|
|
|
 |
|
 |
| |
مقدمه
به نام خدا
كتاب (جهاد النفس ) مجموعه گرانسنگ حديثى(وسائل الشيعه ) در نزد عالمان اخلاق از اهميت ويژه اى برخوردار بوده است و آن پاكنهادان همواره تشنه كامان اخلاق اسلامى و سالكان طريق را به خواندن وعمل كردن به اين كتاب شريف سفارش مى نموده اند، اين امر ما را بر آن داشت تا بهترجمه اين كتاب كه به حق (زنده كننده دلها) و (شناساننده راه نيكبختى ) است همتگماريم .
ويژگيهاى اين اثر
1 - از آنجا كه اين ترجمه براى استفاده عموم است از ذكر سلسله سند احاديث كه مورد اعتناو توجه خواص است ، خوددارى گرديده است .
2 - احاديث با دقت فراوان اعراب گذارى و به صورتمسلسل شماره گذارى شده است .
3 - احاديث در يك طرف و در طرف مقابل دقيقا ترجمه هر يك آورده شده به گونه اى كهبه ندرت ترجمه كلمه اى از حديثى در صفحه بعد جاى گرفته است .
4 - هيچ يك از احاديث كتاب حذف يا تقطيع نگرديده است و تنها در يك مورد از ذكر حديثىكه در همان باب از يك معصوم دوبار تكرار گرديده است خوددارى شده است .
5 - آياتى كه در ضمن احاديث آورده شده با قلمى متمايز مشخص گرديده و نشانى هر آيهدر زير صفحه ذكر شده است .
به اميد آنكه اين ترجمه مايه روشنى چشم دوستداراناهل بيت عليه السلام و شناخت بيشتر راه و تصحيحاعمال گردد، پدر و مادر مترجم را از دعاى خير فراموش نفرماييد.
غرض نقشى است كه كز ما جاى ماند
|
كه هستى را نمى بينم بقايى
|
قم ، بهار 1380
على افراسيابى
(ابواب جهاد النفس و ما يناسبه)
(بابهاى جهاد با نفس و آنچه مناسب با اين موضوع است).
1 - باب وجوبه
1 - باب وجوب با نفس
حديث :
1 - عن ابى عبد الله عليه السلام : ان النبى صلى الله عليه و آله : بعث سريهفلما رجعوا قال مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر و بقى عليهم الجهاد الاكبر.فقيل يا رسول الله : ما الجهاد الاكبر؟ قال : جهاد النفس .
ترجمه :
1 - از امام صادق عليه السلام روايت است كه فرمود: پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله عده اى را به جنگ فرستاد، چون از جنگ بازگشتند فرمود: آفرين به گروهى كهپيكار كوچكتر را سپرى كردند و پيكار بزرگتر بر عهده آنان به جاى مانده است ، گفتهشد: اى فرستاده خدا پيكار بزرگتر چيست ؟ فرمود پيكار با نفس .
حديث :
2 - قال ابو عبدالله عليه السلام : احمل نفسك لنفسك فان لمتفعل لم يحملك غيرك .
ترجمه :
2 - امام صادق عليه السلام فرمود: نفست را به خاطر خودت به زحمت و مشقت بيانداززيرا اگر چنين نكنى ديگرى خودش را براى تو به زحمت نمى افكند.
حديث :
3 - قال ابو عبدالله عليه السلام لرجل : انك قد جعلت طبيب نفسك و بين لك الداءو عرفت آيه الصحه و دللت على الداوء فانظر كيف قيامك على نفسك .
ترجمه :
3 - امام صادق عليه السلام به مردى فرمود: تو طبيب خود هستى و بيمارى براى توروشن و آشكار گرديده است و نشانه تندرستى و سلامت را دانسته اى و بر داروى دردتنيز راهنمايى شده اى ، پس بنگر كه چگونه به كار نفس خويش مى پردازى .
حديث :
4 - قال ابو عبدالله عليه السلام لرجل :اجعل قلبك قرينا برا و ولدا و اصلا و اجعل علمك و الدا تتبعه واجعل نفسك عدوا تجاهده و اجعل مالك عاريه تردها.
ترجمه :
4 - امام صادق عليه السلام به مردى فرمود: قلبت را (براى خودت ) به مثابههمدمى مهربان و به منزله فرزندى كه با تو دوستى خالصانه دارد قرار ده و دانشت راهمچون پدرى كه از او پيروى مى كنى و نفست را همانند دشمنى كه با او به پيكاربرخاسته اى و مال و دارايى ات را امانت و عاريتى بدان كه آن را (بايد به صاحبش )برگردانى .
حديث :
5 - قال و من الفاظ رسول الله صلى الله عليه و آله : الشديد من غلب نفسه .
ترجمه :
5 - از سخنان رسول خدا صلى الله عليه و آله است كه فرمود: توانمند كسى است كهبر نفس خويش چيره شده باشد.
حديث :
6 - قال الصادق جعفر بن محمد عليه السلام : من لم يكن له واعظ من قلبه و زاجرمن نفسه و لم يكن له قرين مرشد استمكن عدوه من عنقه .
ترجمه :
6 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه اندرز دهنده اى از درون قلب خود و بازدارنده اى از درون جان خود نداشته باشد و همدمى ارشادگر با او نباشد دشمنش (كه همانهواى نفس و شيطان است ) برگردن او چيره مى گردد.
حديث :
7 - عن جعفر بن محمد عليه السلام عن آبائه عليه السلام فى وصيه النبىصلى الله عليه و آله لعلى قال : يا على افضل الجهاد من اصبح لايهم بظلم احد.
ترجمه :
7 - از امام صادق عليه السلام و از پدرانش - كه بر همگى درود باد - روايت است كهفرمود: در سفارش پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله به على آمده است كه فرمود: اى على! برترين جهاد آن است كه كسى صبح كند در حالى كه تصميم ستم نمودن به احدى رانداشته باشد.
حديث :
8 - عن الصادق عليه السلام قال : من ملك نفسه اذا رغب و اذا رهب و اذا اشتهى و اذاغضب و اذا رضى حرم الله جسده على النار.
ترجمه :
8 - از امام صادق عليه السلام روايت است كه فرمود: كسى كه در هنگام فريفته شدنبه چيزى و هنگام ترس و زمانى كه ميل به چيزى پيدا مى كند و يا خشمگين و يا خوشنودمى گردد مالك نفس خويش باشد (خو را نگاه دارد) خداوند بدن او را بر آتش حرام مىگرداند.
حديث :
9 - عن اميرالمؤمنين عليه السلام قال : انرسول الله صلى الله عليه و آله بعث سريه فلما رجعواقال مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر و بقى عليهم الجهاد الاكبرقيل يا رسول الله و ما الجهاد الاكبر؟ فقال جهاد النفس . وقال صلى الله عليه و آله : ان افضل الجهاد من جاهد نفسه التى بين جنبيه .
ترجمه :
9 - در روايت ديگرى از اميرالمؤمنين عليه السلام پس ازنقل روايتى شبيه به روايت اول اين باب آمده است كه :رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: برترين جهاد، جهاد كسى است كه با نفس درونخويش مجاهده مى كند.
حديث :
10 - و عنه عليه السلام انه قال : المجاهد من جاهد نفسه .
ترجمه :
10 - و از اميرالمؤمنين عليه السلام روايت است كه فرمود: مجاهد كسى است كه با نفسخويش مجاهده و مبارزه كند.
2 - باب الفروض على الجوارح وجوب القيام بها
2 - باب آنچه كه بر هر عضوى از اعضاى آدمى واجب گشته و وجوب قيامنمودن براى اداى آن واجبات
حديث :
11 - عن ابى عبدالله عليه السلام (فى حديثطويل ) قال : ان الله فرض الايمان على جوارح ابن آدم و قسمه عليها و فرقه فيهافليس من جوارحه جارحه الا و قد وكلت من الايمان بغير ما وكلت به اختها - الى انقال - فاما ما فرض على القلب من الايمان فالا قرار و المعرفه و العقد و الرضا والتسليم بان لا اله الا الله وحده لا شريك له الها و احدا لم يتخذ صاحبه و لا ولدا و انمحمدا عبده و رسوله صلى الله عليه و آله الاقرار بما جاء من عند الله من نبى او كتابفذلك ما فرض الله على القلب من الاقرار و المعرفه و هو عمله و هوقول الله عزوجل (الا من اكره و قلبه مطمئن بالايمان ) وقال الا بذكر الله تطمئن القلوب و قال الذين قالوا امنا بافواههم و لم تومن قلوبهم وقال و ان بتدوا ما فى انفسكم او تخفوه يحاسبكم به الله فيغفر لمن يشاء و يعذب من يشاءفذلك ما فرض الله على القلب من الاقرار و المعرفه و هو عمله و هو راس الايمان وفرض الله على القلب من الاقرار و المعرفه و هو عمله و هو راس الايمان و فرض اللهعلى اللسان القول و التعبير عن القلب بما عقد عليه و اقربهقال الله تبارك و تعالى اسمه . و قولوا للناس حسنا وقال قولوا آمنا بالذى انزل الينا و انزل اليكم و الهنا و الهكم واحد و نحن له مسلمون فهذاما فرض الله على اللسان و هو عمله و فرض على السمع ان يتنزه عن الاستماع الى ماحرم الله و ان يعرض عما لا يحل له مما نهى اللهعزوجل عنه و الاصغاء الى ما اسخط الله عزوجل فى ذلك و قدنزل عليكم فى الكتاب ان اذا سمعتم آيات الله يكفربها و يستهزا بها فلا تقعدوا معهمحتى يخوضوا فى حديث غيره ثم استثنى موضع النسيانفقال و اما ينسينك الشيطان فلا تقعد بعد الذكرى مع القوم الظالمين وقال فبشر عباد الذين يستمعون القول فيتبعون احسنه اولئك الذين هذا هم الله و اولئك هماولوا الالباب و قال تعالى قد افلح المومنون الذين هم فى صلاتهم خاشعون و الذين همعن اللغو معرضون و الذين هم للزكاه فاعلون وقال و اذا سمعوا اللغو اعرضوا عنه و قال و اذا مروا باللغو مروا كراما فهذا ما فرض الله على السمع من الايمان ان لايصغى الى مالايحل له و هو عمله و هو من الايمان و فرض على البصر ان لاينظر الى ما حرم الله عليه وان يعرض عما نهى الله عنه مما لايحل له و هو عمله و هو من الايمانفقال تبارك و تعالى : (قل للمومنين يغضوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم ) ان ينظرواالى عوارتهم و ان ينظر المرء الى فرج اخيه و يحفظ فرجه ان ينشر اليه وقال : (قل للمومنات يغضضن من ابصارهن و يحفظن فروجهن ) من ان تنظر احدا هن الى فرجاختها و تحفظ فرجها من ان ينظر اليها و قال :كل شى ء فى القرآن من حفظ الفرج فهو من الزنا الا هذه الآيه فانها من النظر ثم نظم مافرض على القلب و البصر و اللسان فى آيه اخرىفقال : (و ما كنتم تستترون ان يشهد عليكم سمعكم و لا ابصاركم و لاجلودكم ) يعنىبالجلود الفروج و الافخاذ و قال : (و لا تقف ما ليس لك به علم ان السمع و البصر والفواد كل اولئك كان عنه مسولا) فهذا ما فرض الله على العينين من غض البصر و هوعملهما و هو من الايماان و فرض على اليدين ان لا يبطش بهما الى ما حرم الله و ان يبطشبهما الى ما امر الله عزوجل و فرض عليهما من الصدقه و صله الرحم و الجهاد فىالسبيل الله و الطهور للصلوات فقال تعالى : (يا ايها الذين آمنوا اذا قمتم الى الصلاهفاغسلوا وجوهكم و ايديكم الى المرافق و امسحوا بروسكم و ارجلكم الى الكعبين ) وقال : (فاذا لقيتم الذين كفروا فضرب الرقاب حتى اذا اثخنتموهم فشدوا الوثاق فاما منابعد و اما فداء حتى تضع الحرب اورازها) فهذا ما فرض الله على اليدين لان الضرب منعلاجهما و فرض على الرجلين ان لايمشى بهما اليه شى ء من معاصى الله و فرض عليهما المشى الى ما يرضى الله عزوجل فقال : (و لا تمش فى الارض مرحا انك لنتخرق الارض و لن تبلغ الجبال طولا) و قال : (و اقصد فى مشيك و اعضض من صوتك انانكر الاصوات لصوت الحمير) و قال فيما شهدت به الايدى والارجل على انفسها و على اربابها من تضيعها لما امر الله به و فرضه عليها: (اليومنختم على افواههم و تكلمنا ايديهم و تشهد ارجلهم بما كانوا يكسبون ) فهذا ايضا ممافرض الله على اليدين و على الرجلين و هو عملها و هو من الايمان و فرض على الوجهالجسود له بالليل و النهار فى مواقيت الصلاهفقال : (يا ايها الذين آمنوا اركعوا و اسجدوا و اعبدوا ربكم و افعلوا الخير لعلكم تفلحون )فهذه فريضه جامعه على الوجه و اليدين و الرجلين وقال فى موضع آخر: (و ان المساجد لله فلا تدعوا مع الله احدا) الى انقال : فمن لقى الله حافظا لجوارحه موفياكل جارحه من جوارحه ما فرض الله عليها لقى اللهعزوجل مستكملا لايمانه و هو من اهل الجنه و من خان فى شى ء منها او تعدى مما امر اللهعزوجل فيها لقى الله ناقص الايمان - الى انقال : - و بتمام الايمان دخل المومنون الجنه و بالنقصاندخل المفرطون النار.
ترجمه :
11 - از امام صادق عليه السلام در حديثى طولانى روايت است كه فرمود: خداوندايمان را بر تمامى اعضاى فرزند آدم واجب ساخت و آن را بر اعضاى او تقسيم و در تمامىآنها پخش نمود. پس هيچ عضوى از اعضاى وى نيست جز اينكه ايمانى بر عهده او نهاده شدهكه آن ايمان غير از ايمانى است كه بر عهده عضو ديگر قرار داده شده است . - سخن امامعليه السلام ادامه دارد تا آنجا كه مى فرمايد: اما آن ايمانى كه بر قلب واجب گشته ،اقرا نمودن و معرفت يافتن و پيمان بستن و خوشنودى و تسليم در برابر اينكه هيچمعبودى جز الله نيست او يگانه است و شريكى ندارد معبودى يكتا كه مصاحب و فرزندىندارد و اينكه محمد صلى الله عليه و آله بنده و فرستاده اوست ، و اقرار نمودن به هرپيامبرى با كتابى از جانب خداوند آمده است و اين همان اقرار و معرفتى است كه خداوند برقلب واجب ساخته است و عمل قلب همين است و گفتار خداوندعزوجل كه كافران را كاذب مى شمرد (مگر كسى كه به زور و اجبار اظهار كفر نموده درحالى كه دلش به ايمان آرميده است ) (1) ناظر به همين معنا است .
و فرمود: (هان آگاه باشيد كه دلها با ياد خدا آرام مى گيرد) (2) و فرمود: (اىپيامبر! اندوهناك مباش از آنانى كه دهانهاشان اظهار ايمان مى كند ولى دلهاشان ايماننياورده است ) (3) و فرمود: (اگر آنچه را كه در درونتان است آشكار يا پنهان كنيد مىبخشايد و هر كه را بخواهد عذاب مى كند) (4) پس اين همان اعتراف و معرفتى بهمنزله سر ايمان است . و خداوند بر زبان ، گفتن و اقرار نمودن به ايمانى را كه قلبنيكى را بر آن پيمان بسته است را واجب نمود، خداوند تبارك و تعالى گويد: (و بهمردمان نيكى را بگوييد) (5) و فرمود: (بگوييد ايمان آورديم به آنكه بر ما و شمافرستاده شد و معبود ما و شما يكى است و ما مطيع فرمانبر او هستيم ) (6) پس اين گفتنو اقرار نمودن همان چيزى است كه خداوند بر زبان واجب ساخته است وعمل زبان همين است . و خداوند بر گوش واجب ساخت كه از گوش فرا دادن به چيزى كهخداوند آن را حرام نموده است دورى كند و از شنيدن آنچه كه شنيدنش بر اوحلال نيست و مورد نهى خداوند عزوجل است خوددارى نمايد و به آنچه كه شنيدنش خداى راخشمگين مى كند گوش مسپارد خداى عزوجل در اين باره فرموده است : (و به تحقيق در كتاببر شما چنين فرستاد كه هرگاه شنيديد كه به آيات خدا كفر ورزيده مى شود و آياتالهى به استهزا گرفته مى شود پس با آن كافران منشينيد تا اينكه به سخن ديگرىبپردازند.) (7) سپس موردى را كه مومن از روى فراموشى در چنين مجلسى نشسته است رااستثنا نموده و فرمود: (و اگر شيطان فراموشت ساخت ، پس از ياد آمدنت با چنين گروهستمكارى منشين ) (8) و فرمود: (پس بشارت ده بندگان مرا آنانى كه به سخن گوش فرا مى دهند و از سخن نيكوتر پيروى مى كنند، اينان كسانى هستند كه خداوند آنان راهدايت فرموده و اينان همان خردمندانند) (9) و فرمود: (به حقيقت كه مومنان رستگارندهمانها كه در ننمازشان فروتن و همواره از گفتار و كردار بيهوده گريزانند و زكاتمال خويش را مى پردازند) (10) و فرمود: (آنان هرگاه بيهوده اى را بشنوند از آندورى مى گزينند) (11) و فرمود: (و هرگاه بر بيهوده اى گذر كنند از كنار آنكريمانه مى گذرند) (12) پس اين همان ايمانى است كه خداوند بر گوش واجب ساختهاست كه به آنچه كه بر او حلال نيست گوش ندهد وعمل گوش همين است و اين از ايمان است .
و بر چشم واجب ساخت كه به آنچه كه خداوند بر او حرام نموده نظر نكند و از ديدن آنچهكه ديدنش مورد نهى الهى است خوددارى كند وعمل چشم اين است و اين از ايمان است .
خداوند تبارك و تعالى فرمود: (اى پيامبر! به مومنين بگو كه ديدگانشان را از ديدنحرام فرو بندند و عورتهايشان را حفظ كنند) (13) يعنى ديدگان خود را از ديدنعورتهاى ديگران حفظ كند و به عورت برادر خود نظر نكند و عورت خود را نيز از ديدديگران محفوظ دارد. و فرمود: (به زنان مومن بگو ديدگان خود را از ديدن حرامبربندند و عورتهايشان را حفظ كنند) (14) يعنى ديدگان خود را نگه دارند از اينكهيكى به عورت ديگرى نظر كند و عورت خود را از تيررس ديد ديگران دور نگه دارد.
راوى گويد: حضرت فرمود: هر جايى كه در قرآن كريم سخن از حفظ نمودن عورت آمدهاست مراد حفظ نمودن عورت از زنا است مگر اين آيه كه مراد حفظ نمودن از نظر است ، سپسآنچه را كه خداوند بر قلب و ديده و زبان واجب نموده در آيه ديگرى به رشته كشيدهاست و فرموده : (نمى توانيد نهان داريد شهادتى را كه گوشهايتان و ديدگانتان وپوستهايتان بر عليه شما مى دهند) (15) مراد از جلود (پوستها) در اين آيه ، عورتهاو رانهاست . و فرمود: (از آنچه كه به آن علم و آگاهى ندارى پيروى مكن زيرا از هر يكاز گوش و ديده و دل پرسيده مى شود) (16) اين آن چيزى است كه خداوند بر چشمانواجب ساخته كه اين فرو بستن چشم از حرام ،عمل چشم است و اين از ايمان است . و خداوند بر دو دست واجب ساخت كه آدمى با دو دست خودبه سوى حرام روى نياورد و به وسيله آن دو در به جاى آوردن دستور الهى بكوشد كهخداوند بر آن دو امورى را واجب ساخته است ازقبيل پرداخت صدقه و ارتباط با خويشاوندان و جهاد در راه خدا و تهيه واستعمال طهور براى نمازها، پس فرمود: (اى ايمان آورندگان هرگاه براى نمازبپاخاستيد رويها و دستهايتان را تا مرفقها بشوييد و مسح بر سر بكشيد و پايهايتان راتا بر آمدگى روى پا مسح كنيد) (17) و فرمود: (پس هرگاه در ميدان كار زار باكافران روبرو شديد گردنهايشان را بزنيد تا آنگاه كه زمين گيرشان سازيد آنگاهبندهاى اسيرانشان را محكم ببنديد پس در برابر آزادى آنان يا منتى بر آنان مى نهيد ويا فديه از ايشان مى ستانيد تا زمانى كه جنگ بارهاى خود را بر زمين نهد) (18) اينآن چيزى است كه خداوند بر دو دست واجب نموده زيرا زدن كار دستهاست . و خداوند بر دوپا واجب ساخت كه به وسيله آن دو به سوى هيچ يك از معاصى نشتابى و واجب كرد كه بهسوى آنچه كه مورد رضايت الهى است گام بردارى پس فرمود: (بر روى زمين خرامان وبا تكبر گام برندار زيرا تو هرگز نمى توانى زمين را بشكافى و در بلندى بهكوهها نخواهى رسيد) (19) و فرمود: (و در راه رفتنت ميانه رو باش و آوازت رافروكش كه ناخوش ترين آوازها آواز خران است ) (20) و درباره شهادت دادن دستها وپاها بر عليه خود و صاحب خود كه چگونه دستور الهى و واجبات او را ضايع كرده اندفرمود: (امروز بر دهانهاشان مهر مى نهيم و دستان آنها با ما سخن گويند و پايهاشانبه آنچه كه كسب كرده اند گواهى دهند) (21) پس آنچه كه گفته شد چيزهايى است كهخداوند بر دستها و پاها واجب ساخته و عمل دست و پا همين است و آن از ايمان است . و خداوندبر چهره واجب ساخت كه در شب و روز در هنگامه نماز براى او به خاك افتد پس فرمود:(اى ايمان آورندگان ركوع كنيد و سجده كنيد و پروردگارتان را عبادت كنيد و كار خيرانجام دهيد باشدكه به رستگارى برسيد) (22)
اينها كه گفته شد واجبات چهره ودستان و پاهاست و خداوند در جاى ديگرى فرموده استكه : (سجده گاهها از آن خداست پس با او كسى ديگرى را نخوانيد) (23)
راوى مى گويد: حضرت در ادامه فرمود: پس كسى كه خداوند را در حالتى ملاقات كندكه اعضاى خود را حفظ نموده و به واجبات الهى در مورد هر عضوى از اعضايش وفا كردهخداوند عزوجل را با ايمان كامل ملاقات كرده است و اواهل بهشت است اما كسى كه در مورد واجبى از واجبات خيانت كرده يا از دستور الهى سرباززده خداوند را با ايمان ناقص ديدار خواهد كرد. و بدانيد كه مومنان ، با ايمانكامل به بهشت داخل مى شوند و كسانى كه در انجام واجبات كوتاهى نموده اند با ايمانناقص به دوزخ وارد مى گردند.
حديث :
12 - عن الحسن بن هارون قال قال لى ابو عبدالله عليه السلام : ان السمع والبصر و الفواد كل اولئك كان عنه مسولا قاليسال السمع عما سمع و البصر عما نظر اليه و الفواد عما عقد عليه .
ترجمه :
12 - حسن به هارون گويد: امام صادق عليه السلام به من فرمود: اينكه خداوندفرموده است : (همانا از گوش و چشم و دل سوال مى شود) (24) يعنى از گوش دربارهآنچه كه شنيده است و از چشم درباره آنچه كه ديده است و ازدل در مورد ايمانى كه بر آن پيمان بسته است پرسيده مى شود.
حديث :
13 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى حديثقال : الايمان لايكون الا بعمل و العمل منه و لايثبت الايمان الابعمل .
ترجمه :
13 - امام صادق عليه السلام فرمود: ايمان نمى باشد مگر همراه باعمل و عمل نيز برخاسته از ايمان است و ايمان فقط باعمل ثابت مى شود.
حديث :
14 - عن ابى عبدالله عليه السلام فى حديثقال : من اقر بدين الله فهو مسلم و من عمل بما امر الله به فهو مومن .
ترجمه :
14 - امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه به دين خداوند اقرار و اعتراف كندمسلمان است و كسى كه به آنچه كه خداوند به آن امر نموده استعمل كند مومن است .
حديث :
15 - ابى بصير، عن ابى جعفر عليه السلام فى حديث انهقال له : ان حيثمه اخبرنا انه سالك عن الايمان فقلت : الايمان بالله و التصديق بكتابالله و ان لا يعصى الله فقال : صدق حيثمه .
ترجمه :
15 - ابى بصير گويد: به امام باقر عليه السلام عرض كردم : خيثمه به ما خبرداد كه از شما درباره ايمان پرسيده است و شما پاسخ داده ايد كه : ايمان عبارت است از:اعتقاد به خدا و تصديق نمودن به كتاب خدا و نافرمانى نكردن خدا، حضرت فرمود: آرىخيثمه درست گفته است .
حديث :
16 - عن جميل بن دراج قال : سالت ابا عبدالله عليه السلام عن الايمانفقال : شهاده ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله صلى الله عليه و آله .قال : قلت : اليس هذا عمل قال : بلى قلت : فالعمل من الايمانقال : لا يثبت له الايمان الا بالعمل و العمل منه .
ترجمه :
16 - جميل بن دراج گويد: از امام صادق عليه السلام درباره ايمان پرسيدم حضرتفرمود: ايمان عبارت است از گواهى داده به اينكه هيچ معبودى جز خدا نيست و اينكه محمدصلى الله عليه و آله فرستاده اوست . جميل گويد: عرض كردم : آيا اين گواهى دادن ،عمل شمرده مى شود؟ حضرت فرمود: آرى ، دوباره عرض كردم : پسعمل از ايمان است ؟ حضرت فرمود: ايمان جز به وسيلهعمل براى شخص ثابت نمى گردد و عمل نيز برخاسته از ايمان است .
حديث :
17 - محمد بن على بن الحسين باسناده الى وصيه اميرالمؤمنين عليه السلاملولده محمد به الحنفيه انه قال : يا بنى لاتقل ما لا تعلمبل لا تقل كل ما تعلم فان الله قد فرض على جوارحك كلها فرائض يحتج بها عليك يومالقيامه و يسالك عنها و ذكرها و وعظها و حذرها و ادبها و لم تبركها سدىفقال الله عزوجل : (و لا تقف ما ليس لك به علم ان السمع و البصر و الفوادكل اولئك كان عنه مسولا) و قال عزوجل : (اذ تلقونه بالسنتكم و تقولون بافواهكم ماليس لكم به علم و تحسبونه هينا و هو عندالله عظيم ) ثم استعبدها بطاعتهفقال عزوجل : (يا ايها الذين آمنوا اركعوا و اسجدوا و اعبدوا ربكم و افعلوا الخير لعلكمتفلحون ) فهذه فريضه جامعه واجبه على الجوارح وقال : (و ان المساجد لله فلا تدعوا مع الله احدا) يعنى بالمساجد الوجه و اليدين والركبتين و الابها مين و قال عزوجل : (و ما كنتم تستترون ان يشهد عليكم سمعكم و لاابصاركم و لاجلودكم ) يعنى بالجلود الفروج ثم حضكل جارحه من جوارحك بفرض و نص عليها ففرض على السمع ان لا يصغى الى المعاصىفقال عزوجل : (و قد نزل عليكم فى الكتاب ان اذا سمعتم آيات الله يكفر بها و يستهزابها فلا تقعدوا معهم حتى يخوضوا فى حديث غيره انكم اذا مثلهم ) وقال عزوجل : (و اذا رايت الذين يخوضون فى آياتنا فاعرض عنهم حتى يخوضوا فىحديث غيره ) ثم استثنى عزوجل موضع النسيانفقال : (و اما ينسينك الشيطان فلا تقعد بعد الذكرى مع القوم الظالمين ) وقال عزوجل : (فبشر عباد الذين يستعمون القول فيتبعون احسنه اولئك الذين هداهم الله واولئك هم اولوا الالباب ) و قال عزوجل : (و اذا مروا باللغو مروا كراما) وقال عزوجل على السمع و هو عمله و فرض على البصر ان لاينظر به الى ما حرم اللهعليه فقال عزوجل : (قل للمومنين يغضوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم ) فحرم آن ينظراحد الى فرج غيره و فرض على اللسان الاقرار و التعبير عن القلب ما عقد عليهفقال عزوجل : (و قولوا آمنا باذى انزل الينا) الآيه وقال عزوجل : (و قولوا للناس حسنا) و فرض على القلب و هو امير الجوارح الذى بهيعقل و يفهم و يصدر عن امره و رايه فقال عزوجل : (الا من اكره و قلبه مطمئن بالايمان )الآيه و قال عزوجل حين اخبر عن قوم اعطوا الايمان بافواههم و لم تومن قلوبهمفقال : (الذين قالوا آمنا بافواههم و لم تومن قلوبهم ) وقال عزوجل : (الا بذكر الله تطمئن القلوب ) وقال عزوجل : (و ان تبدوا ما فى انفسكم او تخفوه يحاسبكم به الله فيغفر لمن يشاء) ويعذب من يشاء و فرض على اليدين ان لاتمدهما الى ما حرم اللهعزوجل عليك و ان تستعملهنا بطاعته فقال عزوجل : (يا ايها الذين آمنوا اذا قمتم الى الصلاهفاغسلوا وجوهكم و ايديكم الى المرافق و امسحوا بروسكم و ارجلكم الى الكعبين ) وقال عزوجل : (فاذا لقيتم الذين كفروا فضرب الرقاب ) و فرض على ارجلين ان تفقلهمافى طاعته و ان لا تمشى بهما مشيه عاص فقالعزوجل : (و لا تمش فى الارض مرحا انك لن تخرق الارض و لن تبلغالجبال طولا كل ذلك كان سيئه عند ربك مكروها) وقال عزوجل : (اليوم نختم على افواههم و تكلمنا ايديهم و تشهد ارجلهم بما كانوا يكسبون) فاخبر الله عنها انها تشهد على صاحبها يوم القيامه فهذا ما فرض الله على جوارجكفاتق الله يا بنى و استعملها بطاعته و رضوانه و اياك ان يراك الله تعالى ذكره عندمعصيته او بفقدك عنه طاعته فتكون من الخاسرين و عليك بقراءه القرآن والعمل بما فيه و لزوم فرائضه و شرائعه خلاله و حرامه و امره و نهيه و التهجد به وتلاوته فى ليلك و نهارك فانه عهد من الله تبارك و تعالى الى خلقه فهو واجب علىكل مسلم ان ينظر كل يوم فى عهده و لو خمسين آيه و العم ان درجات الجنه على عدد آياتالقرآن فاذا كان يوم القيامه يقال لقارى القرآن اقرا و ارق فلايكون فى الجنه بعدالنبيين و الصديقين ارفع درجه منه . (و اوصيه طويله احدنا منها موضع الحاجه )
ترجمه :
17 - در وصيت اميرالمؤمنين عليه السلام به فرزندش محمد بن حنفيه آمده است حضرتفرمود: اى پسر دلبندم ! چيزى را كه نمى دانى مگو بلكه هر چيزى را هم كه مى دانىبر زبان مياور زيرا خداوند بر تمامى اعضاى تو امورى را واجب ساخته كه بوسيله آنهادر روز قيامت بر عليه تو حجت و دليلى مى آورد و از تو درباره آنها مى پرسد و آنها راپند و نصيحت نموده و بيم داده و ادب آموخته و رها وا نگذارده پس فرموده است : (از آنچهكه به علم و آگاهى ندارى پيروى مكن زيرا از گوش و چشم ودل سوال مى شود)(25) و فرمود: (هنگامى كه آن را با زبانهاى خود فرا مى گرفتيدو آنچه را كه به آن علم و آگاهى نداشتيد يا دهانهاتان مى گفتيد و اين راسهل مى شمرديد در حالى كه در نزد خدا بسى بزرگ است ) (26) سپس اعضاء وجوارح را به عبادت و فرمانبردارى خود فرا خوانده و فرموده : (اى ايمان آورندگانركوع و سجده كنيد و پروردگارتان را بپرستيد وعمل خير انجام دهيد اميد است كه به رستگارى برسيد) (27) اين پرستش خداوند و انجامخير فريضه اى است كه بر تمامى اعضا واجب گشته است . و فرمود: (سجده گاهها از آنخداست پس همراه با خدا، هيچ كس ديگرى ار نخوانيد) (28) مراد از سجده گاهها،صورت و دو دست و زانوها و دو انگشت بزرگ پا است و فرمود: (و نمى توانيد شهادتىرا كه گوشهاتان و ديدگانتان و پوستهايتان بر عليه شما مى دهند را پنهان سازيد)(29) مراد از (پوستها) در اين آيه عورتها است . سپس خداوند بر هر عضوى از اعضاىتو واجبى را اختصاص داده و بر آن تصريح نموده است پس بر گوش واجب ساخت كه بهمعاصى گوش فرا ندهد پس فرمود: (و محققا خداوند در كتاب بر شما چنين فرستاد كههر گاه بشنويد كه به آيات الهى كفر ورزيده مى شود و آيات خدا به مسخره گرفتهمى شود در اينگونه مجلسى با كافران منشينيد تا در سخن ديگرى وارد شوند اگر چنيننكنيد همانند آنان مى باشيد) (30) و فرمود: (هرگاه ديدى كسانى در مورد آيات ما(به انكار و استهزا) غرق در گفتگو شده اند از آنان دورى كن تا درباره سخنى ديگر بهگفتگو بنشينند) (31) سپس خداوند عزوجل جايى را كه مومن از روى فراموشى در چنينمجلسى نشسته است را استثنا نموده و فرموده است : (و اگر شيطان فراموشت ساخت پسبعد از يادآورى با چنين گروه ستمكارى منشين ) (32) و فرمود: (پس بشارت دهدبندگان مرا، همان بندگانى كه سخن را مى شنوند و از نيكوترين سخن پيروى مى كنندآنان كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرد و آنان خردمندانند)(33) و فرمود: (مومنانهر گاه به امرى بيهوده برخورد كنند كريمانه از كنار آن مى گذرند) (34) و فرمود:(و هرگاه سخنى بيهوده بشنوند از آن دورى مى گزييند.) (35)
پس اين همان چيزى است كه خداوند بر گوش واجب ساخته وعمل گوش همين است و خداوند بر چشم نيز واجب نموده كه به چيزى كه بر او حرام ساختهنظر نيفكند پس فرمود: (به مومنان بگو ديدگانشان را از ديدن حرام فرو بندند وعورتهايشان را حفظ كنند) (36) پس حرام نمود كه كسى به عورت ديگرى نگاه كند. وبر زبان واجب نمود كه به آنچه كه قلب بر آن پيمان بسته اقرار و تعبير كند پسفرمود: (و بگوييد ايمان آورديم به آنچه كه قلب بر آن پيمان بسته اقرار و تعبيركند پس فرمود: (و بگوييد ايمان آورديم به آنچه كه بر ما فرو فرستاده شد)(37) و فرمود: (و به مردم نيكويى را بگوييد) (38) و بر قلب كه امير اعضا استو عضوى است كه به وسيله آن تعقل و فهم صورت مى گيرد و از امر و راى او نتيجهگيرى حاصل مى گردد نيز واجب ساخت و فرمود: (كافران دروغگويند مگر كسى كه بهاجبار اظهار كفر نموده در حالى كه دلش به ايمان آرميده است ) (39) و در آنجا كه خبراز گروهى مى دهد كه ايمان زبانى دارند نه قلبى فرمود: (آنانكه گفتند ايمان آورديمدر حالى كه دلهايشان ايمان نياورده بود) (40) و فرمود: (آگاه باشيد كه دلها باياد خدا آرام مى گيرد) (41) و فرمود: (اگر آنچه را كه در درون داريد آشكار ياپنهان كنيد خداوند به سبب آن از شما حساب مى كشد پس هر كه را بخواهد مى بخشايد وهر كه را بخواهد عذاب مى كند) (42) و خداوند بر دو دست واجب ساخت كه آن دو را بهسوى آنچه كه خداوند بر تو حرام نموده دراز نكنى و دو دست را در راه اطاعت خدا بهكارگيرى پس فرمود: (اى ايمان آورندگان هر گاه براى نماز بر مى خيزيدرويهايتان و دستهايتان را تا آرنج ها بشوييد و به سرهاتان مسح بكشيد و پايهايتان راتا برآمدگى روى پا مسح كنيد) (43) و فرمود: (هرگاه در ميدان كارزار با كافرانروبرو شديد گردنهاشان را بزنيد) (44) و خداوند بر پاها واجب ساخت كه آن دو رادر راه طاعتش به حركت درآورى و به وسيله آن دو همچون گام زدن شخص عصيانكار گامبر ندارى پس فرمود: (با تكبر و خرامان بر روى زمين گام بر ندار زيرا هرگز زمينرا نمى توانى بشكافى و در بلندى به كوهها نخواهى رسيد همه اينها زشتش در نزدپروردگارت ناپسند است ) (45) و فرمود: (امروز بر دهانهاشان مهر مى نهيم ودستانشان با ما سخن مى گويند و پايهاشان به آنچه كه كسب كرده اند گواهى خواهندداد) (46) پس خداوند خبر داده است كه پايها در روز قيامت بر عليه صاحب خود گواهىخواهند داد. پس اينها كه گفته شد چيزهايى است كه خداوند بر اعضاى تو واجب ساختهاست پس از خدا بترس اى فرزندم و اعضاى خود را در راه اطاعت و خوشنودى او بهكارگير و بر حذر باش از اينكه خداى تعالى تو را درحال انجام معصيتش ببيند يا تو را در طاعت خويش نيابد پس در نيتجه از زيانكاران باشىو بر تو باد كه به خواندن قرآن بپردازى و به آنچه در قرآن استعمل كنى و واجبات و قوانين و حلال و حرام و امر و نهى آن را لازم شمرى و با قرآن به شبزنده دارى بپردازى و در شب و روزت آن را تلاوت كنى زيرا قرآن عهد و پيمانى است ازجانب خداى تبارك و تعالى با بندگانش پس بر هر مسلمانى واجب است كه در هر روز نظربه اين پيمان الهى بيفكند اگر چه به پنجاه آيه آن و بدان كه درجات بهشت به عددآيات قرآن است پس زمانى كه روز قيامت شود به قارى قرآن گفته خواهد شد كه بخوانو بالا رو پس در بهشت بعد از پيامبران و صديقان كسى درجه اش بالاتر از درجه قارىقرآن نيست . (مرحوم شيخ حر عاملى گويد: اين وصيتنامه طولانى است كه ما موضع حاجت ازآن را انتخاب نموديم ).
حديث :
18 - عن على بن الحسين عليه السلام :قال ليس لك ان تتكلم بما شئت لان الله يقول : (و لا تقف ما ليس لك به علم ) و ليس لكان تسمع ما شئت لان الله عزوجل يقول : (ان السمع و البصر و الفوادكل اولئك كان عنه مسولا)
ترجمه :
18 - از امام سجاد عليه السلام روايت است كه فرمود: بر تو روا نيست كه هر آنچهخواهى بگويى زيرا خداوند مى فرمايد: (از آنچه كه به آن علم ندارى پيروى مكن )(47) و بر تو روا نيست كه هر آنچه خواهى بشنوى زيرا خداىعزوجل مى فرمايد: (همانا گوش و چشم و دل همه مورد پرسش واقع خواهند شد)(48)
|
|
|
|
 |
|
 |
|
