77 - باب تحريم الظلم 
77 - باب تحريم ظلم 
حديث :
724 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ما من مظلمه اشد من مظلمه لايجد صاحبها عليها عونا الا الله .
ترجمه :
724 - امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ ظلمى بدتر و سخت تر از آن ظلمى نيستكه شخص نامظلوم يار و ياورى جز خدا براى دفع آن نيابد.
حديث :
725 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : اتقوا الظلم فانه ظلمات يوم القيامه .
ترجمه :
725 - امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: از ظلم كردن بپرهيزيد زير ظلم ، تاريكى ها و ظلمت هاى روز قيامت را در پى دارد.
حديث :
726 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : ما من احد يظلم مظلمه الا اخذع الله بهافى نفسه و ماله فاما الظلم الذى بينه و بين الله فاذا تاب غفرله .
ترجمه :
726 - امام باقر عليه السلام فرمود: هيچكس نيست كه ستمى به ديگران روا دارد جزاينكه خداوند او را به خاطر ستمش از نظر جانى يا مالى گرفتار مى سازد و اما ستمىكه بين بنده و خداست اگر بنده توبه كند خداوند بر او مى بخشايد.
حديث :
727 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : من ظلم مظلمه اخذ بها فى نفسه او فى ماله او فى ولده .
ترجمه :
727 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه ستمى كند به سبب آن ستم ، در جانشيا مالش يا فرزندانش به گرفتارى مى افتد.
حديث :
728 - عن ابى عبدالله عليه السلام فىقول الله عزوجل ان ربك لبالمرصاد قال : قنطره على الصراط لايجوزها عبد بمظلمه.
ترجمه :
728 - امام صادق عليه السلام درباره گفتار خداىعزوجل كه مى فرمايد: (همانا پروردگار تو در كمينگاه است ) ⁽¹⁵³⁾ فرمود: پلىبر صراط وجود دادر كه هر بنده اى كه ستمى نموده است از آن نمى تواند گذر كند.
حديث :
729 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : لما حضر على بن الحسين عليه السلامالوفاه ضمنى الى صدره ثم قال يا بنى اوصيك بما اوصانى به ابى حين حضرتهالوفاه و بما ذكر ان اباه اوصاه به قال يا بنى اياك و ظلم من لايجد عليك ناصرا الاالله .
ترجمه :
729 - امام باقر عليه السلام فرمود: زمانى كه وفات پدرم امام سجاد عليه السلامفرا رسيد مرا به سينه خود چسباند، سپس فرمود: اى پسر دلبندم ! تو را وصيت مى كنمبه وصيتى كه پدرم ابا عبدالله الحسين عليه السلام در هنگام حضور وفاتش به منوصيت نمود و فرمود كه پدرش ‍ على عليه السلام اين وصيت را به او فرموده است : اىپسر عزيزم ! بر حذر باش از ظلم كردن به كسى كه در برابر تو هيچ يار و ياورىجز خدا نمى يابد.
حديث :
730 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال اميرالمؤمنين عليه السلام : من خاف القصاص كف عن ظلم الناس .
ترجمه :
730 - امام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده است : كسىكه از قصاص بترسد از ظلم كردن به مردم خوددارى مى كند.
حديث :
731 - عن ابو عبدالله عليه السلام : من اصبح لاينوى ظلم احد غفرالله له ما اذنبذلك اليوم ما لم يسفك دما او ياكل مال يتيم حراما.
ترجمه :
731 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه صبح كند و ظلم كردن به هيچ كس رادر نيت نداشته باشد خداوند گناهان آن روز او را مى بخشد مادامى كه خونى نريزد يامال يتيمى را به حرام نخورد.
حديث :
732 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى حديثقال : اما انه ما ظفر بخير من ظفر بالظلم اما ان المظلوم ياخذ من دين الظالم اكثر مما ياخذالظالم من مال المظلوم ثم قال : من يفعل الشر بالناس فلا ينكر الشر اذافعل به . (الحديث )
ترجمه :
732 - امام صادق عليه السلام در ضمن حديثى فرمود: آگاه باشيد: آنكس ‍ كه باستم به پيروزى ظاهرى رسيده به خير دست نيافته ، به هوش باشيد كه همانا آنچه كهستمديده از دين ستمگر مى گيرد بسى بيشتر است از آنچه كه ستمگر از دارايى ستمديدهبر مى گيرد - سپس فرمود: - كسى كه به مردم بدى مى كند هرگاه به او بدى شدنبايد آن بدى را ناپسند بشمرد. (زيرا اين بدى نتيجهعمل اوست ).
حديث :
733 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : الظلم فى الدنيا هو الظلمات فى الاخره.
ترجمه :
733 - امام باقر عليه السلام فرمود: ظلم در دنيا همان ظلمتها و تاريكى هاى آخرتاست .
حديث :
734 - عن على بن سالم قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : ان الله عزوجل يقول : و عزتى و جلالى لااجيب دعوه مظلوم دعانى فى مظلمه ظلمها ولاحد عنده مثل تلك المظلمه .
ترجمه :
734 - على بن سالم گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: همانا خداىعزوجل مى فرمايد: به عزت و بزرگى ام سوگند، دعاى مظلومى را كه مرا در ظلمى كهبه او شده است بخواند اجابت نمى كنم اگر او شبيه آن ظلم را در حق ديگرى روا داشتهباشد.
حديث :
735 - عن زيد بن على بن الحسين عن آبائه عليه السلامقال : ياخذ المظلوم من دين الظالم اكثر مما ياخذ الظالم من دنيا المظلوم .
ترجمه :
735 - زيد بن على بن الحسين از پدران بزرگوارش : روايت كرد كه : آنچه كهمظلوم از دين ظالم مى گيرد بسى بيشتر است از آنچه كه ظالم از دنياى مظلوم مى ستاند.
حديث :
736 - عن جعفر بن محمد عليه السلامقال : من ارتكب احدا بظلم بعث الله من ظلمه مثله او على ولده او على عقبه من بعده .
ترجمه :
736 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه بر احدى ستمى كند خداوند كسى رابر مى انگيزد كه همانند همان ستم را بر او يا فرزندان او يانسل بعد از او روا دارد.
حديث :
737 - عن جعفر بن محمد عليه السلام عن ابيه عليه السلام عن آبائه عليهالسلام قال : قال اميرالمؤمنين عليه السلام : اعظم الخطايا اقتطاعمال امرى مسلم بغير حق .
ترجمه :
737 - امام صادق عليه السلام از پدران بزرگوارش : روايت فرمود كه : اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: بزرگترين گناهان گرفتن قسمتى ازمال مسلمانى به ناحق است .
حديث :
738 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ان الله عزوجل يبغض الغنى الظلوم .
ترجمه :
738 - امام صادق عليه السلام فرمود: راستى كه خداوندعزوجل ثروتمند ستمگر را دشمن مى دارد.
حديث :
739 - عن اميرالمؤمنين على عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله :يقول الله عزوجل اشتد غضبى على من ظلم من لايجد ناصرا غيرى .
ترجمه :
739 - اميرالمومنين عليه السلام فرمود:رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : خداىعزوجل مى فرمايد: خشم و غضب من بر كسى بسيار شديد است كه بر بنده اى ظلم مى كندكه ياورى جز من براى خود نمى يابد.
حديث :
740 - عن ابى عبدالله قال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : انى لعنتسبعا لعنهم الله و كل نبى مجاب قيل : و من هم يارسول الله ؟ قال : الزائد فى كتاب الله و المكذب بقدر الله و المخالف لسنتى والمستحل من عترتى ما حرم الله و المسلط بالجبروت ليعز مناذل الله و يذل من اعز الله و المستاثر على المسلمين بفيئهم منتحلا له و المحرم مااحل الله عزوجل .
ترجمه :
740 - امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: به راستى كه من هفت گروه را لعنت مى فرستم كه آنان را خداوند و هر پيامبرى كهدعايش را مورد اجابتاست لعنت نموده اند. عرض ‍ شد: آنان چه كسانى هستند اىرسول خدا؟ فرمود: آنكه بر كتاب خدا چيزى بيفزايد و آنكه قضا و قدر الهى را تكذيبكند و آنكه با سنت من مخالفت ورزد و آنكه درباره عترت من آنچه را كه خداوند حرام ساختهبراى خود حلال بشمرد (حق عترت مرا ناديده گيرد و به آنان ستم كند) و كسى كه باسركشى قدرت يافته تا كسانى را كه خداوند آنان را خوار نموده به عزت برساند وكسانى را كه خداوند آنان را عزيز دانسته به ذلت بكشاند و كسى كه غنائم مسلمين رابراى خود برگزيند و مالك آنها شده و آنها را به خود نسبت دهد و كسى كهحلال خداى عزوجل را حرام سازد.
78 - باب وجوب رد المظالم الى اهلها و اشتراط ذلك فى التوبه منها فانعجز الستغفر الله للمظلوم
78 - باب وجوب اصلاح نمودن و بازگرداندن دادخواهى ها به سوى صاحبانآنها و اينكه در توبه ، بازگرداندن حق شرط است و در صورتى كه ستم كنندهاز اين كار عاجز بود بايد براى ستمديده طلب مغفرت كند
حديث :
741 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : الظلم ثلاثه ظلم يغفره الله و ظلم لايغفرالله و ظلم لايدعه الله فاما الظلم الذى لايغفره فالشرك و اما الظلم الذى يغفرهفظلم الرجل نفسه فيما بينه و بين الله و اما الظلم الذى لايدعه فالمداينه بينالعباد.
ترجمه :
741 - امام باقر عليه السلام فرمود: ظلم سه گونه است : ظلمى كه خداوند آن را مىبخشايد و ظلمى كه خداوند آن را نمى بخشد و ظلمى كه خداوند آن را رها نمى كند (وپيگيرى مى كند) اما ظلمى كه خداوند آن را نمى بخشد شرك است و اما ظلمى كه آن را مىبخشد ظلمى است كه شخص بين خود و خدايش به خويشتن مى كند و اما ظلمى كه خداوند آنرا وا نمى گذارد و پى گيرى ميكند ظلمى است كه بندگان در وام دادن و وام خواستن (ومعاملات ) به يكديگر روا مى دارند.
حديث :
742 - و رواه الصدوق مثله و زاد و قال عليه السلام : ما ياخذ المظلوم من دينالظالم اكثر مما ياخذ الظالم من دنيا المظلوم .
ترجمه :
742 - روايت گذشته را مرحوم شيخ صدوق (ره ) روايت فرموده با اين تفاوت كهدر آن جمله زير را اضافه دارد كه حضرت فرمود: آنچه را كه ستمديده از دين ستمگر مىگيرد بسى بيشتر از چيزى است كه ستمگر از دنياى ستمديده مى ستاند.
حديث :
743 - عن شيخ من النخع قال : قلت لابى جعفر عليه السلام : انى لمازل واليا منذ زمن الحجاج الى يومى هذا فهل لى من توبه ؟قال : فسكت ثم اعدت عليه فقال : لاحتى تودى الىكل ذى حق حقه .
ترجمه :
743 - پيرمردى از نخع گويد: به امام باقر عليه السلام عرض كردم : من پيوستهاز زمان حجاج تاكنون والى و كارگزار بوده ام آيا براى من نيز توبه اى هست ؟ (آياتوبه ام پذيرفته مى شود؟) حضرت سكوت نمود و من دوباره پرسشم را تكرار كردم .حضرت فرمود: خير مگر اينكه حق هر صاحب حقى را به او باز گردانى .
حديث :
744 - عن ابى بصير قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : من اكل من مال اخيه ظلما و لم يرده اليهاكل جذوه من النار يوم القيامه .
ترجمه :
744 - ابى بصير گويد: از امام باقر عليه السلام شنيدم كه فرمود: كسى كه باظلم و ستم از مال برادر خود بخورد و آن را به او بازنگرداند در روز قيامت پاره اى آتشرا مى خورد.
حديث :
745 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : من ظلم احدا و فاته فليستغفر الله لهفانه كفاره له .
ترجمه :
745 - امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: هر كس به كسى ستمى كند و او را از دست بدهد (ديگر به او دسترسى نداشته باشد)پس بايد براى آن مظلوم از خداوند طلب مغفرت و بخشايش كند و همين مطلب مغفرت كفارهستمى كه بر او نموده مى گردد.
حديث :
746 - قال ابوجعفر عليه السلام قال :رسول الله صلى الله عليه و آله : من اقتطع مال مومن غصبا بغير حقه لميزل الله معرضا عنه ماقتا لاعماله التى يعملها من البر و الخير لايثبتها فى حسناتهحتى يتوب و يرد المال الذى اخذه الى صاحبه .
ترجمه :
746 - امام باقر عليه السلام فرمود: رسول خدا فرموده است : كسى كه با قسمتى ازمال مومنى را به ناحق غصب كند و براى خود بگيرد پيوسته خداوند از او روى گردان استو اعمالى را كه او انجام ميدهد (حتى ) اعمال نيك و خير او را بد مى داند و آنها را در حسناتو نيكى هاى او ثبت نمى كند تا زمانى كه توبه كند و مالى را كه به ناحق گرفته بهصاحبش ‍ برگرداند.
79 - باب اشتراط توبه من اضل الناس برده لهم الى الحق 
79 - باب مشروط بوده توبه كسى كه مردمان را گمراه نموده به اينكه آنانرا به سوى حق بازگرداند
حديث :
747 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : كان رجل فى الزمن الاول طلب الدنيا من حلال فلم يقدر عليها و طلبها من حرام فلميقدر عليها فاته الشيطان فقاله له : الا ادلك على شى ء تكثر به دنياك و تكثر بهتبعك ؟ فقال : بلى قال : تبتدع دينا و تدعو الناس اليهففعل فاستجاب له الناس و اطاعوه فاصاب من الدنيا ثم انه فكرفقال : ما صنعت ابتدعت دينا و دعوت الناس ‍ اليه ما ارى لى من توبه الا ان اتى مندعوته اليه فارده عنه فجعل ياتى اصحابه الذين اجابوهفيقول ان الذى دعوتكم اليه باطل و انما ابتدعته فجعلوا يقولون كذبت هو الحق و لكنكشككت فى دينك فرجعت عنه فلما راى ذلك عمد الى سلسله فوتدلها و تدا ثم جعلها فىعنقه و قال : لا احلها حتى يتوب الله عزوجل على فاوحى اللهعزوجل الى نبى من النبياء قل لفلان و عزتى لو دعوتنى حتى تنقطع اوصالك ما استجبتلك حتى ترد من مات على ما دعوته اليه فيرجع عنه .
ترجمه :
747 - امام صادق عليه السلام فرمود: در زمانهاى نخستين مردى بود كه دنيا را از راهحلال طلب كرد و به آن نرسيد و از راه حرام آن را جست اما باز هم به آن نرسيد، پسشيطان به نزد او آمد و گفت : آيا تو را به چيزى رهنمون سازم كه به سبب آن هم دنيايتزياد شود و هم پيروانت ؟ مرد گفت : آرى . شيطان گفت : دين تازه اى به وجود بياور ومردم را به سوى آن فرا خوان . آن مرد چنين كرد و مردم نيز به وى پاسخ مثبت دادند و ازاو فرمانبردارى نمودند و او به دنيا رسيد پس از چندى به فكر فرو رفت و با خود گفت: اى چه كارى بود كه دين نو به وجود آوردم و مردم را به سوى آن خواندم ؟! گمان نمىكنم توبه ام پذيرفته شود مگر اينكه آنانى را كه به اين دين ساختگى دعوت كرده امبياورم و از اين دين برگردانم ، پس اصحاب خود را كه دعوت او را اجابت نموده بودندفرا خواند و به آنان گفت : دينى كه شما را به سوى آن خواندم دين باطلى بود و آن رامن خود به خود به وجود آوردم . آنان گفتند: تو دروغ مى گويى ، اين دين حق است ولىتو در دين خود به شك افتاده اى ، و از پيش وى بيرون رفتند. پس چون چنين ديد بهزنجيرى پناه برد و بر آن ميخى كوفت سپس آن را به گردن انداخت و گفت : اين زنجير رانمى گشايم مگر اينكه خداى عزوجل توبه ام را بپذيرد. خداوندعزوجل نيز به پيامبرى از پيامبرانش وحى فرستاد كه : به وى بگو: به عزتم سوگنداگر به قدرى مرا بخوانى كه مفصلهايت از هم جدا شوند دعايت را اجابت نمى كنم مگراينكه آن كسانى را كه به دعوت تو گمراه شدند و در گمراهى مردند برگردانى و ازعقيده باطل خود باز گردند.
حديث :
748 - عن الرضا عليه السلام عن آبائه عليه السلامقال : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : ان الله غافركل ذنب الا من احدث دينا و من اغتصب اجيرا اجره اورجل باع حرا.
ترجمه :
748 - امام رضا عليه السلام از پدران بزرگوارش روايت فرمود:رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : راستى كه خداوند همه گناهان را مىبخشد به جز گناه كسى كه دين جديدى به وجود آورده و كسى كه مزد كارگرى را بهزور و ستم براى خود گرفته است و كسى كه آزاده اى را فروخته است (انسانى آزاد و غيراسير را به فروش رسانده است ).
80 - باب تحريم الرضا بالظلم و المعونه للظالم و اقامه عذره 
80 - باب تحريم راضى بودن به ظلم و يارى كردن ستمگر و عذرآوردنو توجيه كردن ظلم او
حديث :
749 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : من عذر ظالما بطلمه سلط الله عليه من يظلمه فان دعالم يستجب له و لم ياجره اللهعلى ظلامته .
ترجمه :
749 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه براى ظلم ظالمى بهانه آورد (او رادر ظلم كردنش معذور دارد) خداوند كسى را بر او مسلط مى سازد كه به وى ظلم كند پسچنين كسى اگر دعا كند خداوند دعايش را بر آورده نمى سازد و بر ستمى كه مى بيند بهاو اجر و پاداشى نمى دهد.
حديث :
750 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى وصيته لاصحابهقال : و اياكم ان تعينوا على مسلم مظلوم فيدعو عليكم فيستجاب له فيكم فان ابانارسول الله صلى الله عليه و آله كان يقول : ان دعوه المسلم المظلوم مستجابه و لعينبعضكم بعضا فان ابانا رسول الله صلى الله عليه و آله كانيقول : ان معونه المسلم خير و اعظم اجرا من صيام شهر و اعتكافه فى المسجد الحرام .
ترجمه :
750 - امام صادق عليه السلام در وصيتش به اصحاب خود فرمود: بر حذر باشيد ازاينكه ستمكارى را بر عليه مسلمان مظلومى يارى كنيد اگر چنين كنيد آن مظلوم شما رانفرين مى كند و دعايش درباره شما اجابت مى شود، همانا پدر و مارسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمود: به راستى كه دعاى مسلمان مظلوم بر آوردهمى شود، و بايد برخى از شما برخى ديگر را يارى كند زيرا پدر مارسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمود: يارى كردن مسلمانى ، پاداشش بهتر وبزرگتر از يك ماه روزه و اعتكاف در مسجد الحرام است .
حديث :
751 - عن جعفر به محمد عليه السلام عن آبائه عليه السلام فى وصيه النبىصلى الله عليه و آله لعلى عليه السلام قال : يا على شر الناس من باع آخرته بدنياهو شر منه من باع آخرته بدنيا غيره .
ترجمه :
751 - امام صادق عليه السلام از پدران بزرگوارش روايت فرمود كه : در وصيتپيامبر اكرم صلى الله عليه و آله به على عليه السلام آمده است : اى على ! بدترينمردمان كسى است كه آخرتش را به دنيايش بفروشد و بدتر از او كسى است كه آخرتش رابه دنيا ديگرى بفروشد.
حديث :
752 - عن عبدالله بن سنان قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : من اعان ظالما على مظلوم لم يزل الله عليه ساخطا حتى ينزع عن معونته .
ترجمه :
752 - عبدالله بن سنان گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: كسىكه ظالمى را بر عليه مظلومى يارى كند پيوسته خداوند از او خشمگين است تا اينكه دستاز يارى او بردارد.
حديث :
753 - عن اميرالمؤمنين عليه السلام انهقال : للظالم من الرجال ثلاث علامات يظلم من فوقه بالمعصيه و من دونه بالغلبه ويظاهر القوم الظلمه .
ترجمه :
753 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: براى مردمان ستمگر سه نشانه وجود دارد:با نافرمانى كردن بر مافوق خود ستم مى كند و با غلبه و چيره شدن بر زير دستخود ستم روا مى دارد و ستمكاران را يارى و پشتيبانى مى كند.
81 - باب تحريم اتباع الهوى الذى يخالف الشرع 
81 - باب تحريم پيروى كردن از آن خواهش نفسانى كه مخالف شرعاست
حديث :
754 - عن ابى محمد الوابشى قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : احذروا اهواءكم كما تحذرون اعداءكم فليس بشى ء اعدىللرجال من اتباع اهوائهم و حصائد السنتهم .
ترجمه :
754 - ابى محمد وابشى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود:همانگونه كه از دشمنانتان حذر مى كنيد از خواهشهاى نفسانى خود حذر كنيد زيرا هيچ چيزىبراى مردمان دشمن تر از پيروى خواهشهاى نفسانى و درو شده هاى زيانها نيست .
حديث :
755 - قال اميرالمؤمنين عليه السلام : انما اخاف عليكم اثنتين اتباع الهوى وطول الامل اما اتباع الهوى فانه يصد عن الحق و اماطول الامل فينسى الاخره .
ترجمه :
755 - اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: من از دو چيز بر شما ترسانم : يكى پيروىاز خواهشهاى نفس و ديگرى درازى آرزو، اما پيروى خواهشهاى نفس ؛ زيرا آدمى را از راه حقباز مى دارد و اما درازى آرزو؛ زيرا آخرت را فراموش انسان مى سازد.
حديث :
756 - عن عبدالرحمن بن الحجاج قال :قال لى ابوالحسن عليه السلام : اتق المرتقىالسهل اذا كان منحدره و عرا قال : و كان عليه السلاميقول : لاتدع النفس و هواها فان هواها فى رداها و ترك النفس و ما تهوى اذاها و كف النفسعما تهوى دواوها.
ترجمه :
756 - عبدالرحمن بن حجاج گويد: امام رضا عليه السلام به من فرمود: از اوجگرفتن و بالا رفتنى كه آسان است بپرهيزيد آنگاه كه سراشيبى آن دشوار باشد - وفرمود: - نفس و خواهش نفس را به حال خود وامگذار زيرا خواسته نفس در هلاكت آن است و بهحال خود گذاردن نفس يا آنچه كه دوست دارد مايه آزار نفس است و باز داشتن نفس ازپرداختن به آنچه كه دوست مى دارد دواى نفس است .
82 - باب وجوب اعتراف المذنب لله بالذنوب و استحقاق العقاب  
باب وجوب اقرار نمودن و اعتراف كردن شخص گناهكار در پيشگاه خداوندبه گناهان خويش و به اينكه مستحق كيفر است
حديث :
757 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : و الله ما ينجو من الذنب الا من اقربه وقال ابوجعفر عليه السلام : كفى بالندم توبه .
ترجمه :
757 - امام باقر عليه السلام فرمود: به خدا سوگند كه رهايى و خلاصى از(عقوبت ) گناه براى كسى حاصل نمى شود مگر كسى كه (در پيشگاه خداوند) به آناقرار و اعتراف كند - و فرمود: - پشيمانى از گناه براى توبه كفايت مى كند.
حديث :
758 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : لا و الله ما اراد الله من الناس ‍ الاخصلتين ان يقروا له بالنعم فيزيدهم و بالذنوب فيغفرها لهم .
ترجمه :
758 - امام باقر عليه السلام فرمود: به خدا سوگند كه خداوند از مردمان جز دوخصلت را نخواسته است : يكى اينكه به نعمتهايى كه به آنان بخشيده است اعتراف كنندتا او نيز بر نعمتهايشان بيفزايد و ديگر اينكه به گناهان خويش (در پيشگاه او) اقرارو اعتراف كنند تا او نيز از گناهانشان در گذرد.
حديث :
759 - عن معاويه بن عمار قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : انه و الله ما خرج عبد من ذنب باصرار و ما خرج عبد من ذنب الا باقرار.
ترجمه :
759 - معاويه بن عمار گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: هماناسوگند به خدا كه هيچ بنده اى با اصرار و پافشارى بر گناه از گناه بيرون نرفتهاست و هيچ بنده اى جز با اقرار و اعتراف بر گناهش از گناه خارج نگشته است .
حديث :
760 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : من اذنب ذنبا فعلم ان الله مطلع عليه ان شاء عذبه و ان شاء غفرله غفرله و ان لميستغفر.
ترجمه :
760 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه مرتكب گناهى شده باشد پس از آنبداند كه خداوند بر گناه او واقف است اگر بخواهد مى تواند او را كيفر دهد و اگربخواهد مى تواند او را ببخشايد، چنين كسى اگر چه طلب مغفرت هم نكند خداوند از گناهشدر مى گذرد.
حديث :
761 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ان الله يحب العبد ان يطلب اليه فى الجرم العظيم و يبغض العبد ان يستخفبالجرم اليسير.
ترجمه :
761 - امام صادق عليه السلام فرمود: همانا خداوند بنده اى را كه پس از ارتكابگناهى بزرگ دست خواهش بخشايش به سوى او دراز كند دوست مى دارد و بنده اى را كهانجام گناهى كوچك را سبك مى شمارد دشمن مى دارد.
حديث :
762 - عن الصادق جعفر به محمد عليه السلام عن ابيه عن آبائه عليه السلام عنرسول الله صلى الله عليه و آله عن جبرئيل عليه السلامقال : قال الله عزوجل : من اذنب ذنبا صغيرا كان او كبيرا و هو لا يعلم ان لى ان اعذبه اواعفو عنه لا غفرت له ذلك الذنب ابدا و من اذنب ذنبا صغيرا كان او كبيرا و هو يعلم ان لى اناعذبه او اعفو عنه عفوت عنه .
ترجمه :
762 - امام صادق عليه السلام از پدر بزرگوارش عليه السلام و ايشان از پدرانخود: و آنان از رسول خدا صلى الله عليه و آله و ايشان ازجبرئيل عليه السلام روايت فرمود كه : خداىعزوجل فرموده است : كسى كه مرتكب گناهى خواه كوچك يا بزرگ گردد در حالى كهنداند كه مى توانم او را عذاب كنم يا ببخشايم هرگز آن گناه را بر او نمى بخشم وكسى كه گناهى كوچك يا بزرگ مرتكب شود و بداند كه عذاب نمودن يا چشم پوشى ازاو در دست من است از گناهش در مى گذرم و او را مى بخشايم .
حديث :
763 - عن ابى جعفر الباقر عليه السلام انهقال : لقد غفر الله لرجل من اهل الباديه بكلمتين دعا بهماقال : اللهم ان تعذبنى فاهل ذلك انا و ان تغفرلىفاهل ذلك انت فغفر الله له .
ترجمه :
763 - امام باقر عليه السلام فرمود: همانا خداوند مردى صحرانشين را به خاطر دوجمله كه در دعايش به خداوند عرض كرد، آمرزيد آن دو جمله اين بود: (خداوندا اگر مراعذاب كنى من سزاوار عذابم و اگر بر من ببخشايى تواهل بخششى ) خداوند نيز بر او بخشيد.
حديث :
764 - عن ابى عبدالله عليه السلام يرفعه الى النبى صلى الله عليه و آلهقال : قال الله عزوجل : من اذنب ذنبا فعلم ان لى ان اعذبه و ان لى ان اعفو عنه عفوت عنه.
ترجمه :
764 - امام صادق عليه السلام فرمود: پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده است :خداوند عزوجل فرمود: كسى كه مرتكب گناهى شود پس بداند كه عذاب كردن و عفوكردنش تنها به دست من است ، او را مشمول عفو خود قرار مى دهم .
83 - باب وجوب الندم على الذنوب  
83 - باب وجوب پشيمانى بر گناهان 
حديث :
765 - قال ابو عبدالله عليه السلام من سرته حسنته و ساءته سيئته فهو مومن.
ترجمه :
765 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه نيكوكارى اش او را شادمان كند وبدى اش وى را بدحال گرداند چنين كسى مومن است .
حديث :
766 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : ان الرجل ليذنب الذنب فيدخله الله به الجنه قلت ، يدخله الله بالذنب الجنه ؟قال : نعم ، انه يذنب فلا يزال خائفا ماقتا لنفسه فيرحمه الله فيدخله الجنه .
ترجمه :
766 - امام صادق عليه السلام فرمود: به راستى كه (گاه باشد كه ) مردى مرتكبگناهى مى شود پس خداوند او را به سبب گناهش وارد بهشت مى كند - راوى گويد: - عرضكردم : خداوند او را به سبب گناه وارد بهشت مى كند؟! فرمود: آرى ، او كسى است كه گناهمى كند ولى پيوسته از گناهش ‍ ترسان است و از خود (به خاطر گناهكارى اش ) نفرتدارد، پس خداوند به او رحم مى آورد و او را وارد بهشت مى سازد.
حديث :
767 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : قال اميرالمؤمنين عليه السلام : ان الندم على الشر يدعو الى تركه .
ترجمه :
767 - امام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤمنين فرموده است : همانا پشيمانى ازبدى ، آدمى را به سوى ترك بدى فرا مى خواند.
حديث :
768 - عن ابان بن تغلب قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : ما من عبد اذنب ذنبا فندم عليه الاغفر الله لهقبل ان يستغفر و ما من عبد انعم الله عليه نعمه فعرف انها من عند الله الا غفر الله لهقبل ان يحمده .
ترجمه :
768 - ابان بن تغلب گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: هيچ بندهاى نيست كه مرتكب گناهى شود پس از آن پشيمان گردد جز اينكه خداوند او را مى بخشايدپيش از اينكه طلب آمرزش كند و هيچ بنده اى نيست كه خداوند نعمتى به او ببخشد پسبشناسد كه اين نعمت از جانب خداست جز اينكه خداوند پيش از اينكه او شكر خداى را به جاآورد او را مشمول آمرزش خويش قرار مى دهد.
حديث :
769 - محمد بن على بن الحسين عليه السلامقال : من الفاظ رسول الله صلى الله عليه و آله : الندامه توبه .
ترجمه :
769 - امام باقر عليه السلام فرمود: از الفاظرسول خدا صلى الله عليه و آله است كه فرمود: پشيمانى توبه است .
حديث :
770 - عن ابى جعفر عليه السلام قال : كفى بالندم توبه .
ترجمه :
770 - امام باقر عليه السلام فرمود: پشيمانى از گناه براى توبه كفايت مى كند.
حديث :
771 - عن ابى جعفر عليه السلام قال :قال على بن الحسين عليه السلام : اربع من كن فيهكمل ايمانه و محصت عنه ذنوبه من وفى الله بماجعل على نفسه للناس و صدق لسانه مع الناس و استحيا منكل قبيح عند الله و عند الناس و يحسن خلقه مع اهله .
ترجمه :
771 - امام باقر عليه السلام فرمود: امام سجاد عليه السلام فرموده است : چهار چيزاست كه در هر كسى باشد ايمانش كامل و گناهانش پاك و آمرزيده مى گردد: كسى كه بهخاطر خدا به آنچه كه (به آن عهد و پيمانى كه ) براى مردم بر خود قرار داده است وفاكند، و زبانش با مردم راست بگويد، و از هر زشتى در نزد خدا و مردم شرم كند، و بااهل و خانواده خود خوش ‍ اخلاق باشد.
حديث :
772 - عن الحسين بن سليمان الزاهدىقال : سمعت ابا جعفر الطائى الواعظ يقول سمعت و هب بن منبهيقول : قرات فى زبور داود اسطرا منها ما حفظت و منها ما نسيت فمما حفظت قوله : يا داوداسمع منى ما اقول و الحق اقول من اتانى و هو مستحى من المعاصى التى عصانى بهاغفرتها له و انسيتها حافظيه . (الحديث )
ترجمه :
772 - حسين بن سليمان زاهدى گويد: از ابا جعفر طايى واعظ شنيدم كه مى گفت : ازوهب بن منبه شنيدم كه مى گفت : در زبور حضرت داود عليه السلام چند سطر خواندم كهبرخى از آنها را حفظ نموده و برخى را فراموش كرده ام ، از جمله از آنچه حفظ كرده امگفتار خداى تعالى است كه فرمود: اى داود! آنچه مى گويم از من بشنو و حق را مى گويم: هر كسى به نزد من آيد در حالى كه از گناهانى كه به وسيله آنها نافرمانى ام نمودهشرمگين باشد آن گناهان را بر او مى بخشايم و آن گناهان را از خاطر دو فرشته نگهباناو فراموش مى سازم .
84 - باب وجوب ستر الذنوب و تحريم التظاهر بها 
84 - باب وجوب پنهان كردن گناهان و تحريم آشكارا گناه كردن 
حديث :
773 - عن العباس مولى الرضا عليه السلامقال : سمعته يقول : المستتر بالحسنه يعدل سبعين حسنه و المذيع بالسيئهمخذول و المستتر بالسيئه مغفور له .
ترجمه :
773 - عباس بنده امام رضا عليه السلام گويد: از امام رضا عليه السلام شنيدم كهفرمود: آن كس كه پوشاننده نيكى خود باشد آن نيكى با هفتاد نيكى برابرى مى كند وآن كس كه آشكارا بدى مى كند به خود واگذارده شده است و آن كس كه پوشاننده بدىاست مورد غفران و بخشش الهى است .
حديث :
774 - عن فضيل بن عثمان المزادى قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : قال رسول الله صلى الله عليه و آله : اربع من كن فيه لم يهلك على الله بعدهنالا هالك يهم العبد بالحسنه فيعملها فان هو لم يعملها كتب الله له حسنه بحسن نيته و انهو عملها كتب الله له عشرا و يهم السيئه ان يعملها فان لم يعملها لم يكتب عليه شى ء و انهو عملها اجل سبع ساعات و قال صاحب الحسنات لصاحب السيئات و هو صاحبالشمال لاتعجل عسى ان يتبعها بحسنه تمحوها فان اللهقال استغفر الله الذى لا اله الا هو عالم الغيب و الشهاده العزيز الحكيم الغفور الرحيم ذاالجلال و الاكرام و اتوب اليه لم يكتب عليه شى ء و ان مضت سبع ساعات و لم يتبعهابحسنه و استغفار قال صاحب الحسنات لصاحب السيئات اكتب على الشقى المحروم .
ترجمه :
774 - فضيلبن عثمان مرادى گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود:رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است : (در مواجهه باعمل ) چهار حالت وجود دارد كه پس از رفتار به آن چهار حالت تنها كسى كه تيره روز وشقاوتمند است به فرمان خداى تعالى به هلاكت مى رسد: بنده اى قصد مى كند كه كارخيرى انجام دهد پس آن را انجام مى دهد پس ‍ اگر آن را انجام نداد خداوند به خاطر نيتنيكويش براى او يك نيكى ثبت مى كند و اگر آن را انجام داد برايش ده نيكى مى نويسد وبنده اى قصد مى كند كه بدى كند پس اگر بدى را به جا نياورد چيزى بر عليه اونوشته نمى شود و اگر آن بدى را انجام داد تا هفت ساعت مهلت داده مى شود و فرشته اىكه نيكى ها را مى نگارد به فرشته ديگر كه نگارنده بديها و همان فرشته سمت چپاست مى گويد: شتاب مكن اميد است كه اين بنده در پى بدى اش نيكى اى انجام دهد و بانيكوكارى اش بدى را محو و نابود كند زيرا خداىعزوجل مى فرمايد: (همانا نيكى ها بديها را از بين مى برد) ⁽¹⁵⁴⁾ يا شايد استغفاركند زيرا اگر بگويد: (استغفر الله الذى لا اله الا هو عالم الغيب و الشهاده العزيزالحكيم الغفور الرحيم ذالجلال و الاكرام و اتوب اليه ) بر عليه او چيزى نوشتهنمى شود، و اگر هفت ساعت بگذرد و در پى بدى اش نه كار نيكى انجام دهد و نه استغفاركند فرشته اى كه نگارنده نيكى هاست به نويسنده بديها مى گويد: بر عليه اين تيرهروز محروم از رحمت بنويس .
حديث :
775 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : من عمل سيئه اجل فيها سبع ساعات من النهار فانقال : استغفر الله الذى لا اله الا هو الحى القيوم و اتوب اليه ثلاث مرات لم تكتب عليه.
ترجمه :
775 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه كار بدى انجام دهد هفت ساعت از روزبه او مهلت داده مى شود پس اگر سه مرتبه بگويد: (استغفر الله الذى لا اله الاهو الحى القيوم و اتوب اليه ) آن بدى بر او نوشته نمى شود.
حديث :
776 - عن احمد بن محمد بن خالد عن عده من اصحابنا رفعوه قالوا:قال عليه السلام : لكل شى ء دواء و دواء الذنوب الاستغفار.
ترجمه :
776 - احمد بن محمد بن خالد از عده اى از شيعيان روايت كند و آنان اين حديث را بهمعصوم عليه السلام رسانده اند، گفته اند: معصوم عليه السلام فرمود: براى هر چيزى(دردى ) دوايى هست و دواى گناهان استغفار نمودن است .
حديث :
777 - عن زراره قال سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : ان العبد اذا اذنب ذنبا اجل من عدوه الى الليل فان استغفر الله لم تكتب عليه .
ترجمه :
777 - زراره گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: به راستى كههرگاه بنده مرتكب گناهى شود از صبحگاهان تا شامگاه به او فرصت داده مى شود پساز خداوند طلب مغفرت نمود چيزى بر عليه او نوشته نمى شود.
حديث :
778 - عن ابى عبدالله عليه السلامقال : العبد المومن اذا اذنب اجله الله سبع ساعات فان استغفر الله لم تكتب عليه شى ء وان مضت الساعات و لم يستغفر كتب سيئه . (الحديث )
ترجمه :
778 - امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه بنده مومن مرتكب گناهى گردد خداوندبه او هفت ساعت مهلت مى دهد پس اگر از خداوند طلب بخشش نمود چيزى بر عليه اونوشته نمى شود و اگر هفت ساعت گذشت و او استغفار نكرد يك گناه بر او نوشته مىشود.
حديث :
779 - عن حفص قال : سمعت ابا عبدالله عليه السلاميقول : ما من مومن يذنب ذنبا الا اجله الله سبع ساعات من النهار فان هو تاب لم يكتب عليهشى ء و ان هو لم يفعل كتب عليه سيئه فاتاه عباد البصرىفقال له : بلغنا انك قلت : ما من عبد يذنب ذنبا الا اجله الله سبع ساعات من النهارفقال : ليس هكذا قلت و لكنى قلت : ما من مومن و كذلك كان قولى .
ترجمه :
779 - حفص گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: هيچ مومنى نيست كهمرتكب گناهى شود جز اينكه خداوند هفت ساعت از روز را به او فرصت مى دهد پس اگرتوبه كرد چيزى بر عليه او نوشته نمى شود و اگر توبه نكرد يك گناه برايشنوشته مى شود، پس از اين عباد بصرى به خدمت امام صادق عليه السلام رسيد و عرضكرد: به ما خبر رسيده است كه شما فرموده ايد: هيچ بنده اى نيست كه ... حضرت فرمود:خير من چنين نگفته ام بلكه گفته ام : هيچ مومنى نيست كه .
حديث :
780 - عن الصادق جعفر بن محمد عليه السلامقال : لما نزلت هذه الايه (و الذين اذا فعلوا فاحشه او ظلموا انفسهم ذكروا اللهفاستغفروا لذنوبهم ) صعد ابليس جبلابمكهيقال له ثور فصرخ باعلى صوته بعفاريته فاجتمعوا اليهفقال : نزلت هذه الايه فمن لها؟ فقام عفريت من الشياطينفقال : انا لها بكذا و كذا فقال : لست لها ثم قام آخرفقال مثل ذلك فقال : لست لها فقال الواسواس الخناش : انا لهاقال : بماذا؟ قال : اعدهم و امنيهم حتى يواقعوا الخطيده فاذا واقعوا الخطيئه انسيتهمالاستفغار فقال : انت لها فو كله بها الى يوم القيامه .
ترجمه :
780 - امام صادق عليه السلام فرمود: وقتى كه اين آيهنازل شد كه مى فرمايد: آن كسانى كه هرگاه كار زشتى انجام مى دهند يا هرگاه به خودستمى مى كنند خداى را به ياد مى آورند و از او طلب بخشش گناهانشان را مى نمايند)⁽¹⁵⁵⁾ ابليس به بالاى كوه ثور واقع در مكه رفت و با بلندترين صدايششيطانهايش را فرياد زد پس همگى گرد آمدند، پس گفت : چه كسى براى اين آيه چاره اىمى انديشد؟ پس هر يك از شياطين برخاسته و سخنى گفتند و ابليس راهحل آنها را نپذيرفت تا اينكه وسوسه گر خناس ‍ برخاسته و گفت : من چاره ساز اين آيهام . گفت : به وسيله چه چيزى ؟ گفت : به مردمان وعده مى دهم و دردل آنان آرزو مى افكنم (آرزومندشان مى كنم ) تا در گناه بيافتند پس هنگامى كه در گناهافتادند استغفار را از يادشان مى برم پس ابليس راى او را پسنديد و تا روز قيامت كاراين آيه را به او سپرد.
حديث :
781 - عن ابى جعفر محمد بن عبى الباقر عليه السلامقال : سئل رسول الله صلى الله عليه و آله عن خيار العبادفقال : الذين اذا احسنوا استبشروا و اذا اساءوا استغفروا و اذا اعطوا شكروا و اذا ابتلواصبروا و اذا غضبوا غفروا.
ترجمه :
781 - امام محمد باقر عليه السلام فرمود: ازرسول خدا صلى الله عليه و آله درباره بهترين بندگان پرسيده شد، حضرت فرمود:بهترين بندگان كسانى هستند كه هنگامى كه نيكى مى كنند شادمان مى شوند و هنگامى كهبدى مى كنند استغفار مى كنند و هنگامى كه به آنان عطا مى شود شكر آن را به جاى مىآورند و هنگامى كه گرفتار مى شوند صبر پيشه مى كنند و هنگامى كه خشمگين مى شوندمى بخشايند.
حديث :
782 - عن ابى عبدالله عليه السلام قال : ما من مومن يقترف فى يوم و ليله اربعينكبيره فيقول و هو نادم : (استغفر الله الذى لا اله الا هو الحى القيوم بديع السماوات والارض ذا الجلال و الاكرام و اساله ان يتوب على ) الا غفرها الله له . ثمقال : و لاخير فيمن يقارف كل يوم و ليله اربعين كبيره .
ترجمه :
782 - امام صادق عليه السلام : هيچ مومنى نيست كه شبانه روز مرتكبچهل گناه كبيره شود و پس از آن با حالت پشيمانى بگويد: (استغفر الله الذى لا اله الاهو الحى القيوم بديع السموات و الارض ذاالجلال و الاكرام و اساله ان يتوب على ) جزاينكه خداوند بر او مى بخشايد - سپس فرمود: - در كسى كه هر شبانه روزى مرتكبچهل گناه كبيره شود خيرى نيست .
حديث :
783 - قال ابو عبدالله عليه السلام : اذا اراد اللهعزوجل بعبد خيرا فاذنب ذنبا اتبعه بنقمه و يذكره الاستغفار و اذا اراد اللهعزوجل بعبد شرا فاذنب ذنبا اتبعه بنعمه فينسيه الاستغفار و يتمادى به و هوقول الله عزوجل (سنستدرجهم من حيث لايعلمون ) بالنعم عند المعاصى .
ترجمه :
783 - امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه خداوندعزوجل خيره بنده گنه كارى را بخواهد پس از گناهانش از او انتقام مى كشد بد بخواهدپس از گناهش به او نعمتى مى بخشد و استغفار را فراموش وى سازد و اين حالت راطولانى مى كند و معناى گفتار خداى عزوجل همين است كه مى فرمايد: (اندك اندك آنان را ازجايى كه نمى دانند به شقاوت مى رسانيم ) ⁽¹⁵⁶⁾ يعنى به وسيله نعمتهايى كه درهنگام گناهانشان به آنان مى دهيم .