 |  |
فهرست تفصيلى مباحث
درآمد:حقيقت،ولايت و هنر دينى
باب اول:حكمت هنر اسلامى
فصل اول:پيدايى و ابداع اثر هنرى:
تاملاتى در زمينه ماهيت هنر و شعر:
ماده شعر و علت مادى آن،محاكات و تخييل،ابداع و محاكات،معرفت،الهام و جذبه علتفاعلى هنر،الهامات رحمانى و ملكى و شيطانى و نفسانى،كشف مخيل،خيال چيست، خيالمعشوق،ابداع عكس تابش حق،سير هنرمند در مراتب،زيبايى علت صورى هنر،زباناشارهشعرى،هنر در نظر سقراط،افلاطون و ارسطو،عقل و خيال،علت غايى هنر.
فصل دوم:حقيقت تاريخى هنر و ادوار فرهنگى-تاريخى:
صورت شناسى فرهنگى-تاريخى در معارف غربى:
ماده و صورت تاريخى و فرهنگى،صورت شناسى در فلسفهها و جامعهشناسى،چهار تيپيونگ،صورت نوعى عقل ماكس وبر،صورت شناسى تاريخى اشپنگلر،چهار دوره تاريخى:
دوره شرق،هنر شرق و ميتولوژى،دوره يونانى،هنر يونانى،دوره قرون وسطى و اسلام،هنر مسيحى و اسلامى،دوره جديد،هنر اومانيستى.وحدت شئون تاريخى،نظريه ارتقايىو ادوارى تاريخ،صورتشناسى در نظر متفكران دينى:بحث اسماء،ايام الله و ايام طاغوت،اسماء الله وادوار تاريخى،هنر و تجلى اسماء در ادوار تاريخى.
باب دوم:تاريخ هنر اسلامى
فصل اول:زمينههاى پيدايى هنر اسلامى:
مشكلات مطالعه هنر اسلامى،صورت و ماده هنر اسلامى،ورود هنر ملل و نحلبيگانه بهجهان اسلامى،ورود هنر جديد غرب به ايران،نسخ هنر شرك با ظهور اسلام.
فصل دوم:شمهاى از تفكر و تاريخ هنرى جهان قبل از اسلام:
ماده هنر اسلامى:
هنر مسيحى يونانى-بيزانسى:
كليساهاى بيزانس،هنر مسيحى و شمايلنگارى،شمايل شكنى،مبانى نظرى هنر مسيحى،معمارى بيزانس.
هنر زرتشتى ايرانى:
هنر اختلاطى ايران،نظريه توينبى درباره سنكرتيسم فرهنگى(اختلاط)،هنر يونانى زدهايران،هنر اساطيرى ايران،هنر هخامنشى،هنر يونانى مآب اشكانى،فره در هنر دينى ايران، ماندالاها،مفهوم فره در فرهنگ ايران و اسلام،مبانى نظرى هنر دينى و اساطيرى ايران،تضاداهورامزدا و اهريمن،هنر مانى،بحثى درباره پرسپكتيو.
هنر عرب جاهلى:
ساحتخيال در هنر عرب جاهلى،نخستين شعراى بزرگ عرب جاهلى،اقسام شعر جاهلى، ساحتشعرى در نزد عرب جاهلى،نفوذ شعر و شاعران نزد عرب،مبانى نظرى هنر جاهلى،مضامين شعر جاهلى،خطبه نزد عرب،محافل ادبى عرب جاهلى.
فصل سوم:حقيقت هنر در فرهنگ و تمدن اسلامى:روح هنر اسلامى:
بيگانگى هنر كفرآميز و غيبت امامان معصوم(ع):
هنر اسلامى در مقام ابداع وجوه الله،هنر نفسانى و هنر حقيقى،حقيقت و روح اسلامدرهنرهاى رايج در تمدن اسلامى،هنر طاغوتى در هنر رسمى تمدن اسلامى.
دوگانگى حضور و غياب روحانيت در هنر اسلامى و مسيحى:
تاثير جدايى ولايت و سياست از ولايت و دين در هنر رسمى تمدن اسلامى،نحوه حضورمقدسين و اولياء در هنر مسيحى و اسلامى،روحانيت مسيحى و اسلامى و تاثير بر هنردينىدو تمدن.
مميزات هنر اسلامى
نظر كريستين پرايس درباره هنر اسلامى،روح كلى هنر اسلامى در نظر ژرژ مارسه،رفع تبايننسبى ميان هنر دينى و دنيوى در هنر اسلامى،روحانيت هنر اسلامى،گرايش هنر اسلامى بهكاهش تشخصات تصويرى از نظر ارنست كونل،تقواى دينى منشا هنر تجريدى و تنزيهى،دورى از طبيعت در هنر اسلامى،ظاهر و باطن در هنر اسلامى،عالم اسلامى و اسم الله اكبر،جهان در تفكر اسلامى،انسان در تفكر اسلامى،هنرمند در تفكر اسلامى،صورت خيالىهنرمند در تفكر اسلامى،عالم در نظرگاه هنرمند مسلمان،غيب جلوهگاه هنر اسلامى، توحيدو تفكر تنزيهى در هنر اسلامى،معمارى اسلامى جلوه كل روح اسلامى،صورت تنزيهىنقوش تزيينى معمارى اسلامى،خلوت و جلوت در معمارى اسلامى،روحانيت در هنرچيتسازى،سمبوليسم هنر دينى،جمع ظاهر و باطن در هنر اسلامى،صورت و ماده هنراسلامى،هنر اسلامى جلوه حسن و جمال الهى،حسن و قبح و زيبايى و زشتى تاريخى هنر، زيبايى با ملاك روح اسلامى،جدايى،هنر اسلامى از تفرد هنر مسيحى،تفرد و گريز از تفردو تشخص در معمارى مسيحى و اسلامى،دو ساحت مقدس و غير مقدس در هنر اسلامىومسيحى،حكمت معنوى و انسى و ساحت هنر،شان خوشنويسى در ميان هنرهاى اسلامى.
فصل چهارم:صور مختلف هنر اسلامى:
شعر:
قرآن و شعر عرب جاهلى،آغاز شعر اسلامى،شاعران پيامبر،وحدت روح شعرى نخستينشاعران مسلمان،مبادى روحانى شعر و شعر حكمت على(ع)،شعر كلامى،شعر شيطانىاموى،شاعر و شعر شيعه،شاعر و شعر نيست انگار،شاعر و شعر عشق مجازى،شعر عصرعباسى،شعر حكمت دنيوى،مضامين شعر عصر اموى و عباسى،خمريات و زهديات،شعرحكمت معنوى.
موسيقى:
موسيقى در آغاز اسلام و عصر خلفا،سلاطين اموى و موسيقى،موسيقى در عصر عباسى،نهضت ترجمه و موسيقى نظرى يونانى،تعالى روحانى موسيقى در قصص اسلامى.
نظرى به مبانى موسيقى در تفكر و فلسفه اسلامى:
تاثير اصول نظرى معروف فيثاغورث در موسيقى نظرى عصر اسلامى،نظر اخوان الصفا درباب موسيقى،صوفيه و موسيقى نظرى،نظر صوفيه در باب سماع.
خط و تذهيب و نقاشى:
زبان و خط در قرآن مبادى روحانى خط در قصص اسلامى،على(ع)مبدع خط اسلامى،عقلى مذهبان و خط،شان خط در هنر اسلامى،اولين نمونههاى خط عربى-اسلامى،خطكوفى خط معقلى،خط محقق،خط ريحان،خط ثلث،خط توقيع،خط رقاع،خط غبار،خط مسلسل،پيدايى اقلام سته،خط نسخ،خط تعليق،خط ديوانى،خط رقعه،خط نستعليق،خط شكسته نستعليق، خطوط تاليفى،شان تذهيب و تشعير در تزيين قرآن و ساير كتب،نقوش انتزاعى و تجريدى تذهيب و تشعير به كارگيرى نقوش تذهيب و تشعير در آرايش وتزيين معمارى و صنايع مستظرفه،على بن ابىطالب استاد تذهيبگران اسلامى،نقوش طبيعى ودورى از امر متعالى، بت پرستى و تصوير پرستى،آيات تحريم نقاشى و مجسمه سازى،سنتو عمل پيامبر در برابر نقوش و تصاوير،حكم فقها در تحريم نقاشى و مجسمهسازى،احاديثتحريم نقاشى و مجسمهسازى،تاثير اين احاديث در دورى از تصوير جاندار و گرايشبه تصوير اشكال هندسى و گياهى،مبادى روحانى نقاشى عصر اسلامى،نقش ازلى،نقاشىدوره اموى،نقاشى دوره عباسى، نقاشى كتاب،نقاشى دوره سامانى،نقاشى دوره سلجوقى ونحله بغداد،اوضاع فرهنگى-سياسى عصر مغول،بزرگترين نحلههاى نقاشى در ايران،كمال الدين بهزاد بزرگترين نقاش ايرانى،نحلههاى عصر صفوى و نسبت تشيع و نگارگرى.
اصول حاكم بر تجربه هنرى نقاشان عصر اسلامى:
ظهور عالم مثال و خيال در نقاشى عصر اسلامى:
علل دورى از پرسپكتيو در هنر نقاشى عصر اسلامى،منع اخلاقى پرسپكتيو،ابداع و عالممثال، عالم مثال چيست،عالم مثالى و هنر نقاشى،اعمال پرسپكتيو در هنر جديد و يونانى وپرهيز از آن در هنر نقاشى اساطير و عصر اسلامى،صورت مثالى در قالب جسمانى،مضمونملكوتى مينياتورهاى عصر اسلامى،عالم مثال در نظر اشراقيان و ابن عربى،مشاهده هنرمندانهاز منظر اسماء الهى،خيال دو گانه،فضاى مثالى هنر نقاشى از نظر هانرى كربن و تيتوسبوركهارت،زيبايى در نظرگاه اسلامى،زيبايى ممدوح و زيبايى مذموم از نظر شبسترى ولاهيجى،نسبت صورت و معنى در هنر،ظهور ادوارى معنى در صورتهاى هنرى،خط وسطحو رنگ واسطه نمايش عالم مثالى. سكنى گزيدن آدمى در ساحتخيال:
تاثير اشراقيان در فضاى مثالى هنر نقاشى،گذشت از تفكر يونانى و انقلاب فكرى و هنرى، نظر ارسطو و مشائيان درباره خيال،نقاشى و تفكر دينى،عرفان و نقاشى عصر اسلامى، تاثيردورى و نزديكى عالم يونانى در وجود پرسپكتيو نقاشى عصر اسلامى،هنر اسلامى ابداععالم اسلامى،انفعال هنرمند دهرى از عالم اسلامى،هنر يونانى و پرسپكتيو،مذمت افلاطوناز محاكات امر محسوس،عقل و استيلا در هنر رنسانسى،پرسپكتيو مظهر استيلاى هنرى،پرتو عالم احمدى و نبوت محمدى در هنر اسلامى،عالم مسيحايى در هنر مسيحى،حضوردر برابر عالم اسلامى.
رنگ و نور و طريقت تعليم نقاشى در عصر اسلامى:
راه و رسم تعليم تصويرگرى متناسب با فضاى مثالى،مراحل آماده كردن رنگ و كاغذ به مثابهنشانههاى رمزى سير در مراتب معنوى نور و رنگ رمزى در نظر صوفيه،نور سياه در نظرشبسترى و نجم الدين كبرى،رنگها در عوالم معنوى از نظر شيخ محمد لاهيجى،تغييررنگبه معنى تغيير حالات سالك،هنر جسم و تن عرفان و عرفان روح و جان هنر.
تكرار نقوش در هنر عصر اسلامى:
احساس هنرمند درباره زمان مفهوم تاريخى زمان،چهار دوره تاريخى از نظر هندوان، عصرطلايى و نمونههاى ازلى،تكرار نقوش به معنى تاسى از نمونههاى ازلى،نگاه مكانيكىوارتقايى هنرمند جديد به زمان،تفاوت سبكهاى قديم و جديد.
صنايع مستظرفه:
منبرهاى مساجد،سفالكارى و ظروف شيشه،كاشيكارى با نقوش زينتى،اشتراك نقوش درهنرهاى اسلامى،روحانيت و تقدس در صنايع عصر اسلامى،ظريفكارى و ريزهكارىاسبابتهذيب نفس صنعتگران و هنرمندان،مبانى اعتقادى چيتسازان.
معمارى:
دو وجهه نظر معنوى و صورى درباره معمارى اسلامى(آراء بوركهارت و گدار)،نظرارنست كونل درباره معمارى صدر اسلام،تجمل معمارى اسلامى در مراحل دورى از روحدينى صدر اسلام و اقامه روح اسلام در آن،صورت و ماده هنر اسلامى،اولين مساجد،مساجد عصر اموى، قصرهاى عصر اموى،سبك تزيينات معمارى عصر اموى،محراب در معمارى اسلامى،مساجد عصر عباسى،برترى عناصر معمارى ايرانى،قصرهاى عصر عباسى،سبك تزيينات معمارى عصر عباسى،معمارى عصر فاطمى،تجلى روح وحدت بخشدر معمارى ايوان و گنبد ومقرنسكارى،هندسه روحانى،آرامگاهها،نور و معمارى اسلامى.
| |
