمِنِ حَتّى لايَكُونَ عَلَيْهِ ذَنْبٌ.⁽⁴³³⁾
فرمود: مريضى براى مؤمن سبب رحمت و آمرزش گناهانش مى باشد و براى كافر عذاب ولعنت خواهد بود.
سپس افزود: مريضى هميشه همراه مؤمن است تا آنكه از گناهانش چيزى باقى نماند و پساز مرگ آسوده و راحت باشد.
376 قالَ عليه السلام : إ ذَااكْتَهَلَ الرَّجُلُ فَلايَدَعْ اءنْ يَاءكُلَ بِاللَّيْلِ شَيْئا، فَإنَّهُاءهْدَءُ لِنَوْمِهِ، وَ اءطْيَبُ لِلنَّكْهَةِ.⁽⁴³⁴⁾
فرمود: وقتى كه مرد به مرحله پيرى و كهولت سنّ برسد، حتما هنگام شبقبل از خوابيدن مقدارى غذا تناول كند كه براى آسودگى خواب مفيد است ، همچنين براىهمخوابى و زناشوئى سودمند خواهد بود.
377 قالَ عليه السلام : مَنِ اسْتَفادَ اءخا فِى اللّهِ فَقَدِاسْتَفادَ بَيْتا فِىالْجَنَّةِ.⁽⁴³⁵⁾
فرمود: كسى كه به برادرش يا دوستش فائده اى برساند خانه اى در بهشت فائدهبرده است .
378 قال عليه السلام : لايُجْمَعُ الْمالُ إلاّ بِخَمْسَ خِصالٍ: بِبُخْلٍ شَديدٍ، وَ اءمَلٍطَويلٍ، وَ حِرصٍ غالِبٍ، وَ قَطيعَةِ الرَّحِمِ، وَ إ يثارِ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ.⁽⁴³⁶⁾
فرمود: ثروت انباشته نمى گردد مگر با يكى از پنج راه :
بخيل بودن ، آرزوى طول و دراز داشتن ، حريص بر دنيابودن ، قطع صله رحم كردن ،آخرت را فداى دنيا كردن .
379 قال عليه السلام : لَوْ اءنَّ النّاسَ قَصَّرَوا فِى الطَّعامِ، لاَسْتَقامَتْاءبْدانُهُمْ.⁽⁴³⁷⁾
فرمود: چنانچه مردم خوراك خود را كم كنند و پرخورى ننمايند، بدنهاى آنها دچار امراضمختلف نمى شود.
380 قالَ عليه السلام : مَنْ خَرَجَ فى حاجَةٍ وَ مَسَحَ وَجْهَهُ بِماءِالْوَرْدِ لَمْ يَرْهَقْ وَجْهُهُقَتَرٌ وَلا ذِلَّةٌ.⁽⁴³⁸⁾
فرمود: هر كه هنگام خروج از منزل براى حوايج زندگى خود، صورت خود را با گلابخوشبو نمايد، ذلّت و خوارى دچارش نخواهد شد.
381 قالَ عليه السلام : إنَّ فِى الْهِنْدُباءِ شِفاءٌ مِنْ اءلْفِ داءٍ، ما مِنْ داءٍ فى جَوْفِالْإنْسانِ إلاّ قَمَعهُ الْهِنْدُباءُ.⁽⁴³⁹⁾
فرمود: گياه كاسنى شفاى هزار نوع درد و مرض است ، كاسنى هر نوع مرضى را در درونانسان ريشه كن مى نمايد.
382 قالَ عليه السلام : السَّخيُّ يَاءكُلُ طَعامَ النّاسِ لِيَاءكُلُوا مِنْ طَعامِهِ، وَالْبَخيلُلايَاءكُلُ طَعامَ النّاسِ لِكَيْلايَاءكُلُوا مِنْ طَعامِهِ.⁽⁴⁴⁰⁾
فرمود: افراد سخاوتمند از خوراك ديگران استفاده مى كنند تا ديگران هم از امكانات ايشانبهره گيرند و استفاده كنند و ليكن افراد بخيل از غذاى ديگران نمى خورند تا آنها هم ازغذاى ايشان نخورند.
383 قالَ عليه السلام : شيعَتُناالمُسَّلِمُونَ لِاءَمْرِنا، الْآخِذُونَ بِقَوْلِنا، الْمُخالِفُونَلِاءعْدائِنا، فَمَنْ لَمْ يَكُنْ كَذلِكَ فَلَيْسَ مِنّا.⁽⁴⁴¹⁾
فرمود: شيعيان ما كسانى هستند كه تسليم امر و نهى ما باشند، گفتار ما را سرلوحهزندگى در عمل و گفتار خود قرار دهند، مخالف دشمنان ما باشند و هر كه چنين نباشد از مانيست .
384 قال عليه السلام : مَنْ تَذَكَّرَ مُصابَنا، فَبَكى وَ اءبْكى لَمْ تَبْكِ عَيَنُهُ يَوْمَتَبْكِى الْعُيُونُ، وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِسا يُحْيى فيهِ اءمْرُنا لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُالْقُلُوبُ.⁽⁴⁴²⁾
فرمود: هر كه مصائب ما اهل بيت عصمت و طهارت را يادآور شود و گريه كند يا ديگرى رابگرياند، روزى كه همه گريان باشند او نخواهد گريست ، و هر كه در مجلسى بنشيندكه علوم و فضائل ما گفته شود هميشه زنده دل خواهد بود.
385 قال عليه السلام : الْمُسْتَتِرُ بِالْحَسَنَةِ يَعْدِلُ سَبْعينَ حَسَنَةٍ، وَالْمُذيعُبِالسَّيِّئَةِ مَخْذُولٌ، وَالْمُسْتَتِرُ بِالسَّيِّئَةِ مَغْفُورٌ لَهُ.⁽⁴⁴³⁾
فرمود: مخفى انجام دادن و پوشانيدن حسنه و كار نيكمعادل هفتاد حسنه است ، و آشكار ساختن گناه و خطا يكنوع رذالت و پستى است ، پوشاندنو آشكار نكردن خطا و گناه موجب آمرزش آن خواهد بود.
386 إنَّهُ سُئِلَ مَالْعَقْلُ؟ فَقالَ عليه السلام : التَّجَرُّعُ لِلْغُصَّةِ، وَ مُداهَنَةُ الْاءعْداءِ، وَمُداراةُالْاءصْدِقاءِ.⁽⁴⁴⁴⁾
از امام رضا عليه السلام سؤال شد كه عقل و هوشيارى چگونه است ؟
حضرت در جواب فرمود: تحمّل مشكلات و ناملايمات ، درك حركات دشمن و مدارا كردن بادوستان مى باشد كه اختلاف نظرها سبب فتنه و آشوب نشود.
387 قال عليه السلام : مابَعَثَ اللّهُ نَبيّا إلاّ بِتَحْريمِ الْخَمْرِ، وَ اءنْ يَقِرَّ بِاءنَّاللّهَ يَفْعَلُ مايَشاءُ.⁽⁴⁴⁵⁾
فرمود: خداوند هيچ پيغمبرى را نفرستاده است مگر آنكه در شريعت او شراب و مُسكراتحرام بوده است ، همچنين هر يك از پيامبران معتقد بودند كه خداوند هر آنچه را اراده كندانجام مى دهد.
388 قالَ عليه السلام : لاتَتْرُكُوا الطّيبَ فى كُلِّ يَوْمٍ، فَإنْ لَمْ تَقْدِرُوا فَيَوْمٌ وَيَوْمٌ، فَإنْ لَمْ تَقْدِرُوا فَفى كُلِّ جُمْعَةٍ.⁽⁴⁴⁶⁾
فرمود: سعى نمائيد هر روز عطر استفاده نمائيد و اگر نتوانستيد يك روز در ميان ، و اگرنتوانستيد پس هر جمعه خود را معطّر و خوشبو گردانيد(با رعايت شرائط زمان و مكان ).
389 قالَ عليه السلام : إذا كَذِبَ الْوُلاةُ حُبِسَ الْمَطَرُ، وَ إذا جارَالسُّلْطانُ هانَتِالدَّوْلَةِ، وَ إذا حُبِسَتِ الزَّكاةُ ماتَتِ الْمَواشى .⁽⁴⁴⁷⁾
فرمود: هرگاه واليان و مسئولان حكومت دروغ گويند باران نمى بارد، و اگر رئيس حكومتظلم و ستم نمايد پايه هاى حكومتش سست و ضعيف مى گردد، و چنانچه مردم زكات و خمسمالشان را نپردازند چهارپايان مى ميرند.
390 قالَ عليه السلام : الْمَلائِكَةُ تُقَسِّمُ اءرْزاقَ بَنى آدَمِ ما بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلىطُلُوعِ الشَّمْسِ، فَمَنْ نامَ فيما بَيْنَهُما نامَ عَنْ رِزْقِهِ.⁽⁴⁴⁸⁾
فرمود: ما بين طلوع سپيده صبح تا طلوع خورشيد ملائكه الهى ارزاق انسانها را سهميهبندى مى نمايند، هر كس در اين زمان بخوابد محروم خواهد شد.
391 قالَ عليه السلام : مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ فَرَّجَاللّهُ قَلْبَهُ يَوْمَالْقِيامَةِ.⁽⁴⁴⁹⁾
فرمود: هر كس مشكلى از مؤمنى را بر طرف نمايد و او راخوشحال سازد، خداوند او را روز قيامت خوشحال و راضى مى گرداند.
392 قالَ عليه السلام : إ نّا لَنَعْرِفُ الرَّجُلَ إذا رَاءيْناهُ بِحَقيقَةِ الا يمانِ وَ بِحَقيقَةِالنِّفاقِ.⁽⁴⁵⁰⁾
فرمود: همانا ما اهل بيت عصمت و طهارت چنانچه شخصى را بنگريم ، ايمان و اعتقاد او را مىشناسيم كه اعتقادات درونى و افكار او چگونه است .
393 قال عليه السلام : لايَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنا إلاّ اءنْ يَكُونَ فيهِ ثَلاثُ خِصالٍ: سُنَّةٌمِنَاللّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبيِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَليّهِ، اءمَّاالسَّنَّةُ مِنَ اللّهِ فَكِتْمانُ السِّرِّ، اءمَّاالسُّنَّةُ مِنْنَبِيِّهِ مُداراةُالنّاسِ، اَمَّاالسُّنَّةُ مِنْ وَليِّهِ فَالصَّبْرُ عَلَى النائِبَةِ.⁽⁴⁵¹⁾
فرمود: مؤمن حقيقت ايمان را درك نمى كند مگر آنكه 3 خصلت در او باشد:
خصلتى از خداوند كه كتمان اسرار افراد باشد، خصلتى از پيغمبر اسلام صلى اللهعليه و آله كه مدارا با مردم باشد، خصلتى از وليّى خدا كه صبر و شكيبائى درمقابل شدائد و سختى ها باشد.
394 قال عليه السلام : إنَّ الصُّمْتَ بابٌ مِنْ اءبْوابِ الْحِكْمَةِ، يَكْسِبُ الْمَحَبَّةَ، إنَّهُدَليلٌ عَلى كُلِّ خَيْرٍ.⁽⁴⁵²⁾
فرمود: همانا سكوت و خاموشى وسيله اى از راههاى حكمت است ، سكوت موجب محبّت و علاقهمى گردد، سكوت راهنمائى براى كسب خيرات مى باشد.
395 قالَ عليه السلام : مِنَ السُّنَّةِالتَّزْويجُ بِاللَّيْلِ، لِاءنَّ اللّهَ جَعَلَ اللَّيْلَسَكَنا، وَالنِّساءُ إنَّماهُنَّ سَكَنٌ.⁽⁴⁵³⁾
فرمود: بهترين وقت براى تزويج و زناشوئى شب است كه خداوندمتعال شب را وسيله آرامش و سكون قرار داده ، همچنين زنان آرامبخش و تسكين دهنده خواهند بود.
396 قالعليه السلام :ما مِنْ عَبْدٍ زارَ قَبْرَ مُؤْمِنٍ، فَقَرَأ عَلَيْهِ (إ نّا أ نْزَلْناهُ فى لَيْلَةِالْقَدْرِ) سَبْعَ مَرّاتٍ، إلاّ غَفَرَ اللّهُ لَهُ وَلِصاحِبِ الْقَبْرِ.⁽⁴⁵⁴⁾
فرمود: هر بنده اى از بندگان خداوند بر قبر مؤمنى جهت زيارت حضور يابد و هفتمرتبه سوره مباركه إ نّا أ نزلناه را بخواند، خداوندمتعال گناهان او و صاحب قبر را مورد بخشش و آمرزش قرار مى دهد.
397 قالَ عليه السلام : الْاءخُ الْاءكْبَرُ بِمَنْزِلَةِ الْاءَبِ.⁽⁴⁵⁵⁾
فرمود: برادر بزرگ جانشين و جايگزين پدر خواهد بود.
398 قالَ عليه السلام : انَّما تَغْضِبُ للّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَلاتَغْضِبْ لَهُ بِاءكْثَرِ مِمّاغَضِبَ عَلى نَفْسِهِ.⁽⁴⁵⁶⁾
فرمود: چنانچه در موردى خواستى غضب كنى و براى خدا برخورد نمائى ، پس متوجّهباش كه در جهت و محدوده رضايت و خوشنودى خداوند، غضب و خشم خود رااعمال كنى .
399 قالَ عليه السلام : خَيْرُالْاءعْمالِ الْحَرْثُ، تَزْرَعُهُ فَيَاءكُلُ مِنْهُ الْبِرَّ وَالْفاجِرَ،اءمَّاالْبِرَّ فَما اءكَلَ مِنْ شَيْى ءٍ إ سْتَغْفَرَ لَكَ، وَ اءمَّاالْفاجِرَ فَما اءكَلَ مِنْهُ مِنْ شَيْى ءٍلَعَنَهُ، وَ يَاءكُلُ مِنهُ الْبَهائِمَ وَالطَّيْرَ.⁽⁴⁵⁷⁾
فرمود: بهترين كارها، شغل كشاورزى است ، چونكه در نتيجه كشت و تلاش ، همه انسانهاىخوب و بد از آن استفاده مى كنند.
امّا استفاده خوبان سبب آمرزش گناهان مى باشد، ولى استفاده افراد فاسد و فاسق موجبلعن ايشان خواهد شد، همچنين تمام پرنده ها و چرندگان از تلاش و نتيجه كشت بهره مندخواهند شد.
400 قالَ عليه السلام : مَنْ تَرَكَ السَّعْيَ فى حَوائِجِهِ يَوْمَ عاشُوراء، قَضَى اللّهُ لَهُحَوائجَ الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ.⁽⁴⁵⁸⁾
فرمود: هر كس روز عاشوراى امام حسين عليه السلامدنبال كار و كسب نرود(و مشغول عزادارى و حزن و اندوه گردد) خداوندمتعال خواسته ها و حوائج دنيا و آخرت او را برآورده مى نمايد.
خلاصه حالات يازدهمين معصوم نهمين امام حضرت امام جواد الائمه عليه السّلام
آن حضرت طبق مشهور، شب جمعه دهم ماه رجب سال 195 هجرى قمرى ⁽⁴⁵⁹⁾ در مدينهمنوّره ديده به جهان گشود.
نام : محمّد⁽⁴⁶⁰⁾ صلوات اللّه و سلامه عليه .
كنيه : ابوجعفر ثانى ، ابُوعلى .
لقب : جواد، قانع ، مرتضى ، نجيب ، تقى ، منتخب ، هادى القضاة ، سيّدالهداة ، مصباحالمتهجّدين ، جوادالائمّه و...
پدر: امام علىّ بن موسى الرّضا، مُغيث الشّيعة والزّوّار عليه السلام .
مادر: به چند نام و لقب معروف است : درّه ، سبيكه ، ريحانه ، خيزران و... از خانواده ماريهقبطى .
نقش انگشتر: نِعْمَ الْقادِرُاللّهُ.
دربان : عمربن فرات ، عثمان بن سعيد سمّان .
هنگامى كه حضرت جواد عليه السلام در سنين پانزده ماهگى رسيد بعضى از مخالفان برعليه حضرت جوسازى كردند و گفتند: اين كودك فرزند حضرت علىّ بن موسى الرّضاعليه السلام نيست .
به همين جهت حضرت در همان سنين كودكى در جمع بسيارى از بزرگان و شعراء، ضمنمعرّفى خود، خطبه اى بسيار بليغ و فصيح ايراد نمود كه تمام حضّار و شنوندگان درحيرت و تعجّب قرار گرفتند و حضرت تمام شُبهه ها و جوسازى ها را برطرف نمود وآن خطبه در آن مجلس يكى از معجزات حضرت محسوب شد.
پس از آنكه حضرت رضا عليه السلام توسط ماءمورين مسموم و به شهادت رسيد و مردممخصوصا سادات بنى الزّهراء نسبت به جنايت خليفه آگاه شدند، ماءمون از خطراتاحتمالى بيمناك شد و امام جواد عليه السلام را از مدينه احضار و در بغداد كنار كاخ خودمنزلى برايش تهيّه كرد تا از هر جهت تحت نظر باشد.
و در ضمن جلب توجّه عامّه مردم شود چون در ظاهر امام را مورد احترام و تكريم قرار مى داد.
پس از گذشت مدّتى ، جهت تداوم سياست عوام فريبانه خود و نجات از خطرات احتمالى ،دخترش امّ الفضل را به ازدواج آن حضرت درآورد تا هم جلب توجّه افكار عموم را نموده وهم تمام موارد زندگى و حركات آن حضرت را دركنترل خود درآورد بطورى كه هر لحظه كوچكترين اتفاقى رخ مى داد بلافاصله توسطماءمورين از آن آگاه مى گشت آنهم با تحريفات مختلف و به عبارت ديگر يك كلاغچهل كلاغ شدن -.
و چندين مرحله به جهت گزارشات كذب و بى مورد جاسوسان و مخصوصا همسر حضرت امّالفضل -، آن امام مظلوم مورد شكنجه هاى روحى و جسمى قرار گرفت .
و طبق روايت علىّ بن ابراهيم ، مردم از اقشار و طبقات مختلف بر حضرت جواد عليه السلاموارد مى شدند و پيرامون مسائل و فنون مختلف سؤال مى كردند.
و حتّى در دوران ده سالگى در يك مجلس سى هزار مسئله از حضرت سؤال شد و در همان مجلس جواب تمامى آن مسائل را داد.
مدّت امامت : بنابر مشهور آن حضرت در روز جمعه يا دوشنبه آخر ماه صفر،سال 203 يا 206 هجرى قمرى پس از شهادت مظلومانه پدر بزرگوارش به منصب والاىامامت و خلافت نائل آمد و حدود هيجده سال امامت و رهبرى جامعه را بر عهده داشت .
مدّت عمر: حضرت مدّت هشت يا هفت سال و چهار ماه در حيات پدر بزرگوارش و پس ازشهادت و رحلت پدر نيز حدود هيجده سال به عنوان رهبر و امام مسلمين ، هدايتگرى جامعه راعهده دار بود، بنابراين عمر آن حضرت را حدود 25سال گفته اند.
شهادت : بنا بر مشهور، روز سه شنبه پنجم ماه ذى الحجّه ،سال 220⁽⁴⁶¹⁾ در زمان حكومت معتصم و به دستور او در بغداد به وسيله زهر توسطهمسرش امّ الفضل مسموم و به شهادت رسيد و در قبرستان بنى هاشم كنار قبر جدّش امامكاظم عليه السلام دفن گرديد.
فرزند: طبق آنچه مؤرّخين آورده اند: حضرت داراى دو فرزند پسر و سه دختر بوده است .
خلفاء هم عصر: امامت آن حضرت همزمان با حكومت ماءمون عبّاسى و معتصم مصادف گرديد.
نماز امام جواد عليه السلام : چهار ركعت است ، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، چهارمرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.
و پس از آخرين سلام و ذكر تسبيح حضرت زهرا عليها السلام صد مرتبه گفته مى شود:اللّهمّ صلّ على محمّد و آل محمّد.⁽⁴⁶²⁾ و سپس نيازها و حوائج شرعيه خود را از خداوندمتعال طلب مى نمايد.
چهل حديث گهربار، از حضرت امام جواد عليه السّلام
401 قالَ الا مام اءبوجعفر، محمّدالجواد عليه السلام :
الْمُؤ مِنُ يَحْتاجُ إلى ثَلاثَ خِصالٍ: تَوْفيقٍ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ،وَقَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُهُ.⁽⁴⁶³⁾
فرمود: مؤمن در هر حال نيازمند به سه خصلت است :
توفيق از طرف خداوند متعال ، واعظى از درون خود،قبول و پذيرش ‍ نصيحت كسى كه او را نصيحت نمايد.
402 قالَ عليه السلام : مُلاقاةُالْإ خوانِ نَشْرَةٌ، وَ تَلْقيحٌ لِلْعَقْلِ وَ إنْ كانَ نَزْراقَليلا.⁽⁴⁶⁴⁾
فرمود: ديدار و هم صحبت شدن با دوستان خوب موجب شادمانى و افزايش بينش وروشنائى افكار خواهد بود گرچه اندك باشد.
403 قال عليه السلام : إ يّاكَ وَ مُصاحَبَةُالشَّريرِ، فَإنَّهُ كَالسَّيْفِ الْمَسْلُولِ،يَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ يَقْبَحُ اءثَرُهُ.⁽⁴⁶⁵⁾
فرمود: مواظب باش از مصاحبت و دوستى با افراد شرور، چونكه همانند شمشير زهرآلود،برّاق است كه ظاهرش زيبا و اثراتش زشت و خطرناك خواهد بود.
404 قالَ عليه السلام : إنَّ بَيْنَ جَبَلَيْ طُوسٍ قَبْضَةٌ قُبِضَتْ مِنَ الْجَنَّةِ، مَنْ دَخَلَهاكانَ آمِنا يَوْمَ الْقِيامَةِ مِنَ النّار.⁽⁴⁶⁶⁾
فرمود: همانا بين دو سمت شهر طوس قطعه اى مى باشد كه از بهشت گرفته شده است ،هر كه داخل آن شود و با معرفت زيارت كند -، روز قيامت از آتش در اءمان خواهد بود.
405 قال عليه السلام : كَيْفَ يُضيعُ مَنِ اللّهُ كافِلُهُ، وَكَيْفَ يَنْجُو مَنِ اللّه طالِبُهُ،وَ مَنِ انْقَطَعَ إلى غَيْرِاللّهِ وَ كَّلَهُ اللّهُ إ لَيْهِ.⁽⁴⁶⁷⁾
فرمود: چگونه گمراه و درمانده خواهد شد كسى كه خداوند سَرپرست ومتكفّل اوست .
چطور نجات مى يابد كسى كه خداوند طالبش مى باشد.
هر كه از خدا قطع اميد كند و به غير او پناهنده شود، خداوند او را به همان شخص واگذارمى كند.
406 قالَ عليه السلام : مَنْ لَمْ يَعْرِفِ الْمَوارِدَ اءعْيَتْهُ الْمَصادِرُ.⁽⁴⁶⁸⁾
فرمود: هر كس موقعيّت شناس نباشد، جريانات او را مى ربايد و هلاك خواهد شد.
407 قال عليه السلام : مَنْ عَتَبَ مِنْ غَيْرِارْتِيابٍ اءعْتَبَ مِنْغَيْرِاسْتِعْتابٍ.⁽⁴⁶⁹⁾
فرمود: ديگران را بدون علّت و دليل سرزنش كردن ، سبب ناراحتى و خشم خواهد گشت ، درحالتى كه رضايت آنان را نيز كسب نخواهد كرد.
408 قالَ عليه السلام : أ فْضَلُ الْعِبادَةِ الاْ خْلاصُ.⁽⁴⁷⁰⁾
فرمود: با فضيلتترين و ارزشمندترين عبادتها آنست كه خالص و بدون ريا باشد.
409 قالَ عليه السلام : يَخْفى عَلَى النّاسِ وِلادَتُهَ، وَ يَغيبُ عَنْهُمْ شَخْصُهُ، وَ تَحْرُمُعَلَيْهِمْ تَسْمِيَتُهُ، وَ هُوَ سَمّيُ رَسُولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، وَ كُنّيهِ.⁽⁴⁷¹⁾
فرمود: زمان ولادت امام زمان بر مردم زمانش مخفى است ، و شخصش از شناخت افراد غايب وپنهان است .
و حرام است كه آن حضرت را نام ببرند، و او همنام و هم كنيهرسول خدا صلى الله عليه و آله مى باشد.
410 قال عليه السلام : عِزُّالْمُؤْمِنِ غِناه عَنِ النّاسِ.⁽⁴⁷²⁾
فرمود: عزّت و شخصيّت مؤمن در بى نيازى و طمع نداشتن بهمال و زندگى ديگران است .
411 قال عليه السلام : مَنْ أ صْغى إلى ناطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ، فَإنْ كانَ النّاطِقُ عَنِاللّهِ فَقَدْ عَبَدَاللّهَ، وَ إنْ كانَ النّاطِقُ يَنْطِقُ عَنْ لِسانِ إ بليس فَقَدْ عَبَدَ إبليسَ.⁽⁴⁷³⁾
فرمود: هر كس به شخصى سخنران علاقمند ومتمايل باشد، بنده اوست ، پس چنانچه سخنور براى خدا و از احكام و معارف - خدا سخنبگويد، بنده خداست ، و اگر از زبان شيطان و هوى و هوس و ماديات سخن بگويد، بندهشيطان خواهد بود.
412 قال عليه السلام : لا يَضُرُّكَ سَخَطُ مَنْ رِضاهُ الْجَوْرُ.⁽⁴⁷⁴⁾
فرمود: كسى كه طالب رضايت خداوند متعال باشد، دشمنى ستمگران او را ضرر وزيانى نمى رساند.
413 قال عليه السلام : مَنْ خَطَبَ إ لَيْكُمْ فَرَضيتُمْ دينَهُ وَ أ مانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ، إلاّتَفْعَلُوهُ تَكْنُ فِتْنَةٌ فِى الاْ رْضِ وَ فَسادٌ كَبيرْ.⁽⁴⁷⁵⁾
فرمود: هر كه به خواستگارى دختر شما آيد و به تقوا و تديّن و امانتدارى او مطمئنباشيد با او موافقت كنيد وگرنه شما سبب فتنه و فساد بزرگى خواهيد شد.
414 قالَ عليه السلام : لَوْسَكَتَ الْجاهِلُ مَااخْتَلَفَ النّاسُ.⁽⁴⁷⁶⁾
فرمود: چنانچه افراد جاهل و بى تجربه ساكت باشند مردم دچار اختلافات و تشنّجاتنمى شوند.
415 قال عليه السلام : مَنِ اسْتَحْسَنَ قَبيحا كانَ شَريكا فيهِ.⁽⁴⁷⁷⁾
فرمود: هر كه كار زشتى را تحسين كند، در عقاب آن شريك مى باشد.
416 قالَ عليه السلام : مَنِ انْقادَ إلَى الطُّمَاءنينَةِ قَبْلَ الْخِيَرَةِ فَقَدْ عَرَضَ نَفْسَهُلِلْهَلَكَةِ وَالْعاقِبَةِ الْمُغْضِبَةِ.⁽⁴⁷⁸⁾
فرمود: هر كس مطيع و پذيراى (كارى ، فرمانى ، حركتى و...) شود بدون تفّكر واطمينان نسبت به جوانب آن ، خود را در معرض سقوط و هلاكت قرار داده و نتيجه اى جز خشم وعصابنيّت نصيبش نخواهد شد.
417 قال عليه السلام : مَنِ اسْتَغْنى بِاللّهِ إ فْتَقَرَالنّاسُ إ لَيْهِ، وَمَنِ اتَّقَى اللّهَاءحَبَّهُ النّاسُ وَ إنْ كَرِهُوا.⁽⁴⁷⁹⁾
فرمود: هر كه خود را به وسيله خداوند بى نياز بداند مردم محتاج او خواهند شد و هر كهتقواى الهى را پيشه خود كند مورد محبّت مردم قرار مى گيرد گرچه مردم خودشاناهل تقوا نباشند.
418 قال عليه السلام : عَلَّمَ رَسُولُ اللّهِ صَلَى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ عَلّيا عليهالسلام اءلْفَ كَلِمَةٍ، كُلُّ كَلِمَةٍ يَفْتَحُ مِنْها اءلْفَ كَلِمَةٍ.⁽⁴⁸⁰⁾
فرمود: حضرت رسول صلى الله عليه و آله ، يكهزار كلمه به اميرالمؤمنين علىّ عليهالسلام تعليم نمود كه از هر كلمه اى هزار باب علم و مسأ له فرعى باز مى شود.
419 قال عليه السلام : مَنْ زارَ قَبْرَ اءخيهِ الْمُؤْمِنِ، فَجَلَسَ عِنْدَ قَبْرِهِ وَاسْتَقْبَلَالْقِبْلَةَ وَ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى الْقَبْرِ وَقَرَءَ: (إ نّااءنْزَلْناهُ فى لَيْلَةِالْقَدْرِ) سَبْعَمَرّاتٍ، اءمِنَ مِنَ الْفَزَعَ الاءكْبَرِ.⁽⁴⁸¹⁾
فرمود: هر كس بالين قبر مؤمنى حضور يابد و رو به قبله بنشيند و دست خود را روىقبر بگذارد و هفت مرتبه سوره مباركه (إ نّااءنزلناه ) را بخواند از شدايد و سختيهاىصحراى محشر در اءمان قرار مى گيرد.
420 قال عليه السلام : نِعْمَةٌ لاتُشْكَرُ كَسِيَّئَةٍ لاتُغْفَرُ.⁽⁴⁸²⁾
فرمود: خدمت و نعمتى كه مورد شكر و سپاس قرار نگيرد همانند خطائى است كهغيرقابل بخشش باشد.
421 قالَ عليه السلام : مَوْتُ الاْ نْسانِ بِالذُّنُوبِ اءكْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِاالاَْجَلِ، وَ حَياتُهُبِالْبِرِّ اءكْثَرُ مِنْ حَياتِهِ بِالْعُمْرِ.⁽⁴⁸³⁾
فرمود: فرارسيدن مرگ انسانها به جهت معصيت و گناه بيشتر است تا مرگ طبيعى و عادى، همچنين حيات و زندگى لذّت بخش به وسيله نيكى و إ حسان به ديگران بيشتر است ازعمر بى نتيجه .
422 قالَ عليه السلام : لَنْ يَسْتَكْمِلَ الْعَبْدُ حَقيقَةَالاْ يمانِ حَتّى يُؤْثِرَ دينَهُ عَلىشَهْوَتِهِ، وَلَنْ يُهْلِكَ حَتّى يُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلى دينِهِ.⁽⁴⁸⁴⁾
فرمود: بنده اى حقيقت ايمان را نمى يابد مگر آنكه دين و احكام الهى را در همه جهات برتمايلات و هواهاى نفسانى خود مقدّم دارد.
و كسى هلاك و بدبخت نمى گردد مگر آنكه هواها و خواسته هاى نفسانى خود را بر احكام إلهى مقدّم نمايد.
423 قال عليه السلام : عَلَيْكُمْ بِطَلَبِ الْعِلْمِ، فَإنَّ طَلَبَهُ فَريضَةٌ وَالْبَحْثَ عَنْهُنافِلَةٌ، وَ هُوَ صِلَةُ بَيْنَ الاْ خْوانِ، وَ دَليلٌ عَلَى الْمُرُوَّةِ، وَ تُحْفَةٌ فِى الْمَجالِسِ، وَ صاحِبٌفِى السَّفَرِ، وَ اءُنْسٌ فِى الْغُرْبَةِ.⁽⁴⁸⁵⁾
فرمود: بر شما باد به تحصيل علم و معرفت ، چون فراگيرى آن واجب و بحث پيرامون آنمستحبّ و پرفائده است .
علم وسيله كمك به دوستان و برادران است ، دليل و نشانه مروّت و جوانمردى است ، هديهو سرگرمى در مجالس است ، همدم و رفيق انسان در مسافرت است .
و اءنيس و مونس انسان در تنهائى خواهد بود.
424 قال عليه السلام : خَفْضُ الْجَناحِ زينَةُالْعِلْمِ، وَ حُسْنُ الاْ دَبِ زينَةُالْعَقْلِ، وَبَسْطُالْوَجْهِ زينَةُالْحِلْمِ.⁽⁴⁸⁶⁾
فرمود: تواضع و فروتنى زينت بخش علم و دانش است ، اءدب داشتن و اخلاق نيك زينتبخش عقل مى باشد، خوشروئى با افراد زينت بخش ‍ حلم و بردبارى است .
425 قال عليه السلام : تَوَسَّدِالصَّبْرَ، وَاعْتَنِقِ الْفَقْرَ، وَارْفَضِ الشَّهَواتِ، وَخالِفِ الْهَوى ، وَ اعْلَمْ إنَّكَ لَنْ تَخْلُو مِنْ عَيْنِ اللّهِ، فَانْظُرْ كَيْفَ تَكُونُ.⁽⁴⁸⁷⁾
فرمود: در امور زندگى ، صبر را تكيه گاه ، فقر و تنگدستى را همنشين خود قرار ده ،هواهاى نفسانى را زيرپا بگذار و مخالفت كن .
و بدان كه هيچگاه از ديدگاه خداوند پنهان و مخفى نخواهى شد، پس ‍ مواظب باش كه درچه حالتى خواهى بود.
426 قال عليه السلام : مَنْ اءتَمَّ رُكُوعَهُ لَمْ تُدْخِلْهُ وَحْشَةُ الْقَبْرِ.⁽⁴⁸⁸⁾
فرمود: هر كس ركوع نمازش را به طور كامل و صحيح انجام دهد، وحشت قبر بر او واردنخواهد شد.
427 قال عليه السلام : الْخُشُوعُ زينَةُالصَّلاةِ، وَ تَرْكُ مالايُعْنىزينَةُالْوَرَعِ.⁽⁴⁸⁹⁾
فرمود: خشوع و خضوع زينت بخش نماز خواهد بود، رها كردن آنچه (براى دين و دنيا وآخرت ) سودمند نباشد زينت بخش ورع و تقواى انسان مى باشد.
428 قال عليه السلام : الاْ مْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيُ عَنِ الْمُنْكَرِ خَلْقانِ مِنْ خَلْقِ اللّهِعَزَّ وَ جَلَّ، فَمْن نَصَرَهُما اءعَزَّهُ اللّهُ، وَمَنْ خَذَلَهُما خَذَلَهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.⁽⁴⁹⁰⁾
فرمود: امر به معروف و نهى از منكر دو مخلوق الهى است ، هر كه آنها را يارى و اجراء كندمورد نصرت و رحمت خداوند قرار مى گيرد و هر كه آنها را ترك وذليل گرداند مورد خذلان و عقاب خدا قرار مى گيرد.
429 قال عليه السلام : إنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَخْتارُ مِنْ مالِ الْمُؤْمِنِ وَ مِنْ وُلْدِهِ اءنْفُسَهُلِيَاءجُرَهُ عَلى ذلِكَ.⁽⁴⁹¹⁾
فرمود: همانا خداوند متعال بهترين و عزيزترين ثروت و فرزند مؤمن را مى گيرد (وهلاك و نابود مى گرداند، چون دنيا و متعلّقات آن بى ارزش ‍ است ) تا در قيامت پاداشعظيمى عطايش نمايد.
430 قال له رجل : اءُوصِنى بَوَصِيَّةٍ جامِعَةٍ مُخْتَصَرَةٍ؟
فَقال عليه السلام : صُنْ نَفْسَكَ عَنْ عارِالْعاجِلَةِ وَ نار الْآجِلَةِ.⁽⁴⁹²⁾
شخصى از حضرت تقاضاى موعظه و نصيحت كرد؟
امام عليه السلام فرمود: اءعضاء و جوارح ظاهرى و باطنى خود را از ذلّت و ننگ سريع وزودرس ، همچنين از آتش و عذاب آينده ، محفوظدار.
431 قال عليه السلام : فَسادُالاءخْلاقِ بِمُعاشَرَةِالسُّفَهاءِ، وَ صَلاحُ الاءخلاقِبِمُنافَسَةِ الْعُقَلاءِ.⁽⁴⁹³⁾
فرمود: معاشرت و همنشينى با بى خردان و افراد لااُبالى سبب فساد و تباهى اخلاق خواهدشد.
و معاشرت و رفاقت با خردمندان هوشيار، موجب رشد وكمال اخلاق مى باشد.
432 قالَ عليه السلام : الاءدَبُ عِنْدَالنّاسِ النُّطْقُ بِالْمُسْتَحْسَناتِ لاغَيْرُ، وَ هذا لايَعْتَدُّبِهِ مالَمْ يُوصِلْ بِها إلى رِضاءِاللّهِ سُبْحانَهُ، وَالْجَنَّةِ، وَالْاءدَبُ هُوَ اءدَبُ الشَّريعَةِ،فَتَاءدَّبُوا بِها تَكُونُوا اءُدَباءَ حَقّا.⁽⁴⁹⁴⁾
فرمود: مفهوم و معناى ادب از نظر مردم ، تنها خوب سخن گفتن است كه ركيك و سبك نباشد،وليكن اين نظريّه قابل توجّه نيست تا مادامى كه انسان را به خداوندمتعال و بهشت نزديك نگرداند.
بنابراين ادب يعنى رعايت احكام و مسائل دين اسلام ، پس باعمل كردن به دستورات الهى و ائمّه عليهم السلام ، ادب خود را آشكار سازيد.
433 قال عليه السلام : ثَلاثُ خِصالٍ تَجْتَلِبُ بِهِنَّ الْمَحَبَّةُ: الاْ نْصافُ فِى الْمُعاشَرَةِ،وَالْمُواساةُ فِى الشِّدِّةِ، وَالاْ نْطِواعُ وَالرُّجُوعُ إلى قَلْبٍ سَليمٍ.⁽⁴⁹⁵⁾
فرمود: سه خصلت جلب محبّت مى كند: انصاف در معاشرت با مردم ، همدردى در مشكلاتآنها، همراه و همدم شدن با معنويات .
434 قال عليه السلام : التَّوْبَةُ عَلى اءرْبَعُ دَعائِمْ: نَدْمٌ بِالْقَلْبِ، وَاسْتِغْفارٌبِالّلِسانِ، وَ عَمَلٌ بِالْجَوارِحِ، وَ عَزْمٌ اءنْ لايَعُودَ.⁽⁴⁹⁶⁾
فرمود: شرايط پذيرش تو به چهار چيز است : پشيمانى قلبى ، استغفار با زبان ،جبران كردن گناه نسبت به همان گناه ، حقّ اللّه و يا حقّالنّاس ، تصميم جدّى بر اينكهديگر مرتكب آن گناه نشود.
435 قال عليه السلام : ثَلاثٌ مِنْ عَمَلِ الْاءبْرارِ: إ قامَةُالْفَرائِض ، وَاجْتِنابُ الْمَحارِم، واحْتِراسٌ مِنَ الْغَفْلَةِ فِى الدّين .⁽⁴⁹⁷⁾
فرمود: سه چيز همانند كار نيكان است : انجام واجبات الهى ، ترك و دورى از گناهان ،مواظبت و رعايت مسائل و احكام دين .
436 قال عليه السلام : مَنْ رَضِىَ بِدُونِ الشَّرَفِ مِنَ الْمَجْلِسِ لَمْ يَزَلِ اللّهُ وَ مَلائِكَتُهُيُصَلُّونَ عَلَيْهِ حَتّى يَقُومَ، مِنَ التَّواضُعِ السَّلامُ عَلى كُلِّ مَنْ تَمَّرُ بِهِ.⁽⁴⁹⁸⁾
فرمود: كسى كه متكبّر نباشد و موقع ورود به مجلس هر كجا جائى بود بنشيند تا زمانىكه حركت نكرده باشد خدا و ملائكه هايش بر او درود و رحمت مى فرستند.
از علائم و نشانه هاى تواضع و فروتنى آنست كه به هر شخصى مرور نمودى سلامكنى .
437 قال عليه السلام : مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتى بِقُمْ، فَلَهُ الْجَنَّةُ.⁽⁴⁹⁹⁾
فرمود: هر كس قبر عمّه ام حضرت معصومه سلام اللّه عليها را با علاقه و معرفت در قمزيارت كند، أ هل بهشت خواهد بود.
438 قال عليه السلام : اَلْمَرَضُ لااءجْرَ فيهِ وَ لكِنَّهُ لايَدَعُ عَلَى الْعَبْدِ ذَنْبا اِلاّحَطَّهُ.⁽⁵⁰⁰⁾
فرمود: در مريضى پاداشى نيست و ليكن گناهان بنده خدا را از بين مى برد و پاك مىگرداند.
439 قال عليه السلام : اَكْرِمْ كُلَّ مَنْ وَجَدْتَهُ يَذْكُرُنا اَوْ يَسْتَحِلَّ مَوَدَّتَنا، ثُمَّ لَيْسَعَلَيْكَ صادِقا اَوْ كاذِبا، اِنّما لَكَ نيَّتُكَ وَ عَلَيْهِ كِذْبُه .⁽⁵⁰¹⁾
فرمود: هر كه ما اهل بيت عصمت و طهارت را ياد آورد يا با ما اظهار دوستى كند او را اكرام واحترام نما، و كارى نداشته باش براينكه راست يا دروغ مى گويد، به نيّت و مقصودخود خواهى رسيد و او هم (اگر دروغ بگويد) ضرر دروغ خود را خواهد ديد.
440 قال عليه السلام : القَصْدُ إلَى اللّهِ تَعالى بِالْقُلُوبِ أ بْلَغُ مِنْ إ تْعابِالْجَوارِحِ بإ لاْ عْمالِ.⁽⁵⁰²⁾
فرمود: توكّل و اعتقاد قلبى به خداوند متعال در حلّ مشكلات امور مختلف كار سازتر استتا كار و تلاش خستگى ناپذير.
خلاصه حالات دوازدهمين معصوم دهمين امام حضرت امام هادى عليه السّلام
آن حضرت طبق مشهور، سه شنبه در دوّمين روز ماه رجب ،سال 212 هجرى قمرى ، ⁽⁵⁰³⁾ در قريه اى به نام صريا سه فرسخى شهر مدينهمنوّره ديده به جهان گشود.⁽⁵⁰⁴⁾
نام : علىّ⁽⁵⁰⁵⁾صلوات اللّه و سلامه عليه .
كنيه : ابوالحسن ، ابوالحسن الثالث .
لقب : هادى ، ناصح ، متوكّل ، نقى ، مرتضى ، عالم ، طاهر، طيّب ، عسكرى ، أ مين ، ابنالرضاو...
پدر: امام محمّد، جواد الائمّة عليهم السلام .
مادر: سمانه ، از اهالى مغرب ، و معروف به سيّده بوده است .
دربان : عثمان بن سعيد عمرى .
نقش انگشتر: (اللّهُ رَبّي وَ هُوَ عِصْمَتي مِنْ خَلْقِه ).
مدّت عمر: حضرت سلام اللّه عليه مدّت شش سال و پنج ماه در حيات پدر بزرگوارش ، وپس از شهادت وى مدّت 33 سال و 9 ماه رهبريّت و امامت جامعه را بر عهده داشت ، روى همعمر پر بركت آن حضرت را حدود 41 سال و چند ماه گفته اند كه بيستسال و چند ماه در شهر سامراء تحت نظر حكومت عبّاسى به طور إ جبار إ قامت داشت .
مدّت امامت : بنا بر آنچه بين مؤرّخين و محدّثين مشهور است : حضرت روز سه شنبه پنجمماه ذى الحجّة سال 220 هجرى پس از شهادت پدر بزرگوارش به منصب امامت و خلافتنائل آمد و حدود 33 سال و 9 ماه امامت و هدايت جامعه را عهده دار بود.
آن حضرت پس از شهادت پدر بزرگوارش مرتّب در اذيّت و آزار دستگاه ظلم و جورخلفاء بنى العبّاس و مخالفين قرار گرفت ، و اكثر مدّت امامت خود را يا در زندان و ياتحت نظر جاسوسان و مأ موران حكومتى سپرى نمود و اگر هم بر حسب ظاهر آزاد مى شد،غير مستقيم رفت و آمد حضرت و افراد را به حضور ايشان تحتكنترل شديد قرار مى دادند.
امّا براى آنكه افكار عمومى خدشه دار نگردد به طور رياكارانه در ظاهر و درموقعيّتهائى معيّن حضرت را احترام و تعظيم مى كردند، ولى بهرحال آن كينه و خباثت و سخن چينى افراد حضرت را بهحال خود نگذاشت و به وسيله زهر مسموم و شهيد گرديد.
و به همين جهات سياسى و حكومتى ، امام عليه السلام كمتر توانستمسائل دين را در امور مختلف مطرح و يا جلسات درستشكيل دهد، لهذا سخنان حضرت نسبت به پدران بزرگوارش از هر جهت كمتر در بين كتبتاريخ و حديث ديده مى شود و همين براى مظلوميّت حضرت كافى است كه دفن جسدمطهرّش در خانه شخصى خود حضرت انجام گرفته است .
شهادت : همچنين در تاريخ روز و ماه ، شهادت آن امام مظلوم اختلاف است ولى مشهور گفتهاند: روز سوّم ماه رجب ، سال 254 هجرى قمرى ⁽⁵⁰⁶⁾ مى باشد كه در زمان حكومتمعتصم به وسيله زهر مسموم و به شهادت رسيد و در شهر سامراء، درمنزل شخصى خود حضرت دفن گرديد.
فرزند: حضرت داراى چهار فرزند پسر و يك دختر بوده است .
خلفاء هم عصر: امامت آن حضرت مصادف شد با حكومت معتصم ، واثق ،متوكّل ، منتصر، مستعين ، معتّز، معتمد.
نماز امام هادى عليه السلام : دو ركعت است ، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، هفتادمرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.⁽⁵⁰⁷⁾
و پس از آخرين سلام ، تسبيح حضرت فاطمه زهراء سلام اللّه عليها گفته شود و سپس ‍حوائج مشروعه خود را از درگاه خداوند متعال طلب نمايد.